Alle kaarten op tafel

Transcriptie

1 Alle kaarten op tafel Verkenning Groen-Blauwe Dooradering Alblasserwaard-Vijfheerenlanden Onderdeel van project Blauwzaam Lint Projectnaam: Alle kaarten op tafel, Verkenning Groen-Blauwe Dooradering AV Onderdeel van project Blauwzaam Lint Status: definitief voorstel Projectleider: Gerard de Winter Documentversie:

2 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Projectgegevens... 4 Projectnaam... 4 Subsidiënt... 4 Projectorganisatie... 4 Projectachtergrond... 4 Situatieschets... 4 Probleemstelling... 5 Doelstelling van het project... 5 Stakeholders... 6 Projectplanning... 7 Fasering en resultaten van het projectonderdeel Alle kaarten op tafel... 7 Tussentijdse evaluatie- en beslismomenten... 8 Relatie met andere projecten en/of initiatieven... 8 Projectcommunicatie... 8 Projectbeheersing... 8 Projectverantwoordelijkheid

3 Inleiding In het voorjaar van 2012 ondertekenden Stichting Blauwzaam en de Nationale Bomenbank bv een Green Deal met de Rijksoverheid om te komen tot een Blauwzaam Lint met kleurrijke parels, dat loopt van Alblasserdam naar Leerdam. Het centrale idee in dit project is om vaste en tijdelijke natuur (bijv. braakliggende gronden) in deze regio in te zetten voor de vergroening van het landschap en voor de verbinding tussen karakteristieke streekelementen, toeristische trekpleisters en de mensen in de streek. Het bovenliggende doel is om middels dit project een aantrekkelijker woon-, werk- en recreatieklimaat te creëren, ondernemerschap te stimuleren, de sociale cohesie te versterken en de door velen gewenste bottom-up initiatieven te stimuleren. Beide initiatiefnemers dragen zonder winstoogmerk bij aan dit project. Stichting Blauwzaam is dé aanjager van en verbinder voor duurzame ontwikkelingen in de regio en bereikt dat door intensief samen te werken met de bewoners, ondernemers, overheden en anderen. Zij richt zich in haar doelstellingen op een duurzame, vitale regio. De Nationale Bomenbank b.v. is al meer dan 40 jaar een bepalende speler op het gebied van boomverplanting, boomverzorging en onderzoek naar boom en bodem. Maatschappelijk verantwoord ondernemen zit in het DNA van het bedrijf. Het bedrijf wil daarom niet alleen een betrouwbare dienstverlener en goede werkgever zijn, maar ook bijdragen aan de lokale samenleving. Het onderliggende projectvoorstel voor een verkenning van de mogelijkheden van en samenwerking tussen verschillende gebiedspartijen maakt onderdeel uit van het project Blauwzaam Lint en Green Deal 102. In dit project is door de initiatiefnemers en de Rijksoverheid inmiddels al aanzienlijk geïnvesteerd. De nadruk lag daarbij op conceptontwikkeling en uitwerking en op het creëren van draagvlak bij alle relevante stakeholders. Inmiddels is een aantal pilotprojecten opgestart om de eerste parels aan het lint parels te realiseren. Na de zomer van 2013 worden de eerste aanzetten van het lint ingezaaid. In onze gesprekken en uit de bevindingen is duidelijk geworden dat de parels opgebouwd kunnen worden uit de beschikbare braakliggende gronden en karakteristieke elementen in de streek. Voor de verbinding (de ketting, oftewel het lint) zullen we echter vooral gebruikmaken van bestaande infrastructuur, zoals tiendwegen, bermen, kades, randen van weilanden en watergangen. Deze verbinding geeft dit project bovendien een economische meerwaarde: het versterkt de mogelijkheden tot recreatie in het gebied. Ook daarvoor is in dit project aandacht voor de bestaande infrastructuur noodzakelijk. Om de bestaande infrastructuur zinvol met elkaar te verknopen is het nodig om de grote gebiedspartijen bij elkaar te brengen. Het is namelijk voor het effectief en efficiënt realiseren van een vitale regio essentieel om ieders ambities en opgaven te delen en samen te komen tot de uitwerking daarvan. Die openheid en samenwerking is geen vanzelfsprekendheid, maar is gezien de kracht van de synergie en de terugtredende overheid wel noodzakelijk. Het Blauwzaam Lint biedt een prachtige mogelijkheid om in een gezamenlijk project die openheid en samenwerking vorm te geven. De projectgroep Blauwzaam Lint heeft voorafgaand aan onderliggend voorstel met meerdere gebiedspartijen gesproken over de aanpak die in dit voorstel wordt uitgewerkt. Provincie Zuid-Holland ziet bij monde van Mags Dootjes en Bas Leurs in dit voorstel de kans om zowel invulling te geven aan gebiedsontwikkeling van onderop als ervaring op te doen met het netwerkend werken. Stichting Blauwzaam heeft bewezen in staat te zijn het netwerk daarvoor te hebben. Met name de makel- en schakelfunctie tussen de verschillende deelnemende partijen en de bekendheid in de streek zijn moverende redenen om de Stichting Blauwzaam te vragen dit voorstel in te dienen. 3

4 Projectgegevens Projectnaam Projectnaam: Alle kaarten op tafel, Verkenning Groen-Blauwe Dooradering regio AV Deelplan Blauwzaam Lint Subsidiënt Subsidiënt: Contactpersonen: Provincie Zuid-Holland Bas Leurs, Mags Dootjes Projectorganisatie Rol Naam Organisatie Taken Projectleider Gerard de Winter Stichting Blauwzaam Projectmanagement Gebiedsmakelaar Rolia Wiggelinkhuijzen Stichting Blauwzaam Stakeholdermanagement Projectachtergrond Situatieschets Situatieschets Provincie Zuid-Holland Provincie Zuid-Holland heeft in haar Beleidsvisie Groen een aantal doelen gesteld, waaronder: 1. Een toename van recreatie in het groen door een samenhangend en gedifferentieerd recreatief aanbod dat aansluit op de vraag van de gebruiker, waarbij het verbeteren van de recreatieve netwerken en een kwaliteitsslag van de bestaande groengebieden belangrijke prioriteiten zijn; 2. Het remmen van de verdere afname van de biodiversiteit in Zuid-Holland; 3. Het ontwikkelen en behouden van waardevolle en aantrekkelijke agrarische landschappen. Daarbij gelden de volgende opgaven: 1. Meer recreatie door de herinrichting aan te laten sluiten bij de behoeften van gebruikers en door ontdekking van het agrarisch gebied (verbrede landbouw, wandel- en fietsgebied); 2. De biodiversiteit versterken, onder meer door tijdelijke natuur op braakliggende terreinen; 3. Werken aan een gezonde economische basis voor de grondgebonden landbouw, onder meer door een toegankelijk en vitaal platteland (boerenlandpaden, verbrede landbouw); 4. Bevorderen van (de beleving van) de cultuurhistorische waarde en kwaliteit van het landschap. De Provincie zet voor de regio AV in op de volgende strategische aanpak: 1. Het realiseren en beheren van de herijkte EHS door samen te werken met en het speelveld te verbreden voor terreinbeherende organisaties en/of particulieren, ruimte te geven aan inverdienmogelijkheden en de biodiversiteit in de EHS- en Natura 2000-gebieden te versterken; 2. Het creëren van een aantrekkelijk recreatief routenetwerk vanuit de verstedelijkte gebieden door meer en gemakkelijk bereikbare en herkenbare startlocaties (TOPs), een compleet en knelpuntenvrij regionaal routenetwerk voor wandelen, fietsen en varen (inclusief boerenlandpaden), het benutten van cultureel erfgoed en het verbinden van toeristische iconen, de Waterdriehoek Kinderdijk-Dordrecht-Biesbosch en de Oude Hollandse Waterlinie. 3. Het bieden van een gezonde economische basis voor de grondgebonden landbouw, onder meer door het stimuleren van maatschappelijke diensten, het afremmen van bodemdaling, de inzet van agrarisch natuurbeheer en het stimuleren van systeeminnovaties (blauwe diensten, rietteelt etc.). 4

5 Situatieschets Blauwzaam Lint Stichting Blauwzaam werkt in samenwerking met de Nationale Bomenbank en de Rijksoverheid aan het realiseren van het Blauwzaam Lint, een natuurlijk en kleurrijk lint van Leerdam tot Alblasserdam. Hiervoor wordt onder meer gebruikgemaakt van tijdelijke natuur op braakliggende terreinen. Daar-naast verbindt het lint karakteristieke elementen uit de streek, duurzame initiatieven van bedrijven en inwoners en recreatieve mogelijkheden. Het project Blauwzaam Lint wordt breed gedragen in de regio en wordt inmiddels voorgesteld als een kralenketting. De kralen aan deze ketting kunnen bestaan uit cultuurhistorisch waardevolle landschappen, duurzame initiatieven, vergroende industrieterreinen en andere karakteristieke elementen. De ketting wordt gevormd door stroken, bermen en kades. De ketting - het lint - is daarbij karakteristiek in zichzelf, omdat linten kenmerkend zijn voor de regio Alblasserwaard Vijfheerenlanden. Linten nodigen uit tot recreatie. Met het Blauwzaam Lint wordt het karakter van linten en dus van natuurgebonden recreatie versterkt. In februari 2013 is rond dit thema een ontwerpatelier georganiseerd met een groot aantal gebieds-partijen. Tijdens deze bijeenkomst is een conceptuele uitwerking gemaakt van het lint, inclusief een aantal pilotprojecten. Deze conceptuele uitwerking dient verder te worden aangescherpt en geconcretiseerd. Stichting Blauwzaam wil daarbij synergie creëren tussen ideeën en energie van onderaf enerzijds en de beleidsvisies en -opgaven van gebiedspartijen anderzijds. Daarbij is inmiddels het voortschrijdend inzicht ontstaan dat wij bij de realisatie van het Blauwzaam Lint niet alleen gebruikmaken van tijdelijke natuur. Vooral de verbindingen tussen de kralen aan de ketting zullen gevormd worden door bestaande natuur en infrastructuur. Daarbij moet echter wel gekeken worden naar een nieuwe invulling van die bestaande natuur en naar een passend beheer daarvan. Door gebruik te maken van ideeën van onderaf zal het Blauwzaam Lint tevens flexibel zijn. Probleemstelling Bovenstaande situatieschetsen leiden tot de volgende uitdaging: 1. De Provincie is in het licht van deze Beleidsvisie op zoek naar integrale projectpakketten / programma s in de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden die bijdragen aan de provinciale ambities (behoud en/of versterking van recreatie, biodiversiteit en waardevolle agrarische landschappen) en aansluiten bij en gedragen worden door lokale en regionale gebiedspartijen; 2. Stichting Blauwzaam wil de conceptuele uitwerking van het Blauwzaam Lint uit het ontwerpatelier voorleggen aan de grote gebiedspartijen en met hun zoeken naar afstemming tussen de ambitie van het Blauwzaam Lint en de beleidsopgaven van de gebiedspartijen en op deze wijze het idee van het Blauwzaam Lint qua uitvoering en beheer inbedden in de beleidsvoornemens van deze partijen; 3. Stichting Blauwzaam wil samen met deze gebiedspartijen komen tot een voorstel voor een uitvoeringsprogramma voor natuurontwikkeling dat een verbinding legt: a. tussen het verstedelijkte en landelijke gebied in de regio; b. tussen inwoners, ondernemers, instellingen en (semi-)overheden; c. en tussen de toeristische trekpleisters in de streek, waarbij het karakteristieke lintlandschap als streekeigen trekpleister en ultiem verbindend element wordt gezien. Doelstelling van het project Dit voorstel tot een verkenning is onderdeel van de realisatie van het Blauwzaam Lint. Om de verbinding te kunnen realiseren tussen verstedelijkt en landelijk gebied, tussen partijen onderling en tussen de toeristische trekpleisters is het noodzakelijk gebleken tot een gezamenlijke aanpak te komen tussen de belangrijkste gebiedspartijen. In aansluiting op bovenstaande situatieschets willen wij daarom middels het project Alle kaarten op tafel de belangrijkste gebiedspartijen bijeenbrengen en in een intensief ontwerpatelier alle kaarten in letterlijke en figuurlijke zin op tafel leggen, om zo maximale synergie te bewerkstelligen tussen de opgaven van de verschillende partijen en te komen tot een gezamenlijk integraal projectenpakket voor natuurgebonden (enkel- of meerdaagse) recreatie in de streek. 5

6 Wij gaan in de komende periode verkennen / onderzoeken welke opgaven en welke speelruimte de belangrijkste stakeholders hebben en die verbinden we met de ambitie van Stichting Blauwzaam en van de streek. Dit leidt tot een antwoord op de vraag welke integrale recreatieve natuurontwikkeling in de regio AV de meeste meerwaarde in beleving biedt voor de gebiedspartijen en voor de regio in het algemeen. Dit willen wij doen door ten eerste met elkaar de wederzijdse belangen en opgaven te bespreken. Daarnaast zullen wij een reeks aan topografische kaarten bestuderen en gezamenlijk projecten inventariseren die uiteindelijk leiden tot een breed gedragen uitvoeringsprogramma met de meeste toegevoegde waarde voor de streek. Denk daarbij aan kaarten met betrekking tot: Natura 2000 Ecologische Verbindingszones en herijkte EHS Cultuurhistorische kaarten Wandel, fiets- en vaarroutes Recreatieve kaarten Kaarten inzake Kaderrichtlijn Water en regionale keringen Kaarten met duurzame projecten en organisaties Leefstijlatlas Dagrecreatie Etc. De stappen die wij hierbij voor ogen hebben zijn als volgt: 1. Het uitwisselen van alle opgaven, ideeën, belangen en randvoorwaarden tussen de belangrijkste gebiedspartijen voor recreatieve natuurontwikkeling in de regio AV; 2. Het gezamenlijk, integraal formuleren van doelstellingen en criteria; 3. Het inventariseren van mogelijke integrale projectenpakketten die voldoen aan de gezamenlijk geformuleerde doelstellingen en criteria; 4. Het uitwerken van minimaal 3 mogelijkheden voor recreatieve natuurontwikkeling in de regio AV; 5. Het selecteren van minimaal 1 van de mogelijkheden en deze uitwerken tot een integraal projectenpakket, inclusief te bereiken resultaten, uitvoeringsorganisatie en zicht op kosten en cofinanciering. Stakeholders De volgende organisaties worden gezien als primaire partijen in en worden direct en actief betrokken bij deze verkenning: Provincie Zuid-Holland Waterschap Rivierenlanden Regio AV (PFO Economie & Toerisme en PFO Ruimtelijke Ontwikkeling & Duurzaamheid) LTO regio AV Gebiedsplatform AV Regionaal VVV Den Hâneker Natuur en Vogelwacht Rabobank Horeca-ondernemers (eventueel indirect) De volgende partijen worden gezien als secundaire partijen in en worden daar waar mogelijk en relevant in tweede instantie betrokken bij deze verkenning: Gemeente Molenwaard Gemeente Giessenlanden Gemeente Leerdam Gemeente Zederik Inwoners 6

7 Eerste, tentatieve positionering betrokkenen: Projectplanning Fasering en resultaten van het projectonderdeel Alle kaarten op tafel De verkenning Alle kaarten op tafel is onderdeel van de voorbereidingsfase en pilotfase van het overkoepelende project Blauwzaam Lint en bestaat uit 2 fasen: Verkenningsfase 1: gereed 2 maanden na start In deze fase ligt de nadruk op de organisatie en uitvoering van het ontwerpatelier en de uitwerking van de uitkomsten daarvan. In dit ontwerpatelier moeten alle deelnemende partijen letterlijk en figuurlijk hun kaarten op tafel leggen, zodat we gezamenlijk kunnen werken aan ideeën rondom uitvoeringsprogramma s voor de regio die tegemoet komen aan zoveel mogelijk belangen en opgaven. Om zover te komen, dienen allereerst de deelnemers individueel gepolst en geraadpleegd te worden, zodat ideeën, wensen, belangen en commitment vooraf duidelijk worden. Deze fase resulteert in het volgende: - Zicht op 3 mogelijkheden voor omvangrijke recreatieve natuurontwikkelingsprogramma s in de regio Alblasserwaard-Vijfheerenlanden die aansluiten bij en gedragen worden door lokale gebiedspartijen en bewoners 1). - Antwoord op de vraag of Blauwzaam kan komen tot een minimaal 1 uitgewerkt uitvoeringsprogramma. - Zicht op de vraag of en, zo ja, in hoeverre de provincie in het Uitvoeringsprogramma 2014 middelen moet vastleggen voor de uitvoering van een (deel van een) uitvoeringsprogramma. - Een go/no go-beslissing o.b.v. de uitkomsten van fase 1 voor het inzetten van fase 2. 7

8 1) Voor het bewonersperspectief op recreatiewensen zal gebruikgemaakt worden van de Leefstijlatlas Dagrecreatie. Verkenningsfase 2: gereed 2 maanden na go/no go-beslissing In fase 2 worden de uitkomsten uit fase 1 allereerst uitgewerkt in drie globale uitvoeringsprogramma s met een grove schatting van de uitvoeringskosten. Deze programma s zullen worden aangescherpt met behulp van een extern adviseur, die ervaring heeft met dit soort uitvoeringsprogramma s. Vervolgens worden de aangescherpte plannen voorgelegd aan de deelnemers van het ontwerpatelier en wordt gezamenlijk een prioritering opgesteld van de programma s. Minimaal 1 programma zal worden uitgewerkt tot een rapport met daarin de contouren van een integraal projectenpakket met: - te bereiken resultaten - uitvoeringsorganisatie (wie voert uit, in wiens opdracht, wie stuurt, hoe is beheer geregeld) - zicht op kosten van integraal projectenpakket - zicht op cofinanciering. Tussentijdse evaluatie- en beslismomenten De volgende tussentijdse evaluatie- en beslismomenten (go/no go) zijn voorzien: 1. Go/no go-beslissing aan het einde van fase 1 door Provincie Zuid-Holland en de projectgroep. Relatie met andere projecten en/of initiatieven Deze verkenning is onderdeel van het project Blauwzaam Lint van Stichting Blauwzaam en de Nationale Bomenbank in samenwerking met de Rijksoverheid (Green Deal 102). Het projectplan Blauwzaam Lint is het onderliggende kader voor deze verkenning. Daarnaast is er een relatie met de ROM-Toerisme i.o. en met de professionaliseringsslag gebiedscoöperatie (een initiatief Den Hâneker) Projectcommunicatie De externe projectcommunicatie wordt gedurende de verkenning op gezette tijden verzorgd door Blauwzaam middels website, social media en lokale en regionale pers. Alle communicatie-uitingen die met deze verkenning te maken hebben, zullen met de afdeling Communicatie van Provincie Zuid-Holland worden afgestemd. Projectbeheersing Projectverantwoordelijkheid Stichting Blauwzaam is de uitvoerende partij in deze verkenning. De dagelijkse verantwoordelijkheid voor deze verkenning ligt bij projectleider Gerard de Winter. Aangezien deze verkenning onderdeel is van het project Blauwzaam Lint wordt bij de uitvoering van deze verkenning gebruikgemaakt van de projectorganisatie (werkgroep, stuurgroep) die voor het project Blauwzaam Lint in het leven is geroepen. Hieronder worden deze partijen en projectorganisatie kort toegelicht. De projectleider is bij de uitvoering van deze verkenning verantwoording verschuldigd aan Provincie Zuid-Holland en houdt zijn contactpersonen binnen Provincie Zuid-Holland voortdurend op de hoogte van de voortgang. Provincie Zuid-Holland beslist in overleg met de projectleider en onafhankelijk van de stuurgroep van het project Blauwzaam Lint over de go/no go na afronding van de eerste fase van de verkenning. 8

9 Stichting Blauwzaam Stichting Blauwzaam levert de infrastructuur van het bedrijfsleven en garandeert de inzet van haar netwerk. Stichting Blauwzaam is daarmee ook verantwoordelijk voor de inbreng van kennis op het gebied van (recreatief) ondernemerschap. De Stichting zal tevens waar nodig gebruikmaken van haar vrijwilligers en bestuursleden om het project mogelijk te maken. Deze inzet wordt geadministreerd. Nationale Bomenbank In de Green Deal van het Blauwzaam Lint is ook de Nationale Bomenbank bv contractant. In deze verkenning voor Provincie Zuid-Holland neemt de Nationale Bomenbank niet contractueel deel. Zoals hierboven is aangegeven, is zij wel vertegenwoordigd in de stuurgroep van het project Blauwzaam Lint en is in die rol indirect betrokken bij deze verkenning. Stuurgroep en Werkgroep Blauwzaam Lint Speciaal voor de Green Deal Blauwzaam Lint is een stuurgroep opgericht. Deze stuurgroep bestaat uit de werkgroep (een projectleider en twee gebiedsmakelaars), de directeur van de Nationale Bomenbank bv (contractpartner Green Deal) en een vrijwilliger van Stichting Blauwzaam (voormalig directievoorzitter van Rabobank Vijfheerenlanden). De projectleider legt verantwoording af aan deze stuurgroep. 9