Arbeidsmarktregio Haaglanden. Eindverantwoording Screening en matchingvergunninghouders 2018

Transcriptie

1 Arbeidsmarktregio Haaglanden Eindverantwoording Screening en matchingvergunninghouders 2018 Wouter van den Berg Regiocoördinator December 2018

2 1.Schets van de regio De arbeidsmarktregio Haaglanden bestaat uit vijf gemeenten: Den Haag, Delft, Westland, Rijswijk en Midden Delfland. De dienstverlening aan vergunninghouders is voornamelijk, maar niet exclusief, belegd bij de sociale diensten van gemeenten. De sociale diensten richten hun ondersteuning op de integratie, participatie en uiteindelijk de uitstroom van vergunninghouders. Elk van de vijf gemeenten in Haaglanden heeft een aparte uitvoeringsorganisatie. Er is dus geen sprake van gezamenlijke uitvoeringsorganisaties of subregio s zoals in veel andere arbeidsmarkregio s. Delft en Westland hebben hun uitvoering van de Participatiewet op afstand georganiseerd via respectievelijk Werkse! en Patijnenburg. Den Haag, Midden Delfland en Rijswijk hebben de uitvoering van de Participatiewet binnen de eigen organisatie georganiseerd. Vier van de vijf uitvoeringsorganisaties hebben een Werkgeversservicepunt (WSP) of equivalent. De WSP s hebben een belangrijke rol in de toeleiding van vergunninghouders naar de arbeidsmarkt. Die bestaat uit onder meer het vervullen van vacatures en het onderzoeken (samen met werkgevers en brancheorganisaties) van de mogelijkheden om kandidaatontwikkeltrajecten op te zetten richting betaald werk. Midden Delfland maakt grotendeels gebruik van het WSP in Delft. De WSP s in Haaglanden, Patijnenburg en het UWV werken samen in WSP Haaglanden op meerdere terreinen. Het doel van de samenwerkingspartners van WSP Haaglanden is om met één gezicht en één mond naar buiten te treden; werkgevers in de regio (en daarbuiten) hebben één aanspreekpunt voor hun arbeidsmarktvragen. De arbeidsmarktregio Haaglanden heeft één sectorale werkgeversaanpak waarbij alle partners betrokken zijn. Deze is binnen het WSP Haaglanden georganiseerd. Voor de aanpak zijn vier kanssectoren benoemd: Bouw & Techniek, Transport & Logistiek, Zorg, Welzijn & Schoonmaak en Overheid & Onderwijs. Elk van de vier sectoren kent een sectorgroep met vertegenwoordigers van WSP s, Patijnenburg en UWV waarbij een regionaal projectleider is vrijgemaakt. De sectorgroep brengt het uitgangspunt om als één aanspreekpunt voor werkgevers op te treden in praktijk en voert de marktbewerking uit voor de arbeidsmarktregio Haaglanden. Dit wil zeggen dat de vacature- en kandidaatontwikkelmogelijkheden van werkgevers en kandidaten uit de bijstand regionaal bij elkaar worden gebracht. 1

3 2. Kansrijke koppeling Stand van zaken De kansrijke koppeling wordt uitgevoerd door het COA. Nadat vergunninghouders een verblijfsvergunning hebben ontvangen, ondergaan zij een korte screening. Het COA vraagt bijvoorbeeld naar hun arbeids- en opleidingsverleden en gekoesterde ambities. Op basis van de, niet gevalideerde, uitkomsten zoekt het COA samen met vergunninghouders naar kansrijke beroepen of opleidingen. Hierbij wordt nadrukkelijk rekening gehouden met de arbeidsmarktregio s; bepaalde beroepen en opleidingen komen meer voor in de ene dan de andere arbeidsmarktregio. Visie Hoewel het COA in verschillende berichtgeving uitdraagt dat er kansrijk wordt gekoppeld, komt hier volgens de gemeenten nog steeds weinig van terecht. De criteria die COA gebruikt zijn zo breed dat er bijna altijd sprake is van een kansrijke koppeling. In de praktijk echter blijken de voortgang van gemeenten op hun taakstelling en de zogenaamde harde criteria vaker leidend te zijn. Sociaal-medische omstandigheden kunnen bijvoorbeeld een reden zijn om iemand aan een arbeidsmarktregio te koppelen, net als familie die al in een arbeidsmarkregio gehuisvest is. Hoger opgeleide technische studenten willen nog wel eens geplaatst worden in Delft, maar binnen het project Screening en matching vergunninghouders hebben we geen patroon kunnen ontdekken. Activiteiten De gemeentelijke contactpersonenlijst - klantmanagers die zich vanuit de gemeente bezighouden met de integratie en participatie van vergunninghouders voor COAcasemanagers is geactualiseerd. Via de contactpersonen hebben COA-casemanagers de mogelijkheid om vergunninghouders gericht uit te plaatsen. In juli/augustus zijn de regiocoördinatoren van Haaglanden en Zuid-Holland Centraal (ZHC) gestart met het organiseren van een bijeenkomst over het gebruik van het Taakstelling Volg Systeem (TVS) van het COA, met name over het gebruik van het klantprofiel. In september hebben zorgaanbieder Parnassia, het WSP Den Haag en de regiocoördinator vergunninghouders Haaglanden overlegd en onder andere de afspraak gemaakt om te onderzoeken in hoeverre er vergunninghouders in de azc s verblijven die in aanmerking komen voor een leerwerktraject bij Parnassia. Aandachtspunt Zoals gezegd hebben de WSP s regionaal een aantal kansrijke sectoren benoemd waarop zij extra inzet plegen: Bouw & Techniek, Transport & Logistiek, Zorg, Welzijn & Schoonmaak en Overheid & Onderwijs. Deze sectoren zijn ook hot in de rest van het land, maar in Haaglanden wordt er regionaal daadwerkelijk capaciteit (en financiële middelen) voor vrijgemaakt. Het zou goed zijn om daar met de kansrijke koppeling bij aan te sluiten. 3. Integratie vanaf dag 1 en warme overdracht 2

4 Stand van zaken Het COA en de gemeenten in Haaglanden hebben in 2017 en begin 2018 uitgebreid kennis gedeeld. Er zijn in het azc Rijswijk diverse bijeenkomsten georganiseerd voor de Haaglandse gemeenten en COA-medewerkers, waarbij ook vergunninghouders betrokken waren. De gemeente heeft workshops verzorgd voor het COA en vergunninghouders in het azc en het azc heeft op zijn beurt workshops gegeven aan gemeenten. Er is uitgebreid gesproken over elkaars dienstverlening en veel voorlichtingsmateriaal uitgewisseld. Verder zijn er gezamenlijke activiteiten ontwikkeld, zoals de twee pilots van Den Haag om tot een vervroegde intake te komen en de bijdrage van Rijswijk aan het landelijke project Voorwerk om vrijwilligersbanen te ontsluiten voor bewoners van het azc. Sinds de zomer zit er niet veel ontwikkeling meer in de Participatie vanaf dag 1. Visie Hoewel gemeenten van goede wil zijn om hun dienstverlening eerder op te starten, voelen zij zich uiteindelijk pas verantwoordelijk voor vergunninghouders na huisvesting in de gemeente. Dit is niet vreemd, aangezien dan ook pas de voorwaarden aanwezig zijn voor gemeenten om de integratie en participatie vorm te geven. De twee pilots van Den Haag illustreren dat het best. De vervroegde intake liet op zichzelf goede resultaten zien. De gemeente kreeg, in de veilige omgeving van het azc Rijswijk en in het bijzijn van een azc-begeleider, veel meer informatie naar boven over de vergunninghouders - informatie die de gemeente helpt om sneller, efficiënter en beter een integratie- en participatietraject in te richten. Toch gaf dit de gemeente Den Haag te weinig aanleiding om eerder te starten met integratie en participatie. Dit heeft te maken met vastgelegde en onmogelijk aan te passen werkprocessen en andere praktische beperkingen om de dienstverlening eerder te starten. Activiteiten Het is voor de gemeenten in de regio Haaglanden zeer moeilijk om de dienstverlening vervroegd op te starten doordat vergunninghouders van azc s uit het hele land komen. Gemeenten ervaren ook andere praktische belemmeringen, zoals het ontbreken van een vestigingsadres. Een oplossing kan zijn om dit vervroegd te formaliseren, zodat gekoppelde vergunninghouders eerder een formele status hebben en gemeenten vrij zijn om, in overleg met het betreffende azc, de integratie en participatie op te starten. Aan het einde van de zomer hebben we de evaluaties van de Haagse pilot nog eens bestudeerd en onder de aandacht gebracht om te kijken of er een doorstart mogelijk was. In de zomermaanden hebben we het gebruik van het TVS bij de gemeenten in Haaglanden geïnventariseerd. Daaruit bleek dat degenen met toegang tot het TVS zich vooral bezighielden met de huisvestingstaakstelling. Nogal wat gemeentelijke klantmanagers waren niet op de hoogte van het bestaan van het TVS. Welzijnsorganisaties hadden vaak wel toegang tot het klantprofiel. De resultaten van de inventarisatie zijn aanleiding geweest voor Haaglanden, ZHC en het COA om een workshop te organiseren over het TVS (en met name het klantprofiel) voor gemeentelijke medewerkers voor medewerkers die zich bezighouden met de integratie en participatie van vergunninghouders én voor 3

5 degenen die in de kop van het proces zitten. Medewerkers van vier van de vijf gemeenten in Haaglanden namen aan de workshop deel. Doelstelling was niet alleen om de mogelijkheden van het TVS onder de aandacht te brengen, maar ook om te bespreken hoe gemeenten het systeem meer kunnen gebruiken in hun eigen werkprocessen. We werken aan een plan waarbij gemeentelijke medewerkers van ZHC en Haaglanden periodiek en via een vast format workshops verzorgen over de Participatiewet. Het grote verloop onder gemeentelijke medewerkers is reden om in 2019 opnieuw een kennisdelingsbijeenkomst te organiseren. De nieuwe Wet inburgering vormt een goede aanleiding om weer om de tafel te gaan. Aandachtspunt Maak duidelijker onderscheid in rollen en verantwoordelijkheden tussen het COA en gemeenten. Maak een van beide partijen verantwoordelijk voor de integratie en participatie in de wachttijd. De verantwoordelijke partij heeft de regie en de verantwoordelijkheid om de andere partij erbij te betrekken. Die partij zou ook de middelen moeten krijgen. 5.Integrale trajecten en parallelle dienstverlening Stand van zaken Route Werk De arbeidstoeleiding van vergunninghouders is sinds 2015 steeds nadrukkelijker op de agenda komen te staan, omdat gemeenten zich realiseren dat de traditionele vormen van arbeidstoeleiding bij WSP s steeds minder adequaat zijn. Daadwerkelijke inburgering en ontwikkeling van werknemersvaardigheden vindt pas plaats in de samenleving bij een werkgever, vrijwilligersorganisatie of onderwijsinstelling. De gemeenten in Haaglanden zijn er steeds meer van overtuigd geraakt dat duale leerwerktrajecten, in een vroeg stadium na huisvesting, de sleutel zijn voor arbeidstoeleiding. De aandacht is gaandeweg 2018 dan ook steeds meer verschoven naar deze fase van het project Screening en matching vergunninghouders. Route onderwijs In 2016 zijn de gemeente Delft, roc Mondriaan en de Haagse Hogeschool gestart met de eerste schakeltrajecten voor jonge vergunninghouders. Niet veel later sloot de gemeente Den Haag aan en nam de omvang van het aantal schakeltrajecten een vlucht. De schakeltrajecten hebben een tweeledig doel, namelijk (duurzaam) instromen in het reguliere onderwijs en voldoen aan de inburgeringsplicht. Intussen zijn er naast schakeltrajecten ook leerlijnen binnen het reguliere onderwijs ontwikkeld. Op dit moment kunnen de volgende leerlijnen worden onderscheiden: Intensieve schakeltrajecten voor vergunninghouders van 18 tot 30 jaar, bestaande uit 15 uur intensieve taalles. Doel: instroom in een reguliere 4

6 opleiding, uit de bijstand raken en een startkwalificatie behalen. Er zijn schakeltrajecten richting mbo, hbo en wo. Entree Schakelonderwijs (ESK). Het Entree-onderwijs is het meest laagdrempelig, maar voor jonge vergunninghouders met een taal- en rekenachterstand is dit niet altijd haalbaar. Roc Mondriaan heeft daarom voor hen een op maat gemaakt Entreeprogramma ontwikkeld. Geïntegreerde trajecten (GIT) voor jonge vergunninghouders in de retail, zorg en techniek. Klassen op niveau 2 met extra taal- en rekenondersteuning. Vanuit dit programma stromen vergunninghouders door naar niveau 3 Retail, Horeca en VAVO. Met de schakeltrajecten en leerlijnen die erop aansluiten heeft Haaglanden een voorschot genomen op de onderwijsroute die gaat gelden bij de nieuwe Wet inburgering in De partners in Haaglanden hebben de afgelopen jaren veel kennis en ervaring opgebouwd en weten inmiddels wat de knelpunten en succesfactoren zijn voor de onderwijsroute. Deze knel- en aandachtspunten zijn aan verschillende overlegtafels van VNG en het ministerie besproken. Activiteiten Het aanjagen en ondersteunen van het regionale leerwerktraject voor vergunninghouders waarin zij worden opgeleid tot (vrachtwagen)chauffeur: o ondersteuning van de WSP s o contacten gelegd met STL o verbinding gemaakt met de regio o gemeenten gestimuleerd om kandidaten te leveren. Het behalen van een VCA-veiligheidscertificaat - onderdeel van veel leerwerktrajecten - is vaak een knelpunt. De knelpunten zijn besproken met het ministerie en SSVV (organisatie die over de examens gaat) en er is een inventarisatie gemaakt van geschikte VCA-opleidingen. Ondersteuning van het leerwerktraject in de installatietechniek in samenwerking met Metechnica, de WSP s in Haaglanden en het UWV. Ondersteuning bij het ontwikkelen van een voortraject voor jonge vergunninghouders. Het voortraject heeft tot doel om in te stromen in een BBL Entreeopleiding. Oplossen van praktische problemen rondom kinderopvang, VOG, vervoer. 5

7 Uitvoerige verkenning om regionale leerwerktrajecten te ontwikkelen voor vergunninghouders in een context waarin Duurzaamheid en Energietransitie gekoppeld worden aan werkgelegenheid. Om het project Screening en matching vergunninghouders te borgen binnen de sectorale werkgeversbenadering hebben we meerdere voorstellen geschreven en ingebracht in de regionale samenwerkingsverbanden van het Regionaal Platform Arbeidsmarktbeleid (RPA) Haaglanden. Het laatste voorstel is erop gericht om het thema vergunninghouders op te nemen in de vier regionale sectorplannen voor 2019 (zie de vier sectoren). Per sector hebben we een overzicht gemaakt van best practices van leerwerktrajecten in het land, waarbij we uiteraard gebruik hebben gemaakt van de informatie waarover Divosa beschikt. Visie Na de hoge instroom van vergunningshouders eind 2015 zagen we dat een groot aantal gemeenten dedicated teams inrichtte om hen te ondersteunen terwijl andere gemeenten juist vasthielden aan generiek beleid. Het risico bestaat nu dat de kennis en vaardigheden die de dedicated teams hebben opgebouwd, niet goed worden overgedragen aan de reguliere dienstverlening. Anderszijds moeten de gemeenten die vastgehouden hebben aan generiek beleid nu een inhaalslag maken; zij komen erachter dat de groep vergunninghouders extra aandacht vergt. Het bouwen van succesvolle duale leerwerktrajecten blijkt nog geen eenvoudige opgave. Knelpunten zitten vooral in de organisatie, financiering en randvoorwaarden van duale leerwerktrajecten. De volgende vraagstukken zullen de komende tijd steeds vaker voor het voetlicht komen. Hoe zorgen gemeenten dat alle partners hun rol en verantwoordelijkheid nemen? En: wie financiert het traject? Gemeenten voelen er steeds minder voor om alleen op te draaien voor de kosten en ambiëren een model waarin de werkgever, de opleider, de deelnemer en de gemeente financieel bijdragen. 6

8 6. Overige Voorbereiding nieuwe Wet inburgering Naast activiteiten binnen de vier genoemde pijlers heeft de regiocoördinator in 2018 nadrukkelijk een rol gespeeld bij de eerste voorbereiding op de gewijzigde Wet inburgering. De regiocoördinator (in de themagroepen leerroutes en gegevensuitwisseling) en beleidsmedewerker van de gemeente Den Haag (in de kerngroep) zijn betrokken bij de uitwerking van de nieuwe Wet inburgering en hebben de overige gemeenten bijgepraat. Trainingen gezondheid en sleutelpersonen In 2018 hebben de regiocoördinator gezondheid vergunninghouders (Pharos) en de regiocoördinator vergunninghouders (Divosa) gezamenlijk trainingen Gezondheid georganiseerd voor klantmanagers van gemeenten in Haaglanden. Klantmanagers is geleerd om (verborgen) gezondheidsproblemen te signaleren en daar op passende wijze vervolgacties aan te geven. Pharos heeft ook het concept van sleutelpersonen ontwikkeld. Dit is verschillende keren onder de aandacht gebracht bij gemeenten en welzijnsorganisaties en heeft geleid tot de aanstelling van twee sleutelpersonen in Haaglanden. Nieuwsbrieven In de tweede helft van 2018 heeft de regiocoördinator verschillende nieuwsbrieven verspreid binnen het opgebouwde netwerk. Ook zijn mailingen verstuurd over duale leerwerktrajecten om die beter onder de aandacht te krijgen. Borging De borging van de activiteiten van de afgelopen twee jaar en de voorbereiding op de nieuwe Wet inburgering gebeurt op verschillende plekken: Regionale onderwijsprogramma s De regionale onderwijsprogramma s voor vergunninghouders die de Haaglandse gemeenten, roc Mondriaan, het UAF en de Haagse Hogeschool hebben ontwikkeld en uitgevoerd, blijven draaien. Ook de stuurgroep die de partners in het leven hebben geroepen, blijft bestaan. Er zijn wel zorgen over de verminderde instroom. De instroom die er is, dient afgeschaald te worden. We zullen hierop inspelen door de instroom beter in kaart te brengen. Dit gebeurt vanuit de stuurgroep door bij gemeenten te inventariseren hoeveel jonge vergunninghouders zij in het bestand hebben die eventueel in aanmerking komen voor de onderwijsprogramma s bij de Haagse Hogeschool en ROC Mondriaan en bij ISK-scholen te informeren hoeveel jonge vergunninghouders uitstromen en in aanmerking komen voor de betreffende onderwijsprogramma s. Op basis daarvan wordt een prognose gemaakt. Borging aanpak vergunninghouders binnen de sectorale werkgeversaanpak De regiocoördinator vergunninghouders heeft de laatste maanden van 2018 gebruikt om te inventariseren wat de managers van de WSP s en de sectortrekkers nodig 7

9 hebben om passende ondersteuning te bieden aan vergunninghouders. Hieruit kwam naar voren dat er behoefte is aan één of meerdere trainingen waarin accountmanagers do s and don ts meekrijgen in het ondersteunen van vergunninghouders. Begin 2019 wordt hier vorm en inhoud aan gegeven. Voorbereiding Wet Inburgering De regiocoördinator heeft twee bijeenkomsten georganiseerd voor beleidsadviseurs die naar verwachting de nieuwe Wet inburgering in portefeuille krijgen. Tijdens deze bijeenkomst zijn kennis, ervaringen en zienswijzen gedeeld over de nieuwe Wet inburgering. 8