Dierbare Herinneringen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Dierbare Herinneringen"

Transcriptie

1 Dierbare Herinneringen Individuele Life Review Therapie Debby Gerritsen Riët Daniël Margje Mahler

2 Inhoud Depressie bij ouderen Life Review Therapie Dierbare Herinneringen Video fragment Dierbare Herinneringen ervaren

3 Depressie: Prevalentie Algemene bevolking: 10-15% heeft ooit een depressie gehad Ouderen: Meest voorkomende psychiatrische aandoening: 25 % van mensen > 65 jaar Mensen met dementie: Depressieve symptomen bij 25-35% 10-20% voldoet aan criteria depressie

4 Depressie: Prevalentie Langdurende zorg: 5-50% van cliënten op somatische afdelingen grootschalige Nederlandse studie (AGED): Depressieve stoornis: 8% Beperkte depressie: 14% Depressieve symptomen: 24% ± 20 % van cliënten met ziekte van Alzheimer

5 Klachten bij een depressie Hoofdklachten: Somberheid of een depressieve stemming Verlies van interesse of een verminderde positieve reactie op sociale contacten of gebruikelijke activiteiten tenminste één van de hoofdklachten is aanwezig Iemand met een depressie is niet altijd somber! Andere klachten: psychische en lichamelijke Criteria voor mensen met dementie (Olin): cognitief symptoom verwijderd, prikkelbaarheid en sociaal terugtrekken toegevoegd

6 Depressie: oorzaken/risicofactoren Verlieservaringen Persoonlijkheid (erfelijk of aangeleerd ) Sociale omgeving Depressie in voorgeschiedenis Biologische oorzaken, zoals slechte voedingstoestand, hormonen, schildklier Ziekte of (hersen) trauma Medicijnen

7 Depressie: extra risicofactoren in verpleeghuizen Opname in het verpleeghuis Verlies vertrouwde omgeving en contacten Minder of ander contact met naasten/ familie Sterke confrontatie met achteruitgang Angst voor het leggen van nieuwe contacten Verminderde regie/autonomie

8 Depressie: beschermende factoren in verpleeghuizen duidelijke structuur van de dag woonomgeving is beschermd mogelijkheid tot sociale contacten beschikbaarheid van 24-uurs zorg veel gevarieerde activiteiten

9 Behandelmogelijkheden Depressie bij ouderen is behandelbaar Richtlijnen adviseren psychologische interventies als start Ouderen blijken psychologische interventies als behandelvorm te prefereren boven medicamenteuze behandeling Bij dementie zijn zowel psychologische, psycho-sociale als biologische therapieën mogelijk 9

10 Phase 1 Phase 4 Phase 2 Phase 3 Zorgprogramma Doen bij Depressie Evaluation with screening instruments Monitoring and evaluation Phase 5 Depression Assessment Detection by nursing staff, repeat every 4 months (NORD) Screening indicated, NORD>1 Screening not indicated Screening by psychologist (CSDD, GDS-8) Depressive symptoms in dementia, CSDD>7 Depressive symptoms in non-dementia, GDS-8>2 No depressive symptoms Diagnosing in dementia by physician & psychologist Diagnosing in non-dementia by physician & psychologist Depression in dementia Depressive symptoms but no depression Minor depression Major depression Module 1, Basic interventions by nursing staff & recreational therapist Day structure & Pleasant Activities Plan Module 2, Psychotherapy by psychologist Mediative therapy in severe cognitive problems Life Review therapy or other psychotherapy Module 3, Medication considered by physician Stepped-care: 1) citalopram; 2) nortriptiline; 3) consulting psychiatrist Treatment modules

11 Module 2 Psycholoog Vorm en inhoud afhankelijk van cognitief functioneren individuele cliënt Na oriënterend gesprek met cliënt kiezen: Gesprekken cliënt: Dierbare Herinneringen therapie Via het team: mediatief 11

12 Module 2 Mediatief Mediatietherapie (Hamer, 2003) Opbouw (oriënterend gesprek cliënt) Startgesprek 4 overlegmomenten met team Evaluatie! 12

13 Opbouw overleggen Mediatie therapie Inventarisatie huidige situatie omtrent klachten en al ondernomen stappen (SORC) Vaststellen ernst en frequentie Functionele analyse concreet gedrag en reacties zorgteam Evaluatie lopende interventies, zoals uitvoering Plezierige Activiteitenplan en Dagprogramma Vaststellen nieuwe interventies Planning volgende bijeenkomsten en huiswerk (observaties van concreet gedrag)

14 Het SORC-schema S - Stimulus (er gebeurt iets voorafgaand aan het gedrag) waar, wanneer? O - Organisme (biologische en psychische toestand bewoner) wat weten we van de betrokkene? R - Respons (gedragsrepetoire, reactie van de cliënt) hoe ziet het gedrag eruit? C - Consequenties (gevolgen van de reactie van de cliënt) wat gebeurt er na het gedrag?

15 Dierbare Herinneringen Protocol individuele Life Review therapie gebaseerd op autobiografische oefening Cliënten van verpleeghuizen met een depressie Ernst Bohlmeijer, Bas Steunenberg, Roeslan Leontjevas, Margje Mahler, Riët Daniël en Debby Gerritsen Universiteit Twente, VUmc en UMC St Radboud

16 Reminiscentie Dierbare Herinneringen Relatie met depressie Autobiografische oefening 16

17 Functies Reminiscentie Positieve zelf : bijdrage aan coherent, betekenisvol en positief zelfbeeld Negatieve zelf : op negatieve wijze bijdrage aan identiteit persoon Sociale functie:verbinden met sociale omgeving 17

18 Samenhang met depressie en angst Positieve zelf : correlatie met psychisch welbevinden Negatieve zelf : sterke correlatie met angst en depressie Sociale functies: geen directe samenhang 18

19 Samenhang met depressie en angst Reminiscentie zal bij cluster negatieve zelf vooral negatieve herinneringen oproepen en dus grote samenhang met depressie Nieuwe reconstructie van die herinneringen! 19

20 Type interventies Sociale Reminiscentie Life Review Life Review therapie Dierbare Herinneringen 20

21 Vorm van LRT Dierbare Herinneringen Gekoppeld aan inzichten over de werking van het autobiografisch geheugen bij mensen met een depressie 21

22 Autobiografisch geheugen Herinneringen van persoonlijk ervaren gebeurtenissen uit het verleden Iemands levensverhaal gebaseerd op verzameling van herinneringen aan gebeurtenissen uit diens leven 22

23 Autobiografisch geheugen Specifieke gebeurtenissen Categorisch geheugen 23

24 Kernpunten Autobiografisch geheugen is trainbaar Overgeneralisatie is beïnvloedbaar Personen trainen in het ophalen van specifieke positieve autobiografische herinneringen

25 Protocol Dierbare Herinneringen Eerste sessie voor bepalen cognitieve capaciteiten en trainbaarheid 4-5 individuele sessies over 4 levensfasen, max 45 minuten Specifieke vragen per levensfase Max 4 minuten per vraag, max 10 vragen per sessie Maak keuze uit lijst van vragen, de eerste 3 zijn voorgeschreven Laatste fase heeft 3 standaard afsluitende vragen Cliënten krijgen feedback over specificiteit van hun herinneringen 25

26 Doorvragen: Hoe ging dat dan precies? Wat deed u (de ander) toen? Hoe zag de omgeving er precies uit? Weet u nog hoe u zich toen voelde? 26

27 Video fragment

28 Oefenen Startvragen levensfase 1: Jeugd Herinnert u zich een favoriet speelgoed waar u veel mee speelde? Had u een juf of meester waar u dol op was? Wat vond u zo geweldig aan hem of haar? Had u een vriendje of vriendinnetje waar u veel mee speelde? Kunt u zich een leuk moment herinneren toen u met hem/haar speelde? 28

29 Contactgegevens Debby Gerritsen, Senior onderzoeker Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen, Alzheimer Centrum Nijmegen,UMC St Radboud - Riët Daniël, GZ-psycholoog Archipel Kenniscentrum, Eindhoven Margje Mahler, Psycholoog Stichting Kalorama, Beek Ubbergen Senior Programmamedewerker Kwaliteit & Innovatie in de Ouderenzorg Vilans, Kenniscentrum Langdurende Zorg m.mahler@vilans.nl

Dierbare Herinneringen

Dierbare Herinneringen Dierbare Herinneringen Individuele Life Review Therapie Debby Gerritsen Riët Daniël Margje Mahler Inhoud Depressie bij ouderen Life Review Therapie Dierbare Herinneringen Video fragment Dierbare Herinneringen

Nadere informatie

Doen bij Depressie: mul0disciplinair zorgprogramma voor opsporing en behandeling van depressie in verpleeghuizen Debby Gerritsen Riët Daniël

Doen bij Depressie: mul0disciplinair zorgprogramma voor opsporing en behandeling van depressie in verpleeghuizen Debby Gerritsen Riët Daniël 23-11-15 Doen bij Depressie: mul0disciplinair zorgprogramma voor opsporing en behandeling van depressie in verpleeghuizen Debby Gerritsen Riët Daniël 1 23-11-15 2. Opsporen Depressie: Prevalen0e Verpleeghuizen:

Nadere informatie

Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?

Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop? Wat kunt U daarmee? Alwies Hendriks, psychomotorisch therapeut Margje Mahler, ouderenpsycholoog Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?

Nadere informatie

Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?

Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop? Wat kunt U daarmee? Alwies Hendriks, psychomotorisch therapeut Margje Mahler, ouderenpsycholoog Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?

Nadere informatie

Doen bij Depressie. Module 2 voor cognitief beperkte cliënten Fase 4 - Behandelen

Doen bij Depressie. Module 2 voor cognitief beperkte cliënten Fase 4 - Behandelen Bijlage 7 Doen bij Depressie Module 2 voor cognitief beperkte cliënten Fase 4 - Behandelen Leidraad voor individuele ondersteuning en mediatieve therapie bij depressieve cliënten met ernstige cognitieve

Nadere informatie

Van praktijk naar wetenschap naar praktijk

Van praktijk naar wetenschap naar praktijk 15-11-2013 Van praktijk naar wetenschap naar praktijk de UKON methode Debby Gerritsen Senior onderzoeker UKON UKON: samenwerken in zorg en wetenschap Stimuleren van wetenschappelijk onderzoek Organiseren

Nadere informatie

Doen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014. Dr. Roeslan Leontjevas

Doen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014. Dr. Roeslan Leontjevas Doen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014 Dr. Roeslan Leontjevas Doen bij Depressie: effectief depressie aanpakken Dr. Roeslan Leontjevas - psycholoog - onderzoek aan Radboud Universitair

Nadere informatie

Doen bij Depressie. Module 3 Fase 4 - Behandelen. Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen.

Doen bij Depressie. Module 3 Fase 4 - Behandelen. Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen. Doen bij Depressie Module 3 Fase 4 - Behandelen Module 3 Medicamenteuze behandeling Bijlage 8 Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen Protocol gebaseerd op het Addendum

Nadere informatie

Depressie bij verpleeghuiscliënten

Depressie bij verpleeghuiscliënten Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor cliënt en naasten Depressie bij verpleeghuiscliënten Folder 3 Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen

Nadere informatie

Depressieve klachten bij verpleeghuiscliënten

Depressieve klachten bij verpleeghuiscliënten Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor cliënt en naasten Depressieve klachten bij verpleeghuiscliënten Folder 1 Inleiding Deze folder is bedoeld voor mensen met depressieve klachten en

Nadere informatie

Depressie bij verpleeghuiscliënten

Depressie bij verpleeghuiscliënten Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor afdelingsmedewerkers Depressie bij verpleeghuiscliënten Folder 4 Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken zijn bij

Nadere informatie

Depressieve symptomen bij verpleeghuiscliënten

Depressieve symptomen bij verpleeghuiscliënten Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor afdelingsmedewerkers Depressieve symptomen bij verpleeghuiscliënten Folder 2 Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken

Nadere informatie

Is gisteren vandaag? Zal straks de nacht weer komen? Ik ben de sleutel kwijt van dag en dageraad. Kwaliteit van leven in de geriatrische revalidatie

Is gisteren vandaag? Zal straks de nacht weer komen? Ik ben de sleutel kwijt van dag en dageraad. Kwaliteit van leven in de geriatrische revalidatie Al zoveel bladzijden zijn uit mijn boek gescheurd. Ik kan de titel en het einde niet meer vinden. Het boek dat ik ooit was, staat bij m n vrinden. Wat is er in de schemer van mijn geest gebeurd? Is gisteren

Nadere informatie

4.3.1 Diagnostische Checklist voor cliënten zonder dementie: DSM-5 criteria

4.3.1 Diagnostische Checklist voor cliënten zonder dementie: DSM-5 criteria 4.3.1 Diagnostische Checklist voor cliënten zonder dementie: DSM-5 criteria Stappen 1 t/m 4 betreffen Depressie, stappen 5 en 6 betreffen Apathiesyndroom STAP 1. Bepaal of de volgende hoofdsymptomen voorkomen.

Nadere informatie

Depressie. Informatiefolder voor zorgteam. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober

Depressie. Informatiefolder voor zorgteam. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober Depressie Informatiefolder voor zorgteam Zorgprogramma Doen bij Depressie Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken zijn bij de zorg voor een cliënt bij wie een depressie

Nadere informatie

Depressie. Informatiefolder voor cliënt en naasten. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober

Depressie. Informatiefolder voor cliënt en naasten. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober Depressie Informatiefolder voor cliënt en naasten Zorgprogramma Doen bij Depressie Versie 2013-oktober Inleiding Deze folder bevat informatie over de klachten die bij een depressie horen en welke oorzaken

Nadere informatie

Dierbare herinneringen Protocol voor individuele life-review therapie gebaseerd op autobiografische oefening

Dierbare herinneringen Protocol voor individuele life-review therapie gebaseerd op autobiografische oefening Dierbare herinneringen Protocol voor individuele life-review therapie gebaseerd op autobiografische oefening Ernst Bohlmeijer Bas Steunenberg Roeslan Leontjevas Margje Mahler Riët Daniël Debby Gerritsen

Nadere informatie

ouderenpsychiatrie Het mooie van oud worden, is dat het zo lang duurt Lotte van Elburg en Hester Geerlinks

ouderenpsychiatrie Het mooie van oud worden, is dat het zo lang duurt Lotte van Elburg en Hester Geerlinks ouderenpsychiatrie Het mooie van oud worden, is dat het zo lang duurt Lotte van Elburg en Hester Geerlinks INTER-PSY GGz Assen Delfzijl Drachten Groningen Hoogezand Meppel Muntendam Oosterwolde Oude Pekela

Nadere informatie

Kennis Delen? Bijzonder normaal!

Kennis Delen? Bijzonder normaal! Uitnodiging Kennis Delen? Bijzonder normaal! Specialistische zorg en behandeling in de ouderenzorg 26 september 2013 Evoluon, Eindhoven het gevoel van samen Waar Adres Evoluon Noord-Brabantlaan 1a 5652

Nadere informatie

GZ-PSYCHOLOGIE EN OUDEREN: EEN JONG VELD ANNE MARGRIET POT

GZ-PSYCHOLOGIE EN OUDEREN: EEN JONG VELD ANNE MARGRIET POT GZ-PSYCHOLOGIE EN OUDEREN: EEN JONG VELD ANNE MARGRIET POT WORKSHOP Introductie: Wie is wie? Programma en Vragen vooraf Basisinformatie over ontwikkelingen in: a) demografie b) psychische problemen c)

Nadere informatie

Doen bij Depressie. voor cognitief competente cliënten. Fase 4 - Behandelen

Doen bij Depressie. voor cognitief competente cliënten. Fase 4 - Behandelen Bijlage 6 Doen bij Depressie Module 2 voor cognitief competente cliënten Fase 4 - Behandelen Dierbare herinneringen Protocol voor individuele life-review therapie gebaseerd op autobiografische oefening

Nadere informatie

Behandeling van ouderen in de eerste lijn

Behandeling van ouderen in de eerste lijn Behandeling van ouderen in de eerste lijn Lucinda Meihuizen, GZ psycholoog Bestuurslid sectie ouderenpsychologen NIP Zorgpartners Midden-Holland en Samenwerkende psychologen Alphen a/d Rijn Agenda workshop

Nadere informatie

Debby Gerritsen. Kaf van Koren weten wat werkt

Debby Gerritsen. Kaf van Koren weten wat werkt Debby Gerritsen Kaf van Koren weten wat werkt Doelen UKON 1) Kennis ontwikkelen (=onderzoek) 2) Deze kennis delen en vertalen in praktische producten voor deskundigheidsbevordering (=onderwijs en opleiding)

Nadere informatie

'Op zoek naar zin in verpleeg- en verzorgingshuizen

'Op zoek naar zin in verpleeg- en verzorgingshuizen 'Op zoek naar zin in verpleeg- en verzorgingshuizen Workshop 7 oktober Henriëtte Ettema en Iris van Asch Trimbos-instituut 2009 1 Programma Inhoud cursus en korte beschrijving onderzoek (± 30 minuten)

Nadere informatie

AGED: Amsterdam Groningen Elderly Depression Study

AGED: Amsterdam Groningen Elderly Depression Study AGED: Amsterdam Groningen Elderly Depression Study Angst en depressie bij verpleeghuisbewoners; prevalentie en risico indicatoren Lineke Jongenelis Martin Smalbrugge EMGO, onderzoeksprogramma common mental

Nadere informatie

Zorgprogramma Angststoornissen

Zorgprogramma Angststoornissen Zorgprogramma Angststoornissen Doelgroep Het Zorgprogramma Angststoornissen is bedoeld voor volwassenen die een angststoornis hebben. Mensen met een angststoornis hebben last van angsten zonder dat daar

Nadere informatie

HORIZON-IC. Verbeteren van de kwaliteit van leven na een behandeling op IC in een regionaal Rijnmond netwerk

HORIZON-IC. Verbeteren van de kwaliteit van leven na een behandeling op IC in een regionaal Rijnmond netwerk HORIZON-IC Verbeteren van de kwaliteit van leven na een behandeling op IC in een regionaal Rijnmond netwerk dr Michel van Genderen Onderzoeker Arts in opleiding tot specialist PICS Fysieke, cognitieve

Nadere informatie

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module

Nadere informatie

Schijndissertatie van het proefschrift: The management of neuropsychiatric symptoms in people with young-onset dementia

Schijndissertatie van het proefschrift: The management of neuropsychiatric symptoms in people with young-onset dementia Schijndissertatie van het proefschrift: The management of neuropsychiatric symptoms in people with young-onset dementia Improving specialized long-term care Britt Appelhof, Eindhoven 2019 Cover design:

Nadere informatie

Neuropsychiatrische symptomen bij Nederlandse verpleeghuispatiënten

Neuropsychiatrische symptomen bij Nederlandse verpleeghuispatiënten Proefschrift: S.U. Zuidema Neuropsychiatrische symptomen bij Nederlandse verpleeghuispatiënten met dementie Samenvatting Dementie is een ongeneeslijke aandoening met belangrijke effecten op cognitie, activiteiten

Nadere informatie

Doen bij Depressie. Module 1 Fase 4 - Behandelen. Dagprogramma en Plezierige-Activiteiten-Plan

Doen bij Depressie. Module 1 Fase 4 - Behandelen. Dagprogramma en Plezierige-Activiteiten-Plan Bijlage 5 Doen bij Depressie Module 1 Fase 4 - Behandelen Dagprogramma en Plezierige-Activiteiten-Plan gebaseerd op het Plezierige-Activiteiten-Plan uit de richtlijn voor verzorgenden Het begeleiden van

Nadere informatie

Validatie van de Depressie lijst (DL) en de Geriatric Depression Scale (GDS-30) bij Verpleeghuisbewoners

Validatie van de Depressie lijst (DL) en de Geriatric Depression Scale (GDS-30) bij Verpleeghuisbewoners Validatie van de Depressie lijst (DL) en de Geriatric Depression Scale (GDS-30) bij Verpleeghuisbewoners van Somatische en Psychogeriatrische Afdelingen Validation of the Depression List (DL) and the Geriatric

Nadere informatie

Angststoornis bij ouderen

Angststoornis bij ouderen Angst bij besluitvorming Dr. Saskia Teunisse klinisch psycholoog, klinisch neuropsycholoog GERION & Amstelring Angststoornis bij ouderen Nederlands Kenniscentrum Ouderenpsychiatrie: Méést voorkomende psychiatrische

Nadere informatie

Diagnose en classificatie in de psychiatrie

Diagnose en classificatie in de psychiatrie Diagnose en classificatie in de psychiatrie Klinische Validiteit Research Betrouwbaarheid Prof dr Bert van Hemert psychiater en epidemioloog Afdelingshoofd psychiatrie DBC Kosten-baten 2 Diagnosen in de

Nadere informatie

Waarom schrijven specialisten ouderen- geneeskunde psychofarmaca voor?

Waarom schrijven specialisten ouderen- geneeskunde psychofarmaca voor? UMCG Waarom schrijven specialisten ouderen- geneeskunde psychofarmaca voor? Verenso Jaarcongres 2011 Dr. S.U. Zuidema (Sytse) Afdeling Eerstelijnsgeneeskunde UMC St Radboud Nijmegen Afdeling Huisartsgeneeskunde

Nadere informatie

Betere zorg door minder psychofarmaca?

Betere zorg door minder psychofarmaca? Betere zorg door minder psychofarmaca? Sytse Zuidema, specialist ouderengeneeskunde Hoofd sectie ouderengeneeskunde Afdeling huisartsgeneeskunde UMCG 19-11-2013 UKON 10 jaar! 1 Opbouw Psychofarmaca Gebruik,

Nadere informatie

Dementie, ook u ziet het?! Hanny Bloemen Klinisch Geriater Elkerliek Ziekenhuis Helmond 22 mei 2013

Dementie, ook u ziet het?! Hanny Bloemen Klinisch Geriater Elkerliek Ziekenhuis Helmond 22 mei 2013 Dementie, ook u ziet het?! Hanny Bloemen Klinisch Geriater Elkerliek Ziekenhuis Helmond 22 mei 2013 Hoeveel mensen in Nederland hebben dementie? 16.5 miljoen Nederlanders; 2.5 miljoen hiervan is 65+ (15%)

Nadere informatie

InFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding

InFoP 2. Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. Inhoud. Inleiding Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module

Nadere informatie

5-12-2012 WELKOM. Depressieve klachten en hulpbehoefte bij diabetes. De komende 45 minuten

5-12-2012 WELKOM. Depressieve klachten en hulpbehoefte bij diabetes. De komende 45 minuten WELKOM 5 december 2012 Depressieve klachten en hulpbehoefte bij diabetes Caroline Lubach: senior verpleegkundig consulent diabetes VUmc Anita Faber: research coördinator Diabetes Research Centrum, Hoogeveen

Nadere informatie

Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie,

Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, 21-6-2017 Jan Spijker, psychiater, hoogleraar Chronische Depressie, Radboud Universiteit Nijmegen hoofd programma depressie Pro Persona, Nijmegen Indeling

Nadere informatie

Wat is dementie? Radboud universitair medisch centrum

Wat is dementie? Radboud universitair medisch centrum Wat is dementie? Bij de diagnostiek en behandeling van mensen met dementie werkt het Jeroen Bosch Ziekenhuis nauw samen met het Radboud Alzheimer Centrum in het Radboudumc te Nijmegen. We wisselen voortdurend

Nadere informatie

Depressie na een beroerte

Depressie na een beroerte Afdeling: Onderwerp: 6B Neurologie 1 Voor wie is deze folder bedoeld? Deze informatiefolder is bedoeld voor zowel patiënten die in het Ikazia Ziekenhuis zijn opgenomen en/of hun naasten. Door middel van

Nadere informatie

Bipolaire stoornissen

Bipolaire stoornissen Bipolaire stoornissen PuntP kan u helpen volwassenen Sommige mensen hebben last van stemmingsschommelingen die niet in verhouding staan tot wat er in hun persoonlijke omgeving gebeurt. De stemming lijkt

Nadere informatie

VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht

VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht VERANDERING VAN GEDRAG: EEN PROBLEEM OF NIET? Marieke Schuurmans Verpleegkundige & onderzoeker UMC Utrecht/Hogeschool Utrecht GEDRAG: De wijze waarop iemand zich gedraagt, zijn wijze van doen, optreden

Nadere informatie

Een depressie. P unt P. kan u helpen. volwassenen

Een depressie. P unt P. kan u helpen. volwassenen Een depressie P unt P kan u helpen volwassenen Iedereen is wel eens moe, somber en lusteloos. Het is een normale reactie op tegenvallers, een verlies en andere vervelende gebeurtenissen. Wanneer dit soort

Nadere informatie

Dementie per leeftijdscategorie 6-1-2010. Dementie Dementiesyndroom. = ontgeesting. Omvang dementie in Nederland. Matthieu Berenbroek

Dementie per leeftijdscategorie 6-1-2010. Dementie Dementiesyndroom. = ontgeesting. Omvang dementie in Nederland. Matthieu Berenbroek Dementie Dementiesyndroom de-mens = ontgeesting Matthieu Berenbroek Fontys Hogeschool Verpleegkunde Omvang dementie in Nederland 2005 180.000 / 190.000 dementerenden 2050 400.000 dementerenden Bron CBO

Nadere informatie

Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen

Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen Psychologische ondersteuning en behandeling bij interstitiële longaandoeningen 1 oktober 2014 Marielle van den Heuvel, Gezondheidszorgpsycholoog Afdeling Medische Psychologie Orbis Medisch Centrum Inhoud

Nadere informatie

Wie ben ik? MIJN LEVENSVERHAAL Een ontdekkingsreis naar mezelf. Janny Beernink, GZ-Psycholoog VGGNet In samenwerking met Universiteit Twente

Wie ben ik? MIJN LEVENSVERHAAL Een ontdekkingsreis naar mezelf. Janny Beernink, GZ-Psycholoog VGGNet In samenwerking met Universiteit Twente Wie ben ik? MIJN LEVENSVERHAAL Een ontdekkingsreis naar mezelf Janny Beernink, GZ-Psycholoog VGGNet In samenwerking met Universiteit Twente Aanleiding Behoefte aan effectieve behandelprogramma s Reguliere

Nadere informatie

Opkrabbelen: gerechtvaardigd optimisme

Opkrabbelen: gerechtvaardigd optimisme Feestelijk symposium 45 jaar PgD De kracht van de psychologie in de ouderenzorg Bunnik, 6 oktober 2016 Opkrabbelen: gerechtvaardigd optimisme Debby van Rhijn Marieke Terwel Marja Vink Programma Een gezamenlijk

Nadere informatie

Neuropsychologisch onderzoek

Neuropsychologisch onderzoek Neuropsychologisch onderzoek V1_2011 Naam cliënt: Afdeling: U hebt een afspraak op Met: U wordt opgehaald van de afdeling voor bovenstaande afspraak. Waarom een neuropsychologisch onderzoek? Een neuropsychologisch

Nadere informatie

Act in case of depression! Validation and effectiveness of a multidisciplinary depression care program in nursing homes

Act in case of depression! Validation and effectiveness of a multidisciplinary depression care program in nursing homes Act in case of depression! Validation and effectiveness of a multidisciplinary depression care program in nursing homes UITTREKSEL Act in case of Depression! Validation and effectiveness of a multidisciplinary

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra

Nadere informatie

UMC St Radboud. Mindfulness voor mensen met MS

UMC St Radboud. Mindfulness voor mensen met MS UMC St Radboud Mindfulness voor mensen met MS Patiënteninformatie De diagnose MS is ingrijpend voor u en uw omgeving. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat bij ziekte angst, depressie en andere psychologische

Nadere informatie

'Op zoek naar zin' voor ouderen met een chronisch psychiatrische aandoening

'Op zoek naar zin' voor ouderen met een chronisch psychiatrische aandoening 'Op zoek naar zin' voor ouderen met een chronisch psychiatrische aandoening Workshop 7 april Bernadette Willemse Iris van Asch Trimbos-instituut 2009 1 Programma a Inhoud cursus en korte beschrijving resultaten

Nadere informatie

Grip op je Depressie. Cursus voor mensen met depressieve klachten

Grip op je Depressie. Cursus voor mensen met depressieve klachten Grip op je Depressie Cursus voor mensen met depressieve klachten In deze folder vindt u informatie over de cursus Grip op je Depressie, die verzorgd wordt door de afdeling Medische Psychologie van het

Nadere informatie

Variaties van gedrag en beleving

Variaties van gedrag en beleving Variatie in gedrag en beleving Tussen mensen Binnen mensen Frans Hoogeveen F.R.Hoogeveen@hhs.nl www.dehaagsehogeschool.nl/lectoraatpg Variaties van gedrag en beleving binnen het individu Gedrag Individu

Nadere informatie

07-04-15. Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Na vanmiddag. bij ouderen met een verstandelijke beperking

07-04-15. Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Na vanmiddag. bij ouderen met een verstandelijke beperking Na vanmiddag Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij ouderen met e Weet u hoe vaak angst en depressie voorkomen, Weet u wie er meer risico heeft om een angststoornis of depressie te ontwikkelen,

Nadere informatie

Implementatiewijzer. Multidisciplinair zorgprogramma. Doen bij Depressie

Implementatiewijzer. Multidisciplinair zorgprogramma. Doen bij Depressie Implementatiewijzer Multidisciplinair zorgprogramma Doen bij Depressie Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen, UKON, 2013 Samenwerking in zorg en wetenschap Inhoudsopgave Inleiding... 1 Schema

Nadere informatie

Polikliniek ADHD voor volwassenen GGNet

Polikliniek ADHD voor volwassenen GGNet Polikliniek ADHD voor volwassenen GGNet Vragen Prevalentie ADHD bij volwassenen Kernsymptomen van ADHD Stelling: Rustig zitten tijdens het onderzoeksgesprek sluit hyperactiviteit uit. Stelling: Als iemand

Nadere informatie

Wat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg

Wat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg Wat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg Prof. Dr. Brenda Penninx Vakgroep psychiatrie / GGZ ingeest Neuroscience Campus Amsterdam Mental Health EMGO+ Institute for Health and Care Research b.penninx@vumc.nl

Nadere informatie

14 april 2016 Dr. M. Burin

14 april 2016 Dr. M. Burin 14 april 2016 Dr. M. Burin https://www.youtube.com/watch?v=9pfdtcl jezo https://www.youtube.com/watch?v=xakocii LlwY Ondergediagnosticeerd Onderbehandeld Zelden gebruik van aangepaste pijnschaal Discrepantie

Nadere informatie

Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ

Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ Informatie voor huisartsen Organisatie voor geestelijke gezondheidszorg GGZ Rivierduinen biedt vele vormen van geestelijke gezondheidszorg voor alle leeftijden;

Nadere informatie

Geestelijke gezondheid in de 21 ste eeuw

Geestelijke gezondheid in de 21 ste eeuw Geestelijke gezondheid in de 21 ste eeuw Stand van zaken en uitdagingen voor de toekomst Prof. Dr. Ronny Bruffaerts Universitair Psychiatrisch Centrum Katholieke Universiteit Leuven Onze GGZ anno 2014

Nadere informatie

Vraagstelling: Welke verpleegkundige interventies worden ingezet bij depressie, binnen afdeling De Schans.

Vraagstelling: Welke verpleegkundige interventies worden ingezet bij depressie, binnen afdeling De Schans. Vraagstelling: Welke verpleegkundige interventies worden ingezet bij depressie, binnen afdeling De Schans. Hypothese: De verpleegkundige interventies die worden ingezet bij depressie, op afdeling De Schans,

Nadere informatie

Bipolaire stoornissen PUNTP KAN U HELPEN

Bipolaire stoornissen PUNTP KAN U HELPEN Bipolaire stoornissen PUNTP KAN U HELPEN Er zijn altijd situaties die ons erg boos, blij of verdrietig maken: emotionele pieken en dalen horen bij het leven. Maar het kan voorkomen dat u last heeft van

Nadere informatie

Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest

Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme

Nadere informatie

De Stemmenpolikliniek

De Stemmenpolikliniek Universitair Centrum Psychiatrie (UCP) De Stemmenpolikliniek Inhoud Inleiding 1 Stemmen horen 1 De behandeling 2 Kennismaking 3 De inhoud van de behandeling 3 Behandelaars 4 Vragen 4 Belangrijke adressen

Nadere informatie

VEILIGHEID & VOORSCHRIJVEN VAN MEDICATIE SARAH JANUS

VEILIGHEID & VOORSCHRIJVEN VAN MEDICATIE SARAH JANUS VEILIGHEID & VOORSCHRIJVEN VAN MEDICATIE SARAH JANUS OVER MIJ Veiligheid & voorschrijven van medicatie 6-11-2014 2 IK ZAL HET VANDAAG HEBBEN OVER Onderzoek doen OF waarom onderzoek doen leuk is en soms

Nadere informatie

PTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren

PTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren PTSS - diagnostiek en behandeling drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren Opbouw Diagnose PTSS Prevalentiecijfers PTSS en arbeid Preventie van PTSS Behandeling

Nadere informatie

Bewegen - doelen. IGZ Staat van de gezondheid: Bouwstenen voor beweegs+mulering. Depressie: Prevalen+e

Bewegen - doelen. IGZ Staat van de gezondheid: Bouwstenen voor beweegs+mulering. Depressie: Prevalen+e Depressie mul+disciplinair aanpakken via bewegen Alwies Hendriks Debby Gerritsen Alwies Hendriks Debby Gerritsen - Psychomotorisch Therapeut - Specialistisch zorg en behand elcentrum Joachim en Anna -

Nadere informatie

Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst

Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst Diagnosestelling en de vernieuwde IADL-vragenlijst Congres Moderne Dementiezorg Sessie Vroegsignalering en diagnosestelling 28 november 2011 Prof. dr. Philip Scheltens Dr. Sietske Sikkes VU Medisch Centrum

Nadere informatie

CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP

CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP CALM: MANAGING CANCER AND LIVING MEANINGFULLY FROUKJE DE VRIES EMMA HAFKAMP WAAROM CALM? Ongeveer 25% van de oncologische patiënten in de palliatieve fase ontwikkelt een depressie of aanpassingsstoornis.

Nadere informatie

Mindfulness bij ADHD. Onderzoek naar mindfulnesstraining

Mindfulness bij ADHD. Onderzoek naar mindfulnesstraining Mindfulness bij ADHD Onderzoek naar mindfulnesstraining Deze informatie gaat over wetenschappelijk onderzoek over de werkzaamheid van een nieuwe behandeling voor volwassenen met de diagnose aandachtstekortstoornis

Nadere informatie

Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog i.o./onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant

Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog i.o./onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog i.o./onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant Film: fragmenten Iedereen depressief (VPRO) - Depressie groot

Nadere informatie

Lange termijn effecten prehospitaal handelen: De kater komt later. Hennie Knoester Kinderarts-intensivist, Intensive Care Kinderen EKZ/AMC

Lange termijn effecten prehospitaal handelen: De kater komt later. Hennie Knoester Kinderarts-intensivist, Intensive Care Kinderen EKZ/AMC prehospitaal handelen: De kater komt later Hennie Knoester Kinderarts-intensivist, Intensive Care Kinderen EKZ/AMC RS infectie, 10 dagen oud Meningococcen infectie, 1 jaar Asystolie bij cardiomyopathie,

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapiegroep voor mensen met een bipolaire stoornis

Cognitieve gedragstherapiegroep voor mensen met een bipolaire stoornis Psychiatrie Cognitieve gedragstherapiegroep voor mensen met een bipolaire stoornis www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PSY002 / Cognitieve gedragstherapiegroep

Nadere informatie

Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase?

Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij (oudere) mensen met een verstandelijke beperking Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Kennis over angst en depressie Risicofactoren

Nadere informatie

Depressie bij ouderen

Depressie bij ouderen Depressie bij ouderen Bij u, uw partner of familielid is een depressie vastgesteld. In deze folder kunt u lezen wat een depressie is en waar u voor verdere vragen en informatie terecht kunt. Vanwege de

Nadere informatie

Universitair Medisch Centrum Groningen

Universitair Medisch Centrum Groningen Universitair Medisch Centrum Groningen Beter af met minder Reduction of Inappropriate psychotropic Drug use in nursing home residents with dementia Claudia Groot Kormelinck Prof.dr. Sytse Zuidema Probleemgedrag

Nadere informatie

Depressie bij ouderen

Depressie bij ouderen Depressie bij ouderen 2 Depressie bij ouderen komt vaak voor, maar is soms moeilijk te herkennen. Deze folder geeft informatie over de kenmerken en de behandeling van een depressie bij ouderen. Wat is

Nadere informatie

Angst en depressie in de huisartspraktijk: signaleren van risicogroepen. Peter F M Verhaak NIVEL

Angst en depressie in de huisartspraktijk: signaleren van risicogroepen. Peter F M Verhaak NIVEL Angst en depressie in de huisartspraktijk: signaleren van risicogroepen Peter F M Verhaak NIVEL 12-maands prevalentie stemmings-, angst- en middelenstoornis 250 200 N/1000 patiënten 150 100 50 Depressie

Nadere informatie

Psychosociale problemen bij jongeren met IBD & HAPPY-IBD

Psychosociale problemen bij jongeren met IBD & HAPPY-IBD Psychosociale problemen bij jongeren met IBD & HAPPY-IBD Gertrude van den Brink, arts onderzoeker kinder MDL Erasmus MC Sophia Prof. J.C. Escher, kinderarts maag-darm-leverziekten CCUVN Familiedag, 20-10-2018

Nadere informatie

Een depressie. PuntP kan u helpen. groep: volwassenen

Een depressie. PuntP kan u helpen. groep: volwassenen Een depressie PuntP kan u helpen groep: volwassenen Iedereen is wel eens moe, somber en lusteloos. Het is een normale reactie op tegenvallers, een verlies en andere vervelende gebeurtenissen. Wanneer dit

Nadere informatie

Cost-effectiveness of the Act in Case of Depression Care Program for Residents of Somatic and Dementia Special-care Units of Nursing Homes

Cost-effectiveness of the Act in Case of Depression Care Program for Residents of Somatic and Dementia Special-care Units of Nursing Homes Kosteneffectiviteit van het Doen bij Depressie-Zorgprogramma voor Bewoners van Somatische en Psychogeriatrische Verpleeghuisafdelingen Cost-effectiveness of the Act in Case of Depression Care Program for

Nadere informatie

Manisch depressief of bipolaire stoornis

Manisch depressief of bipolaire stoornis 0000 2027 - SV - oktober 2012 Manisch depressief of bipolaire stoornis campus Sint-Vincentius Sint-Vincentiusstraat 20 2018 Antwerpen tel. 03 285 20 00 fax 03 239 23 23 www.st-vincentius.be GasthuisZusters

Nadere informatie

Vormen Premorbide Persoonlijkheidskenmerken die Samenhangen met Neuroticisme een Kwetsbaarheid voor Depressie en Apathie bij Verpleeghuisbewoners?

Vormen Premorbide Persoonlijkheidskenmerken die Samenhangen met Neuroticisme een Kwetsbaarheid voor Depressie en Apathie bij Verpleeghuisbewoners? Vormen Premorbide Persoonlijkheidskenmerken die Samenhangen met Neuroticisme een Kwetsbaarheid voor Depressie en Apathie bij Verpleeghuisbewoners? Are Premorbid Neuroticism-related Personality Traits a

Nadere informatie

Grip op je Depressie. Cursus voor mensen met depressieve klachten

Grip op je Depressie. Cursus voor mensen met depressieve klachten Grip op je Depressie Cursus voor mensen met depressieve klachten In deze folder vindt u informatie over de cursus Grip op je Depressie, die verzorgd wordt door de afdeling medische psychologie van het

Nadere informatie

Dementie Zorg voor zilver ga voor goud. Wim van den Dool, sociaal geriater 20 november 2012

Dementie Zorg voor zilver ga voor goud. Wim van den Dool, sociaal geriater 20 november 2012 Dementie Zorg voor zilver ga voor goud Wim van den Dool, sociaal geriater 20 november 2012 Programma Signaleren van cognitieve achteruitgang Geheugenklachten vs dementie Verschillende vormen van dementie

Nadere informatie

Psychologie Inovum. Informatie en productenboek voor cliënten, hun naasten en medewerkers

Psychologie Inovum. Informatie en productenboek voor cliënten, hun naasten en medewerkers Psychologie Inovum Informatie en productenboek voor cliënten, hun naasten en medewerkers Waarom psychologie Deze folder is om bewoners, hun naasten en medewerkers goed te informeren over de mogelijkheden

Nadere informatie

Post Intensive Care Syndroom (PICS)

Post Intensive Care Syndroom (PICS) Intensive Care Post Intensive Care Syndroom (PICS) www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is het Post Intensive Care Syndroom (PICS)?... 3 Klachten en symptomen PICS... 4 Wat kunt u zelf doen?... 6 Familieleden

Nadere informatie

ook bij u thuis! Advies, ondersteuning, behandeling, preventie & verwijzing

ook bij u thuis! Advies, ondersteuning, behandeling, preventie & verwijzing ook bij u thuis! Viattence Vitaal Advies, ondersteuning, behandeling, preventie & verwijzing Inhoudsopgave Viattence Vitaal Viattence Vitaal 3 Fysiotherapeut 4 Ergotherapeut 5 Logopedist 6 Specialist ouderengeneeskunde

Nadere informatie

Het neuropsychologisch onderzoek. Informatie voor de patiënt en verwijzer

Het neuropsychologisch onderzoek. Informatie voor de patiënt en verwijzer Het neuropsychologisch onderzoek Informatie voor de patiënt en verwijzer Wat is neuropsychologie en wat is een neuropsycholoog? De neuropsychologie is het vakgebied dat de relatie bestudeert tussen het

Nadere informatie

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp

Brijder Verslavingszorg Hoofddorp Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,

Nadere informatie

Registratierichtlijn. E003 Beroepsgebonden depressie

Registratierichtlijn. E003 Beroepsgebonden depressie Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Coronel Instituut AMC/UvA Postbus 22660 1100 DD Amsterdam tel. 020 566 5387 e mail: ncvb@amc.nl 2 CAScode: P652 Van deze richtlijn is een achtergronddocument Omschrijving

Nadere informatie

Voorstellen. SPANkracht: Daginvulling voor jonge mensen met dementie. Opbouw presentatie. Jonge mensen met dementie

Voorstellen. SPANkracht: Daginvulling voor jonge mensen met dementie. Opbouw presentatie. Jonge mensen met dementie SPANkracht: Daginvulling voor jonge mensen met dementie Voorstellen Mijn achtergrond: Bewegingswetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen Onderzoeker (en docent), Hanzehogeschool Groningen Annemiek Bielderman

Nadere informatie

Psychotherapie voor Depressie werkt! Maar hoe?

Psychotherapie voor Depressie werkt! Maar hoe? Psychotherapie voor Depressie werkt! Maar hoe? Effecten en Werkingsmechanismes van Cognitieve Therapie en Interpersoonlijke Therapie voor Depressie Dr. Lotte Lemmens Maastricht University Psychotherapie

Nadere informatie

DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE. Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student

DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE. Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student DE RELATIE TUSSEN TRAUMA EN PSYCHOSE Tamar Kraan Psycholoog & PhD Student Definitie trauma in de kindertijd Emotioneel misbruik Emotionele verwaarlozing Fysiek misbruik Fysieke verwaarlozing Seksueel misbruik

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/39582 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/39582 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/39582 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Hegeman, Annette Title: Appearance of depression in later life Issue Date: 2016-05-18

Nadere informatie

Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog,

Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog, Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog, Deventer Ziekenhuis Ingeborg Visser, GZ-psycholoog i.o. tot

Nadere informatie

Posttraumatische-stressstoornis en NET therapie. Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige

Posttraumatische-stressstoornis en NET therapie. Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Posttraumatische-stressstoornis en NET therapie Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Even voorstellen Arq Psychotrauma Expert Groep is een groep

Nadere informatie