Impact van de Russische boycot. op de prijzen en de uitvoer. van bepaalde landbouwproducten. september 2015

Transcriptie

1 Impact van de Russische boycot op de prijzen en de uitvoer van bepaalde landbouwproducten september 2015 FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Algemene Directie Economische Analyses en Internationale Economie Economische Afdeling Dienst Sector- en Marktmonitoring

2 FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie Algemene Directie Economische Analyses en Internationale Economie Economische Afdeling Dienst Sector- en Marktmonitoring Vooruitgangstraat Brussel Contactpersoon: Sarah Debraekeleer, attaché Tel. +32 (0) Internetversie

3 De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België. Inhoud Inleiding Landbouwprijzen Verse peren Varkensvlees Melk Verse tomaten Verse appelen Uitvoerverloop Verse peren Varkensvlees Magere melkpoeder Verse en gekoelde tomaten Verse appelen Besluit Bijlage 1. Verloop van de gemiddelde prijzen , 2008= Bijlage 2. Maandelijkse uitvoer van België naar Rusland... 17

4 Inleiding In deze nota wordt de impact van de Russische boycot op de prijzen en de uitvoer van bepaalde landbouwproducten nagegaan. Uiteindelijk hebben we voor onze analyse vijf producten geselecteerd: peren, varkensvlees, zuivel, tomaten en appelen. Deze vijf producten hadden in 2013 een belangrijk aandeel in de Belgische export van landbouw- en voedingsproducten naar Rusland (die in 2013 een totale waarde had van euro). Het voornaamste product dat door het embargo getroffen wordt, zijn de verse peren: deze waren in 2013 goed voor 30,1 % van de Belgische export van landbouw- en voedingsproducten naar Rusland. Naast verse peren hadden ook varkensvlees (14,3 %), zuivel (7,6 %, waarin melkpoeder met 6 % het zwaarste doorweegt), verse tomaten (6,9 %) en verse appelen (5,6 %) een belangrijk aandeel in de Belgische export van landbouw- en voedingsproducten naar Rusland in De maatregelen die aan de basis liggen van deze gevolgen werden van kracht in augustus In het eerste deel van deze nota wordt voor elk product de evolutie van de landbouwprijzen overlopen, in het tweede deel wordt het verloop van de Belgische uitvoer bekeken. De analyse focust op het verloop van de uitvoer tussen het tweede kwartaal 2014 en het tweede kwartaal Voor de prijzen dateren de meest recente gegevens van augustus In bijlage kan meer informatie gevonden worden over het prijsverloop van deze vijf producten in index alsook de wijzigingen in de maandelijkse uitvoer van België naar Rusland. De prijzen voor peren, appelen en tomaten zijn afkomstig van het VBT (Verbond van Belgische Tuinbouwcoöperaties) 1. Het betreft dagelijkse prijsgegevens, die omgezet worden naar maandelijkse gegevens door de AD Statistiek van de FOD Economie. De laatst beschikbare gegevens zijn deze van de maand augustus De prijs van varkensvlees is afkomstig van de Europese Commissie. Het Vlaams Gewest verzamelt deze gegevens. De melkprijs is afkomstig van de Belgische Confederatie van de Zuivelindustrie. De gegevens over de uitvoer komen van Comext (Eurostat). De laatste gegevens die beschikbaar zijn voor België dateren van juni Deze nota is een actualisatie van de eerste nota uit juni en zal ook in de toekomst periodiek geactualiseerd worden. 1 Het is voor de AD Statistiek niet mogelijk om op basis van de gegevens van de veilingen systematisch een maandprijs te berekenen voor appelen en peren, aangezien deze producten niet permanent op de veilingen verkocht worden. Hierdoor zijn de reeksen onvolledig in de onderstaande grafieken.

5 De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België. 1. Landbouwprijzen Verse peren In de periode juli-augustus 2015 steeg de gemiddelde veilingprijs van de conferencepeer met 21,1 % in vergelijking met de overeenstemmende periode in De prijs kwam uit op gemiddeld 0,55 euro per kg. De conferencepeer maakt het belangrijkste aandeel uit van de Belgische perenexport. 3 De doyenné du comice noteerde in het eerste kwartaal aan 0,41 euro per (28,2 % minder dan het jaar ervoor). In hetzelfde kwartaal bedroeg de gemiddelde veilingprijs van de conferencepeer 0,48 euro per kg of 6,6 % minder dan het jaar ervoor. In de periode van januari tot augustus 2015 steeg de veilingprijs van de conferencepeer gemiddeld met 11,0 % ten opzichte van dezelfde periode in Voor de doyenné du comice waren niet voldoende gegevens voorhanden om een uitspraak te doen over deze periode. Grafiek 1. Gemiddelde veilingprijzen voor peren In euro per 10 kg Peren conference (10 kg) Peren doyenné du comice (10 kg) Bron: VBT, eigen berekeningen FOD Economie, AD Statistiek. 2 Zie ook bijlage 1 voor het verloop volgens index 2008 = Zie statistieken _chiffres_d_agricole_de_2014.jsp. 4 Laatst beschikbare gegevens.

6 1.2. Varkensvlees In de periode juli-augustus 2015 bedroeg de prijs voor een varkenskarkas van klasse S (dat het meest representatief is voor de productie in België met 84,7 % van de totale productie) 129 euro voor 100 kg karkas 5. De varkenskarkasprijs lag 18,6 % lager dan in de overeenstemmende periode Voor een karkas van het type E (14,1 % van de totale productie) was de prijsdaling tussen de periode juli-augustus 2014 en dezelfde periode 2015 gelijkaardig ( 18,4 %) en kwam de prijs gemiddeld uit op 121,3 euro voor 100 kg karkas. De prijs in augustus 2015 voor een varkenskarkas van klasse E was de laagst geobserveerde prijs voor de maand augustus in de onderzochte jaren. De laatste weekprijzen die beschikbaar zijn (week van ) geven echter opnieuw een toename te zien, met een prijs van 140,5 euro voor een karkas van type S en 123,6 euro voor een karkas van type E, voornamelijk ten gevolge van een tijdelijk onevenwicht op de markt door een verhoogde vraag. Grafiek 2. Prijs voor een varkenskarkas van klasse E In euro per 100 kg Bron: EC, DG Landbouw. De varkensvleessector bevond zich in augustus 2015 in diepe crisis. In het kader van het Belgisch ketenoverleg werd beslist de varkenshouders gedurende zes maand te ondersteunen onder de vorm van een forfaitair bedrag per aanwezige zeug. Deze steunmaatregel zou een 5 Deze prijzen zijn inclusief de heffingstoeslagen. 6 Omdat de classificatie van de karkassen in 2013 wijzigingen onderging, is de prijs voor een karkas van klasse S niet beschikbaar voor de periodes voorafgaand aan januari 2014.

7 De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België. prijsverhogend effect moeten hebben voor de varkenshouder. De partners van het ketenoverleg willen er toe komen een bedrag van 30 miljoen euro aan steun te voorzien Melk In de periode juli-augustus 2015 lag de gemiddelde prijs aan de Belgische veehouder 22,4 % lager dan in de overeenstemmende periode in De prijs kwam gemiddeld uit op 0,28 euro per liter. In de periode van januari tot augustus 2015 lag de prijs aan de Belgische veehouder aanzienlijk lager dan in dezelfde periode in 2014 (-26,4 %). Net als voor de varkenshouders werd door de partners van het ketenoverleg beslist dat de Belgische melkveehouders tijdelijk ondersteund moesten worden. Deze steunmaatregel zou een prijsverhogend effect moeten hebben voor de melkveehouder. De steun werd, net als in 2009, vastgelegd op 2,7 eurocent per liter melkquotum waarover het melkveebedrijf in het verleden beschikte (met een speciale regeling voor melkveehouders die sindsdien gestart zijn). De partners van het ketenoverleg willen er toe komen een bedrag van 46 miljoen euro aan steun te voorzien. Grafiek 2. Melkprijs voor de Belgische melkveehouder In euro per 100 l Prijs aan Belgische melkveehouder Bron: BCZ.

8 1.4. Verse tomaten De gemiddelde veilingprijs voor Belgische tomaten in de periode juli-augustus 2015 bedroeg 0,41 euro per kilogram, een gelijkaardige prijs als in de overeenstemmende periode vorig jaar (toen bedroeg de gemiddelde veilingprijs voor tomaten 0,40 euro per kilogram). De gemiddelde prijzen voor de eerste acht maanden 2015 bleven ook zo goed als stabiel tegenover dezelfde periode een jaar eerder (+1,1 % tussen de periode januari-augustus 2014 en dezelfde periode 2015). Grafiek 4. Gemiddelde veilingprijzen voor tomaten In euro per 10 kg Tomaten (10 kg) Bron: VBT, eigen berekeningen FOD Economie, AD Statistiek.

9 De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België Verse appelen In de periode juli-augustus 2015 lag de gemiddelde veilingprijs van de jonagoldappel 2,8 % hoger dan in de overeenstemmende periode in 2014 en kwam uit op 0,50 euro per kg. De jonagold maakt het belangrijkste aandeel uit van de Belgische appelexport. 7 De golden delicious stond gemiddeld 0,46 euro per kg genoteerd in dezelfde periode wat daarentegen 5 % minder was dan de periode juli-augustus van een jaar voordien. Over een langere periode genomen (januari-augustus) kwam de veilingprijs van de jonagoldappel 29,1 % lager uit dan in de overeenstemmende periode in 2014, de prijs van de golden-deliciousappel lag 16,9 % lager. Voor de boskoop kan door het ontbreken van recentere gegevens enkel de periode januari-mei vergeleken worden en voor deze periode werd een veilingprijsdaling van 38,0 % waargenomen tussen deze periode in 2015 en Grafiek 5. Gemiddelde veilingprijzen voor appelen In euro per 10 kg Appelen jonagold (10 kg) Appelen boskoop (10 kg) Appelen golden delicious (10 kg) Bron: VBT, eigen berekeningen FOD Economie, AD Statistiek. 7 Zie statistieken _chiffres_d_agricole_de_2014.jsp

10 2. Uitvoerverloop 8 Tabel 1. Totale Belgische export in de periode van tot In waarde. Totaal (euro) Intra EU 28 (%) Extra EU 28 (%) Aandeel Rusland in extra EU 28 (%) Peren ,9 47,1 83,5 Varkensvlees ,5 7,5 32,9 Melkpoeder ,1 62,9 4,5 Tomaten ,0 11,0 86,3 Appelen ,6 13,4 82,5 Bron: Comext (Eurostat). Tabel 2. Jaar-op-jaar verandering van de export tussen het tweede kwartaal 2014 en 2015 In waarde. Totaal (%) Intra EU28 (%) Extra EU28 (%) Peren 11,7 100,5-82,3 Varkensvlees -12,4-13,1 1,4 Melkpoeder -44,8-53,3-41,4 Tomaten 22,5 36,3-92,5 Appelen 12,1 23,9-58,1 Bron: Comext (Eurostat) Verse peren 9 De uitvoer van verse peren van België naar Rusland is sinds augustus 2014 zo goed als onbestaande. Dit wordt ook bevestigd door de laatst beschikbare exportgegevens van mei (98,3 % minder dan in mei 2014). De uitvoer van peren van België naar alle partners buiten de EU28 samen, die goed was voor 47,1 % van de totale Belgische uitvoer van peren in de periode 2012 tot 2013 (waarvan ruim 4/5e voor Rusland), daalde met 77,9 % % tussen juni 2014 en juni Tussen het tweede kwartaal van 2014 en van 2015 bedroeg de daling zelfs 82,3 %. De totale uitvoer van verse peren nam echter toe tussen het tweede kwartaal 2014 en hetzelfde kwartaal 2015 met 11,7 %, te weten door een toename van de uitvoer naar landen binnen de EU28 met meer dan 100 %. 8 Zie ook bijlage 2 voor de maandelijkse verandering van de Belgische uitvoer naar Rusland tussen januari 2013 en december Comext-code Verse peren. 10 Laatst beschikbare gegevens.

11 De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België Varkensvlees 11 De gegevens die bij Eurostat beschikbaar zijn over de uitvoer van varkensvlees van België naar Rusland, gaan niet verder dan januari 2014 (geen latere gegevens beschikbaar) en vormen dus geen afdoende basis om de gevolgen van de boycot te kunnen ramen. Daarom wordt gebruik gemaakt van de gegevens over de totale uitvoer van België buiten de EU28. De uitvoer van varkensvlees van België naar alle partners buiten de EU28 samen (goed voor 7,5 % van de totale Belgische uitvoer in de periode 2012 tot 2013, met een Russisch aandeel van 32,9 % 12 ) nam in juni aanzienlijk toe met 22,7 % ten opzichte van juni De totale Belgische uitvoer nam echter af met 10,9 % tussen juni 2014 en juni Indien het gehele tweede kwartaal 2015 wordt vergeleken met hetzelfde kwartaal 2014 bedroeg de stijging slechts 1,4 % voor de uitvoer naar buiten de EU28, en een daling van 12,4 % voor de totale uitvoer. De daling van de totale uitvoer is dus te wijten aan de daling van de uitvoer naar partners binnen de EU 28 met meer dan 13 % Magere melkpoeder 14 De gegevens die bij Eurostat beschikbaar zijn over de uitvoer van magere melkpoeder van België naar Rusland gaan niet verder dan juli 2014 (geen latere gegevens beschikbaar) en vormen dus geen afdoende basis om de gevolgen van de boycot te kunnen ramen. Daarom wordt gebruik gemaakt van de gegevens over de totale uitvoer van België buiten de EU28. De uitvoer van magere melkpoeder van België naar alle partners buiten de EU28 (goed voor 62,9 % van de totale Belgische uitvoer in de periode 2012 tot 2013, met een Russisch aandeel van 4,5 %) daalde in juni 2015 met 54,2 % ten opzichte van juni Voor het tweede kwartaal werd een daling van 41,4 % opgetekend. Tussen het tweede kwartaal 2014 en hetzelfde kwartaal 2015 nam de totale uitvoer van magere melkpoeder voor België af met 44,8 %. 11 Comext-code 0203 Varkensvlees: vers, gekoeld of bevroren. 12 Op basis van de gegevens van De gegevens over de Belgische uitvoer naar alle partners buiten de EU28 samen zijn recenter dan die over de handel met Rusland. 14 Aangezien magere melkpoeder (Melk en room, in vaste vorm, met een vetgehalte van niet meer dan 1,5 gewichtsprocent: in verpakkingen met een netto-inhoud per onmiddellijke verpakking van niet meer dan 2,5 kg - comext-code ) het belangrijkste aandeel uitmaakt van de export van Belgische landbouw- en voedingsmiddelen naar Rusland binnen de rubriek melk (zie inleiding) wordt de uitvoer van dit product geanalyseerd.

12 2.4. Verse en gekoelde tomaten 15 Volgens de laatst beschikbare exportgegevens was er net zoals voor de peren nog nauwelijks uitvoer van tomaten van België naar Rusland (94,5 % minder in de periode januari-februari 2015 dan in de overeenstemmende periode 2014). De uitvoer van tomaten van België naar alle partners buiten de EU28 samen (goed voor 11 % van de totale Belgische uitvoer in de periode 2012 tot 2013, waarin de uitvoer naar Rusland een aandeel heeft van 86,3 %) daalde met 97,2 % tussen juni 2014 en de overeenstemmende maand in Voor het tweede kwartaal daalde de uitvoer met 92,5 % tussen 2014 en Tussen het tweede kwartaal 2014 en hetzelfde kwartaal in 2015 steeg de totale uitvoer van België voor tomaten met 22,5 %. De toename van de totale tomatenuitvoer is dus enkel te danken aan de toename van de uitvoer naar partners binnen de EU28 van 36,3 % Verse appelen 16 De gegevens die bij Eurostat beschikbaar zijn over de uitvoer van verse appelen van België naar Rusland gaan niet verder dan november 2014 (geen latere gegevens beschikbaar) en vormen dus geen afdoende basis om de gevolgen van de boycot te kunnen ramen. Daarom wordt gebruik gemaakt van de gegevens over de totale uitvoer van België buiten de EU28. De uitvoer van Belgische appelen naar alle partners buiten de EU28 samen (goed voor 13,4 % van de totale Belgische uitvoer in de periode van 2012 tot 2013, waarvan ruim 4/5e naar Rusland) daalde sterk ( 85,8 %) tussen juni 2014 en juni Voor het gehele tweede kwartaal 2015 was de daling iets minder (-58,1 % ten opzichte van het tweede kwartaal 2014). De totale Belgische uitvoer van appelen steeg echter met 12,1 % tussen het tweede kwartaal 2014 en Er was dan ook een toename van de uitvoer naar partners binnen de EU28 van bijna 24 %.. 15 Comext-code 0702b Tomaten: vers of gekoeld. 16 Comext-code Verse appelen.

13 De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België. 3. Besluit Uit de analyse van de Belgische uitvoer naar partners buiten de EU28 blijkt dat de Russische boycot waarschijnlijk een aanzienlijk effect heeft gehad op de uitvoer van appelen, peren en tomaten. De negatieve impact hiervan op de prijzen voor deze producten in de periode juliaugustus 2015 (ten opzichte van dezelfde periode in 2014) was echter klein. De gemiddelde veilingprijs van de conferencepeer en de jonagoldappel (de voornaamste geëxporteerde appelen perensoort vanuit België) nam met respectievelijk 21,1 % en 2,8 % toe en de prijs voor Belgische tomaten bleef zo goed als stabiel.. Voor zowel peren, appelen als tomaten lijkt het erop dat de uitvoer naar intra-eu28-landen toenam waardoor het effect van de Russische boycot op de totale Belgische uitvoer voor deze producten gecompenseerd werd. Dit uitte zich in een toename van de totale Belgische uitvoer voor elk van deze producten tussen het tweede kwartaal 2014 en hetzelfde kwartaal 2015 (+11,7 % voor peren, +12,1 % voor appelen en +22,5 % voor tomaten). Voor varkensvlees daalde de uitvoer naar partners buiten de EU28 niet (+1,4 % tussen het tweede kwartaal 2014 en hetzelfde kwartaal 2015) en lag de daling van de uitvoer naar landen binnen de EU aan de basis van de afnemende totale Belgische export van varkensvlees (-12,4 % tussen het tweede kwartaal 2015 en hetzelfde kwartaal 2014). Voor melkpoeder daalde zowel de intra-eu28 als de extra-eu28-uitvoer danig (respectievelijk -53,3 % en -41,4 %). Aangezien de uitvoer van melkpoeder naar Rusland slechts een klein aandeel heeft in de totale Belgische uitvoer van melkpoeder kan gesteld worden dat de Russische boycot een eerder beperkte impact had op de Belgische uitvoer van melkpoeder. De daling van de melkprijzen zou echter wel indirect een gevolg kunnen zijn van dit handelsembargo 17. De prijs aan de Belgische melkveehouder wordt beïnvloed door vraag en aanbod naar melkproducten op de wereldmarkt en sinds begin 2014 kenden de wereldprijzen voor magere melkpoeder en volle melkpoeder een aanzienlijke daling. 17 Uit cijfers van Eurostat blijkt dat de uitvoer van de EU28 van melk en room (cijfers voor melkpoeder waren niet beschikbaar voor het tweede kwartaal 2015) naar Rusland met 99,9 % daalde tussen het tweede kwartaal 2014 en hetzelfde kwartaal Dit zou een neerwaartse invloed kunnen hebben op de melkprijzen, hoewel opgemerkt moet worden dat het aandeel van Rusland in de EU28-export van melk en room naar extra EU28-landen gezamenlijk slechts 1,9 % bedroeg in de periode 2012 tot 2013 (voor melkpoeder kwam het aandeel uit op 3,9 %).

14 Bijlage 1. Verloop van de gemiddelde prijzen = Peren conference (10 kg) Peren doyenné du comice (10 kg) Appelen jonagold (10 kg) Appelen boskoop (10 kg) Appelen golden delicious (10 kg)

15 De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België Tomaten (10 kg) Varkensvlees (klasse E) Bron: EC, Veiling Haspengouw, eigen berekeningen FOD Economie, AD Statistiek.

16 Prijs aan Belgische melkveehouder Bron: BCZ.

17 De voorwaarden scheppen voor een competitieve, duurzame en evenwichtige werking van de goederen- en dienstenmarkt in België. Bijlage 2. Maandelijkse uitvoer van België naar Rusland In euro. Varkensvlees Appelen Peren Tomaten Melkpoeder Jan Feb Maart April Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec Jan Feb NB Maart 2014 NB April 2014 NB Mei 2014 NB Juni 2014 NB Juli 2014 NB Aug NB NB Sept NB NB Okt NB NB Nov NB NB Dec NB NB NB Jan NB NB NB Feb NB NB NB Maart 2015 NB NB NB NB April 2015 NB NB NB NB Mei 2015 NB NB NB NB NB = niet beschikbaar.