DEMENTIE EN MUZIEKTHERAPIE Marianne Verkerk

Transcriptie

1 DEMENTIE EN MUZIEKTHERAPIE Marianne Verkerk 1

2 MUZIEKTHERAPIE BIJ MENSEN MET DEMENTIE Ervaringsgerichte therapie: verandering, ontwikkeling, stabilisatie of acceptatie worden bereikt door middel van muziek. Receptief of actief Henry Waarom is muziektherapie effectief bij mensen met dementie? 2

3 INVLOED OP DE HERSENEN Diverse gebieden worden aangesproken: bijv. motorische cortex, auditieve cortex, limbisch systeem, spraakgebieden, visuele cortex (bij lezen bladmuziek). Juslin (2008) - Hersenstam: bijv. harde geluiden - Associatie - Emotionele besmetting - Episodisch geheugen - Muzikale verwachting Universiteit van Nederland (2013). Wat gebeurt er in je hersenen als je muziek luistert? [Videobestand] Juslin, P. N., & Västfjäll, D. (2008). Emotional responses to music: The need to consider underlying mechanisms. Behavioral and Brain Sciences, 31(5), doi: /s x

4 DEMENTIE Structuur van de hersenen verandert: cognitieve problemen en gedragsproblemen Hoge ziektelast voor de patiënt: o.a. door progressiviteit: steeds opnieuw aanpassingen vereist mensen met dementie, in 2040: Grote impact op patiënt en familie, 50% van de mantelzorgers is zeer zwaar belast, 3% overbelast Smeets, G., Bos, A.E.R, Molen, van der, H., Muris, P. (2009). Klinische psychologie: diagnostiek en therapie. Noordhoff Uitgevers: Groningen/Houten 4

5 ONBEGREPEN GEDRAG Al het gedrag van de patiënt dat door deze patiënt en/of zijn omgeving als moeilijk hanteerbaar wordt ervaren. 1. Passief 2. Actief 3. Slaapstoornis Bij 80-90% van de mensen met dementie komen (al dan niet tijdelijk) een of meer probleemgedragingen voor. Zuidema (2008): Vaak worden vrijheidsbeperking en medicatie ingezet om gedragsproblemen te verminderen. Literatuuronderzoek toont aan dat deze interventies slechts beperkt resultaat hebben en veel nare bijwerkingen Alternatief: inzet van psychosociale interventies: Vilans Verenso (2008). Richtlijn probleemgedrag. Met herziene medicatieparagraaf. Utrecht: Verenso. Zuidema, S.U. (2008). Neuropsychiatric symptoms in Dutch nursing home patients with dementia. (Proefschrift) Radboud Universiteit, Nijmegen. 5

6 DEMENTIE EN MUZIEKTHERAPIE Oprollend geheugen Muziek herkennen kan tot ver in het dementieproces. Limbisch systeem blijft lang intact; emoties kunnen worden aangesproken. Herkenbare muziek bevordert een gevoel van oriëntatie en houvast. Vermindering van angst, agitatie en biedt de mogelijkheid tot kanaliseren van emoties. Het luisteren naar herkenbare muziek geeft plezier. Jacobsen, J.H., Stelzer, J., Fritz, T.H., Chételat, G., La Joie, R. & Turner, R. (2015). Why musical memory can be preserved in advanced Alzheimer s disease. Brain, 3, Sacks, O. (2009). Musicofilia, verhalen over muziek en het brein. Amsterdam: Meulenhoff. Gue tin S, Portet F, Picot MC, Pommie C, Messaoudi M, Djabelkir L,... Touchon J. (2009). Effect of music therapy on anxiety and depression in patients with Alzheimer's type dementia: randomised, controlled study. Dementia And Geriatric Cognitive Disorders, 28(1), doi: / Ridder, H. M. (2015). Music therapy for reducing agitation and psychotropic medication in nursing home residents with dementia. European Journal of Integrative Medicine, 7, Vink, A. C. (2013). Music therapy for dementia: the effect of music therapy in reducing behavioural problems in elderly people with dementia Groningen: s.n. 6

7 DEMENTIE EN MUZIEKTHERAPIE Activeren: stimuleren van spraak, zang of beweging. Contact door middel van muziek. Stukje van de identiteit van vroeger Positieve beleving. McDermott, O., Orrell, M., & Ridder, H.M. (2014). The importance of music for people with dementia: the perspectives of people with dementia, family carers, staff en music therapists. Aging & Mental Health, 18 (6),

8 VERTREKPUNT VOORFASE NVvMT, Ambitus en VitaValley Enthousiasme, maar weinig kennis van innovatie Weinig samenwerking binnen het werkveld; weinig zicht op de muziektherapeutische interventies voor mensen met dementie Weinig bekendheid van het vakgebied Veel 1 op 1 therapeutisch contact. Betrokken stakeholders? 8

9 RESULTATEN VOORFASE Inventarisatie van interventies Interventie Gedragsproblemen Vergeet-mij-nietjes Gepersonaliseerde muziek voor apathie. Douche Aubade PG observatie Muziekkusseninterventie Neurologische muziektherapie Levensalbum Hoofddoel Vermindering van gedragsproblemen. Verbeteren van contact tussen de persoon met dementie en mantelzorger Verminderen van apathie Problemen tijdens de ADL verminderen. Diagnostisch instrument voor een observatie in 3 sessies. Verminderen van nachtelijke onrust. Het gebruik van muziek bij het verbeteren van neurologische functies, zoals cognitieve functies, stemming, aandacht en vaardigheden. Verstoorde rouwverwerking op gang brengen. 9

10 RESULTATEN VOORFASE VERVOLG Professionalisering: onderbouwing van interventies Coalitie: consensus over innovatie SROI van de muziekkusseninterventie: interview mantelzorger Netwerk 10

11 VOORUITBLIK 11

12 WE LL MEET AGAIN Verhaal uit de praktijk 12