Divosa Project versnelling integratie en participatie statushouders. Verslag 2017 en plannen voor 2018 Arbeidsmarktregio Flevoland

Transcriptie

1 Divosa Project versnelling integratie en participatie statushouders Verslag 2017 en plannen voor 2018 Arbeidsmarktregio Flevoland

2 Gerealiseerde taakstelling 2017 en taakstelling in De arbeidsmarktregio Flevoland heeft in 2017 in totaal 704 statushouders gehuisvest. De gerealiseerde taakstelling voor ziet er per gemeente als volgt uit: Gemeente Gerealiseerd Saldo t.o.v. taakstelling Noordoostpolder 16-1 Dronten 23 9 Lelystad Urk 15-1 Almere Kansrijke koppeling Het COA matcht tijdens de kansrijke koppeling de zachte criteria van de vergunninghouder met de arbeidsmarktregio. Hiervoor stellen medewerkers tijdens het huisvestingsgesprek een aantal vragen aan de vergunninghouder en maken ze gebruik van gegevens van UWV, SBB en onderwijssites. De gemeenten in de regio Flevoland merken niet veel van deze kansrijke koppeling. Enerzijds houdt de vraag op de lokale/regionale arbeidsmarkt naar personeel geen rekening met de specifieke kenmerken van de statushouders (vlucht, mogelijke posttrauma, geen erkende kwalificatie e.d.) en anderzijds zijn de werknemersen werkvaardigheden van statushouders niet zondermeer aan te sluiten op deze vraag. Veel statushouders moeten een training en/of kwalificatietraject doorlopen voordat ze aansluiting kunnen vinden op de lokale arbeidsmarkt. De data op basis waarvan de kansrijke koppeling wordt gemaakt is niet diepgaand genoeg om te veronderstellen dat een statushouder beter gekoppeld kan worden aan gemeente A of gemeente B. vaak is daar meer tijd en onderzoek voor nodig dan de screening die het COA organiseert voorafgaand aan het koppelen. De ervaring leert dat de meeste statushouders naast het leren van de taal ook nog getraind en gekwalificeerd moeten worden naar de Nederlands maatstaven of een erkenning krijgen voor hun beroepsvaardigheden. Wel kan een koppeling deels worden gebaseerd op de mogelijke perspectieven t.a.v. het vervolgen van een studie aan een onderwijsinstelling (ROC, Hogeschool en Universiteiten) afhankelijke van de leercapaciteiten van een statushouder. Maar ook hiervoor moet het COA de juiste tijd en tools hebben voor een relevant onderzoek. Integratie en participatie vanaf dag 1 Vanaf het moment dat een vergunninghouder aan een gemeente gekoppeld wordt, is het wenselijk dat gemeenten zich medeverantwoordelijk voelen voor de integratie en participatie van de vergunninghouder. COA heeft in deze eerste fase stappen gezet met programma s als V-inburgering en VOORwerk maar ook projecten als Aan de Slag van Pharos dragen bij aan een vroege integratie en participatie. Gemeenten worden in de meeste gevallen pas actief op het moment dat de vergunninghouder gehuisvest is in de gemeente en in het uitkeringsbestand is opgenomen. Dit is zeker een versnelling ten opzichte van 2016, waar vaak pas na het inburgeringstraject gesproken werd over arbeidsmarkttoeleiding. De gemeenten in de regio Flevoland kennen het aanbod van het COA dat in één van de drie AZC s wordt aangeboden. Regionaal zijn er afspraken gemaakt met het COA middels een intentieovereenkomst waarin de koppelingen aan regiogemeenten worden gedaan vanuit één van de drie AZC s in de regio Flevoland. Er zijn met de AZC s afspraken gemaakt over de wijze waarop de wachttijd zinvol kan worden ingevuld. Dat verschilt per AZC en per gemeente. Dit gaat pas in als de betreffende statushouder zijn 13 weeks traject bij het COA heeft afgerond. De casemanager bespreekt met de gemeentelijke klantmanager de mogelijkheden op basis van de wensen en inzichten van de statushouders na dit traject. De vrijwilligheid van deelname aan het traject in AZC maakt het soms lastig om tijdige en relevante acties te plannen met de ontvangende gemeente Sinds de start van het project Screening en Matching hebben de afspraken met het AZC geresulteerd is het vervroegen van het moment dat de gemeente in contact treedt met de gekoppelde statushouders en/of de casemanager op de locatie van het AZC.

3 Warme overdracht en doorlopende lijn De warme overdracht start met het vullen van een digitaal klantprofiel en deze profielen voor gemeenten digitaal te ontsluiten. Dit proces is in 2017 opgestart en er worden steeds meer klantprofielen gevuld door casemanagers bij COA en overdragen aan gemeenten. Het blijft echter work in process. Voor de realisatie van de warme overdracht moet in de meeste gemeenten een contactpersoon eerder aan de vergunninghouder worden gekoppeld. De gemeenten in de regio hebben aan het begin van het project moeite gehad met het verkrijgen van de informatie die het COA in TVS verwerkt. Deels door de toegankelijkheid van deze data en deels door de volledigheid hiervan. De gemeenten in de regio hebben kennis gemaakt met de casemanagers van het COA en er is contact gelegd tussen de betreffende personen om de beoogde warme overdracht mogelijk te maken. In de regio wordt de warme overdracht voorbereid na het afronden van het pre-inburgeringsaanbod van het AZC. Men vindt verder geen data in TVS over de gezinsherenigers. Ze komen uit Ter Apel naar de gemeente. Integrale trajecten In 2017 zijn er pilots gestart met integrale trajecten waardoor het mogelijk is geworden om inburgering te bieden richting scholing en/ of werk. Enerzijds door dienstverlening vanuit de diverse partijen in de keten op elkaar af te stemmen, zoals inburgering, onderwijs en werk, en anderzijds door dienstverlening niet meer volgtijdelijk aan te bieden maar vooral parallel. Vanuit diverse kansrijke sectoren waaronder bouw, installatietechniek, ICT, landen tuinbouw, logistiek wordt geëxperimenteerd in verschillende regio s. De aanpak is echter nog zelden geland in de reguliere dienstverlening. De gemeenten ervaren inburgering als belemmering om deel te kunnen aan het georganiseerde participatie bevorderend aanbod van de gemeente. Een gecombineerd aanbod van taal- en participatiebevordering wordt per gemeente verschillend ingevuld. In Almere bestaat de mogelijkheid om inburgering in te richten om vervolgonderwijs in Nederland bij een onderwijsinstelling (MBO en HBO) te vervolgen. Daarnaast wil Almere middels een pilot en in samenspraak met werkgevers een inburgeringaanbod organiseren die het ontwikkelen van beroepsvaardigheden combineert met taalonderwijs met werk en/of BBL als perspectief bij een kansrijke sector. Het toeleiden naar de verschillende combinatiemogelijkheden geschiedt op n.a.v. de uitkomsten van het NOAassessment en de integrale intake die samen met Vluchtelingenwerk wordt gehouden. Bij het toeleiden naar een BBL-opleiding wordt de leerbaarheid van de statushouders vooraf gemeten om de slagingskans van het gecombineerd inburgeringsaanbod te vergroten. Het koppelen van gecombineerde inburgeringstrajecten aan statushouders is een arbeidsintensief proces. Formatie kan hierbij een probleem zijn, vooral in Urk is dit een probleem. Daar beslaat het percentage statushouders in bijstand meer dan de helft van het bijstand bestand. Eritreeërs zijn nog moelijker te koppelen aan dit soort trajecten. Er is veel laaggeschoold werk, maar de belemmeringen liggen vaak in het gebrekkig beheersen van de Nederlandse taal, het ontbreken van werknemersvaardigheden en trauma s en psychische problemen. In een klein gemeente als Urk speelt de kerk een centrale rol bij het koppelen van statushouders aan werkgevers. Het contact met het AZC is warm, voor een deel ook door de lage taakstelling. Het ROC Friese Poort in Emmeloord heeft aangeboden om inburgeringslessen via DUO te organiseren aan de AZC-bewoners zodat hun inburgering niet hoeft te wachten tot na huisvesting, maar dat bleek niet haalbaar te zijn in verband met de afgelegen locatie van het AZC. Daarnaast bleek het in de praktijk lastig te zijn om enkel een aanbod te doen voor die vergunninghouders die gekoppeld zijn, maar niet aan de rest van de bewoners van het AZC. Er zijn 30 jongeren die bij het ROC gestart zijn met hun inburgering naar een entreeopleiding in 1 of 2 jaar. Daarnaast zijn er in die gemeente m.b.v. sectorgelden trajecten ontwikkeld in de maakindustrie (in samenwerking met werkgevers, ROC en UWV). Urk heeft specifiek voor vrouwen vrijwilligerswerk ingezet samen met de bibliotheek en Huis voor Taal. In Lelystad worden ongeveer 90% van de vergunninghouders verwezen naar Concern Voor Werk (SW-bedrijf). De data van TVS wordt door de klantmanager geraadpleegd en overgedragen aan Concern Voor Werk. Er is in Lelystad veel werk in productie, logistiek en transport. De meerderheid van de statushouders is middelbaar

4 opgeleid. Hoger opgeleide statushouders krijgen een op maat traject (functionele plaatsing) waarbij zo veel mogelijke aansluiting met hun arbeidsverleden wordt aangeboden. Met deze op maat benadering zijn inmiddels 6 statushouders uitkeringsonafhankelijk geworden. Statushouders krijgen een weekprogramma voor taal en inburgering toegespitst op de werkvloer georganiseerd via ROC en Flevotaal. Beiden worden door de gemeente Lelystad bekostigd. NOA wordt ingezet als iemand pcvaardig is en als hij/zij de Nederlandse taal niet beheersen. Bij voldoende beheersing van de taal wordt een standaard intake afgenomen. De ervaringen met NOA als assessment zijn wisselend doordat deze veel tijd kost en soms een vertekend beeld geeft. Werkgevers die een statushouder een dienstverband willen bieden krijgen een masterclass over het omgaan met deze groep. In Lelystad is er afstemmingsoverleg met Vluchtelingenwerk, Welzijnsinstellingen, ROC en gemeente. Overige 1. Er zijn de regio verschillende events georganiseerd rondom het thema statushouders. Er wordt in de regio verschillende omgegaan met een gericht aanbod aan deze groep klanten. In Almere is er een dedicated team dat alle statushouders bedient die na 2016 zijn ingestroomd. In Lelystad worden statushouders ondersteund via Concern voor Werk met maatwerktrajecten gericht op taal en werk. Ook Dronten heeft taal en werktrajecten ingezet om de positie van statushouders op de arbeidsmarkt te verbeteren. 2. De activiteiten worden vaak op initiatief van gemeenten georganiseerd. Daarbij wordt de expertise van ketenpartners zoals welzijn en vluchtelingenwerk betrokken. De samenwerkingsinitiatieven met taalaanbieders en uitzendbureaus zijn nog niet bestendig. Bemiddeling naar werk blijkt een intensief traject te zijn waarbij vooral aan het begin strak moet worden geschakeld tussen gemeente, statushouder en werkgever om uitval te voorkomen. 3. Trajecten voor statushouder zijn vaak bestaande trajecten die aangevuld worden met NT2 lessen en werkervaringstrajecten waarbij de werknemersvaardigheden de aandacht krijgen. Het aanbieden van een VCA-traject in het Arabisch heeft nog niet geleid tot een succesvolle afronding van dat traject. Dit is mede te wijten aan het strenger maken van de toetsing in 2018 en de leerbaarheid van de deelnemers. De VCA-toetsing in het Arabisch blijkt toch te talig te zijn waarbij vaardigheden als begrijpend lezen (ook in eigen taal) doorslaggevend zijn. 4. Zowel de statushouder als zijn nareizende partner krijgen van de gemeente aandacht om te participeren op de arbeidsmarkt. Er wordt geen onderscheid gemaakt vanuit de verplichtingen van de P-wet. De partner met de meeste kans op arbeidsparticipatie wordt daarop aangesproken. Scholing: In de regio is men begonnen met het combineren van inburgering aan scholing. Dit gebeurt vaak in samenwerking met de ROC s in de regio. Zo is in Almere het schakeljaar IB+ tot stand gekomen. Hier worden inburgering plichtige statushouders tot 27 jaar voorbereid op doorstroom naar vervolgonderwijs op MBO- en Hbo-niveau. De samenwerking met marktpartijen is ook een strategie geweest in Almere. In 2018 start een groep inburgeraars met sectorgericht inburgeren. Met deze pilot worden inburgering plichtige vergunninghouders voorbereid op doorstroom naar BBL-trajecten. In maanden worden zowel taallessen als stageplekken aangeboden om taal en praktijk te koppelen aan een beroepsperspectief. Naast DUO-gelden zet de gemeente middelen in vanuit de P-wet en de betrokkenheid van werkgevers is verwoord in een intentieverklaring. Mocht deze aanpak succesvol blijken, dan zal het continueren hiervan extra middelen vergen. DUO-gelden zijn in principe voldoende, maar de frequentie van uitbetalingen hiervan is gemaximeerd per kwartaal tot 1.250,-. Dit beïnvloedt en bepaalt de intensiteit van de lesuren per week (gemiddeld 9 uur). In de pilot ligt het aantal uren per week op 28 uur. De gemeente vult het bedrag dat de taalaanbieder maximaal per kwartaal kan factureren om de kosten van het verhoogde aantal lesuren te dekken. De winst van deze investering is dat de duur van het inburgeringstraject verlaagd wordt tot 12 maanden i.p.v. 24 maanden (of meer).

5 Gezondheid: Er zijn gesprekken gevoerd met een taalaanbieder die tevens een geaccrediteerde onderwijsinstelling is (in bezit van crebo). De gesprekken hebben als doel om het onderwijsaanbod van deze onderwijsinstelling in te zetten voor de inburgeraars die bij klaar zijn met hun inburgering. Deze gesprekken worden inmiddels gevoerd met een grote werkgever in de zorgsector in Almere. In 2018 wordt er een voorstel uitgewerkt om de financieringsmogelijkheden van een dergelijk kwalificerend traject te verkennen (m.n. sectorfondsen). De selectie heeft al 15 potentiele kandidaten. Over het algemeen faciliteren gemeenten bij de keuze voor onderwijs zaken als les- en boekengeld en reiskosten. Budgetten die ingezet kunnen worden tijdens de inburgering zijn krap. Vaak zijn P-wet middelen toegewezen aan re-integratietrajecten naar werk. De inbedding van het inburgeringstraject in participatie bevorderende trajecten blijkt soms lastig. Het inburgeringstraject wordt geheel door de taalaanbieder gepland en georganiseerd. Dat maakt het soms lastig om daaromheen deel te nemen aan werkervaringstrajecten om arbeidsritme en vaardigheden te ontwikkelen. Daarnaast is de studiebelasting van statushouders te groot mede doordat er stress of zorgen spelen in het hoofd van de statushouder. Uitval is daardoor een risico zowel bij het volgen van NT2 als bij een plaatsing bij een werkgever. Met het UAF wordt er in de regio samengewerkt. Almere heeft een convenant afgesloten met de UAF voor 2 jaar. Daarmee wordt studeren op basis van maatwerk afspraken gezien als een mogelijkheid voor statushouders om hun kansen op de arbeidsmarkt in Nederland te vergroten. UAF doet de selectie van de kandidaten na verwijzing van de gemeente en de kandidaten krijgen na hun studie ondersteuning bij het vinden van werk. De gemeente biedt op basis van maatwerk de kandidaten de mogelijkheid om hun studie in het onderwijs voor te bereiden met behoud van uitkering. Het aanmelden van kandidaten bij het UAF loopt stroef doordat de organisatie de hoeveelheid aanmeldingen niet aankan op het moment van opstellen van dit verslag. Er is contact geweest tussen regiocoördinator en de sleutelpersoon gezondheid van de GGZ in Flevoland. De expertise is ingezet zowel op casuïstiek als op themabespreking met andere ketenpartners. De gemeenten zijn bekend met de sleutelpersoon en er wordt waar nodig geschakeld. Almere heeft twee focusgroepen (Syriërs en Eritreeërs). Deze komen vaak bijeen om mee te denken over wat wel en wat niet werkt in de dienstverlening aan statushouders. De focusgroepen worden ook door ketenpartners geraadpleegd bij het (door)ontwikkelen van een aanbod voor deze groep inwoners. Bijdrage regiocoördinator: De regiocoördinator brengt onderwerpen die relevant zijn voor het Divosa project onder de aandacht van de gemeenten in de regio via het Beleids- en Uitvoeringsoverleg. Hij treedt in contact op met andere ketenpartners (AZC, Onderwijs en werkgevers). Hij signaleert kansen en knelpunten in de regionale samenwerking en wisselt informatie uit in de regio. Hij treedt in contact op met focusgroepen, regionale GGZ-sleutelfiguren en andere stakeholders. Hij ondersteunt bij cultureel sensitief bewustwording bij beleid en uitvoering. In 2018 zal de regiocoördinator ook informatie uitwisselen met de regiogemeenten ter voorbereiding van de nieuwe wet Inburgering. Waar mogelijk zullen kansen worden aangekaart die mogelijkheden bieden voor regionale samenwerking