ANALYSE VAN DE PRIJZEN: DERDE KWARTAALVERSLAG 2012 VAN HET INSTITUUT VOOR DE NATIONALE REKENINGEN PRIJZENOBSERVATORIUM

Transcriptie

1 Instituut voor de nationale rekeningen ANALYSE VAN DE PRIJZEN: DERDE KWARTAALVERSLAG 2012 VAN HET INSTITUUT VOOR DE NATIONALE REKENINGEN PRIJZENOBSERVATORIUM

2 Meer informatie: FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Peter Van Herreweghe City Atrium Vooruitgangstraat Brussel Tel.: Peter.Vanherreweghe@economie.fgov.be 2

3 Inleiding In dit verslag wordt het verloop van de consumptieprijzen in België, in het derde kwartaal 2012, onderzocht. Zoals bepaald in de wet van 8 maart 2009 werd deze taak van prijsobservatie en prijsanalyse toevertrouwd aan de FOD Economie voor rekening van het Instituut voor de Nationale Rekeningen (INR). Er wordt aandacht besteed aan de totale inflatie en aan het prijsstijgingstempo en de bijdrage tot de inflatie van elk van de vijf grote productgroepen: energiedragers, bewerkte en niet-bewerkte levensmiddelen, diensten en ten slotte niet-energetische industriële goederen. Voor elke productgroep wordt eerst de inflatie in België toegelicht en wordt het verloop van de consumptieprijzen vervolgens vergeleken met dat in de buurlanden. De geharmoniseerde consumptieprijsindex (GICP), die opgesteld wordt conform de Europese methodologie, vormt veruit de belangrijkste gegevensbron voor het verslag. Naast het gebruik van de GICP, werd de analyse uitgebreid met detailgegevens van de nationale consumptieprijsindex of met andere statistieken van officiële instanties (IMF, EC, ). De Raad van Bestuur van het INR heeft dit verslag goedgekeurd op 26 oktober 2012 en het Wetenschappelijk Comité voor prijsobservatie en -analyse verleende op 31 oktober 2012 een gunstig advies. 3

4 Inhoudstafel Inleiding... 3 Inhoudstafel... 4 Samenvatting... 5 I. Totale inflatie in het derde kwartaal I.1 Totale inflatie in België...7 I.2 Totale inflatie in de voornaamste buurlanden II De inflatie voor energie in het derde kwartaal II.1 De inflatie voor energie in België II.2 De inflatie voor energie in de voornaamste buurlanden III De inflatie voor bewerkte levensmiddelen in het derde kwartaal III.1 De inflatie voor bewerkte levensmiddelen in België III.2 De inflatie voor bewerkte levensmiddelen in de voornaamste buurlanden IV. De inflatie voor niet-bewerkte levensmiddelen in het derde kwartaal IV.1 De inflatie voor niet-bewerkte levensmiddelen in België IV.2 De inflatie voor niet-bewerkte levensmiddelen in de voornaamste buurlanden V De inflatie voor diensten in het derde kwartaal V.1 De inflatie voor diensten in België V.2 De inflatie voor diensten in de voornaamste buurlanden VI. De inflatie voor niet-energetische industriële goederen in het derde kwartaal VI.1 De inflatie voor niet-energetische industriële goederen in België VI.2 De inflatie voor niet-energetische industriële goederen in de voornaamste buurlanden Lijst van afkortingen Bijlagen Bijlage 1A: Overzicht van de producten en diensten waarvan de prijzen tussen het derde kwartaal 2011 en 2012 het sterkst zijn veranderd Bijlage 1B: Overzicht van de producten en diensten waarvan de prijzen in het derde kwartaal 2012 de grootste impact op de inflatie hebben

5 Samenvatting 1. In het derde kwartaal 2012 bedroeg de totale inflatie in België, gemeten aan de hand van de GICP, gemiddeld 2,4 % (ten opzichte van 2,5 % in het voorgaande kwartaal). De iets hogere inflatie bij de productgroepen diensten en de toename van de inflatie voor niet-bewerkte levensmiddelen werd immers meer dan gecompenseerd door de vertraging van de inflatie voor bewerkte levensmiddelen, energie en niet-energetische industriële goederen. 2. De energie-inflatie is verder afgenomen en de consument betaalde in het derde kwartaal 2012 gemiddeld 4,4 % meer voor energetische producten dan een jaar voordien (tegenover nog 5,4 % meer in het voorgaande kwartaal). Door de waardevermindering van de euro tegenover de dollar, is er opnieuw sprake van een jaar-op-jaar prijsstijging van de aardoliekoersen in euro, welke vrijwel onmiddellijk geleid heeft tot een versnelling van de inflatie voor motorbrandstoffen (van 4,8 % in het tweede kwartaal naar 6,8 % in het derde kwartaal) en huisbrandolie (van 7,3 % naar 11,0 %). Voor aardgas en elektriciteit daarentegen, zwakte het prijsstijgingstempo af en kwam het uit op respectievelijk 4,6 % en -2,2 % in het derde kwartaal 2012 (tegenover 11,6 % en 1,2 % in het tweede kwartaal). Voor de consumptieprijs van elektriciteit, is de inflatievertraging tussen het tweede en het derde kwartaal 2012 voornamelijk het gevolg van een daling van de inflatie voor netwerktarieven. De beslissing van de regering om tijdelijk de opwaartse aanpassingen van de elektriciteits-en gasprijzen in variabele contracten te bevriezen (en daarnaast ook de vermindering van de federale bijdrage) heeft, hoewel de aardolienoteringen de laatste zes maanden onder hun niveau van maart 2012 lagen, in het derde kwartaal 2012 opnieuw een licht matigend effect gehad op het verloop van de consumentenprijzen voor aardgas en elektriciteit. Dit effect werd geraamd via de indicatoren voor een gemiddelde gas- en elektriciteitsfactuur, de totale impact op de inflatie van energetische producten en op de totale inflatie werd zo geschat op respectievelijk 1,1 en 0,12 procentpunt. Zonder deze ingreep zouden de energie-inflatie en de totale inflatie dan respectievelijk uitgekomen zijn op 5,5 % en 2,5 %. 3. Voor alle dienstencategoriën (vrijetijdsbesteding en lichaamsverzorging, huisvesting, communicatiediensten, ) bleef de inflatie min of meer stabiel zodat de diensteninflatie voor het derde opeenvolgende kwartaal nagenoeg op hetzelfde peil bleef, en gedurende het derde kwartaal 2012 uit kwam op gemiddeld 2,6 %. Deze productgroep droeg 1,0 procentpunt bij tot de totale inflatie en leverde zo opnieuw de grootste bijdrage. 4. De inflatie voor de bewerkte levensmiddelen bedroeg in het derde kwartaal ,7 %, wat een lichte vertraging is ten opzichte van het voorgaande kwartaal (2,9 %). De waargenomen daling van de inflatie voor deze productgroep kan vooral worden toegeschreven aan de categorieën oliën en vetten (braadmargarine en minarine), alcoholvrije dranken (koffie) en zuivelproducten (half afgeroomde melk). De noteringen voor voedingsgrondstoffen lieten tussen juni en september 2012 echter opnieuw een forse prijsstijging optekenen (+5 %) en bereikten zo een recordniveau. Vooral de noteringen voor granen en zuivel waren de motor van de recente grondstoffenhausse. 5. Als enige productgroep lieten de niet-bewerkte levensmiddelen een fors hogere inflatie optekenen tussen het tweede en het derde kwartaal 2012 (van 3,0 % naar 4,1 % ). Aan de basis van deze versnelling, die reeds werd ingezet tijdens het tweede kwartaal 2012 en die werd beïnvloed door ongunstige weersomstandigheden, lagen de categorieën groenten (tomaten en paprika s), fruit (appelen en peren) en vis (grijze garnalen). 6. De consumptieprijzen voor de heterogene groep niet-energetische industriële goederen, tenslotte, namen tussen het derde kwartaal 2011 en het overeenstemmende kwartaal 2012 toe met gemiddeld 0,7 % (tegenover 1,1 % van het vorige kwartaal). 7. Net zoals de totale inflatie, nam ook de onderliggende inflatie af tussen het tweede en derde kwartaal 2012, van 2,1 % naar 1,9 %. De diensteninflatie lag in het derde kwartaal iets hoger, maar voor de andere twee componenten van de onderliggende inflatie (bewerkte levensmiddelen en niet-energetische industriële goederen) werd een daling van het inflatiecijfer opgetekend. 5

6 8. Bij onze voornaamste buurlanden (Duitsland, Frankrijk en Nederland) stabiliseerde de inflatie zich en kwam ze uit op gemiddeld 2,2 %. De onderliggende inflatie daalde er gemiddeld scherper (van 1,8 % naar 1,5 %) dan in België (van 2,1 % naar 1,9 %), zodat het verschil inzake onderliggende inflatie op liep tot 0,4 procentpunt. Dankzij de lichte vertraging van de totale inflatie in België, daalde het totale inflatieverschil tussen ons land en de buurlanden, het afgelopen kwartaal, daarentegen tot 0,2 procentpunt. 9. Net voor de productgroep energie kende de inflatie immers een verschillend verloop in België dan in de buurlanden. Terwijl de inflatie in België voor energetische producten verder is gedaald in het derde kwartaal 2012, nam ze gemiddeld toe in de buurlanden tot 5,8 % (tegen 4,9 % in het tweede kwartaal), een hoger niveau bovendien dan in België (4,4 %). In het afgelopen kwartaal, leverde de diensteninflatie opnieuw de belangrijkste bijdrage aan het inflatieverschil met onze voornaamste buurlanden. Gemiddeld bleef de diensteninflatie stabiel in de buurlanden, maar bevond zich op een lager niveau dan in België (1,6 % in de buurlanden tegenover 2,5 % in België). Tenslotte viel nog op dat het Belgische inflatiecijfer voor bewerkte levensmiddelen tussen juli en september 2012 steeg van 2,3 % naar 3,0 %, terwijl het in de buurlanden gemiddeld afnam van 2,3 % naar 1,9 %. 6

7 I. Totale inflatie in het derde kwartaal I.1 Totale inflatie in België Na een heel lichte daling tussen april en juni 2012, klom het gemiddelde consumptieprijspeil in België (gemeten aan de hand van de GICP, basisjaar 2005=100) het afgelopen kwartaal weer hoger, om uit te komen op 119,0 punten in september De consumptieprijzen voor energiedragers kenden een gelijkaardig verloop: de laatste drie maanden waren ze duidelijk opnieuw opwaarts gericht. De indexwaarde van de korf van goederen en diensten die in aanmerking worden genomen om de onderliggende inflatie te berekenen (dus zonder energiedragers en zonder niet-bewerkte levensmiddelen) was in september 2012 toegenomen tot 114,9 punten. In het derde kwartaal 2012 bedroeg de totale inflatie gemiddeld 2,4 %, tegenover 2,5 % in het voorgaande kwartaal. In juli kwam de totale inflatie immers uit op 2,0 % om in augustus en september toe te nemen tot 2,6 %. De beduidend lagere inflatie in juli 2012 kan worden toegeschreven aan de productgroepen nietenergetische industriële goederen (ten opzichte van een jaar eerder lagen de prijzen in juli 2012 slechts 0,3 % hoger) en energiedragers (2,8 % in juli). Grafiek 1A: Recent verloop van de GICP, de onderliggende inflatie en de consumptieprijzen voor energiedragers 125 (Index 2005=100) GICP (linkerschaal) Onderliggende inflatie (linkerschaal) Energiedragers (rechterschaal) Bronnen: EC, FOD Economie, ADSEI 1 De gemiddelde inflatie voor een kwartaal wordt berekend als de procentuele variatie van het rekenkundige gemiddelde van de indexcijfers van het betrokken kwartaal t.o.v. het rekenkundige gemiddelde van de indexcijfers van het overeenstemmende kwartaal van het voorgaande jaar. 2 Omwille van de vergelijkbaarheid met de evoluties in andere Europese landen gebeurt de analyse op grond van de geharmoniseerde consumptieprijsindex (GICP). Waar nodig wordt voor de Belgische cijfers nog verder in detail getreden op basis van de gegevens afkomstig van de nationale consumptieprijsindex. 7

8 Grafiek 1B: Recent verloop van de GICP, de onderliggende inflatie en de consumptieprijzen voor energiedragers 7 (Veranderingspercentage ten opzichte van de overeenstemmende maand van het voorgaande jaar) GICP (linkerschaal) Onderliggende inflatie (linkerschaal) Energiedragers (rechterschaal) Bronnen: EC, FOD Economie, ADSEI Wat betreft de vijf grote productgroepen, kunnen de voornaamste prijsbewegingen tussen het derde kwartaal 2011 en het overeenstemmende kwartaal in 2012 als volgt worden samengevat: Bij de energiedragers nam de inflatie verder af, en kwam uit op gemiddeld 4,4 % (tegenover 5,4 % in het tweede kwartaal). De prijsstijging voor de energetische producten droeg zo 0,5 procentpunt bij tot de totale inflatie. -25 De diensteninflatie bedroeg 2,6 % en leverde zo, gezien het grote gewicht van de productgroep diensten (namelijk 39,2 % van de totale consumptiekorf), voor het tweede opeenvolgende kwartaal de grootste bijdrage (1,0 procentpunt) tot de totale inflatie. Voor de heterogene groep niet-energetische industriële goederen betaalde de consument gemiddeld 0,7 % meer dan een jaar geleden. De impact op de inflatie van deze groep kwam daarmee uit op 0,2 procentpunt. De consumptieprijzen voor bewerkte levensmiddelen lagen in het derde kwartaal 2012 gemiddeld 2,7 % hoger dan een jaar voordien. In juli bereikte het inflatiecijfer voor deze groep zijn laagste peil sinds februari 2011 (2,3 %), vanaf dan was het echter opnieuw opwaarts gericht, om in september 2012 uit te komen op 3,0 %. In vergelijking met een jaar eerder noteerden de consumptieprijzen voor niet-bewerkte levensmiddelen (vlees, vis, groenten en fruit) gemiddeld 4,1 % hoger. Voor het vierde kwartaal op rij nam de opwaartse impact van deze productgroep op de inflatie toe en kwam het afgelopen kwartaal uit op 0,3 procentpunt. De diensteninflatie lag in het derde kwartaal iets hoger dan in het tweede kwartaal 2012, maar voor de andere twee componenten van de onderliggende inflatie (bewerkte levensmiddelen en niet-energetische industriele goederen) werd een daling van het inflatiecijfer opgetekend. Hierdoor vertraagde de onderliggende inflatie van 2,1 % in het tweede kwartaal naar 1,9 % in het derde kwartaal Net zoals voor de totale inflatie 8

9 deed zich dus een daling voor. Voor de twee andere productgroepen daalde de inflatie voor energiedragers en nam de gemiddelde prijstoename voor de onbewerkte levensmiddelen toe in vergelijking met het voorgaande kwartaal. Het viermaands voortschrijdend gemiddelde van de gezondheidsindex (basis 2004=100), die geen rekening houdt met het prijsverloop van tabak, alcoholische dranken, benzine en diesel, kwam in september 2012 uit op 119,30. De spilindex die nu vastligt op 119,62 punten, werd niet overschreden 3. Tabel 1: Geharmoniseerde consumptieprijsindex (Veranderingspercentage ten opzichte van de overeenstemmende periode van het voorgaande jaar, tenzij anders vermeld) Totaal Energiedragers Diensten Bewerkte levensmiddelen Nietbewerkte levensmiddelen a Nietenergetische industriële goederen p.m. Onderliggende inflatie b p.m. Gezondheidsindex c ,0-14,0 2,6 1,7 0,4 1,4 2,0 0, ,3 10,0 1,4 1,0 3,5 0,8 1,1 1, ,5 17,0 2,2 3,1 0,2 1,0 1,9 3, III 3,6 18,0 2,0 3,5-0,4 1,2 2,0 3,1 IV 3,4 16,3 2,1 3,6 0,4 1,1 2,0 3, I 3,2 12,2 2,5 3,5 1,7 1,0 2,1 3,3 II 2,5 5,4 2,5 2,9 3,0 1,1 2,1 2,6 III 2,4 4,4 2,6 2,7 4,1 0,7 1,9 2, III Juli 2,0 2,8 2,6 2,3 3,1 0,3 1,8 2,2 Aug 2,6 5,6 2,5 2,7 4,5 0,9 2,0 2,6 Sep 2,6 4,8 2,6 3,0 4,6 0,9 2,1 2,4 Gewicht 2012 (in %) 100,0 11,7 39,2 13,2 7,9 28,1 80,4 92,5 Bronnen: EC, FOD Economie, ADSEI a Fruit, groenten, vlees en vis. b Gemeten aan de hand van de GICP, zonder niet-bewerkte levensmiddelen en energiedragers. c Nationale consumptieprijsindex, zonder tabak, alcoholhoudende dranken, benzine en diesel. Grafiek 2: Bijdrage tot de inflatie 6 (In procentpunt, jaar- en kwartaalgemiddelden) Niet-energetische industriële goederen Bewerkte levensmiddelen Energie Diensten Niet-bewerkte levensmiddelen GICP Bronnen: EC, FOD Economie, ADSEI 3 Het Federaal Planbureau gaat er in haar meest recente inflatievooruitzichten van uit dat de volgende overschrijding van de spilindex in november 2012 zal plaatsvinden. De sociale uitkeringen (een maand later) en de wedden van het overheidspersoneel (twee maanden later) zouden dan respectievelijk in december 2012 en in januari 2013 met 2 % verhoogd worden. 9

10 I.2 Totale inflatie in de voornaamste buurlanden De inflatie stabiliseerde het afgelopen kwartaal in elk van de buurlanden (2,1 % voor Duitsland, 2,3 % voor Frankrijk en 2,6 % voor Nederland) en bereikte een gemiddeld peil van 2,2 %. Gezien België tijdens dezelfde periode een lichte inflatievermindering liet optekenen (van 2,5 % naar 2,4 %), is het inflatieverschil tussen ons land en de buurlanden dit kwartaal gedaald tot 0,2 procentpunt (0,3 procentpunt in het vorige kwartaal). Grafiek 3A: Kwartaalevolutie van de inflatie in België en in de voornaamste buurlanden (Veranderingspercentage ten opzichte van het overeenstemmende kwartaal van het voorgaande jaar) 6,0 Totale inflatie 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0-1,0-2, België Duitsland Frankrijk Nederland Gemiddelde buurlanden Bronnen: EC, FOD Economie De onderliggende inflatie is in het derde kwartaal 2012 in onze buurlanden gemiddeld sterk afgenomen en bereikte 1,5 % (1,8 % in het vorige kwartaal), een peil dat nog steeds lager ligt dan in België (waar de onderliggende inflatie dit kwartaal 1,9 % bedroeg). In Duitsland bereikte ze 1,2 % (1,6 % in het vorige kwartaal) en in Frankrijk 1,8 % (1,9 % in het vorige kwartaal). Nederland liet dit kwartaal (net zoals vorig kwartaal) echter opnieuw een hogere onderliggende inflatie optekenen dan ons land, namelijk 2,2 %. 10

11 Grafiek 3B: Kwartaalevolutie van de inflatie in België en in de voornaamste buurlanden (Veranderingspercentage ten opzichte van het overeenstemmende kwartaal van het voorgaande jaar) 3,0 Onderliggende inflatie 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0, Bronnen: EC, FOD Economie België Duitsland Frankrijk Nederland Gemiddelde buurlanden Dit kwartaal dragen de diensten (met 0,3 procentpunt) nog steeds het meest bij tot het inflatieverschil tussen België en de buurlanden. Daarna komen de bewerkte en niet-bewerkte levensmiddelen, die in het derde kwartaal 2012 elk een bijdrage leverden van 0,1 procentpunt. Voor het eerst sinds het eerste kwartaal 2010 konden de energieproducten het inflatieverschil tussen ons land en de buurlanden verminderen door een bijdrage van -0,1 procentpunt. De niet-energetische industriële goederen droegen dit kwartaal eveneens bij tot het verkleinen van het inflatieverschil, met 0,2 procentpunt in het voordeel van ons land. Grafiek 4: Driemaandelijkse bijdrage van elke component van het GICP aan het inflatieverschil tussen België en de drie voornaamste buurlanden 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0-0,5-1,0-1,5 (In procentpunt) Niet-energetische industriële goederen Bewerkte levensmiddelen Energie Bronnen: EC, FOD Economie Diensten Niet-bewerkte levensmiddelen Geheel GICP 11

12 Tabel 2: GICP en voornaamste componenten in België en in de drie voornaamste buurlanden in het derde kwartaal 2012 (Veranderingspercentage ten opzichte van het derde kwartaal 2011, tenzij anders vermeld) België Gewicht in 2012 (in %) Gemiddelde van Duitsland Frankrijk Nederland Gemiddelde de buurlanden België buurlanden Onderliggende inflatie 1,9 1,5 1,2 1,8 2,2 80,4 82,4 Bewerkte levensmiddelen 2,7 2,1 1,7 2,5 2,0 13,2 11,5 Niet-energetische industriële goederen 0,7 1,2 1,1 1,4 0,8 28,1 28,6 Diensten 2,5 1,6 1,2 1,8 3,3 39,2 42,3 Energie 4,4 5,8 6,2 5,3 5,8 11,7 11,4 Niet-bewerkte levensmiddelen 4,1 3,9 5,1 3,4 1,6 7,9 6,2 GICP 2,4 2,2 2,1 2,3 2, Bronnen: EC, FOD Economie II De inflatie voor energie in het derde kwartaal 2012 II.1 De inflatie voor energie in België De inflatie voor energieproducten is vanaf het vierde kwartaal 2011 voortdurend blijven vertragen. Die tendens blijft zichtbaar in het derde kwartaal Het prijsstijgingstempo van energieproducten bereikte gemiddeld 4,4 % tussen het derde kwartaal 2011 en dat van 2012, tegenover een jaarlijkse stijging van 5,4 % in het vorige kwartaal. Terwijl de groep van de energieproducten meer dan de helft bijdroeg tot de totale inflatie tussen het tweede kwartaal 2010 en het laatste kwartaal 2011, daalde de impact ervan sinds begin 2012 continu. De bijdrage van die groep aan de inflatie bedroeg 22 % (0,5 procentpunt bij een totale inflatie van 2,4 %) in het derde kwartaal, tegenover respectievelijk 43 % en 25,1 % in het eerste en tweede kwartaal Tabel 3: Recent verloop van de consumptieprijzen voor energiedragers (Veranderingspercentage ten opzichte van de overeenstemmende periode van het voorgaande jaar, tenzij anders vermeld) III p.m. Gewicht in III IV I II III Juli Aug Sep 2012 (in %) Brandstoffen voor wegvervoer -15,7 14,9 15,6 15,7 14,0 10,2 4,8 6,8 3,4 8,1 8,9 36,7 Vloeibare brandstoffen -34,9 28,0 27,8 26,6 26,8 17,7 7,3 11,0 5,5 14,1 13,2 14,4 Vaste brandstoffen 4,7 0,9 2,6 2,6 3,0 3,6 4,0 4,1 3,9 4,5 4,0 0,6 Elektriciteit -3,8 4,1 11,8 15,0 13,0 9,7 1,2-2,2-2,0-2,3-2,3 24,9 Gas -9,5-1,7 19,1 20,0 17,3 16,4 11,6 4,6 6,5 6,0 1,4 23,3 Totaal energiedragers -14,0 10,0 17,0 18,0 16,3 12,2 5,4 4,4 2,8 5,6 4,8 100,0 Bronnen: EC, FOD Economie, ADSEI De evolutie van de olieprijzen op de internationale markten bepaalt grotendeels, met enige vertraging, de consumptieprijsschommelingen van de verschillende energieproducten. Na een daling van 23 % tussen maart en juni 2012 (van 125 $ naar 96 $) stegen de olieprijzen opnieuw (+18 %) tot 113 $ in september Toch ging, vergeleken met een jaar eerder, de gemiddelde prijs van een vat ruwe Brentolie in het derde kwartaal van 2012 met 3 % naar beneden, tot 109 $. Door de sterke waardevermindering van de euro ten opzichte van de dollar in dit kwartaal (-12 % ten opzichte van het derde kwartaal 2011) gingen de prijzen van Brentolie, uitgedrukt in euro, op jaarbasis met 10 % naar omhoog (tegenover 4 % in het tweede kwartaal). Die recente stijging kan grotendeels worden verklaard door vrees over het wereldwijde aanbod van ruwe olie door de geopolitieke onzekerheid over de situatie in het Midden-Oosten. Naast het conflict in Syrië doen ook de toenemende spanningen tussen Israël en Iran de wereldwijde markten vrezen voor een toekomstig conflict welke de oliebevoorrading uit de regio ernstig kan verstoren. 12

13 De brandstoffen en de vloeibare brandstoffen (huisbrandolie), waarvan de consumptieprijzen vrijwel meteen reageren op de schommelingen in de noteringen voor aardolie, zijn in het derde kwartaal met respectievelijk 6,8 % en 11,0 % gestegen ten opzichte van het jaar voordien. Op die manier is het prijsstijgingstempo van die producten de hoogte in gegaan. De gemiddelde maximumprijs voor diesel bedroeg dit kwartaal 1,55 euro/liter (inclusief btw), een stijging van 10 eurocent tegenover dezelfde periode in In september bereikte de prijs zelfs een recordpeil van 1,57 euro/liter (gemiddelde maandprijs, inclusief btw). De gemiddelde maximumprijs van benzine (super 95) bereikte dit kwartaal 1,78 euro/liter (inclusief btw), 12 eurocent meer dan een jaar eerder. Grafiek 5: Consumptieprijzen voor energiedragers (Index 2005=100) Elektriciteit Gas Vloeibare brandstoffen Motorbrandstoffen Totaal energiedragers Brent (euro) Bronnen: EC, FOD Economie, ADSEI De consumptieprijzen voor gas en elektriciteit worden voornamelijk bepaald door de kost van de component energie en de distributietarieven. De transporttarieven en de verschillende belastingen en taksen oefenen eveneens een aanzienlijke invloed uit op de prijsevolutie 4. Zoals in de vorige rapporten al werd uitgelegd, keurt de CREG sinds exploitatiejaar 2009 de nettarieven goed voor vier jaar 5. De verkoopprijs van de energiecomponent wordt door de leveranciers vrij bepaald sinds de energie- en gasmarkt werd vrijgemaakt. Elke leverancier bepaalt voor zowel vaste als variabele contracten zijn eigen tariefformules, indexparameters en wegingscoëfficiënten. Bepaalde indexparameters zijn momenteel gekoppeld aan de olieprijzen, die dus - met enige vertraging - de kost van de energiecomponent van bepaalde energieleveranciers beïnvloeden. Ook de noteringen van andere grondstoffen zoals de spotprijs van aardgas of de prijs van steenkool maken deel uit van de tariefformules van sommige leveranciers. In het ka- 4 Het gewicht van de verschillende componenten kan sterk verschillen naargelang het type klant (consumptieprofiel en spanningsniveau van de aansluitingen), de distributiezone, het gewest en de leverancier. 5 Toch worden ze geïndexeerd en kunnen ze in bepaalde gevallen worden aangepast in de loop van diezelfde periode wanneer er veranderingen in de kosten voor de netbeheerders opduiken (steeds na goedkeuring door de CREG). 13

14 der van de wet betreffende energieprijzen (wet van 29 maart 2012 houdende diverse bepalingen) die een opwaartse indexering van de tarieven verbiedt, gaf de regering de CREG de opdracht een lijst nieuwe toegelaten parameters voor de indexeringsformules op te stellen die de werkelijke kosten van de energieleveranciers beter moeten weerspiegelen. Tijdens die bevriezingsperiode mogen de energieleveranciers de verschillende indexeringsformules van elk variabel contract niet veranderen. Zoals wordt geïllustreerd aan het einde van deel II.1 heeft de tijdelijke bevriezing van de energieprijzen voor variabele contracten de inflatie verminderd op de elektriciteits- en aardgasfactuur in het derde kwartaal Het prijsstijgingstempo voor de consumptieprijzen van elektriciteit is vertraagd, van gemiddeld 1,2 % in het vorige kwartaal tot -2,2 % in dit kwartaal. Tussen het eerste en het derde kwartaal 2012, zijn de consumptieprijzen voor elektriciteit gedaald met gemiddeld 1,6 %. Op basis van de indicator "gemiddelde Belgische elektriciteitsfactuur" kan de evolutie van de verschillende componenten van de elektriciteitsprijs worden geëvalueerd. Na een gemiddelde jaarlijkse daling van 4,1 % in het tweede kwartaal van 2012 is de kost van de energiecomponent van de elektriciteitsprijs in het derde kwartaal van 2012 opnieuw aanzienlijk gekrompen tot -5,7 % op jaarbasis. Zo vertegenwoordigt de energiecomponent gemiddeld 37,9 % (8,9 c /kwh) van de totale elektriciteitsfactuur. Die dalende trend kan hoofdzakelijk worden verklaard door de regeringsmaatregel om de energieprijzen sinds 1 april 2012 te bevriezen. De nettarieven zijn de laatste zes maanden stabiel gebleven. Hun prijsstijgingstempo op jaarbasis vertraagde opnieuw, tot 3,7 % in het derde kwartaal tegenover 8,4 % in het vorige kwartaal. Zoals in vorige rapporten werd gepreciseerd laat die vertraging zich hoofdzakelijk verklaren door de sterke stijging van de tarieven in het tweede kwartaal van 2011 (in mei voor Eandis en in juni voor Infrax). Daarnaast zijn de nettarieven gemiddeld gestegen tot 9,9 c /kwh in het derde kwartaal van 2012, goed voor 42,2 % van de totaalfactuur 6. De component taksen en belastingen nam dit kwartaal met gemiddeld 7,7 % af vergeleken met een jaar voordien (tegenover -8,1 % in het vorige kwartaal). Die tendens laat zich verklaren door een herziening naar beneden begin mei, met terugwerkende kracht vanaf 1 april, van de federale bijdrage van 2012 tot financiering van sommige openbare dienstverplichtingen en van de kosten verbonden aan de regulering van en controle op de elektriciteitsmarkt 7. Zo blijkt dat de lichte daling op jaarbasis van de consumptieprijzen voor elektriciteit hoofdzakelijk het gevolg is van de daling van de prijs van de energiecomponent en de taksen en belastingen, die gedeeltelijk gecompenseerd wordt door een beperkte stijging van de nettarieven. Daarnaast laat de daling van de inflatie voor elektriciteit tussen het tweede en derde kwartaal van 2012 zich voor bijna twee derde verklaren door de sterke vertraging van het groeitempo van de nettarieven, en voor meer dan een vierde door de vermindering van de kost van de energiecomponent. In het derde kwartaal 2012 bedroeg de totale elektriciteitsfactuur van een doorsnee huishouden (jaarlijks verbruik van kwh aan enkelvoudig tarief) gemiddeld 822,7 euro, een vermindering van 9,8 euro vergeleken met een jaar voordien. 6 De stijging van de nettarieven ten opzichte van een jaar voordien wordt verklaard door een algemene stijging van de transport- en distributietarieven (respectievelijk +14,4 % en +2,6 %). 7 De doorgevoerde wijzigingen in de federale bijdrage (01/04/ /12/2012) hebben betrekking op het gedurende een jaar schrappen van de bijdrage tot de financiering van het federale beleid ter reductie van de emissies van broeikasgassen (Kyoto) en op de vermindering van de bijdrage tot de financiering van de reële nettokost die voortvloeit uit de toepassing van maximumprijzen (Beschermde klanten). 14

15 Grafiek 6A: Indicator voor een gemiddelde elektriciteitsfactuur en zijn componenten 25 (Consumptieprofiel Dc1 - In eurocent/kwh) K1/2010K2/2010K3/2010K4/2010K1/2011K2/2011K3/2011K4/2011K1/2012K2/2012K3/ Energieprijs Nettarieven Taksen en heffingen Btw (21 %) Bronnen: VREG, CWaPE, BRUGEL, FOD Economie, eigen berekeningen Opm. 1: Op de elektriciteitsfactuur dekken de nettarieven de kosten voor het gebruik van de distributienetwerken en voor het transport. Opm. 2: De hoeveelheid gratis elektriciteit die in het Vlaamse Gewest wordt toegekend, werd opgenomen in de energiecomponent. Het prijsstijgingstempo voor de consumptieprijzen van aardgas vertraagde sterk op jaarbasis en bereikte dit kwartaal 4,6 %, tegenover 11,6 % in het vorige kwartaal. In september bleef de jaar-op-jaarwijziging zelfs beperkt tot 1,4 %. Tussen het eerste en het derde kwartaal 2012, zijn de aardgasprijzen gedaald met gemiddeld 1,1 %. Op basis van de evolutie van de indicator "gemiddelde Belgische gasfactuur" blijkt dat het groeitempo op jaarbasis van de energiecomponent gemiddeld 4,4 % bedroeg in het derde kwartaal ten opzichte van 13,8% in het vorige kwartaal. Die vertraging wordt onder meer verklaard door de daling van de kost van de energiecomponent tussen het tweede en derde kwartaal 2012 dankzij de bevriezing van de indexparameters voor de variabele contracten en een tariefdaling voor de vaste contracten. Die component is bovendien verantwoordelijk voor meer dan de helft van de prijsstijging op jaarbasis voor gas en maakt 61,0 % (4,5 c /kwh) uit van de totale gasfactuur. De nettarieven zijn de laatste zes maanden stabiel gebleven ten gevolge van de wet van 29 maart Hun groeitempo op jaarbasis is lichtjes vertraagd: +7,1 % in het derde kwartaal van 2012 tegenover +7,9 % in het vorige kwartaal. De nettarieven hebben in het derde kwartaal een aandeel van 19,5 % in de totale gasfactuur (of 1,4 c /kwh). Taksen en belastingen lieten dit kwartaal een jaarlijkse stijging van 9,6 % noteren, tegenover 14,7 % in het vorige kwartaal. Die vertraging laat zich verklaren door de volledige verrekening van de verlaging van de 15

16 aanslagvoet voor de federale bijdrage 8 en van de vermindering van de extra kost beschermde klanten, van kracht sinds 1 april 9. Grafiek 6B: Indicator voor een gemiddelde aardgasfactuur en zijn componenten 8 (Consumptieprofiel D3, In eurocent/kwh) K1/2010K2/2010K3/2010K4/2010K1/2011K2/2011K3/2011K4/2011K1/2012K2/2012K3/ Energieprijs Nettarieven Taksen en heffingen Btw (21 %) Bronnen: VREG, CWaPE, BRUGEL, FOD Economie, eigen berekeningen Opm. 1: Op de gasfactuur dekken de nettarieven de kosten voor het gebruik van de distributienetwerken. Opm. 2: De meerkost voor beschermde klanten is niet onderworpen aan de btw 10. Op basis van de indicatoren "gemiddelde gas- en elektriciteitsfactuur" evalueerde het Prijzenobservatorium de invloed van de verschillende overheidsmaatregelen (bevriezen van de energieprijzen en reduceren van de federale bijdrage vanaf 1 april 2012) op de gas- en elektriciteitsfactuur van de consumenten De federale bijdrage gas (01/04/ /12/2012) wordt geïnd voor de financiering van de werkingskosten van de CREG en voor de financiering van de sociale maatregelen voorzien door de wet van 4 september De bijdrage tot de financiering van de forfaitaire verminderingen voor verwarming met aardgas (premie verwarming) is tijdelijk opgeschort. 9 De vermindering van de federale bijdrage werd slechts deels meegerekend in de indicator in het tweede kwartaal wegens een gedeeltelijke aanpassing van die kost in de fiches van de energieleveranciers. De vermindering van de extra kost beschermde klanten werd pas vanaf juni opgenomen in de tarieffiches van de energieleveranciers. Die maatregel werd dus niet meegerekend in de indicator van het tweede kwartaal, die zich baseert op gegevens met één maand vertraging (Zie methodologische nota in het jaarverslag 2011 van het Prijzenobservatorium). 10 Zie artikel 3 van het Koninklijk Besluit van 24 maart 2003, dat een federale bijdrage voorzag, bestemd voor de financiering van bepaalde openbaredienstverplichtingen en van kosten verbonden aan de regulering en controle van de aardgasmarkt. 11 Om de invloed van het bevriezen van de energieprijzen op de totale factuur van de consument in te schatten, werden de indicatoren gas en elektriciteit herberekend in functie van de reële waarden van bepaalde indexparameters. Het gaat om de parameters Nc, Ne en Iem voor elektriciteit en de parameters IGD, GOL 603, HUB, Igm en Gpi (die laatste wordt berekend op basis van beschikbare gegevens van CPI, HUB en GOL 603) voor gas. De reële waarden van de andere indexparameters (Iec voor elektriciteit en Igc, Gni2 voor gas), niet publiek beschikbaar, werden geschat op basis van het maandelijkse variatiepercentage van de parameter Iem voor elektriciteit en de parameter Gpi voor gas. Er werden geen wijzigingen aangebracht aan de vaste contracten, aangezien die niet werden beïnvloed door de prijsbevriezingsmaatregel. 16

17 De wet op het bevriezen van de energieprijzen schrijft voor dat vanaf 1 april 2012 alle opwaartse indexeringen van variabele gas- en elektriciteitscontracten bevroren worden voor een maximumperiode van 9 maanden (met mogelijke uitzonderingen). Neerwaartse indexeringen blijven van toepassing op variabele contracten. Dankzij die maatregel werden de indexeringsparameters van de verschillende leveranciers van maart 2012 tijdelijk als plafond ingesteld. De tabel hieronder illustreert de toepassing van de maatregel door de verschillende energieleveranciers. Die hebben grotendeels de waarde van de parameters van maart behouden om hun contracten in het derde kwartaal te indexeren. Gezien het verloop van de werkelijke waarden van de indexeringsparameters sinds april 2012, zou de gemiddelde kost van de energiecomponent van de gas- en elektriciteitsprijs voor variabele contracten, zonder de prijsbevriezingsmaatregel, verder gestegen zijn in het derde kwartaal Tabel 4: Evolutie van de voornaamste indexparameters voor elektriciteit en gas, toegepast door de energieleveranciers Voornaamste parameters voor elektriciteit jan-12 feb-12 maart-12 april-12 mei-12 juni-12 juli-12 aug-12 sep-12 Nc Electrabel 2,1535 2,3271 2,2428 2,1991 2,2428 2,2428 2,2428 2,1085 2,0783 Iem Luminus 2,1142 2,0844 2,0557 2,0557 2,0557 2,0557 2,0557 2,0549 2,0401 Iec Luminus connect 2,5047 3,2913 2,589 2,589 2,4065 2,4773 2,4763 2,589 2,589 Ne Electrabel en Luminus 1,6103 1,6085 1,6082 1,6082 1,6082 1,6082 1,6082 1,6082 1,6082 Voornaamste parameters voor gas jan-12 feb-12 maart-12 april-12 mei-12 juni-12 juli-12 aug-12 sep-12 Gpi Electrabel 1,9363 1,9286 1,9496 1,9496 1,9496 1,9496 1,9496 1,9496 1,9496 Igm Luminus 1,6243 1,6167 1,6376 1,6376 1,6376 1,6376 1,6376 1,6376 1,6376 Igc Luminus connect 1,3219 1,4333 1,3776 1,3776 1,3776 1,3776 1,3776 1,3776 1,3776 Gni2 Nuon 1,9621 1,9551 1,9744 1,9744 1,9744 1,9744 1,9744 1,9744 1,9744 HUB1.0.1 Essent 22,844 22,196 23,974 23,974 23,974 23,974 23,391 23,932 23,974 Igd Electrabel, Luminus, Nuon, Essent 1,7482 1,7453 1,7427 1,7422 1,7427 1,7427 1,7427 1,7427 1,7427 Bronnen: Electrabel, Luminus, Nuon, Essent Zonder vermindering van de federale bijdrage en de extra kost "beschermde klanten" op 1 april zouden de elektriciteits- en gasprijzen tussen het derde kwartaal van 2011 en dat van 2012 met respectievelijk 0,3 en 0,1 procentpunt meer gestegen zijn dan in de huidige situatie. Daarnaast zou de inflatie bijkomend gestegen zijn met 0,8 procentpunt voor elektriciteit en 3,6 procentpunt voor gas als de prijzen van de energiecomponent niet bevroren waren geweest. De twee overheidsmaatregelen voor de energieprijzen hebben de inflatie voor elektriciteit en gas in het derde kwartaal 2012 met respectievelijk 1,1 en 3,7 procentpunt verminderd. Op basis daarvan werd de invloed van de overheidsmaatregelen op de inflatie van de energieproducten en de totale inflatie (gemeten met behulp van het GICP) geschat op respectievelijk 1,1 en 0,1 procentpunt. De inflatie voor energieproducten zou dus 5,5 % bedragen hebben (in plaats van 4,4 %) en de totale inflatie 2,5 % (tegenover 2,4 %) zonder de bevriezing en zonder de vermindering van de federale bijdrage. 17

18 II.2 De inflatie voor energie in de voornaamste buurlanden In tegenstelling tot België, waar de inflatie voor energieproducten verder daalde, zagen de buurlanden hun energie-inflatie dit kwartaal gemiddeld stijgen tot 5,8 % (4,9 % in het vorige kwartaal), een hoger peil dan in ons land (4,4 %). Dat was niet meer het geval geweest sinds het eerste kwartaal Individueel genomen lieten alle buurlanden een hogere energie-inflatie optekenen dan België: 6,2 % voor Duitsland (4,8 % in het vorige kwartaal), 5,8 % voor Nederland (6,6 % in het vorige kwartaal) en 5,3 % voor Frankrijk (4,5 % in het vorige kwartaal). Grafiek 7: Kwartaalevolutie van de inflatie voor energieproducten in België en in de voornaamste buurlanden (Veranderingspercentage ten opzichte van het overeenstemmende kwartaal van het voorgaande jaar) Bronnen: EC, FOD Economie België Duitsland Frankrijk Nederland Gemiddelde buurlanden De evolutie, dit kwartaal, naar een verschil in energie-inflatie tussen België en zijn buurlanden in het voordeel van ons land is vooral het resultaat van een grotere bijdrage van elektriciteit ten voordele van ons land, maar ook van een vermindering van bijdrages van andere energiecomponenten ten nadele van België zoals gas en motorbrandstoffen, en in mindere mate vloeibare brandstoffen. Terwijl de elektriciteitsfactuur in het derde kwartaal 2012 in ons land daalde vergeleken met de overeenstemmende periode vorig jaar, bleef ze in onze buurlanden toenemen tot gemiddeld 3,0 % (2,8 % in het vorige kwartaal). Individueel gezien zagen Frankrijk en Duitsland hun inflatie voor die energievorm toenemen tot respectievelijk 3,2 % (3,0 % in het vorige kwartaal) en 2,9 % (2,5 % in het vorige kwartaal). Met 2,8 % is de inflatie voor elektriciteit in Nederland dit kwartaal echter vertraagd (5,2 % in het vorige kwartaal). De grootste bijdrage tot het inflatieverschil voor energie ten nadele van België was dit kwartaal voor vloeibare brandstoffen. De bijdrage van gas is echter aanzienlijk verminderd vergeleken met vorig kwartaal. Net als in België is de inflatie voor vloeibare brandstoffen in de buurlanden na een sterke daling in het tweede kwartaal 2012 dit kwartaal gestegen tot gemiddeld 10,1 % (6,8 % in het vorige kwartaal), een lager peil dan in ons land (11,0 %). Voor gas nam de inflatie in onze buurlanden, net zoals in België, maar minder uitgesproken af, van 6,3 % tot 5,5 % tussen het tweede en derde kwartaal Met 4,6 % lag de inflatie voor gas dit kwartaal voor het eerst sinds het tweede kwartaal 2010 gemiddeld lager dan in de buurlanden. In Frankrijk bereikte de inflatie 18

19 voor gas dit kwartaal 5,8 % (4,5 % in het vorige kwartaal), in Duitsland 5,6 % (6,6 % in het vorige kwartaal) en in Nederland 4,8 % (8,6 % in het vorige kwartaal). Dit kwartaal droegen motorbrandstoffen en smeermiddelen nauwelijks bij tot het inflatieverschil voor de energieproducten. De inflatie voor deze categorie steeg in onze buurlanden namelijk eveneens en bereikte in het derde kwartaal 2012 gemiddeld 6,3 % (4,3 % in het vorige kwartaal). In België bedroeg het peil 6,8 %. Grafiek 8: Kwartaalevolutie van de inflatie voor de verschillende componenten van de energieproducten in België en in de voornaamste buurlanden (Veranderingspercentage ten opzichte van het overeenstemmende kwartaal van het voorgaande jaar) Elektriciteit Gas Vloeibare brandstoffen België Duitsland Frankrijk Brandstoffen voor wegvervoer Nederland Gemiddelde buurlanden Bronnen: EC, FOD Economie 19

20 III De inflatie voor bewerkte levensmiddelen in het derde kwartaal 2012 III.1 De inflatie voor bewerkte levensmiddelen in België De consumptieprijzen voor heel wat bewerkte levensmiddelen zijn tot op zekere hoogte afhankelijk van de noteringen op de internationale grondstoffenmarkten. Nadat ze opwaarts waren gericht tot maart 2012 vielen de grondstofnoteringen even terug. Tussen juni en september lieten ze opnieuw een forse stijging optekenen (+5 %) tot een recordniveau. De grondstofprijzen lagen in het derde kwartaal ,3 % hoger dan tijdens het overeenstemmende kwartaal vorig jaar. Vooral de noteringen voor granen en de zuivel waren de motor van de recente hausse, enkel de internationale notering voor koffie liet dit kwartaal drie opeenvolgende maand-op-maand prijsdalingen noteren. Aan de basis van de hoge noteringen voor granen liggen een tegenvallende oogst ten gevolge van ongunstige weersomstandigheden in de Verenigde Staten en het Zwarte Zeegebied en de toegenomen vraag naar biobrandstoffen en graanaankopen op de financiële markten. De afzetprijzen van de voedingsindustrie lagen gemiddeld 2,4 % hoger dan in dezelfde periode (juliaugustus) in 2011 (laatste cijfers beschikbaar tot en met augustus 2012), terwijl de consument voor bewerkte levensmiddelen het afgelopen kwartaal gemiddeld 2,7 % meer betaalde dan in het derde kwartaal Indien men geen rekening hield met alcohol en tabak bedroeg de inflatie voor bewerkte levensmiddelen 2,2 %. Grafiek 9: Prijsverloop in de voedingskolom jan/06 jan/07 jan/08 jan/09 jan/10 jan/11 jan/12 Internationale noteringen voedingsgrondstoffen in euro, gewogen aan de hand van de consumptie in België (a) Afzetprijs van voedingsindustrie, gewogen aan de hand van de consumptie in België (b) Consumptieprijs bewerkte levensmiddelen Consumptieprijs bewerkte levensmiddelen, exclusief alcoholhoudende dranken en tabak (Index 2005=100) Bronnen: EC, ADSEI, NBB (a) Voor de grondstoffenprijzen werd op basis van de gegevens betreffende de Europese interne marktprijzen (granen, melk, eieren, vlees en vetten) en de grondstoffenprijzen van het IMF (suiker, cacao en koffie) een index samengesteld die het gemiddelde verloop van de voedingsgrondstoffennoteringen weergeeft. (b) Voor de berekening van de index betreffende de afzetprijzen werd een gewogen gemiddelde gemaakt van enerzijds de afzetprijzen voor de totale Belgische markt (voor de sectoren NACE 1040 Oliën en vetten, 1050 Zuivelproducten, 1060 Maalderijproducten, 1070 Bakkerijproducten, 1080 Andere voedingsmiddelen en 1100 Dranken) en anderzijds de (via Eurostat beschikbare) afzetprijzenstatistiek van dezelfde sectoren voor de eurozone (17 landen). De in de detailhandel verkochte goederen worden immers zowel in België als in het buitenland geproduceerd. Aan beide reeksen werd, op basis van de input-outputtabellen (het intermediair verbruik door de detailhandel van producten afkomstig uit de voedingsindustrie en de groothandel is voor ongeveer de helft afkomstig uit België en wordt voor de andere helft ingevoerd), een gewicht toegekend van 50 %. Voor het samenstellen van de index werden de gewichten van de betreffende sectoren binnen de nationale consumptieprijsindex gebruikt. 20

21 De inflatie voor de bewerkte levensmiddelen bedroeg in het derde kwartaal ,7 %, wat een lichte vertraging is ten opzichte van het voorgaande kwartaal (2,9 %). In juli was het maandelijkse inflatiecijfer zelfs naar 2,3 % gedaald, meteen ook het laagste peil sinds februari Vanaf augustus kwam er opnieuw een versnelling van de inflatie en in september 2012 lagen de consumptieprijzen alweer 3,0 % hoger dan het jaar voordien. De waargenomen daling van de inflatie tussen het tweede en het derde kwartaal kan vooral worden toegeschreven aan de categorieën oliën en vetten, alcoholvrije dranken en zuivelproducten. Tabel 5: Recent verloop van de consumptieprijzen voor bewerkte levensmiddelen (Veranderingspercentage ten opzichte van de overeenstemmende periode van het voorgaande jaar, tenzij anders vermeld) III p.m. gewicht in de III IV I II III Juli Aug Sep groep in 2012 (in %) Brood en granen 1,6 0,3 4,5 4,8 4,6 4,0 2,3 2,3 2,0 2,3 2,6 24,6 Zuivelproducten 0,1 0,2 2,7 3,8 4,2 3,5 2,9 1,9 1,8 2,1 1,8 14,8 Kippeneieren 1,0 12,1-6,1-1,7-0,8 5,5 19,0 21,4 21,4 21,3 21,5 0,7 Oliën en vetten 1,1 1,3 8,4 11,2 12,0 10,2 6,4 0,5 1,9 0,0-0,5 3,0 Suiker, jam, honing, chocolade 3,1 3,5 6,1 6,3 6,7 7,3 3,8 4,2 3,3 4,4 5,0 9,0 Andere voedingsmiddelen 1,6-0,5 3,1 3,0 3,0 5,2 3,2 3,1 2,2 3,1 3,8 5,0 Alcoholvrije dranken 0,8 1,0 4,8 5,4 5,9 4,9 3,3 1,5 1,4 1,7 1,5 10,7 Alcoholhoudende dranken 3,2 0,4-0,4-0,4-0,3 0,5 1,6 2,2 1,5 2,2 2,8 14,4 Tabak 2,5 3,5 1,4 1,2 1,3 1,4 3,2 4,4 4,1 4,3 4,8 18,6 Bewerkte levensmiddelen, exclusief alcoholhoudende dranken en tabak 1,3 1,3 4,5 5,1 5,2 4,5 2,8 2,2 1,9 2,2 2,4 67,0 Totaal van de bewerkte levensmiddelen 1,7 1,0 3,1 3,5 3,6 3,5 2,9 2,7 2,3 2,7 3,0 100,0 Bronnen: EC, FOD Economie, ADSEI Voor de categorie brood en granen, die net geen kwart van het gewicht van de groep bewerkte levensmiddelen vertegenwoordigt, lagen de consumptieprijzen het afgelopen kwartaal 2,3 % hoger dan in het overeenstemmende kwartaal in Voor producten als bloem, speculaas en spaghetti waren de consumptieprijzen de laatste maanden opnieuw opwaarts gericht, na de lichte prijscorrectie in de eerste helft van De hogere noteringen voor granen op de Europese grondstofmarkten liggen wellicht aan de basis van deze kentering. Ten opzichte van het overeenstemmende kwartaal in 2011 werd de hoogste prijsstijging in het derde kwartaal 2012 opgetekend voor speculaas (+7,8 %). Het prijsstijgingstempo voor zuivelproducten vertraagde naar 1,9 % in het voorbije kwartaal, ten opzichte van 2,9 % in het voorgaande kwartaal. Op productniveau viel vooral de inflatie voor half afgeroomde melk scherp terug, van 3,7 % in het tweede kwartaal naar -0,8 % in het derde kwartaal. Voor de uitbetaalde prijs aan de melkveehouder werden al vanaf begin 2012 fors negatieve jaar-op-jaarcijfers opgetekend (-13 % in augustus). Pas vanaf juli 2012 lagen de gemiddelde maandelijkse consumptieprijzen voor half afgeroomde melk ook lager dan in de overeenstemmende periode in 2011, hoewel het verschil in inflatie met volle melk (-5,3 % in het derde kwartaal 2012) opmerkelijk blijft. Voor eieren noteren de consumptieprijzen nu al gemiddeld 21,4 % hoger dan in het derde kwartaal Hoewel de eierprijs op de markt in Kruishoutem tussen maart en augustus 2012 met ruim 40 % omlaag ging, bleef de consumptieprijs voor eieren, al die tijd, opwaarts gericht. Nadat het inflatiecijfer voor de productgroep oliën en vetten gedurende vijf opeenvolgende kwartalen meer dan 6 % bedroeg, vertraagde het gedurende het derde kwartaal 2012 naar gemiddeld 0,5 %. De consumptieprijzen van margarine en minarine kenden in de eerste helft van 2011 immers een erg sterke stijging, sindsdien bleven ze nagenoeg op hetzelfde (erg hoge) niveau. Meer dan één jaar later, beïnvloed deze prijsstijging de inflatie niet meer, en valt de prijsstijging voor beide producten sterk terug tussen het tweede en het derde kwartaal 2012 (voor gewone braadmargarine van 9,2 % naar -2,2 %, en voor minarine van 15,6 % naar 4,1 %). De grootste bijdrage tot de totale inflatie kan voor deze categorie worden toegeschreven aan maïsolie, de consument betaalde er het afgelopen kwartaal gemiddeld 6,1 % meer voor dan in het derde kwartaal De consumptieprijzen voor de categorie suiker, jam, honing en chocolade lagen in het derde kwartaal 2012 gemiddeld 4,2 % hoger dan in het overeenstemmende kwartaal een jaar voordien. Daarmee kwam de inflatie iets hoger uit dan in het tweede kwartaal 2012, vooral door toedoen van hogere prijsstijgingen voor suiker (11,8 % tegenover 8,8 %), melkchocolade (6,2 % tegenover 3,9 %) en roomijs (7,2 % tegenover 3,8 %). Aan 21

22 de hogere prijzen voor boterhampasta lijkt geen einde te komen: ten opzichte van het derde kwartaal 2011 werd gemiddeld 13,3 % meer betaald, beschouwd over een iets langere periode (vanaf begin 2010) bedroeg de gemiddelde prijsstijging 35,5 %. Voor tomatensoep in blik ging de gemiddelde consumptieprijs in het tweede kwartaal 2011 steil omhoog (tussen maart en juni 2011 met 28,0 %), voor de inflatie in het derde kwartaal 2012 speelt dit niet meer mee. Ten opzichte van de overeenstemmende periode 2011, lagen de prijzen het afgelopen kwartaal gemiddeld zelfs iets lager (-2,3 %). De inflatie voor de categorie overige voedingsmiddelen bleef in het derde kwartaal 2012 nagenoeg dezelfde als in voorgaande kwartaal (3,1 %). Voor alcoholvrije dranken werd in het derde kwartaal ,5 % meer betaald dan een jaar voordien. Binnen deze categorie werden uiteenlopende prijsbewegingen opgetekend: cacaodrank (6,6 %), cola light (4,9 %) en cola (3,6 %) kostten meer, terwijl koffie iets goedkoper (-2,2 %) werd, dan in het derde kwartaal Voor koffie kwam het afgelopen kwartaal een einde aan de hoge inflatiecijfers. Na de aanhoudende prijsverhoging vanaf juli 2010 tot juni 2011 (+18,1 %), bleven de consumptieprijzen sindsdien immers stabiel, hoewel de prijzen voor koffiebonen 12 inmiddels zo n 20 % lager liggen. Tussen juli en september 2012 ging de consumptieprijs voor pilsbier in gewaarborgde verpakking en voor pilsbier in blik met respectievelijk 4,7 % en 2,3 % omhoog. Samen met hogere inflatiecijfers voor wijnen en cider en voor trappistenbier lagen deze prijsbewegingen in het derde kwartaal 2012 aan de basis van een inflatieversnelling voor het geheel van de alcoholische dranken (2,2 % in het derde kwartaal 2012, ten opzichte van 1,6 % in het vorige kwartaal). Ook voor tabak ging de inflatie verder naar omhoog (+4,4 tegenover 3,2 % in het vorige kwartaal). In juli 2012 werd de bijkomende accijnsverhoging voor tabakswaren immers van kracht. III.2 De inflatie voor bewerkte levensmiddelen in de voornaamste buurlanden In het derde kwartaal 2012 vertraagde de inflatie voor bewerkte levensmiddelen eveneens in de buurlanden, tot gemiddeld 2,1 % (3,1 % in het vorige kwartaal). Na vier kwartalen op rij een zwakkere inflatie dan de buurlanden gehad te hebben, liet de Belgische inflatie voor bewerkte levensmiddelen zo opnieuw een hoger peil optekenen (2,7 %). Individueel gezien werd voor Duitsland dit kwartaal voor deze categorie een inflatie van 1,7 % opgetekend (3,0 % in het vorige kwartaal), voor Nederland 2,0 % (2,5 % in het vorige kwartaal) en voor Frankrijk 2,5 % (3,3 % in het vorige kwartaal). In tegenstelling tot in België vertraagde het inflatiepeil voor bewerkte levensmiddelen tussen juli en september 2012 voor elk van onze buurlanden (gemiddeld 2,3 % in juli en 1,9 % in september). 12 Gewogen gemiddelde van 85 % other milds (arabica) en 15 % robusta. 22