DE CONJUNCTUUREVOLUTIE IN DE SECTOR VAN HET BEROEPSGOEDERENVERVOER OVER DE WEG

Transcriptie

1 DE CONJUNCTUUREVOLUTIE IN DE SECTOR VAN HET BEROEPSGOEDERENVERVOER OVER DE WEG 4 DE KWARTAAL 2013 INSTITUUT WEGTRANSPORT EN LOGISTIEK BELGIË VZW Archimedesstraat Brussel +32/(0) Fax +32/(0)

2 Het geheel of gedeeltelijk overnemen of verveelvoudigen van de inhoud van deze publicatie is slechts toegelaten mits uitdrukkelijke bronvermelding.

3 VOORAFGAANDE OPMERKINGEN 1. Opzet van het onderzoek Het Instituut wegtransport en Logistiek België (ITLB) organiseert sinds 1977 een enquête om de conjunctuurtoestand van de sector van het beroepsgoederenvervoer over de weg op te volgen. De basismethodologie is dezelfde als deze gehanteerd door de NBB voor hun conjunctuuronderzoek. Tot en met het jaar 2005 gebeurde dit door middel van een maandelijkse vragenlijst met de bedoeling om specifieke problemen en trends die kenmerkend zijn voor de sector vanuit de praktijk op te volgen en nader te leren kennen. Om beter te kunnen inspelen op de wijzigingen en uitdagingen van de sector, heeft dit conjunctuuronderzoek in 2006 een heuse gedaanteverandering ondergaan. In plaats van maandelijks wordt de enquête voortaan per kwartaal uitgevoerd bij een representatief staal van ondernemingen uit de sector. In de vragenlijst wordt gepeild naar hun mening over de evolutie van een aantal factoren. Zij dienen op te geven of de toestand in het betreffende kwartaal gedaald, gelijk gebleven of gestegen is ten opzichte van voorgaand kwartaal. Daarenboven wordt hun opinie gevraagd naar de oorzaken van bepaalde trends, hun indrukken en vooruitzichten niet alleen met betrekking tot de vervoeropdrachten maar tevens binnen het ruimere logistieke gebeuren. 2. Indeling van de resultaten naar grootteklasse van de ondernemingen De resultaten van dit onderzoek worden in onderhavig rapport in 5 klassen ingedeeld volgens de omvang van de deelnemende bedrijven, uitgedrukt in functie van het aantal motorvoertuigen: 1 (klasse 1): 2 (klasse 2): 3 (klasse 3): 4 (klasse 4): 5 (klasse 5): T (totaal): ondernemingen met 1 motorvoertuig; ondernemingen met 2 t.e.m. 5 motorvoertuigen; ondernemingen met 6 t.e.m. 20 motorvoertuigen; ondernemingen met 21 t.e.m. 50 motorvoertuigen; ondernemingen met meer dan 50 motorvoertuigen; extrapolatie van de gegevens voor de ganse sector volgens een dubbele verdeelsleutel: het aantal motorvoertuigen en het laadvermogen. 3. Weergave van de resultaten De resultaten betreffende de vervoeractiviteit, de personeelssituatie, de kostprijs en de vrachtprijs zijn voorgesteld in de vorm van een gewogen saldo (S) van de antwoorden van de deelnemers, d.w.z. het gewogen verschil tussen het gemiddelde percentage van de ondernemingen die een stijging (+) signaleren en het gemiddelde percentage van de ondernemingen die een daling (-) signaleren in vergelijking met de vorige maand. Om te komen tot een zo representatief mogelijk beeld van de gehele sector wordt aan de resultaten van elke deelklasse een wegingsfactor toegekend op basis van het aantal motorvoertuigen en het beschikbaar laadvermogen van de betrokken klasse. De benuttigingsgraad van de voertuigen wordt uitgedrukt in een gemiddelde afstandscoëfficiënt, die bekomen wordt door het aantal kilometers dat afgelegd is met lading te delen door het totaal aantal afgelegde kilometers (vol + leeg)

4 SECTORRESULTATEN Kwartaal Evolutie t.o.v. voorgaand kwartaal (1) Kwartaal NATIONAAL VERVOER Evolutie van de vervoeractiviteit S - 6 % - 11,1 % Uitbesteding naar derden S - 5,1 % - 9,5 % Evolutie van de kostprijs S + 1,2 % + 6,2 % Evolutie van de vrachtprijs S - 0,1 % + 0,1 % INTERNATIONAAL VERVOER Evolutie van de vervoeractiviteit S - 12,4 % - 17 % Uitbesteding naar derden S - 7,3 % - 15,1 % Evolutie van de kostprijs S + 1,6 % + 4,5 % Evolutie van de vrachtprijs S - 0,1 % - 0,8 % PERSONEEL Chauffeurs S - 0,1 % - 1,1 % Niet-rijdende arbeiders S 0 % - 0,2 % Bedienden S - 0,1 % - 0,3 % AFSTANDSCOËFFICIËNT Gemiddelde afstandcoëfficiënt % 72,2 % 71,8 % FINANCIËLE TOESTAND Liquiditeitsmoeilijkheden % 22,2 % 21 % Betalingstermijn toegestaan aan klanten Aantal dagen Betalingstermijn in de praktijk Aantal dagen Gerealiseerde investeringen % 23,4 % 20,1 % S: Antwoordensaldo: Het gewogen verschil tussen het aantal ondernemingen (in %) dat een stijging signaleert en het aantal ondernemingen (in %) dat een daling signaleert in vergelijking met voorgaand kwartaal. (1) Evolutie t.o.v. voorgaand kwartaal: Het is de weergave van de inschatting door de deelnemers aan de enquête van de situatie in vergelijking met voorgaand kwartaal

5 CONJUNCTUURSITUATIE IN EEN NOTENDOP Zowel in de eurozone als in de EU28 is de economie gegroeid en dit op kwartaal- en op jaarbasis. Ook vanuit België weerklinken positieve signalen met een bbp-groei van + 0,4 % in vergelijking met voorgaand kwartaal en + 0,9 % op jaarbasis. In de Belgische sector van het beroepsgoederenvervoer over de weg blijven de groeicijfers voor het voor het gros van de bedrijven vooralsnog uit. De vervoeractiviteit is andermaal vertraagt ten opzichte van voorgaand kwartaal: de gewogen saldi van de antwoorden bedragen - 6 % in het nationaal vervoer en 12,4 % in het internationaal vervoer. De sector wordt nog steeds gekenmerkt door overcapaciteit en door de hoge Belgische loonkosten vinden sommige vervoerders dat ze de concurrentiestrijd moeten voeren met een handicap. Een aantal bedrijven doet daarenboven een oproep tot scherpere en effectievere Europese controles op cabotage. Ook de uitbesteding van opdrachten naar derden is afgenomen in vergelijking met het kwartaal ervoor. De gewogen saldi van de antwoorden bedragen 5,1 % in het nationaal vervoer en 7,3 % in het internationaal vervoer. Bij een grote meerderheid van de vervoerders zijn zowel de kostprijs en de vrachtprijs onveranderd gebleven in vergelijking met voorgaand kwartaal. De andere bedrijven wijzen grotendeels op kleine stijging van de kostprijs en een nipte daling van de vrachtprijs. De meest aangehaalde oorzaken van kostprijsverhogingen zijn de brandstofprijsevolutie, onderhoudskosten en verzekeringen. 22,2 % van de bedrijven laat weten te kampen met liquiditeitstekorten. Dit is een stuk lager dan in voorgaand kwartaal (26,8 %) maar het is lichtjes hoger dan in dezelfde periode van het jaar ervoor (21 %). De personeelsbestanden van de chauffeurs en van de bedienden zijn lichtjes gedaald, terwijl dat van de niet-rijdende arbeiders niet veranderd is. Het aantal openstaande betrekkingen in de sector blijft laag. Bij de niet-rijdende arbeiders en de bedienden is het aantal vacatures nagenoeg onbestaande (respectievelijk 0,3% en 1,2 %), terwijl 12,8 % van de bedrijven aangeeft op zoek te zijn naar een chauffeur. De door de bedrijven aan hun opdrachtgevers toegestane uitstel van betaling bedraagt gemiddeld 46 dagen terwijl het in praktijk gemiddeld 7 dagen langer duurt. 23,4 % van de vervoerondernemingen signaleert dat ze in de loop van het kwartaal een investering doorgevoerd hebben. Ter vergelijking; het bedroeg 22,5 % in het kwartaal ervoor en 20,1 % in het laatste kwartaal van Het betreft merendeels vervangingsinvesteringen, vooral in motorvoertuigen

6 BESPREKING CONJUNCTUURSITUATIE 1. ALGEMENE PARAMETERS 1.1. Personeel Gemiddeld verklaart slechts 1 op 10 vervoerondernemingen uit klasse1 dat hun bedrijf over personeel beschikt. In de andere klassen ligt dat aandeel een pak hoger: 77,1 % in klasse 2, 86,7 % in klasse 3, terwijl de bedrijven van de klassen 4 en 5 allemaal personeel in dienst hebben. Geëxtrapoleerd naar de ganse sector toe, stelt gemiddeld drie kwart van de bedrijven (75,2 %) van de bedrijven personeel tewerk. De personeelsbestanden van de chauffeurs en van de bedienden zijn zeer lichtjes gedaald, terwijl dat van de niet-rijdende arbeiders onveranderd bleef in vergelijking voorgaand kwartaal. 79,2 % van de ondernemingen laat weten dat het chauffeursbestand hetzelfde gebleven is ten opzichte van voorgaand kwartaal. Bij de andere bedrijven is het aantal dat een daling van het aantal tewerkgestelde chauffeurs aanwijst (10,1 %) nagenoeg in evenwicht met het aantal dat een stijging signaleert (10,6 %). Het gewogen saldo van de antwoorden bedraagt 0,1 % in vergelijking met - 1,1 % zowel in voorgaand kwartaal als in de overeenkomstige periode een jaar eerder. Figuur 1: het chauffeursbestand Met betrekking tot het aantal tewerkgestelde niet-rijdende arbeiders wijzen de meeste vervoerders (91,5 %) op een status-quo in vergelijking met het kwartaal ervoor. Bij de andere bedrijven is het aantal dat een stijging aanduidt ongeveer in evenwicht met het aantal dat een daling signaleert. Het gewogen saldo van de antwoorden bedraagt dan ook 0 % ten opzichte van + 0,1 % in voorgaand kwartaal en 0,2 % een jaar terug. Het aantal bedienden is bij 94,2 % van de vervoerondernemingen onveranderd gebleven ten opzichte van voorgaand kwartaal. Een kleine meerderheid van de andere bedrijven wijst op een vermindering: 2 % duidt een stijging aan en 3,8 % een daling. Het gewogen saldo van de antwoorden bedraagt - 0,1 % in vergelijking met een status-quo in het kwartaal ervoor en 0,3 % in het laatste kwartaal van het jaar

7 Het aanwervingsbeleid van de meeste vervoerondernemingen blijft op een laag pitje staan. Figuur 2: Vacatures Bijna 13 % van de vervoerders laat weten dat hun bedrijf op zoek is naar een chauffeur. Dit is een lichte stijging ten opzichte van voorgaand kwartaal (toen bedroeg het bijna 10 %), maar het blijft laag. Bij de bedienden en de niet-rijdende arbeiders lijkt de zoektocht naar nieuwe werkkrachten al helemaal stilgevallen te zijn: amper 0,3 % zoekt een niet-rijdende arbeider en 1,2 % een bediende. De meeste vervoerondernemingen kijken dus nog de kat uit de boom alvorens op zoek te gaan naar nieuw personeel. Bij de bedrijven die wel een chauffeur wensen aan te werven, geven velen uiting aan hun frustratie over de moeizame zoektocht. Veel kandidaat-chauffeurs zoeken een 9-tot-5 job terwijl het beroep doorgaans meer flexibiliteit vergt, zo melden sommige vervoerders. Daarenboven speelt de hoge Belgische loonkost veel vervoerbedrijven flink parten. 1.2 Afstandscoëfficiënt Gemiddelde afstandcoëfficiënt = Beladen afgelegde kilometers Totaal afgelegde kilometers Gemiddeld wordt 72,2 % van de totale afstand afgelegd met een lading; dit is kleine stijging in vergelijking met voorgaand kwartaal (toen bedroeg het 70,2 %). Figuur 3: de gemiddelde afstandscoëfficiënt - 7 -

8 1.3. Liquiditeit 22,2 % van de vervoerondernemingen signaleert met liquiditeitstekorten te kampen. Ten opzichte van voorgaand kwartaal is het dus gedaald (toen bedroeg het 26,8 %), maar in vergelijking met een jaar eerder is een nipte stijging (21 %) merkbaar. Figuur 4: Liquiditeitsproblemen Figuur 5: Uitstel van betaling De betalingstermijn toegestaan aan de opdrachtgevers bedraagt gemiddeld 46 dagen terwijl het in de praktijk oploopt tot gemiddeld een week langer duurt (53 dagen). Zoals vanouds vormen de laattijdige betalingen van opdrachtgevers het grootste struikelblok. Een aantal bedrijven merkt bovendien op dat banken de transportsector als bijzonder risicovol aanzien, waardoor het bekomen van een betaalbaar financieringsplan vaak bijzonder moeilijk geworden is

9 1.4. Investeringen Figuur 6: Gedane investeringen Figuur 7: Gedane investeringen per klasse Het investeringsniveau is op hetzelfde niveau gebleven in vergelijking met voorgaand kwartaal. Gemiddeld signaleert 23 % van de bedrijven dat ze een investering doorgevoerd te hebben, maar het ligt wel iets hoger dan in dezelfde periode van het jaar ervoor (20,1 %). Het betreft grotendeels vervangingsinvesteringen (54,8%), vooral in motorvoertuigen. Figuur 8: Vervangings- of uitbreidingsinvestering Figuur 9: Vervangingsinvesteringen 10,1 % van de ondernemingen laat weten dat er rijdend materiaal van de hand gedaan is zonder het te vervangen, in vergelijking met 11,4 % in het kwartaal ervoor en eveneens 10,1 % een jaar eerder

10 2. NATIONAAL VERVOER 2.1. Vervoeractiviteit Volgens de flash-raming van de Nationale Bank van België is de economische bedrijvigheid met 0,4 % toegenomen ten opzichte van voorgaand kwartaal. In vergelijking met het laatste kwartaal van het jaar ervoor is het bruto binnenlands product (bbp) met 0,9 % gestegen. Tal van Belgische vervoerders rapporteren dat dit ontluikende economische optimisme niet weerspiegeld wordt in de sector, in tegendeel. 58,1 % van de vervoerders signaleert een status-quo ten opzichte van het kwartaal ervoor, maar een overtuigende meerderheid van de andere bedrijven geeft aan dat hun vervoeractiviteit vertraagd is in vergelijking met voorgaand kwartaal (28,1 %% duidt een afname aan en 13,7 % een toename). Het gewogen saldo van de antwoorden bedraagt 6 % in vergelijking met -5,6 % in voorgaand kwartaal en 11,1 % een jaar eerder. Sommige ondernemingen lichten toe er in de sector nog altijd een overcapaciteit heerste, waarbij de strijd om de vervoeropdrachten op het scherp van de snee gevoerd wordt en een flink aantal bedrijven zich genoodzaakt voelen in het rood te gaan om toch opdrachten in de wacht te kunnen slepen. Met het oog op het inperken van het oneigenlijke gebruik van landbouwtractoren in het goederenvervoer voor rekening van derden is de wetgeving weliswaar verstrengd in 2013, maar sommige vervoerders merken op dat dit in de praktijk nog niet zo heel veel zoden aan de dijk heeft gebracht. Figuur 10: de evolutie van de activiteit in het nationaal vervoer Bij 72,3 % van de vervoerondernemingen is de uitbesteding naar derden toe op hetzelfde peil gebleven als in voorgaand kwartaal. De resterende bedrijven signaleren grotendeels een vermindering (4,7 % duidt een verhoging aan en 23 % een verlaging). Het gewogen saldo van de antwoorden bedraagt - 5,1 % in vergelijking met - 6,9 % in voorgaand kwartaal en - 9,5 % in de overeenkomstige periode een jaar terug

11 2.2. Kostprijs 78,3 % van de ondernemers deelt mee dat hun kostprijs niet gewijzigd is ten opzichte van voorgaand kwartaal. De overige bedrijven wijzen mereneels op een verhoging: 13,7 % duidt een stijging aan en 8 % een daling. Het gewogen saldo van de antwoorden bedraagt + 1,2 % in vergelijking met + 6,2 % in het kwartaal ervoor. De vaakst opgesomde oorzaken van kostprijsverhogingen zijn behalve de dieselprijsevolutie vooral de verzekeringen en onderhoudskosten. Figuur 11: de evolutie van de kostprijs in het nationaal vervoer Figuur 12: marges van de kostprijsstijging Figuur 13: Diesel, zwavelarm, EUR/L (10 ppm, incl. BTW): Evolutie van de maximumprijzen (Bron: Belgische Petroleum Federatie) 33 % van de vervoerders waarvan de kostprijs gestegen is, laat weten dat het om een verhoging van meer dan 1 % en ten hoogste 2 % gaat

12 2.3. Vrachtprijs Bijna 90 % van de vervoerders signaleert dat hun vrachtprijs onveranderd bleef in vergelijking met voorgaand kwartaal. Bij de overige bedrijven is het aantal dat op een daling wijst ternauwernood in de meerderheid. Het gewogen saldo van de antwoorden bedraagt 0,1 % ten opzichte van 1,1 % in het kwartaal ervoor en + 0,1 % in de overeenkomstige periode van voorgaand jaar. Figuur 14: de evolutie van de vrachtprijs in het nationaal vervoer 62 % van de bedrijven met een vrachtprijsaanpassing naar beneden toe, laat weten dat het om een daling van meer dan 1 % en hoogstens 2 % gaat. Volgens een aantal vervoerders laat het economisch klimaat en de in de sector heersende overcapaciteit niet veel ruimte voor vrachtprijsverhogingen. De onderhandelingen met opdrachtgevers over een vrachtprijsaanpassing naar boven toe, verlopen dan ook veelal stroef en zijn in sommige gevallen zelfs éénrichtingsverkeer. Figuur 15: marges van de vrachtprijsdaling

13 3. INTERNATIONAAL VERVOER 3.1. Vervoeractiviteit Ook de Europese economie is gegroeid. In vergelijking met voorgaand kwartaal steeg het bbp met + 0,3 % in de eurozone en met + 0,4 % in de EU28. Op jaarbasis is de groei nog iets sterker: het bbp nam toe met + 0,5 % in de eurozone en met 1 % in de EU28. Meer nog dan op nationaal vlak hebben veel vervoerders moeite om zich staande te houden op internationaal vlak. Iets meer dan de helft (52,2 %) signaleert een status-quo ten opzichte van het kwartaal ervoor maar een overtuigende meerderheid van de overige bedrijven duidt een verlaging aan (36,9 % wijst op een daling en 10,9 % op een stijging). Het gewogen saldo van de antwoorden bedraagt 12,4 % ten opzichte van 14,9 % in voorgaand kwartaal en 17 % in de overeenkomstige periode van het jaar ervoor. Figuur 16: de evolutie van de activiteit in het internationaal vervoer Vele vervoerondernemingen leggen de vinger op de wonde door uitdrukkelijk te verwijzen naar de hoge Belgische loonkosten, waardoor het moeilijk concurreren is met ondernemingen die met buitenlandse chaufeurs werken. Dat dit zorgwekkend is, blijkt ook uit het feit dat de loonkost een stevige hap neemt uit de kostprijs van een vervoeronderneming met personeel in dienst. 1 Daarnaast vraagt een aantal vervoerders een scherpere en effectievere controle op de cabotage in Europa. Bijna 60 % van de vervoerders laat weten dat de uitbesteding van opdrachten naar derden op hetzelfde niveau bleef in vergelijking met voorgaand kwartaal, maar de overigen signaleren grotendeels een daling: 11 % wijst op een vermeerdering en 29 % op een vermindering. Het gewogen saldo van de antwoorden bedraagt 7,3 % ten opzichte van - 5,4 % in het kwartaal ervoor en 15,1 % in de overeenkomstige periode van voorgaand jaar. 1 Bron: Volgens de kostprijsindices van het ITLB bedroeg het relatief aandeel van de kostprijsrubriek rijdend personeel 30,7 % in het algemeen internationaal vervoer en 40 % in het nationaal vervoer

14 3.2. Kostprijs 78,3 % van de ondernemingen registreert een status-quo van de kostprijs in vergelijking met voorgaand kwartaal. De resterende vervoerders signaleren grotendeels een stijging: 14,5 % duidt een verhoging aan en 7,3 % een verlaging. Het gewogen saldo van de antwoorden bedraagt + 1,6 % ten opzichte van + 3,8 % in voorgaand kwartaal en + 4,5 % een jaar terug. Figuur 17: de evolutie van de kostprijs in het internationaal vervoer 36% van de vervoerders waarvan de kostprijs gestegen is, geeft aan dat het om een stijging van meer dan 1 % en hoogstens 2 % gaat. Figuur 18: marges van de kostprijsstijging

15 3.3. Vrachtprijs 87 % van de vervoerondernemingen deelt mee dat hun vrachtprijs niet aangepast is in vergelijking met voorgaand kwartaal. Bij de andere bedrijven is het aantal dat op een daling wijst zeer nipt in de meerderheid: 6,1 % duidt een verhoging aan en 6,9 % een verlaging. Het gewogen saldo van de antwoorden bedraagt - 0,1 % in vergelijking met - 0,5 % in het kwartaal ervoor en - 0,8 % in de overeenkomstige periode van voorgaand jaar. Figuur 19: de evolutie van de vrachtprijs in het internationaal vervoer. 69 % van de ondernemingen met een vrachtprijsaanpassing naar beneden toe, laat weten dat het om een daling is van meer dan 1 % en ten hoogste 2 %. Figuur 20: marges van de vrachtprijsdaling

16 SLOTBEVINDINGEN Zowel in België als in de eurozone en de EU28 is de economie gegroeid en dit zowel op kwartaal- als op jaarbasis. Dit ontluikende optimisme weerklinkt echter nog steeds niet in de Belgische sector van het beroepsgoederenvervoer over de weg. Zowel in het nationaal als in het internationaal vervoer is de activiteit andermaal achteruit gegaan in vergelijking met het kwartaal ervoor. In antwoord op de vraag naar hun grootste probleempunten wordt in de eerste plaats gewezen op de hoge Belgische loonkosten waardoor vele vervoerders aanvoelen dat ze de strijd om de vervoeropdrachten moeten aangaan met ongelijke wapens en dit niet alleen doorheen Europa maar ook in België zelf. Daarnaast vragen sommige vervoerondernemingen naar een scherpere en effectievere controle op de Europese cabotagewetgeving. De meeste bedrijven laten weten dat zowel de kostprijs als de vrachtprijs dezelfde gebleven zijn ten opzichte van voorgaand kwartaal. De vervoerders die wel een wijziging registreren, signaleren merendeels een stijging van de kostprijs en een daling van de vrachtprijs, al gaat het in beide gevallen om een eerder kleine meerderheid. Een aantal vervoerders geeft aan dat ze in het begin van het jaar 2014 vrachtprijsonderhandelingen plannen maar dat veel klanten reeds laten weten dat er van een aanpassing naar boven toe geen sprake kan zijn