UVNN Jaarverslag UVNN Verslag beleidsperiode Universitair Verpleeghuisnetwerk Nijmegen

Transcriptie

1 Jaarverslag UVNN UVNN Verslag beleidsperiode Universitair Verpleeghuisnetwerk Nijmegen Afdeling Eerstelijnsgeneeskunde Centrum voor Huisartsgeneeskunde, Ouderengeneeskunde en Public Health

2 Universitair Verpleeghuisnetwerk Nijmegen Afdeling Eerstelijnsgeneeskunde Centrum voor Huisartsgeneeskunde, Ouderengeneeskunde en Public Health Mw. drs. Minke Nieuwboer Mw. drs. Els Derksen UMC St Radboud Huispost 117, vphg Postbus HB Nijmegen UMC St Radboud Centraal, route 106 Geert Grooteplein 21 T(024) T(024) (secr)

3 Inhoud Inleiding Zorg en behandeling Inleiding Behaalde resultaten Consensustrajecten meetschalen Kennis en expertisecentra Automatisering patiëntgegevens Conclusies over behaalde resultaten Wetenschappelijk onderzoek Inleiding Behaalde resultaten wetenschappelijke onderzoek Samenwerking UVNN met wetenschappelijk partners Inbedding Onderzoekers en onderzoeksaanvragen Publicaties Onderzoek in uitvoering Conclusies over behaalde resultaten Onderwijs Inleiding Behaalde resultaten Onderwijs geneeskunde UVNN symposium Professionalisering van zorgprofessionals Project UKON kennisplein: digitale kennisomgeving ouderenzorg Cursus Evidence Based Practice Conclusie Organisatie van het UVNN Inleiding Behaalde resultaten UVNN commissie PR beleid Financiering... 18

4 Bijlage 1 Producten Bijlage 2 Samenstelling stuurgroep, UVNN bureau en werkgroep psychologen Bijlage 3 UVNN (wetenschaps) commissies Instellingen... 25

5 Inleiding Het Universitair Verpleeghuisnetwerk Nijmegen (UVNN) is een kennisnetwerk, waarbij instellingen voor verpleeghuis-, verzorgingshuis- en thuiszorg en het UMC St Radboud samenwerken aan verbetering van de zorg en behandeling. In 2007 startte een nieuwe beleidsperiode van drie jaar, met een door de bestuurders geaccordeerd UVNN-beleidsplan, waar een vernieuwde samenwerkingsovereenkomst aan ten grondslag lag. In deze periode konden we twee nieuwe netwerkpartners verwelkomen, namelijk Stichting de Wever uit Tilburg (lid vanaf mei 2007) en Stichting Voor Regionale Zorgverlening uit Middelburg (lid vanaf maart 2009). Met dit verslag informeren we u over de behaalde resultaten. Vele professionals participeerden met enthousiasme in commissies en in onderzoeksprojecten zoals de WAALBED-studie en het Safe or Sorry? -onderzoek. Ook waren velen betrokken bij de zogenaamde consensustrajecten meetschalen stemming, mobiliteit en probleemgedrag. Er werd kennis en ervaring gedeeld tussen professionals. Er zijn nieuwe onderzoeksprojecten opgestart. We zijn tot goede resultaten gekomen en die smaken naar meer zodat we de komende jaren constructief verder kunnen werken aan de uitvoering van een nieuw te ontwikkelen beleidsplan. Dit verslag dient als evaluatie en vormt tevens input voor de komende jaren. Het verslag is als volgt opgebouwd. In het eerste hoofdstuk worden de resultaten over zorg en behandeling beschreven. Hoofdstuk 2 doet verslag van het wetenschappelijk onderzoek. In hoofdstuk 3 zijn de resultaten weergegeven over het onderwijs. Het laatste hoofdstuk behandelt de organisatie van het UVNN. In de bijlage staat weergegeven wie er in de stuurgroep en commissies zitting hebben. In de hoofdstukken wordt telkens teruggegrepen op het beleidsplan van In de kaders zijn vragen en discussieteksten opgenomen die we op 14 september tijdens de werkconferentie gebruiken in de werkgroepen. Op 14 september houden we ook onze nieuwe naam ten doop. Het UVNN wordt het Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen, het UKON. In dit verslag leest nu nog vooral het UVNN als naam. Wanneer het om plannen voor de nieuwe beleidsperiode gaat, zult u ook de naam UKON tegenkomen. 1

6

7 1. Zorg en behandeling 1.1 Inleiding In het de beleidsperiode 2007 tot 2010 heeft het bijdragen aan de ontwikkeling van een zogenaamde modelpraktijk centraal gestaan. Met modelpraktijk wordt een praktijk (= uitvoering van zorg en behandeling) bedoeld die zoveel mogelijk State of the Art is ingericht. In de onderstaande figuur wordt de relatie tussen modelpraktijk, onderzoek en onderwijs weergegeven. Onderzoeksvragen Praktijk implemen tatie Modelpraktijk implemen tatie Wetenschappelijk onderzoek Onderwijs kennis Figuur 1: Modelpraktijk Beoogde resultaten Op het gebied van zorg en behandeling wilden we: 1. Elk jaar minimaal één consensustraject doorlopen en eraan bijdragen dat de gekozen meetschalen in alle UVNN-instellingen geïmplementeerd zijn, door aan ieder consensustraject een implementatieplan te koppelen. 2. Een duidelijke visie vastleggen over modelpraktijk (inclusief wat wordt verstaan onder expertisecentra/ kenniscentra en best practices). 3. Kwaliteitscriteria ontwikkelen voor een modelpraktijk dat als toetsingsinstrument ten behoeve van visitatie gebruikt kan worden. 4. De basisset van eisen voor het elektronisch cliëntdossier, geformuleerd als uitkomst van de werkgroep Autopat, binnen iedere instelling bekendmaken en laten toevoegen aan het programma van eisen van iedere instelling afzonderlijk. 1.2 Behaalde resultaten Consensustrajecten meetschalen Algemeen De consensustrajecten zijn goed verlopen. Bij de direct betrokken professionals bleek veel enthousiasme voor deelname, vooral doordat er veel kennis en ervaring gedeeld kon worden tijdens de vergaderingen. De bijeenkomsten werden goed bezocht en positief geëvalueerd. Aan een van de trajecten was een scholing gekoppeld over het zoeken van wetenschappelijke literatuur in de diverse 3

8 databases. Bij alle trajecten is het gelukt om tot een onderbouwde selectie van instrumenten te komen. De implementatie van de gekozen schalen is nog in volle gang. Stemming Een werkgroep van psychologen heeft het consensustraject meetschalen stemming succesvol doorlopen en afgesloten met een eindrapport en een klapper, waarin alle gekozen schalen zijn opgenomen. Vervolgens is door dezelfde groep een zorgprogramma voor tijdige herkenning, behandeling en monitoring van depressie opgesteld, gebaseerd op de beschikbare evidence. Dit sloot goed aan bij de behoefte van verschillende UVNN-instellingen aan een richtlijn of protocol voor depressie. Debby Gerritsen, senior onderzoeker bij het UVNN bureau, diende met succes een onderzoeksaanvraag in bij ZonMw Doelmatigheidsonderzoek om de (kosten)effectiviteit van het zorgprogramma te onderzoeken. Dit onderzoek getiteld Doen bij depressie is vanaf 1 januari 2009 van start gegaan en loopt door tot 1 januari Mobiliteit De werkgroep meetschalen mobiliteit, die bestond uit fysiotherapeuten van de diverse UVNN instellingen, heeft een keuze van meetschalen gemaakt, waarbij het thema mobiliteit onderverdeeld is in een aantal domeinen. Deze domeinen zijn lopen, vallen, balans & rompbalans, uithoudingsvermogen, spierkracht, gewrichtsmobiliteit, transfers en tonus. In dit traject is samengewerkt met het Universitair Netwerk Ouderenzorg (UNO) van het VUmc. Gezamenlijk werd de zogenaamde UNCO-MOB 1 ontwikkeld een set van 11 instrumenten voor bovengenoemde domeinen. In december 2008 zijn deze instrumenten gepresenteerd tijdens een symposium voor alle fysiotherapeuten van het UVNN en het UNO met vanuit ieder netwerk 40 deelnemers. Het symposium was geaccrediteerd voor de KNGF 2. In het voorjaar van 2009 is de eindrapportage gepubliceerd van het UVNN. In een handboek zijn testprotocollen van alle schalen uit de UNCO-MOB opgenomen. Presentaties van het symposium en scoreformulieren zijn te downloaden via de website. Probleemgedrag Voor het selecteren van de meetschalen voor het domein probleemgedrag was een multidisciplinaire werkgroep geïnstalleerd. Specialisten ouderengeneeskunde, verpleegkundigen/ verzorgenden, maar vooral psychologen hebben samen een keuze gemaakt voor het te gebruiken meetinstrumentarium. Ook is een stappenplan ontwikkeld. De rapportage van deze werkgroep is verspreid binnen de UVNN instellingen. De implementatie van deze meetschalen zal ook gekoppeld worden aan een onderzoek naar de effectiviteit van een zorgprogramma (vergelijk Doen bij depressie ). Deze onderzoeksaanvraag, die ook is ingediend bij ZonMw, is door het VUmc geschreven in nauwe samenwerking met het UVNN. ADL/ zelfzorg Voor het domein ADL/zelfzorg gaat de werkgroep in oktober 2009 van start. Voor deze werkgroep is de opdracht gereed. Ergotherapeuten en verpleegkundigen/verzorgenden zijn benaderd om deel te nemen in deze werkgroep. Voor de werkconferentie: De consensustrajecten zijn succesvol verlopen en worden door de betrokken professionals gewaardeerd. Er is sprake van kennisuitwisseling en verbetering van het State of the Art meten van veel voorkomende domeinen van zorg en behandeling. Voor wat betreft de keuze van de instrumenten is het haalbaar om één traject per jaar te doorlopen. De implementatie van de instrumenten neemt meer tijd in beslag en loopt nog door nadat een nieuw traject is opgestart. Willen we de komende drie jaar opnieuw cycli doorlopen en zo ja voor welke domeinen? 1 Universitaire Netwerken COnsensus - MOBiliteit 2 Koninklijke Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie 4

9 1.2.2 Kennis en expertisecentra Werkconferentie In 2008 besteedde het UVNN tijdens een werkconferentie aandacht aan het begrip kennis- en expertisecentra. We gingen daarbij uit van de volgende definitie: een kenniscentrum houdt zich bezig met de academische trias: kennisontwikkeling (onderzoek), verspreiding (onderwijs) en toepassing (modelpraktijk). Expertise en kennis worden vanuit een kenniscentrum beschikbaar gesteld aan anderen. Twee voorbeelden uit de UVNN praktijk werden gepresenteerd, namelijk het Dementie ondersteunings- en trainingscentrum (DOT) van de Wever en het Zorgprogramma Jong dementerenden vanuit de SVVE de Archipel. Eén van de conclusies van de werkconferentie was dat nog (te) vaak door de instellingen dezelfde producten ontwikkeld worden. Men was het unaniem eens dat meer uitwisseling van kennis- (producten) de gezamenlijke ontwikkelcapaciteit kan vergroten. Het UVNN zou een database moeten ontwikkelen waar de diverse UVNN instellingen kennis en producten uit kunnen halen. Inmiddels is een project gestart om een zogenaamd (digitaal) kennisplein te ontwikkelen (zie paragraaf 3.3.4). Op deze werkconferentie is overeenkomen dat onvoorwaardelijke kennisuitwisseling één van de uitgangspunten moest zijn van het UVNN. Dit is expliciet in de samenwerkingsovereenkomst opgenomen. Inventarisatie kennisgebieden Het UVNN bureau is vervolgens aan de slag gegaan met het inventariseren van de doelgroepen die UVNN instellingen kiezen en welke producten en diensten er worden geleverd. De inventarisatie leverde op dat de meest voorkomende specialisatie van specifieke doelgroepen en zorgvragen zijn: Mensen met dementie en veel probleemgedrag Jonge mensen met dementie Huntington, NAH, PVS, Parkinson Gerontopsychiatrie Geriatrische revalidatie Palliatieve zorg Dat wordt vormgegeven door gebruik te maken van: specifieke settings (hospice, palliatieve bedden, afdelingen voor gerontopsychiatrie, locatie voor Huntington) zorgprogramma s (ketenzorgprogramma, zorgarrangementen) scholing inzet specialistische professionals (Nurse Practitioner, BOPZ-arts, SCEN-arts) consultatiefunctie (video interactiebegeleiding, consult naar huisartsen). Definiëring kennis en expertisecentrum Onder regie van de stuurgroep is er tevens gewerkt aan een explicitering van het concept kennis- en expertisecentrum. Het concept tweedelijns zorgcentrum is gekozen als bruikbaar concept. Bij een tweedelijns zorgcentrum zijn de volgende functies te onderscheiden: expertise- en diagnosecentrum, kort verblijf (verpleeghotel of zorghotel) en wonen met bijzondere, intensieve zorg. In schema: Figuur 2: Tweedelijns zorgcentrum 5

10 Expertise- en diagnosecentrum Het expertise- en diagnosecentrum bestaat uit (ambulant werkende) gespecialiseerde hulpverleners, die een ondersteunende en adviserende functie vervullen voor de eerstelijn en voor de andere functies van het gespecialiseerde zorgcentrum. Onder expertise wordt hier verstaan kennis, kunde en vaardigheden ten aanzien van de behandeling, verpleging en verzorging. Kern van het expertisecentrum is het bij elkaar brengen en benoemen van de specialistische deskundigheid die een instelling in huis heeft. Deze specialistische kennis en expertise kan op meerdere gebieden liggen zoals specifieke kennis over de inhoud van de zorg, kennis en expertise van bepaalde (werk) methodieken of specifieke thema s en doelgroepen. Meestal zijn de medische, paramedische, psychosociale en verpleegkundige en verzorgende disciplines onderdeel van het expertise- en diagnosecentrum. Een deel daarvan werkt dus ten behoeve van de eerstelijn (extern gericht) en de lokale zorgcentra en een ander deel levert de specialistische zorg binnen het verpleeghotel en/of de bijzondere doelgroepen. Inzet van medewerkers van het expertise- en diagnosecentrum kan ook ten behoeve van de tweedelijn (ziekenhuis, verstandelijk gehandicaptenzorg. GGZ) zijn. Tenslotte kunnen ook functies zoals case-management, ICT en innovatie in het expertise- en diagnosecentrum centrum ondergebracht worden. In het concept van tweedelijns zorgcentrum is binnen het expertise- en diagnosecentrum een zogenaamd kenniscentrum gepositioneerd. Dit begrip dient nader gedefinieerd of geoperationaliseerd. Voor de werkconferentie: Het concept van tweedelijns zorgcentra kan fungeren als model om een aantal verpleeghuizen uit het UKON te transformeren naar specialistische zorg- en behandelcentra met een specifiek portfolio. Het zou wenselijk zijn daar in gezamenlijkheid in op te trekken en te komen tot een synthese van alle projecten die we tot op heden binnen het UKON aan het uitvoeren zijn (denk daarbij aan ECD, consensustrajecten, community of practice etc.). Ontwikkeling van de modelpraktijk blijft daarin het centrale doel. In de lijn van deze ontwikkeling past het op termijn toekennen van de term universitair aan een dergelijk specialistisch zorg- en behandelcentrum. Wat gaan we gaan we binnen het UKON gezamenlijk doen op het gebied van kennisdelen en zorgprogrammering? Op welke manier gaan we dit doen en welke resultaten beogen we? Automatisering patiëntgegevens In aansluiting op het programma van eisen voor een Elektronisch Cliëntendossier (ECD) van Actiz is door de UVNN werkgroep Autopat een aanvullend programma van eisen geformuleerd vanuit de UVNN-doelstellingen. De belangrijkste eis betreft de mogelijkheid die een ECD moet bieden om gegevens gecodeerd in te voeren en daarmee geschikt te maken voor wetenschappelijk onderzoek. Dit programma is via de werkgroepleden verspreid aan de verantwoordelijken voor invoering van een ECD binnen de instellingen. De werkgroep Autopat komt nog twee keer per jaar bij elkaar om de stand van zaken met elkaar te bespreken. De nadruk ligt op uitwisseling van ervaringen en het geven van tips over do s en don ts bij invoering van het ECD. Tijdens deze uitwisseling bleek dat de medische module van ECD s niet voldoet. Enkele werkgroepleden hebben daarom meegewerkt aan een initiatief van de NVVA om een standaard voor medische verslaglegging te ontwikkelen, waarop de medische module gebaseerd kan worden. Het tempo verschilt, maar binnen de beleidsperiode ( ) heeft iedere instelling een start gemaakt met de invoering van het ECD. Voor de werkconferentie Omdat het tempo van invoering van een ECD verschilt tussen de instellingen is het de vraag of de voorlopers al een start kunnen maken met het zodanig inrichten van het ECD dat daarmee gegevens voor wetenschappelijk onderzoek gegenereerd kunnen worden, zoals bij het academisch netwerk van de huisartsen gebeurt door de CMR (continue morbiditeit registratie) praktijken. 6

11 1.2.4 Conclusies over behaalde resultaten De meeste resultaten op het gebied van zorg en behandeling zijn behaald. Alleen aan het onderdeel kwaliteitscriteria voor visitatie is niet verder gewerkt. Mogelijk dat dit nog een stap te vroeg was in de ontwikkeling van het UVNN als samenhangend netwerk. In de tekst van de nieuwe samenwerkingsovereenkomst is hier wel een passage over opgenomen. Dit noodzaakt het UKON om met dit onderwerp aan de slag te gaan en dit wordt opgenomen in het beleidsplan

12

13 2. Wetenschappelijk onderzoek 2.1 Inleiding Beoogde resultaten wetenschappelijk onderzoek Binnen de beleidsperiode van stelde het UVNN zich ten doel om de volgende resultaten te behalen: 1. De samenwerking met de partners (Kenniscentrum Palliatieve zorg, andere universitaire netwerken, IQ healthcare, Nivel en Vilans, beroeps- en branche organisaties) wordt geëxploreerd; 2. De inbedding in Alzheimer Centrum Nijmegen (ACN) / Alzheimer Research Nederland (ARN) wordt versterkt; 3. De positie van UVNN in Nijmegen Centre for Evidence Based Practice (NCEBP) wordt versterkt; 4. Er wordt een senioronderzoeker (post-doc) geworven voor 0,4 fte voor de duur van 4 jaar; 5. Deze formuleert minimaal 6 onderzoeksvoorstellen op de in het beleidsplan genoemde thema s, waarbij getracht wordt om onderzoeksfinanciering te verkrijgen; 6. Het betreft idealiter promotietrajecten; 7. Er zijn minimaal 6 artikelen gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften over onderzoek dat binnen het UVNN wordt uitgevoerd. 2.2 Behaalde resultaten wetenschappelijke onderzoek Samenwerking UVNN met wetenschappelijk partners Kenniscentrum Palliatieve zorg van het UMC St Radboud. In samenwerking met dit kenniscentrum onder leiding van Prof. dr. K. Vissers is een start gemaakt met een door de Zorggroep gefinancierd promotieonderzoek naar de praktijk van palliatieve sedatie door specialisten ouderengeneeskunde; Kenniscentrum Neurorevalidatie Nijmegen van het UMC St Radboud. Twee medewerkers zijn betrokken bij het project UKON-kennisplein Ontwikkeling van een digitale kennisomgeving voor de ouderenzorg (zie ook samenwerking Hogeschool Arnhem Nijmegen); Landelijk Stuurgroep Universitaire Netwerken Ouderenzorg De drie bestaande universitaire netwerken (UVN s), namelijk het UVNN, de netwerken van het Leids Universitair MC (LUMC) en de Vrije Universitair MC (VUmc) werken aan meer onderlinge uitwisseling en samenhang. In 2007 is een structureel overleg ingesteld op coördinerend niveau en tussen de hoogleraren op strategisch niveau. Daarbij zijn ook de universiteiten van Groningen, Maastricht en Tilburg betrokken. Ook is er een inventarisatie gehouden van de activiteiten van de verschillende netwerken en tijdens het NVVA-congres (2007) is dit via een poster gepresenteerd. IQ healthcare. De banden met IQ Healthcare zijn versterkt door de benoeming van Prof. dr. M. Vernooij-Dassen met de leeropdracht: Psychosociale aspecten van zorg voor kwetsbare ouderen (zie ook 2.2.3). Professor Vernooij-Dassen is ook werkzaam bij IQ Healthcare. Professor Koopmans en Vernooij-Dassen waren beide betrokken bij een IQ-project naar de ontwikkeling van ketenindicatoren voor dementie. Ook heeft IQ Healthcare een gezamenlijke Europese subsidie aangevraagd ter ondersteuning van alle academische netwerken waaronder het UVNN. In het Safe or Sorry onderzoek wordt ook samengewerkt met IQ Healthcare, sectie verplegingswetenschap. Negen afdelingen van UVNN-instellingen participeren in deze studie. Nivel en Vilans. De contacten hebben zich beperkt tot een adviseurschap rondom Zorg-voor- Beter trajecten zoals probleemgedrag en onderzoek naar kwaliteit van leven. Er is geen structurele samenwerking. Beroeps- en brancheorganisaties. Met NVVA (tegenwoordig VERENSO beroepsvereniging voor specialisten ouderengeneeskunde en sociaal geriaters) wordt regelmatig overlegd over 9

14 strategische onderwerpen. In het bijzonder beraadt VERENSO zich op haar rol bij het doen van wetenschappelijk onderzoek en de positie van de academische netwerken daarbij. Hogescholen en andere universiteiten: Er zijn contacten met lectoren Verpleegkunde van de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) en Fontys Hogeschool, dit heeft nog niet tot een structurele samenwerking geleid. Thans werken we wel samen met de lector Neurorevalidatie van de HAN in het project Digitale kennisomgeving ouderenzorg. Twee studenten van de HAN hebben een afstudeeropdracht afgerond ten behoeve van dit project. De samenwerking met de andere universiteiten vindt voornamelijk plaats binnen de netwerken in binnen Alzheimer Research Nederland (zie 2.2.2). Met de afdeling Verplegingswetenschap van het UMC Utrecht is onlangs contact gelegd over een afstudeeronderzoek van een student Verplegingswetenschap, die werkzaam is als verpleegkundige binnen een UVNN-instelling. Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG): Het UVNN-bureau werd dit voorjaar benaderd met het verzoek om verpleegkundigen en verzorgenden te werven voor regiobijeenkomsten over het thema dilemma s in de zorg. Het CEG is een adviesorgaan verbonden aan het ministerie van VWS die dit jaar een signaleringsrapport voorbereidt over Dagelijkse morele dilemma s van verpleegkundigen en verzorgenden. Dit signalement is bedoeld om de minister en staatssecretaris van VWS te informeren over morele dilemma s in het dagelijkse werk van deze beroepsgroep en suggesties te doen voor het ondersteunen van deze professionals in het omgaan daarmee. De eerste fase van dit project bestond uit een inventarisatie van actuele dilemma s die vooral te maken hebben met de veranderingen in de zorg. Verzorgenden en verpleegkundigen uit UVNN-instellingen hebben deelgenomen aan deze inventarisatie Inbedding Alzheimer Centrum Nijmegen (ACN) en Alzheimer Research Nederland (ARN) / Nijmegen Centre for Evidence Based Practice (NCEBP). Het dementie-onderzoek van het UVNN is ingebed in het ACN. Het ACN is een van de 14 thema s van het NCEBP, een van de zes onderzoeksinstituten van het UMC St Radboud. Aangezien professor Vernooij-Dassen één van de coördinatoren van het ACN is, zijn de lijnen kort. De NEEDS in Young Onset Dementia (NEEDYD)-studie is de resultante van de landelijke samenwerking van de drie Alzheimer Centra, ook wel Alzheimer Research Nederland geheten. Momenteel zijn er meerdere projecten in voorbereiding binnen dit onderzoeksthema. Het overige onderzoek is ingebed in het thema Effective primary care and Public Health in ageing populations Onderzoekers en onderzoeksaanvragen UVNN-instellingen zijn succesvol bij het zelf initiëren en meefinancieren van wetenschappelijk onderzoek. Vitalis Woonzorg groep, de Waalboog, de Zorgboog, SVVE de Archipel, Kalorama en SVRZ financieren een promotieonderzoek. Binnen De Zorggroep is recent een onderzoeker een promotietraject met financiering van de instelling (zie paragraaf 2.2.5). Er zijn twee senioren tijdelijk aangesteld: Mw. dr. Debby Gerritsen heeft een aanstelling voor 0,6 fte voor deze beleidsperiode ( ). Zij heeft één ZON-mw onderzoeksvoorstel (een promotietraject) ingediend. Deze subsidie is ook toegekend, dit onderzoek Doen bij Depressie is gestart vanaf 1 januari Debby Gerritsen heeft meegewerkt aan een voorstel van het VUmc over een implementatie van een zorgprogramma voor probleemgedrag (ook bij ZON-mw ingediend). Tevens heeft zij bijgedragen aan een onderzoeksvoorstel van het Nivel over Kwaliteit van leven van nieuwe Nederlanders in de ouderenzorg. Twee onderzoeksvoorstellen zijn in voorbereiding: één over de validiteit van meetschaal voor angst (met ZZg zorggroep) en over video-interactiebegeleiding (met de Wever). Laatstgenoemde voorstellen zijn beide voortgekomen uit de werkgroep van UVNNpsychologen. Dr. Sytse Zuidema is in 2009, voor 0,3 fte, voor de duur van 8 maanden aangesteld. Sytse Zuidema is in 2008 gepromoveerd op probleemgedrag bij dementiepatiënten in het verpleeghuis. 10

15 Dr. Myrra Vernooij-Dassen is met ingang van 1 november 2007 benoemd tot hoogleraar bij de Faculteit der Medische Wetenschappen/UMC St Radboud. Zij is benoemd op de Joop Michels leerstoel, een initiatief van de Stichting St Joannes de Deo, die verbonden is aan de Stichting Kalorama. Prof. Vernooij-Dassen richt zich op psychosociale aspecten van zorg en daarmee op de kwaliteit van zorg en de kwaliteit van leven van kwetsbare ouderen en hun naasten. Aandachtspunt is wat zorgorganisaties eraan kunnen doen om zowel de ouderen als de mantelzorgers te ondersteunen, zodat de zorg optimaal is en het dagelijks leven verlicht wordt. De bijzondere leerstoel is vernoemd naar prof. dr. Joop Michels, die van 1980 tot 1989 in Nijmegen de eerste Nederlandse hoogleraar Verpleeghuisgeneeskunde was. 11

16 Werkgroep UVNN-psychologen De psychologen van de verschillende UVNN organisaties hebben samen met senioronderzoekers dr. D. Gerritsen (UVNN) en mw. dr. Y. Kuin van de afdeling psychogerontologie van de Radbouduniversiteit, een werkgroep geformeerd, om zo een bijdrage te leveren aan het wetenschappelijk onderzoek van het UVNN. Mw. dr. D. Gerritsen, voorzitter van deze werkgroep adviseert en ondersteunt werkgroepleden bij het opzetten van onderzoek en bij het publiceren van artikelen. Activiteiten die door deze werkgroep zijn uitgevoerd: Uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek: bij de onderzoekspopulatie van de Waalbed IIstudie is een vragenlijst afgenomen over premorbide persoonlijkheid. Zo konden data uit de Waalbed II-studie gekoppeld worden aan deze gegevens. Een wetenschappelijk publicatie over de relatie tussen premorbide persoonlijkheid en probleemgedrag met dementie is in voorbereiding. Twee onderzoeksvoorstellen zijn in voorbereiding: 1. Valideren Angstschaal; en 2. Effectstudie Video Interactie Begeleiding (VIB). Bewaken van praktische toepasbaarheid van onderzoeksprojecten en fungeren als klinische experts Publicaties Artikelen gepubliceerd in wetenschappelijk tijdschriften zijn opgenomen bijlage1. De beoogde zes wetenschappelijke publicaties zijn ruimschoots gehaald Onderzoek in uitvoering door UVNN geïnitieerd onderzoek Doen bij Depressie Dit onderzoek is gestart in januari 2009, 32 afdelingen participeren in deze studie. Momenteel worden de gegevens van de eerste meting ingevoerd in de database. Er zijn bijna 500 cliënten en hun EVV ers geïnterviewd. In mei startte de eerste groep van zeven afdelingen met het werken volgens het zorgprogramma. Hiervoor zijn de psychologen van de afdelingen getraind in het protocol van Lifereview - therapie. Afdelingsteams hebben een training gehad in het signaleren van depressieve klachten bij bewoners en het omgaan met mensen die depressieve klachten hebben. door UVNN instellingen geïnitieerd onderzoek Prevalentie probleemgedrag in het verpleeghuis In 2007 is de WAALBED-1 studie afgerond met een promotieverslag. De promotie van Sytse Zuidema heeft op 8 februari 2008 plaatsgevonden. Beloop van probleemgedrag in het verpleeghuis De beloopstudie WAALBED-2 is in volle gang. In oktober 2008 is de gegevensverzameling afgerond. Tijdens het UVNN symposium in april 2009 zijn de eerste resultaten gepresenteerd. De promotie wordt in het voorjaar van 2010 verwacht. BEYOnD-studie De BEYOnD-studie (Behaviour and Evolution in Young Onset Dementia) is een studie naar de kenmerken en beloop van dementie bij een groep verpleeghuispatiënten met aanvang van de dementie voor het 65 e levensjaar. De dataverzameling is in 2008 afgerond. GRAMPS GRAMPS staat voor Geriatric Rehabilitation in Amputation and Stroke (zie ook en wordt uitgevoerd op gespecialiseerde revalidatieafdelingen in 17 verpleeghuizen tussen Zeeland en Nijmegen/ Noord Limburg. De gegevensverzameling is in volle gang. De inclusie is inmiddels afgerond. Paratonie bij dementie Drie UVNN-instellingen werken mee aan een onderzoek naar de behandeling van paratonie en andere motorische stoornissen bij dementie. In totaal hebben 101 patiënten deelgenomen in de RCT studie. 12

17 Doel van het onderzoek is om na te gaan of passief mobiliseren een toegevoegde waarde heeft. Ook zijn bij ongeveer 200 patiënten data over het beloop van paratonie verzameld. De promotie wordt in het voorjaar van 2010 verwacht. Palliatieve sedatie in verpleeghuizen Vanaf maart 2009 is vanuit de Zorggroep gewerkt aan de voorbereidingen van een grootschalig onderzoek naar de toepassing van palliatieve sedatie door specialisten ouderengeneeskunde. Patients with Physical and Psychiatric Problems residing in Dutch nursing homes In 2008 is een start gemaakt met deze studie. Inmiddels is er een literatuuronderzoek gedaan en een conceptonderzoeksvoorstel geschreven. door andere instellingen of afdelingen geïnitieerd onderzoek SAFE OR SORRY Voor het onderzoek 'Safe or Sorry', gericht op het ontwikkelen en testen van een programma voor integrale patiëntveiligheid voor decubitus, urineweginfecties en valincidenten, is in oktober 2008 de dataverzameling afgerond. De promotie is voorzien in NeedYD-studie In 2007 is een start gemaakt met het onderzoek getiteld NeedYD naar het beloop van functioneren en zorgbehoeften van jong-dementerenden die dagbehandeling krijgen en hun mantelzorgers. Dit onderzoek vindt plaats in UVNN-instellingen die een dagbehandeling voor jong-dementerenden hebben. 2.3 Conclusies over behaalde resultaten Over de resultaten met betrekking tot het wetenschappelijk onderzoek kan het UVNN tevreden zijn. We zien een verandering van focus van beschrijvend onderzoek naar interventieonderzoek. Dat is ook de richting die professionals en management verwachten. Het is nog onvoldoende gelukt om onderzoeksaanvragen te schrijven voor subsidiefondsen zoals ZonMw. Omdat we bij Doen bij Depressie wel succesvol zijn geweest, zijn we extra gemotiveerd geraakt om hierin te investeren door senioronderzoekers aan te kunnen stellen. Voor de werkconferentie: De komende jaren is het continueren van aanstellingen van senioronderzoekers noodzakelijk om meer externe gelden te kunnen verwerven. Deze (voor)investering betaalt zich uit doordat er meer mogelijkheden voor promotie-onderzoeken ontstaan. De capaciteit van het UVNN wordt nu maximaal ingezet. Meer is eigenlijk niet haalbaar. Welke andere mogelijkheden zijn er om meer instellingen aan ons te binden, zodat er nog meer onderzoekscapaciteit beschikbaar komt. Welke onderzoekthema s zijn gewenst vanuit de instellingspraktijk en kunnen we ons meer gaan richten op interventieonderzoek (wat meer van instellingen vraagt). 13

18

19 3. Onderwijs 3.1 Inleiding Binnen de beleidsperiode van stelde het UVNN zich ten doel om de volgende resultaten te behalen: Realiseren van alle onderwijsvormen en stages binnen het basiscurriculum geneeskunde en de vervolgopleiding tot specialist ouderengeneeskunde; Realiseren van een overzicht van alle opleidingstrajecten (multidisciplinair) waar de UVNNinstellingen een bijdrage aan leveren; Organiseren van refereerbijeenkomsten, minimaal 1 maal per jaar, voor alle disciplines; Formuleren van zorgcompetenties voor de modelpraktijk, waarbij de modelpraktijk de zorg beschrijft voor een specifieke groep cliënten, daarbij gebruikmakend van up-to-date beschikbare wetenschappelijke kennis; Verspreiden van kennis over specifieke onderwerpen en implementatie van meetschalen, naar aanleiding van de uitkomsten in de consensusgroepen; Terugkoppeling van onderzoeksresultaten naar de praktijk van de verpleeghuiszorg; Openstellen van eigen onderwijsactiviteiten, symposia voor andere UVNN-instellingen Behaalde resultaten Onderwijs geneeskunde Alle UVNN instelling leverden een bijdrage aan (de ontwikkeling van) het onderwijs aan geneeskundestudenten door het bieden van de mogelijkheid tot het volgen van verpleegstages, praktijkoriëntaties en het co-assistentschap ouderenzorg. Ook participeerden de instellingen aan de vervolgopleiding tot specialist ouderengeneeskunde van het UMC St Radboud UVNN symposium Elk jaar op de derde dinsdag in april organiseerde het UVNN een vrij toegankelijk symposium voor alle professionals van de UVNN instellingen. Een breed palet van onderwerpen die in de ouderenzorgzorg actueel zijn, werd elk jaar gepresenteerd. Uitgangspunt voor de keuze van onderwerpen is dat we nieuwe kennis vertalen naar de praktijk. Door te werken met workshops werd interactie nagestreefd en was een betere inhoudelijke afstemming mogelijk op de verschillende disciplines Professionalisering van zorgprofessionals Om de modelpraktijkvorming te stimuleren, is het van belang om professionalisering van de disciplines te stimuleren. De verzorgende beroepsgroep kan op dit gebied een steun in de rug gebruiken. Hierover is met de Fontys Hogeschool, de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) en het Landelijk Expertisecentrum Verpleging en Verzorging (LEVV) overlegd. Afgesproken is dat er vanuit de verschillende verantwoordelijkheden en rollen aan hetzelfde doel gewerkt wordt. Met Fontys is de intentie uitgesproken om te werken aan de versterking van de samenwerking binnen de zogenaamde Zorg Innovatie Centra. Met de HAN -lectoraten Neurorevalidatie en Langdurige Zorg) wordt samengewerkt in een project over kenniscirculatie bij zorgprofessionals (zie 3.3.4). Ook participeert het UVNN in het Centrum voor Beroepsontwikkeling in de Langdurige Zorg van de HAN Project UKON-kennisplein: digitale kennisomgeving ouderenzorg Om de professionals te ondersteunen bij het evidence based werken wordt binnen dit project een zogenaamde community of practice ontwikkeld. Dit is een digitale kennisomgeving waar kennis kan worden verworven en gedeeld. Dit project is eind 2008 gestart én wordt mede mogelijk gemaakt door de Provincie Gelderland. Daarom zijn in eerste instantie de Gelderse UVNN instellingen betrokken en wordt aanvullende financiering geworven voor de uitrol naar de andere UVNN instellingen. Het doel van het project is dat er een op de ouderenzorg toegesneden systeem voor kenniscirculatie en informatie-uitwisseling wordt ontwikkeld. De specifieke kennis voor ouderenzorginstellingen wordt 15

20 hierin gebundeld, op basis van zowel literatuuronderzoek als op basis van de aanwezige kennis binnen de betrokken instellingen, de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN), de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde en het Nijmeegs Kenniscentrum Neurorevalidatie (NKN). Het gaat hierbij om een faciliteit / leervorm, waarbij kennis digitaal geraadpleegd kan worden, maar waarbij ook mogelijkheden zijn om casuïstiek digitaal aan collega s voor te leggen en te bediscussiëren en verzamelde of ontwikkelde kennis in de vorm van papers of publicaties ter beschikking te stellen (virtual action learning). Ontwikkeling van dit systeem voor de ouderenzorg, maakt dat informatie-uitwisseling en intervisie sneller en eenvoudiger tot stand komen en niet meer afhankelijk zijn fysieke nabijheid en werktijden. Dit project sluit goed aan bij de ontwikkeling van het verpleeghuis naar een tweedelijns zorg- en behandelcentrum. Een verpleeghuis kan zich specialiseren in één of meer specifieke patiëntengroepen. De kennis en kunde aanwezig bij deze gespecialiseerde UVNN-professionals kan, ondersteund door medewerkers van het UVNN-bureau, worden verspreid via de digitale kennisomgeving ook wel UKON-kennisplein genoemd Cursus Evidence Based Practice Het doel van deze cursus is om verschillende disciplines (specialisten, psychologen, paramedici zoals ergo- en fysiotherapeuten) van het UVNN te laten kennismaken met evidence based practice. Zij krijgen kennis aangereikt over onderzoek en onderzoeksdesigns, ondersteuning bij het zoeken van relevante literatuur en het kritisch lezen van onderzoeksartikelen. Aan de eerste cursus hebben 24 professionals (vooral paramedici en psychologen) deelgenomen. Allen hebben een Bewijs van Deelname ontvangen voor hun portfolio. Omdat de cursus zeer goed geëvalueerd is, wordt de cursus eind 2009 opnieuw georganiseerd Conclusie Vele activiteiten op het gebied van onderwijs zijn in deze beleidsperiode ondernomen. Een aantal resultaten van deze beleidperiode is echter niet haalbaar gebleken, zoals meer gebruik maken van onderwijsactiviteiten van één UVNN instelling voor andere UVNN-instellingen en het realiseren van een overzicht van alle opleidingstrajecten (multidisciplinair) waar de UVNN-instellingen een bijdrage aan leveren. Binnen het project Digitale kennisomgeving voor ouderenzorg wordt wel gedeeltelijk gewerkt aan deze resultaten, bijvoorbeeld het beschikbaar maken van up-to-date beschikbare wetenschappelijke kennis voor de modelpraktijk. Voor de werkconferentie: Uitwisseling van kennis via het Digitaal Kennisplein, lijkt een praktische toepassing die juist voor een netwerk als het UKON veel mogelijkheden biedt voor uitwisseling en ontwikkeling van kennis. Binnen verschillende instellingen zijn ontwikkelingen gaande om te komen tot een digitale leeromgeving voor professionals (Zorgboog, De Wever, Vitalis, SVRZ), vaak een opdracht voor de dienst opleiding. Opleidingsadviseurs en hoofden opleiding vragen ook het UVNN-bureau om advies en zijn geïnteresseerd in de ontwikkeling van een digitale leeromgeving voor de ouderenzorg. Tevens kan het Digitaal Kennisplein onderdak bieden aan UVNN-werkgroepen, die via het kennisplein met elkaar communiceren. Een snelle aansluiting van de andere instellingen bij dit project lijkt gewenst. De vraag ligt voor of de UKON-instellingen bereid zijn om hieraan in de nieuwe beleidsperiode prioriteit te geven. 16

21 4. Organisatie van het UVNN 4.1. Inleiding Het UVNN heeft een degelijke infrastructuur opgebouwd in de afgelopen jaren. Het UVNN bureau is volgens de onderstaande figuur opgebouwd. De voorzitters van de UVNN commissies vormen samen de stuurgroep. De stuurgroep komt jaarlijks vier keer bij elkaar. Het UVNN bureau bestaat uit twee netwerkcoördinatoren die samen een aanstelling van 0,7 FTE invullen. Het UVNN bureau heeft verder beschikking over 0,1 FTE secretariaat en de senioronderzoekers (zie 2.2.3). Voor de samenstelling van stuurgroep en commissieleden zie bijlage 2. MT afdeling VPHG/ nu ELG UVNN netwerk coördinatoren secretariaat senior-onderzoekers Stuurgroep UVNN UVNN-cie UVNN-cie UVNN-cie UVNN-cie UVNN-cie UVNN-cie UVNN-cie UVNN-cie 4.2 Behaalde resultaten UVNN commissie In alle instellingen zijn UVNN- of wetenschapscommissies actief. Het functioneren van deze commissies is afhankelijk van de inbedding binnen de instelling. De ervaring leert dat commissies samengesteld uit leden die zelf een breed netwerk binnen de instelling hebben en goede lijnen naar het management, beter functioneren. De positie van de voorzitter van de commissie is hierin belangrijk PR - beleid Sinds 2007 worden de UVNN-nieuwsberichten via een digitale nieuwsbrief per verspreid. De bekendheid van het UVNN binnen de instellingen is vaak nog beperkt. Omdat communicatie binnen het netwerk steeds belangrijker wordt, is in 2007 de hulp ingeroepen van een communicatieadviseur om hiervoor een gedegen plan te ontwikkelen. Een belangrijke conclusie was om communicatie op maat aan te bieden: welke boodschap is bedoeld voor wie? Per doelgroep zijn mogelijke communicatiemiddelen benoemd. Dit communicatieplan is in de stuurgroep en in alle UVNN commissies besproken en helpt om de PR over UVNN-activiteiten binnen de eigen organisatie vorm te geven. In een aantal instellingen is afgesproken de gebruikelijke PR-kanalen meer te benutten. Zo kennen de meeste huisbladen een vaste UVNN-rubriek en hebben er bijeenkomsten plaatsgevonden waarin het UVNN en UVNN-onderzoek is gepresenteerd (zoals in De Zorggroep en de Wever). In een aantal instellingen komt het UVNN niet voor in de naam van de commissie (zoals Interne commissie wetenschap ), met als reden dat ook buiten het UVNN aan onderzoeken wordt deelgenomen. Er is een UKON folder ontwikkeld, die op 14 september a.s. wordt gepresenteerd. 17

22 4.2.3 Financiering In 2007 is een Maatschappelijke Raad van Advies, ingesteld onder voorzitterschap van Clemence Ross, bijeengekomen. Het doel van de Raad is om ook bij maatschappelijke partijen financiële steun te vinden voor de UVNN doelstellingen. In 2007 zijn twee onderzoeksprojecten aan de Raad voorgelegd welke vervolgens zijn doorgeleid naar VWS c.q. ZonMw. Voor de werkconferentie Hoe gaan we verder met de wetenschapscommissies? Wat is nodig aan voorwaarden voor een goed functioneren? Welke rol hebben de wetenschapscommissies voor de andere UKON-taken? Wat is de ideale samenstelling van de cie? Er is bijvoorbeeld ervaring opgedaan met deelname van kwaliteitsmedewerkers, opleidingsadviseur en vertegenwoordigers uit Verzorgende Advies Raden. Hoe kan inbedding van UKON commissie verbeterd worden in eigen instelling? Hoe kunnen we de ondersteunende rol van de netwerkcoördinatoren van het UKON-bureau verbeteren? 18

23 Bijlage 1 Producten UVNN-publicaties Rapporten Nieuwboer M, Derksen E. Meetschalen Stemming in het verpleeghuis, verslag van Consensustraject Stemming, afdeling Verpleeghuisgeneeskunde / UVNN, juni 2007 Nieuwboer M, Derksen E, Koopmans R. Beleidsplan UVNN Afdeling Verpleeghuisgeneeskunde, maart 2007 Derksen E, Nieuwboer M. Jaarplannen 2007/ Jaarplan 2008/ Jaarplan 2009 Derksen E, Nieuwboer M. Jaarverslag 2007 Nieuwboer M. Aanvullend Programma van eisen voor ECD, mei 2007 Derksen E. Evaluatie symposium UVNN 2007/ Evaluatie symposium UVNN Nieuwboer M, Derksen E. Meetschalen Mobiliteit in het verpleeghuis, verslag van Consensustraject Mobiliteit, afdeling Ouderengeneeskunde / UVNN, februari 2009 Nieuwboer M, Derksen E. Meetschalen Probleemgedrag, verslag van Consensustraject Probleemgedrag, afdeling Ouderengeneeskunde/ UVNN, in press. Zorgprogramma Gerritsen D, Leontjevas R, Derksen E, Koopmans R, Smalbrugge M. Doen bij Depressie. Opsporing en behandeling van depressieve klachten en depressie in verpleeghuizen. Multidisciplinair Zorgprogramma. UVNN, Symposia / cursussen Wattel L, Derksen E. UNCO-Mobiliteit: Meetinstrumenten voor de ouderenzorg (symposiummap). UVNN/ UNO-VUmc, December Presentaties Derksen, E. Posterpresentatie LSUNO tijdens symposium NVVA op 30 november

24 Wetenschappelijke Publicaties Proefschriften Neyens, J.S.M. Fall prevention in psychogeriatric nursing home residents. Brecht, 2007 Zuidema, S.U. Neuropsychiatric symptoms in Dutch nursing home patients with dementia. Nijmegen, 2008 Wetenschappelijke artikelen 2007 Gerritsen DL, Jongenelis K, Pot AM, Beekman ATF, Eisses AMH, Kluiter H, Ooms ME, Ribbe MW. De GDS-8, een korte, cliënt- en gebruikersvriendelijke versie van de Geriatrische Depressie Schaal voor verpleeghuizen. Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie 2007, 38, Gerritsen DL, Steverink N, Ooms ME, De Vet HCW, Ribbe MW. The measurement of quality of life in nursing homes through self-report: the role of cognitive impairment. Quality of Life Research 2007, 16: Gerritsen DL, Ettema, TP, Boelens E, Bos J, Hoogeveen F, de Lange J, Meihuizen L, Schölzel- Dorenbos CJM, Dröes RM. Differences in perspective: do professional caregivers focus on the Quality of life domains that are important for people with dementia? American Journal of Alzheimer s Disease and Other Dementias 2007, 22: Jongenelis K, Gerritsen DL, Pot AM, Eisses AMH, Beekman ATF, Ooms ME, Kluiter H, Ribbe MW. Construction and Validation of a Patient- and User-friendly Nursing Home Version of the Geriatric Depression Scale. International Journal of Geriatric Psychiatry 2007, 22: Schölzel-Dorenbos CJM, Ettema TP, Bos J, Boelens-van der Knoop E, Gerritsen DL, Hoogeveen F, de Lange J, Meihuizen L, Dröes RM. Evaluating the outcome of psychosocial and farmacological interventions on quality of life in dementia: Selection of the appropriate QoL instrument in different care settings and stages of the disease. International Journal of Geriatric Psychiatry 2007, 22: Beek van APA, Gerritsen DL, Heesbeen I. Cognitieve problemen bij cliënten in de ouderenzorg: een valkuil voor kwaliteitsmanagement? Kwaliteit in beeld 2007, 17, Hobbelen JSM, Verhey FRJ, Bor JHJ, Bie RA de, Koopmans RTCM. Passive movement therapy in patients with moderate to severe paratonia; study protocol of a randomised clinical trial (ISRCTN ). BMC Geriatrics 2007;7(Dec):30. Koopmans RT. [Are psychotropic drug too frequently prescribed in Dutch nursing homes? Tijdschr Gerontol Geriatr Dec;38(6): Dutch. Koopmans RT, van der Sterren KJ, van der Steen JT. The natural endpoint of dementia: death from cachexia or dehydration following palliative care? Int J Geriatr Psychiatry Apr;22(4):350-5 Zuidema SU, Jonghe JFM de, Verhey FRJ, Koopmans RTCM. Agitation in Dutch institutionalized patients with dementia: factor analysis of the Dutch version of the Cohen-Mansfied Agitation Inventory. Dement Geriatric Cogn Disord 2007;23:

25 Zuidema SU, Jonghe JFM de, Verhey FRJ, Koopmans RTCM. Neuropsychiatric symptoms in nursing home patients: factor structure invariance of the Dutch nursing home version of the Neuropsychiatric Inventory in different stages in dementia. Dement Geriatr Cogn Disord 2007:24: Zuidema S, Koopmans R, Verhey F. Prevalence and predictors of neuropsychiatric symptoms in cognitively impaired nursing home patients. J Geriatr Psychiatry Neurol 2007;20:41-9. Zuidema SU, Derksen E, Verhey FRJ, Koopmans RTCM. Prevalence of neuropsychiatric symptoms in a large sample of Dutch nursing home patients with dementia. Int J Geriatr Psychiatry 2007; 22: Gerritsen DL, Steverink N, Frijters DHM, Hirdes, JP, Ooms ME, Ribbe MW. A Revised Index for Social Engagement for Long-term Care. Journal of Gerontological Nursing 2008, 34, Gerritsen DL, Achterberg WA, Steverink N, Pot AM, Frijters DHM, Ribbe MW. The MDS- Challenging Behavior Profile for long term care. Aging and Mental Health 2008, 12, Hasselaar JG, Reuzel RP, van den Muijsenbergh ME, Koopmans RT, Leget CJ, Crul BJ, Vissers KC. Dealing with delicate issues in continuous deep sedation. Varying practices among Dutch medical specialist, general practitioners, and nursing home physicians. Arch Intern Med Mar 10;168(5): Hobbelen JS, Koopmans RT, Verhey FR, Habraken KM, Bie RA de. Diagnosing paratonia in the demented elderly: reliability and validity of the Paratonia Assessment Instrument (PAI). Int Psychogeriatr 2008 Aug;20(4): Kat MG, Zuidema SU, van der Ploeg T, Kalisvaart KJ, van Gool WA, Eikelenboom P, de Jonghe JF. Reasons for psychiatric consultation referrals in Dutch nursing home patients with dementia: a comparison with normative data on prevalence of neuropsychiatric symptoms. Int J Geriatr Psychiatry 2008 Oct; 23(10): Meerman L, van de Lisdonk EH, Koopmans RT, Zielhuis GA, Olde Rikkert MG. Prognosis and vascular co-morbidity in dementia a historical cohort study in general practice. J Nutr Health Aging Feb;12(2): Gaal BG van, Schoonhoven L, Hulscher ME, Mintjes JA, Borm GF, Koopmans RT, Achterberg T van. The design of the SAFE or SORRY? study: a cluster randomised trial on the development and testing of an evidence based inpatient safety program for the prevention of adverse events. BMC Health Services Research 2009;9:58 (8 pp.). Online Publication BioMed Central. Zuidema SU, de Jonghe JF, Verhey FR, Koopmans RT. Environmental correlates of neuropsychiatric symptoms in nursing home patients with dementia. Int J Geriatr Psychiatry, epub Zuidema SU, de Jonghe JF, Verhey FR, Koopmans RT. Predictors of neuropsychiatric symptoms in nursing home patients: influence of gender and dementia severity. Int J Geriatr Psychiatry 2009:DOI: /gps

26 Leontjevas R, Hooren S van, Mulders A. The Montgomery-Asberg Depression Rating Scale and the Cornell Scale for Depression in Dementia: a validation study with patients exhibiting early-onset dementia. Am J Geriatr Psychiatry Jan 2009;17(1): de Jonghe JF, Wetzels RB, Mulders A, Zuidema SU, Koopmans RT. Validity of the Severe Impairment Battery Short Version JNNP Published Online First: 21 May doi: /jnnp Nijk RM, Zuidema SU, Koopmans RT. Prevalence and correlates of psychotropic drug use in Dutch nursing-home patients with dementia. Int Psychogeriatr Jun;21(3): Epub 2009 Apr 16. Vernooij-Dasssen MJ, Faber MJ, Olde Rikkert MG, Koopmans RT, van Achterberg T, Braat DD, Raas GP, Wollersheim H. Dementia care and labour market: the role of job satisfaction. Aging Ment Health May;13(3): Koopmans RT, van der Molen M, Raats M, Ettema TP. Neuropsychiatric symptoms and quality of life in patients in the final phase of dementia. Int J Geriatr Psychiatry Jan;24(1): Zwakhalen SM, Koopmans RT, Geels PJ, Berger MP, Hamers JP. The prevalence of pain in nursing home residents with dementia measured using an observational pain scale. Eur J Pain Jan;13(1):89-93 Rapporten en handboeken Poortvliet MC, Gerritsen DL, van Beek APA, Spreeuwenberg PPM, de Leeuw JRJ, Wagner C. Kwaliteit van leven in de V&V sector: de samenhang tussen kwaliteit van leven van cliënten en kenmerken van de instelling. Onderzoeksrapport, NIVEL, Utrecht Merten H, van Beek APA, Gerritsen DL, Poortvliet MP, de Leeuw JRJ, Wagner C. Dagelijkse bezetting van personeel en de kwaliteit van leven van bewoners met psychogeriatrische problemen. Onderzoeksrapport, NIVEL, Utrecht Gerritsen DL, Steverink N.. Kwaliteit van leven, een introductie. In A.M. Pot, Y. Kuin & M. Vink (red.), Handboek ouderenpsychologie, De Tijdstroom, Utrecht Vries, de N, Spijker A, Vasse E, Jansen I, Koopmans R, Vernooij-Dassen M, Schoonhoven L. Ketenindicatoren voor dementie. IQ Healtcare, Nijmegen, mei Voor wetenschappelijke publicaties van professor Vernooij-Dassen wordt verwezen naar de website: Presentaties op wetenschappelijke congressen zijn hier niet vermeld. 22

27 Bijlage 2 Samenstelling stuurgroep, UVNN-bureau en werkgroep psychologen Stuurgroep UVNN Raymond Koopmans Ietje de Rooij Mark Schapendonk (a.i.) Ine Cox / Monique Jozen Jacques Hendriks Adrie de Laat Myrra Vernooij-Dassen Helen Navest Jacqueline van den Hil Ingrid Brinksma Debby Gerritsen Els Derksen Minke Nieuwboer De Waalboog, tevens voorzitter De Wever De Zorggroep ZZG zorggroep De Zorgboog De Riethorst Stromenland Kalorama Vitalis woonzorg groep Stichting voor Regionale Zorgverlening SVVE de Archipel Bureau UVNN Bureau UVNN Bureau UVNN UVNN-bureau Debby Gerritsen Els Derksen Minke Nieuwboer Marianne Ott Senior-onderzoeker Netwerkcoördinator Netwerkcoördinator Secretaresse UVNN-psychologen Debby Gerritsen (voorzitter) Yolande Kuin John Ekkerink Erik van Genuchten Aline Verhoeven Marieke Soontiens Hester Verstegen Hanneke Nijsten Jaap Cobussen Kristel Kalkers Margje Mahler Rachel Meertens Sabine de Koning Theo Hazelhof Meyke Manders UVNN, afdeling eerstelijnsgeneeskunde, UMC St Radboud Nijmegen Centrum voor Psychogerontologie, Radboud Universiteit Nijmegen De Waalboog De Waalboog De Wever De Wever De Zorggroep SVVE de Archipel SVVE de Archipel De Riethorst Stromenland Kalorama De Zorgboog ZZG zorggroep Vitalis Woonzorggroep Stichting voor Regionale Zorgverlening 23