WELKOM. Voorstellen: Wie ben je? Wat doe je? Wat zijn je verwachtingen? 1 e indruk

Transcriptie

1 1

2 WELKOM Programma van vandaag uur: begrijpen en (h)erkennen (1) uur: pauze uur: begrijpen en (h)erkennen (2) uur: lunch uur: van karaktereigenschap naar (probleem)gedrag en alternatieven uur: pauze uur: Praktisch benaderen uur: casuïstiek en jouw dagelijkse praktijk uur: afronding 2

3 WELKOM 1 e indruk Voorstellen: Wie ben je? Wat doe je? Wat zijn je verwachtingen? 3

4 LEERDOELEN Hooggevoeligheid kunnen herkennen en erkennen, ook als het achter (stress)gedrag zit. In eigen woorden kunnen vertellen wat het wel én niet is. Op de hoogte zijn van wetenschappelijke onderbouwing in grote lijnen en weten waar je mee verder kunt/wilt. Handvatten en tools verwerven om met hooggevoeligheid om te gaan (praktisch) 4

5 LEERDOELEN Door ervaringsgericht te leren Professioneel uitgangspunt met eventuele persoonlijke ervaring en interesse (ik en de ander) Eigen waarneming vormt de sleutel Interactief leren, uitwisseling van kennis en ervaring Door zorg te hebben voor jezelf: grenzen, inbreng, vragen Door koppeling van wetenschap aan de praktijk 5

6 HOOGSENSITIVIWATTES?!?!? Hoogsensitiviteit = Hooggevoeligheid = HSP 6

7 STELLING #1 Hooggevoeligheid is aangeboren 7

8 STELLING #2 Hooggevoeligheid komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen 8

9 STELLING #3 Hooggevoelige mensen zijn introvert, stil en verlegen 9

10 STELLING #4 Hooggevoelige mensen hebben sterker werkende zintuigen 10

11 11

12 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Hoogsensitiviteit als kracht / voordelig /talenten nb. in veel functies worden kenmerken gevraagd die overeenkomen met hooggevoelige talenten : Oprecht en trouw Aanvoelen/ Creatief (out of the box) meevoelen pro-sociaal 12

13 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Hoogsensitiviteit voordelig /talenten: Innerlijk weten Intens genieten Details zien Nieuwsgierigheid 13

14 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Hooggevoeligheid als last: overprikkeling je anders voelen clownesk gedrag 14

15 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN energieproblemen angst incongruentie 15

16 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN filmpje 16

17 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Geschiedenis Evolutie; gevoel = overlevingsfunctie HSP als verkenner Industriële revolutie; leefwereld veranderde focus op denken & doen (i.p.v. voelen) HSP als raadgever Nu: meer prikkels waardoor HSP zichtbaarder wordt: - overprikkeling, stress, verzuim, burn-out 17

18 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Terminologie Elaine Aron (1996): Highly Sensitive Person In wetenschap: Sensory Processing Sensitivity Van Hoof, Pluess, Acevedo, van Olphen, Bergsma 18

19 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Hoogsensitiviteit = (karakter)eigenschap Persoonlijkheidskenmerk Hoogsensitiviteit is één van de facetten die onze persoonlijkheid kleurt, maar ook niet meer dan dat. (Van Hoof, 2016) *tip: hoofdstuk uit je handleiding Van Hoof, E. (2016). Hoogsensitief. Houten: Lannoo Campus 19

20 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Stabiele karaktertrek Mannen, vrouwen én dieren Van Hoof, E. (2016). Hoogsensitief. Houten: Lannoo Campus. Aron, E. N. (2013). Hoogsensitieve personen, hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt? Utrecht: Bruna Uitgevers B.V.. 20

21 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Prevalentie 15-20% minderheid maar geen afwijking (of stoornis) Afwijken betekent dat je niet tot de meerderheid hoort. Maar niet tot de meerderheid behoren, betekent nog niet dat je een afwijking hebt. (Van den Daele & T Kindt, 2011) Van Hoof, E. (2016). Hoogsensitief. Houten: Lannoo Campus. I. van den Daele & L. T Kindt (2011). Mijn kind is hooggevoelig. Tielt: Lannoo. 21

22 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Aangeboren en erfelijk Al dan niet zichtbaar Uit klinische ervaring weten we dat wanneer iemand hoogsensitief is, één of beide ouder(s) dat ook is/zijn. (Van Hoof, 2016) Herkenbaar in je eigen familie en/of je praktijk/werkveld? Licht, C., et al. (2011). Association between Sensory Processing Sensitivity and the 5-HTTLPR Short/Short Genotype. Biological Psychiatry. Van Hoof, E. (2016). Hoogsensitief. Houten: Lannoo Campus. 22

23 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Diepgaande verwerking van informatie Hoogsensitieve mensen nemen meer waar dan gemiddeld. Zij verwerken informatie uitgebreider en op een dieper niveau. Er is sprake van een gevoeliger centraal zenuwstelsel (Aron, 2013) NIET: betere zintuigen WEL: andere verwerking van de prikkels die binnenkomen via je zintuigen. Aron, E.N. (2013). Hoogsensitieve personen, hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt? Utrecht: Bruna Uitgevers B.V. 23

24 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Prikkels van buitenaf - zichtbaar Zintuigen 1. Horen 2. Zien 3. Ruiken 4. Proeven 5. Voelen Bergsma, E. (2016). Hoogsensitieve kinderen. Booklight. Aron, E.N. (2013). Hoogsensitieve personen, hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt? Utrecht: Bruna Uitgevers B. V.. 24

25 25

26 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN 6 e zintuig : Intuïtie (innerlijk weten) Je weet gewoon hoe dingen zich zo ontwikkeld hebben of hoe bepaalde zaken zullen uitpakken. Dat is het zesde zintuig. (Aron, 2013) Prikkels (onder water) - onzichtbaar Sfeer Emoties van anderen Stemmingen Bergsma, E. (2016). Hoogsensitieve kinderen. Booklight. Aron, E.N. (2013). Hoogsensitieve personen, hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt? Utrecht: Bruna Uitgevers B. V.. 26

27 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Hooggevoeligheid = diepere informatieverwerking We beschouwen stimulatie gewoonlijk als iets wat van buitenaf komt, maar het kan natuurlijk ook vanuit ons lichaam komen of als herinneringen, fantasieën, gedachten of plannen. (Aron, 2016) Prikkels van buitenaf én prikkels van binnenuit Aron, E.N. (2013). Hoogsensitieve personen, hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt? Utrecht: Bruna Uitgevers B. V.. 27

28 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Diepgaande verwerking, zichtbaar in het brein Dat de hersenen van HSP ers onder de fmri-scanner bij een bepaalde opdracht in meer gebieden oplichten dan die van de niet-hsp ers. Dat noemen we diepgaande verwerking. (van Hoof, 2015) Er is meer activiteit in hersendelen die betrokken zijn bij empathie. (Acevedo & al., 2014) Jagiellowicz, et al., (2010). In: Aron, E.N. (2013). Hoogsensitieve personen, hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt? Utrecht: Bruna uitgevers B.V.. Van Hoof, E. (2015). Professor Elke Van Hoof (VUB) over hoogsensitiviteit: Ik weet wat het is om je anders te voelen Catherine Ongenae. Acevedo et al. (2014). In: Aron, E.N. (2013). Hoogsensitieve personen, hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt? Utrecht: Bruna Uitgevers B.V.. 28

29 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Gevolgen diepgaande verwerking HSP nemen meer waar, waardoor ze mogelijk efficiënter kunnen werken en minder fouten maken. Door de diepe verwerking hebben hoogsensitieve personen een langere hersteltijd nodig. (Gerstenberg, 2012) Gerstenberg, (2012) in Van Hoof, E. (2016). Hoogsensitief. Houten: Lannoo Campus. Aron, E.N. (2013). Hoogsensitieve personen, hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt? Utrecht: Bruna uitgevers B.V.. 29

30 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Belastbaarheidsmodel Stressreacties (Gray s theory - Fight Flight Freeze System) Bij iedereen zichtbaar Vechten Vluchten Bevriezen Kortdurend door trauma/stress/schrik Bij Langdurig : burn-out / verzuim / ziekte Gray (1981) in: Van Hoof, E. (2016). Hoogsensitief. Houten: Lannoo Campus. 30

31 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN #Tip: Gebruik trilling mbv metafoor van het bootje 31

32 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Hoogsensitiviteit voordelig Hoogsensitieve kinderen die ondersteund en gezien werden in hun jeugd, lijken als volwassenen veerkrachtiger te zijn dan mensen die een zelfde jeugd hadden maar niet hoogsensitief zijn. (Pluess en Belsky, 2013; Pluess en Boniwell, 2015). Belsky, 1997a; Belsky 2005; Belsky et al., 2007; Belsky en Pluess, In: Van Hoof, E. (2016). Hoogsensitief. Houten: Lannoo campus 32

33 HOOGGEVOELIGHEID SAMENGEVAT In jouw eigen woorden; - Wat is hoogsensitiviteit? - En welke woorden of welke manier past bij jou (en je cliënten/omgeving) en ga je gebruiken? 33

34 HOOGGEVOELIGHEID PITCH Een eigenschap waarmee 15 tot 20% van de bevolking geboren wordt. Er komen meer prikkels binnen, en die informatie wordt ook dieper verwerkt. Upside is dat je met een rijke waarneming, groot associatievermogen, creativiteit, grote empathie en veerkracht gezegend bent. Downside is dat je gevoeliger bent voor overprikkeling en stress. 34

35 HOOGGEVOELIGHEID (H)ERKENNEN Diepgaande verwerking van prikkels; stress Een individu zal het beste presteren, (.), als zijn of haar zenuwstelsel gematigd alert en geprikkeld is. (Aron, 2013) Meer prikkels = sneller hogere mate van stress => overprikkeling Aron, E.N. (2013). Hoogsensitieve personen, hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt? Utrecht: Bruna Uitgevers B. V.. 35

36 HOOGGEVOELIGHEID schrijfoefening Diepgaande verwerking van prikkels; stress Een individu zal het beste presteren, (.), als zijn of haar zenuwstelsel gematigd alert en geprikkeld is. (Aron, 2013) Meer prikkels = sneller hogere mate van stress => overprikkeling Aron, E.N. (2013). Hoogsensitieve personen, hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt? Utrecht: Bruna Uitgevers B. V.. 36

37 HOOGGEVOELIGHEID PRAKTISCH BENADEREN IJsberg theorie Kijk verder achter gedrag 37

38 HSP / effect / / gedrag / signalen gevolg * spanning * * jagen *. * irritatie * * schelden *. * angst *... * vermijden * *.. *... *.. * * Formulieren invullen Van Hoof, E. (2016). Hoogsensitief. Houten: Lannoo Campus. Wetenschappelijke artikelen, zoals High Sensitive Processing Sensitivity at Work van Evers, Rasche & Schrabarcq op 38

39 HSP / effect / behoefte / gedrag / alternatief signalen willen gevolg praktische stappen * spanning * rust * jagen * mindfulness * irritatie * me time * schelden * dansen * angst * erkenning * vermijden * hulp zoeken *.. *. *.. * * Formulieren invullen Van Hoof, E. (2016). Hoogsensitief. Houten: Lannoo Campus. Wetenschappelijke artikelen, zoals High Sensitive Processing Sensitivity at Work van Evers, Rasche & Schrabarcq op 39

40 HOOGGEVOELIGHEID praktisch EHBO ROOS Reageer niet op stressreactie/probleemgedrag Ontspan en ontprikkel Uit de situatie halen Koude in nek en polsen Onderzoek wat eraan vooraf ging Belastbaarheidsmodel Stel samen een plan op met alternatieven Doosje voor kinderen, lijstje en communiceren: schakel omgeving in 40

41 HOOGGEVOELIGHEID PRAKTISCH BENADEREN Preventief & curatief 3 gouden tips #1 Rust & Pauze & prikkels verminderen & vertragen Vaak kort i.p.v. soms lang Me-time versus Down-time #2 Handleiding: Hooggevoeligheid als hoofdstuk Herken, erken & deel (trouw aan je zelf/eigen pad gaan lopen!) #3 Ik versterken Ontwikkel je ik-kracht / emotionele stabiliteit /zelf gevoel /congruentie Aron, E.N. (2013). Hoogsensitieve personen, hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt? Utrecht: Bruna Uitgevers B. V.. Van Hoof, E. (2016). Hoogsensitief. Houten: Lannoo Campus. 41

42 HOOGGEVOELIGHEID & Het zichtbare gedrag => (deels) overeenkomstig Onderliggende van gedrag => verschillend HSS/ strongwilled, ADHD, ASS, HG-HB Eigen ervaringen? 42

43 HOOGGEVOELIGHEID & AD(H)D Overeenkomstig gedrag AD(H)D HSP Onoplettendheid/ concentratieproblemen altijd bij specifieke taak of situatie Hyperactiviteit altijd aanwezig en (bijna) niet zelf te reguleren tijdelijk als gevolg van overprikkeling, zelfregulatie mogelijk/controleerbaar Impulsiviteit doen voordat ze denken denken voordat ze doen Tol, A. (2014). Hoogsensitiviteit professioneel gezien. Amsterdam: Uitgeverij Boom Nelissen. Bergsma, E. (2016). Hoogsensitieve kinderen. Booklight Van Hoof, E. (2016). Hoogsensitief. Houten: Lannoo Campus. 43

44 HOOGGEVOELIGHEID & ASS Overeenkomstig gedrag Autisme (ASS) HSP Sociale problemen - Empathisch vermogen/ inlevingsvermogen - Non-verbale communicatie Moeite met veranderingen (dwingend karakter) Van geboorte af aan en altijd Niet aanwezig /niet mogelijk Niet kunnen lezen Vanwege centrale coherentieproblemen (overzien het grotere geheel niet) Enkel bij overprikkeling en bij nieuwe/onverwachte gebeurtenissen Wel aanwezig /wel mogelijk Wel kunnen lezen juist sterk Nieuwe informatie heeft tijd nodig om (diep) verwerkt te worden Tol, A. (2014). Hoogsensitiviteit professioneel gezien. Amsterdam: Uitgeverij Boom Nelissen. Bergsma, E. (2016). Hoogsensitieve kinderen. Booklight Van Hoof, E. (2016). Hoogsensitief. Houten: Lannoo Campus. 44

45 Hooggevoeligheid Hoogbegaafdheid Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren. M.B.G.M. Kooijman van Thiel (2008). Hoogbegaafd. Dat zie je zo! Over zelfbeeld en imago van hoogbegaafden. OYA Productions. 45

46 HOOGGEVOELIGHEID en natuur / creativiteit Naar buiten & moodboard 46

47 AFSLUITING Je ontvangt de komende week een mail met: -Link naar pagina met: -Studiegids -Verslag -Filmpjes en meer - Presentatie - Bronnenlijst - Foto s vd handleiding-flappen Verdere informatie? nabellen en bij vragen achteraf: nodigen we je uit om contact op te nemen! 47

48 AFSLUITING Verwachtingen gehaald? Feedbackformulier Certificaat De drie boekjes /de posters /kaartjes met kenmerken hg/hb Denk aan je map en je moodboard Eventueel groepsfoto 48