Begeleiden van introverte hoogsensitieve clïenten
|
|
- Hanne Bos
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 CM COUNSELLING MAGAZINE NR Achtergrond Begeleiden van introverte hoogsensitieve clïenten Kenmerken van hoogsensitiviteit lijken op die van introversie. Zowel introverte als hoogsensitieve mensen reflecteren veel, houden van betekenisvolle conversaties en hebben behoefte aan tijd voor zichzelf. Ook worstelen beide typen cliënten vaak met vergelijkbare thema s. 74
2 COUNSELLING MAGAZINE NR CM Eline Sluys Ondanks de overeenkomsten is introversie is niet hetzelfde als hoogsensitiviteit. Ongeveer 30% van de hoogsensitieve personen (hsp ers) is extravert en lang niet alle introverten zijn hoogsensitief (Aron, 2013). Wat zijn nu precies de verschillen tussen introverte, extraverte en hoog sensitieve mensen? Introversie versus extraversie Het verschil tussen introverte en extraverte mensen wordt bepaald door de instelling van hun bewustzijn. Een introvert richt zijn bewustzijn en energie op de binnenwereld. Voor introverten is de vraag: welke impact heeft de buitenwereld op mijn binnenwereld? Ze letten niet zozeer op wat er om ze heen gebeurt, maar veel meer op wat dat in ze oproept, wat het in ze losmaakt en welke innerlijke reacties erop volgen. De maatstaf voor hun beslissingen ligt in hun eigen bewustzijn en ervaringen. Ze identificeren zich met hun voorkeuren en overtuigingen en houden hier aan vast. Ze hechten dan ook veel waarde aan authenticiteit in de betekenis van trouw zijn aan jezelf. Het brein van introverten geeft er de voorkeur aan te broeden op ideeën en gedachten in plaats van er direct naar te handelen. Bij het verwerken van prikkels vertoont het introverte brein vooral activiteit in het gedeelte van de hersenen dat betrokken is bij interne verwerkingsprocessen, zoals het integreren van informatie en oplossen van complexe problemen. Als een introvert een prikkel krijgt, verwerkt hij die dus door naar binnen te keren. Vanwege deze interne gerichtheid, heeft hij tijd en rust nodig om prikkels te verwerken en ideeën in zich op te laten komen. Een extravert richt zijn bewustzijn en zijn energie op de buitenwereld en de mensen en de processen daarin. Hij is ingesteld op alles wat zich in de buitenwereld voordoet en baseert daarop zijn beslissingen. Voor een extravert is de centrale vraag: welke impact heb ik op de wereld? Het brein van extraverten laat dan ook vooral activiteit zien in de gebieden waar externe verwerkingsprocessen plaatsvinden, zoals gezicht, gehoor, gevoel en smaak. Ook vertonen de hersenen van extraverten meer activiteit in gebieden die in verband worden gebracht met het zoeken van sensaties en beloningen. Als een extravert een prikkel krijgt, verwerkt hij die door snel te reageren om zo de kans te vergroten dat hij een respons terugkrijgt. Hij keert zich dus naar buiten (Cain, 2013; Hamaker-Zondag, 2001; Helgoe, 2013; Olsen, 2008). Hoogsensitiviteit Bij introversie gaat het dus om een voorkeur om prikkels eerst intern te verweken in plaats van er direct naar te handelen. Dat is iets anders dan hoogsensitiviteit, waarbij het gaat om een grotere gevoeligheid voor prikkels uit de omgeving. Een hoogsensitief persoon (hsp) kan dan ook lijken op een introvert, maar toch extravert zijn. Zo iemand is dus zowel hooggevoelig als naar buiten gericht. Net als een introvert heeft hij de neiging om te reflecteren, houdt hij van betekenisvolle gesprekken en heeft hij behoefte aan tijd voor zichzelf. Tegelijk heeft hij echter de drang om naar buiten te treden en primair te reageren op prikkels. Dat levert voor dit type de paradoxale situatie op dat hij gemakkelijk overprikkeld kan raken van hetgeen hem energie geeft. Elaine Aron (2013) typeert hoogsensitiviteit in haar boek aan de hand van de afkorting DOES: Diepte van verwerking, Overprikkeling, Emotionele reactiviteit en 75
3 CM COUNSELLING MAGAZINE NR Sensibiliteit voor subtiliteiten. De eerste twee kenmerken hebben introverten met hsp ers gemeen. Beiden verwerken informatie diepgaand. Ook moeten beide typen zichzelf beschermen tegen overprikkeling; introverten omdat ze ervaringen grondig moeten verwerken en hoogsensitieven omdat ze meer opmerken waardoor ze eerder uitgeput zijn. Iemand die zowel hoogsensitief als introvert is, combineert een grotere gevoeligheid voor prikkels met een gerichtheid van het bewustzijn op de binnenwereld. Zo iemand is gevoeliger voor zijn eigen emoties en die van anderen, en pikt subtiliteiten in de omgeving makkelijker op. Worstelingen Introverten en hoogsensitieven kunnen worstelen met vergelijkbare problematiek, omdat hun natuurlijke voorkeuren, behoeften en kwaliteiten minder goed aansluiten bij de eisen die de maatschappij stelt. Dat kan een gevoel van vervreemding oproepen en een neiging zich terug te trekken. Voor sommigen is het een grote opgave om hun plek te vinden in de maatschappij. Ze kunnen lang worstelen met de vraag wat ze de wereld te bieden hebben. Bovendien hebben veel introverten een angst ontwikkeld om zich te profileren. Ze denken dat ze zichzelf op een extraverte manier zichtbaar moeten maken, en dat willen en kunnen ze niet. De kracht van introverte mensen ligt in hun vermogen om voldoening te halen uit hun innerlijke wereld. In deze snelle, luidruchtige en op de buitenkant gerichte samenleving voelt dit echter lang niet altijd als een kracht. Want om je overtuigend te profileren, moet je je juist manifesteren in de buitenwereld. Dat sluit veel beter aan bij de natuurlijke voorkeursstijl van extraverten. Hun bewustzijn en energie zijn immers vooral gericht op de buitenwereld. Het is voor hen natuurlijk en vanzelfsprekend om zich te profileren en zich te begeven in allerlei netwerken. Voor introverten betekent het echter dat zij heel bewust hun focus moeten verleggen van binnen naar buiten. Dat is voor hen veel minder vanzelfsprekend. Het kan voor introverten lastig zijn om de toegevoegde waarde van hun kwaliteiten zichtbaar te maken, omdat veel van die kwaliteiten in zichzelf niet zo zichtbaar zijn. Denk aan het vermogen anderen de ruimte te geven en zich lange tijd achter elkaar te concentreren om verdieping en kennis te verwerven. Mooie eigenschappen, waar zij veel profijt van kunnen hebben in hun werk. Het zijn alleen geen kwaliteiten waar je makkelijk mee scoort in deze tijd waarin zelfprofilering hoog in het vaandel staat. Don ts In statische termen over de verschillen tussen introversie en extraversie praten Je cliënt vertellen dat hij gewoon vaker z n mond open moet doen Je cliënt aansporen om stappen te zetten die te ver van zijn natuurlijke voorkeuren afliggen Do s Kennis aanreiken over de verschillen tussen een introverte en extraverte voorkeursstijl Je cliënt bewust maken van de effecten van zijn voorkeursstijl in de interactie met anderen Je cliënt helpen stappen te identificeren die zowel buiten zijn comfortzone als binnen zijn bereik liggen 76
4 COUNSELLING MAGAZINE NR CM Daardoor realiseren veel introverten zich niet dat juist hun introverte eigenschappen hun sterke punten zijn. Integendeel: ze ervaren deze kwaliteiten eerder als last dan als waardevolle talenten. Handvatten voor begeleiding Introverten die hulp zoeken hebben vaak een statische mindset ontwikkeld over hun vermogen om zich te profileren. Ze denken dat het ze nooit zal lukken om de toegevoegde waarde van hun sterke punten zichtbaar te maken. Een belangrijke taak van de counsellor is dan ook om cliënten te helpen deze statische mindset om te buigen in een groeimindset. De volgende aspecten zijn daarbij van belang: Inzicht in de verschillen in voorkeuren, behoeften en natuurlijk gedrag van introverten en extraverten. Inzicht in gedrag dat je cliënt kan vertonen om met die verschillen rekening te houden. Aandacht verleggen van de belemmeringen naar de toegevoegde waarde van de introverte aanleg van je cliënt. Identificeren van stappen die je cliënt kan zetten om deze toegevoegde waarde zichtbaar te maken. Je cliënt motiveren om deze stappen daadwerkelijk te zetten, te leren van zijn ervaringen en op grond van deze ervaringen effectiever gedrag te ontwikkelen. Focus op kwaliteiten Vanuit een extravert perspectief bekeken, lijkt het alsof een introvert zich door zijn interne focus afkeert van de buitenwereld. Wie met deze bril op kijkt, gaat voorbij aan het gegeven dat die beweging ook ergens naartoe gaat, namelijk naar het gebied waar de introvert het meeste belang aan hecht en dat voor hem een bron van voldoening is (Helgoe, 2013). Het belangrijkste wat je dan ook voor je introverte cliënt kunt doen, is hem helpen zijn introverte aanleg te erkennen en waarderen. Zijn focus ligt intern, omdat het daar goed toeven is. Daar is niets mis mee; het is zelfs de bron van zijn sterke punten. Introverten hechten veel waarde aan authenticiteit in de betekenis van trouw zijn aan jezelf. In hun werkende leven willen ze iets doen wat in overeenstemming is met hun innerlijke waarden en talenten. Daarom hebben ze het gevoel dat ze zichzelf eerst moeten kennen en begrijpen voordat ze antwoord kunnen geven op de vraag: wat heb ik de wereld te bieden? Die zoektocht kan een langdurig en moeizaam proces zijn, en wringt soms met de eisen die de maatschappij stelt (Drenth, 2014). Voor hoogsensitieve introverten is het soms extra lastig deze vraag te beantwoorden, omdat zij niet voor zich zien hoe zij met hun intuïtieve, empathische gaven een concrete bijdrage kunnen leveren. Ook met het oog op deze problematiek is het belangrijk om een proces van zelfacceptatie en zelfwaardering op gang te brengen door te focussen op de kwaliteiten van je cliënt. Focus op inzicht in interactiepatronen Vanuit een introvert standpunt bezien, is het logisch dat een introvert niet automatisch gemotiveerd is om naar buiten te treden. Zijn voorkeur is immers om te observeren en broeden. Als hij een zichtbare bijdrage wil leveren, zal hij echter moeten leren om te delen wat er in zijn hoofd omgaat. Introverten beseffen vaak niet dat dit niet automatisch zichtbaar is voor de buitenwereld. Dat kan zelfs nog sterker gelden voor hoogsensitieve introverten, omdat zij zich niet realiseren dat lang niet iedereen zo sensitief is als zij. Dat zijzelf intuïtief weten wat er echt bij iemand speelt, betekent niet dat zij hetzelfde van anderen 77
5 CM COUNSELLING MAGAZINE NR kunnen verwachten. Het feit dat iemand een voorkeur heeft voor het een, wil uiteraard niet zeggen dat hij het ander niet kan. Ook introverten kunnen leren om zich te profileren en effectief communicatiegedrag te ontwikkelen. Dat zal echter alleen gebeuren als zij intrinsiek gemotiveerd zijn om te veranderen en als zij vertrouwen hebben in hun vermogen om te veranderen. Is aan deze twee voorwaarden voldaan, dan kan een introvert er bewust voor kiezen om op gezette tijden zijn focus van binnen naar buiten te verleggen. Ook kan hij dan leren hoe hij dat op een effectieve manier kan doen. De aansporing om zich nadrukkelijker te profileren roept vaak weerstand op. Introverten denken dat het betekent dat hun persoonlijkheid niet oké is en dat zij moeten veranderen in opschepperige blaaskaken. Dat is geen basis voor gedragsverandering. Het is dan ook belangrijk om cliënten te helpen in zichzelf Veel introverten realiseren zich niet dat juist hun introverte eigenschappen hun sterke punten zijn de motivatie te vinden om hun denkprocessen te delen. Introverten zijn niet intrinsiek gemotiveerd om dat te doen voordat zij uitgebroed zijn. Hun denkproces vindt in de binnenwereld plaats. Het liefst vormen zij in alle rust in hun eentje hun gedachten. Het uiten van onuitgewerkte ideeën of half uitgekristalliseerde meningen voelt voor hen tegennatuurlijk. Zij ervaren dat als zomaar wat roepen om het roepen. Net zo min als 78
6 COUNSELLING MAGAZINE NR CM Eline Sluys helpt als coach en trainer introverte mensen hun zichtbaarheid te vergroten op een manier die past bij hun specifieke, introverte aanleg. Daarnaast is zij docent communicatieve vaardigheden bij Hogeschool Windesheim. Ook is zij auteur van het boek Succesvol solliciteren voor introverte mensen. introverten uit zichzelf gemotiveerd zijn om hun denkprocessen te delen, voelen zij de behoefte om over hun successen of loopbaanwensen te vertellen. Ze vatten dat op als misplaatste geldingsdrang. Ze realiseren zich niet dat zij zelf duidelijk zullen moeten maken wat hun drijfveren en sterke kanten zijn als ze bijvoorbeeld kans willen maken op werk dat het best bij ze past. De introverte behoefte aan ruimte voor reflectie staat haaks op de behoefte van extraverten. Het denkproces van extraverten vindt immers juist in de buitenwereld plaats. Zij hebben de input van anderen nodig om al pratende hun gedachten te vormen. Aan die behoefte komen introverten vaak niet tegemoet, want die zitten zwijgend hun eigen gedachten te vormen. Andersom ervaren introverten vaak een gebrek aan ruimte in de omgang met extraverten. Tot slot Inzicht in de interactiepatronen tussen beide typen kan je cliënten helpen om los te komen van vooroordelen over typisch introvert en extravert gedrag. Begrip van de onderliggende motieven en behoeften kan ze helpen om hun gedrag te veranderen zonder zichzelf geweld aan te doen. Zij hoeven niet in extraverten te veranderen om gezien en gewaardeerd te worden. Juist vanwege hun introverte kwaliteiten zullen zij waardering oogsten als ze gaan delen. Help ze daarom ontdekken dat zij in staat zijn om vanuit hun introverte aanleg nieuw gedrag te ontwikkelen. Moedig ze aan om stappen te zetten buiten hun comfortzone en te leren van hun ervaringen. Door hun gedrag te veranderen, zullen ze juist meer zichzelf worden. Referenties Aron, E. (2013). Hoog sensitieve personen. Utrecht: Bruna uitgevers. Cain, S. (2012). Quiet: The power of introverts in a world that can t stop talking. London: Penguin Group. Drenth, A. (2014). The 16 personality types. Inquire Books. Hamaker-Zondag, K. (2001). Jungs psychologische typen in de praktijk. Amstelveen: Symbolon. Helgoe, L.A. (2013). Introvert power. Naperville: Sourcebooks. Olsen, L. M. (2008). Introvert door het leven. Kampen: Ten Have. 79
LES 2: Ontwikkel een mindset voor groei PRESENTATIE 2: Waar komt een fixed mindset vandaan?
Veel introverten hebben een fixed mindset ontwikkeld ten aanzien van zichtbaarheid en profileren. Ze denken dat het voor hen niet weggelegd is om zich overtuigend te profileren. Deze presentatie gaat in
Nadere informatieHSP - hulp bij overprikkeling en stress
Renée Merkestijn HSP - hulp bij overprikkeling en stress GigaBoek 3 Inhoud Inleiding 7 Aandacht 13 Aanraking 17 Aarden 22 Adem en zuurstof 27 Beweging 32 Centreren 35 Creativiteit 38 Dieren 42 Emoties
Nadere informatiePraktijk Avana. Nieuwsbrief April 2015
Praktijk Avana Nieuwsbrief April 2015 Beste nieuwsbrieflezer, Hooggevoelig, HSP of Hoog sensitief persoon? Het begrip HSP, of hoog sensitief persoon, hoor je tegenwoordig steeds vaker vallen, maar wat
Nadere informatieHOOGSENSITIVITEIT BIJ KINDEREN
HOOGSENSITIVITEIT BIJ KINDEREN Reinhilde Vermeulen 1. Inleiding: hooggevoeligheid Pionier: Elaine N. Aron en Arthur Aron Begrip HSP in 1997 geïntroduceerd in de wetenschappelijke literatuur Uitgangspunt:
Nadere informatieONDERNEMEN IS VOOR HELDEN
ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN EXCLUSIEF PROGRAMMA OVERZICHT 2016 LEF IN ACTIE Ontdek waarom het zo moeilijk is je hart te volgen en heb het lef dit toch te doen! De achtergrond van het programma Jij weet dat
Nadere informatieDEZE 12 EIGENSCHAPPEN LATEN INTROVERTE PROFESSIONALS EXCELLEREN
E-blog DEZE 12 EIGENSCHAPPEN LATEN INTROVERTE PROFESSIONALS EXCELLEREN In zelfvertrouwen Veel professionals zijn introvert (zeker 1 op de 3 mensen). Introverte professionals zijn net als mooie ijsbergen.
Nadere informatieHoe word je succesvol in sales
Hoe word je succesvol in sales Verkopen gaat niet vanzelf. Zeker niet in deze tijd. Toch zijn nog steeds veel verkopers erg succesvol. Dat komt niet door het product of de dienst die ze aanbieden, maar
Nadere informatieOMGAAN MET HOOGSENSITIVITEIT
OMGAAN MET HOOGSENSITIVITEIT 1 Sofie De Jaegere psychotherapeute IN BALANS Praatkaffee 2 oktober 2018 2 Hoogsensitief? De laatste tijd alomtegenwoordig Belang van goede onderbouwde informatie! Gebaseerd
Nadere informatieHET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN
HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF
Nadere informatieLES 2: Ontwikkel een mindset voor groei PRESENTATIE 1: Mindset-theorieën
De eerste presentatie behandelt een aantal theorieën die je helpen een mindset voor groei te ontwikkelen. Dat is essentieel als je effectiever gedrag wilt ontwikkelen. Je gedachten en overtuigingen zijn
Nadere informatieDe hooggevoelige ondernemer
De hooggevoelige ondernemer Vraag en antwoordboek Drs. Bas van Vugt 1 Ten geleide: Aan de hand van praktische lezersvragen legt Bas uit wat hooggevoeligheid en de hooggevoelige ondernemer is. Tevens komen
Nadere informatieDe Energetische Essenties van Persoonlijkheid
De Energetische Essenties van Persoonlijkheid Maak kennis met de oorsprong van jouw gedrag en hoe je het leven ervaart Je dagelijkse gedrag en ervaringen komen voort uit 7 verschillende energetische essenties
Nadere informatieSuccesvol solliciteren voor introverte mensen
Eline sluys Succesvol solliciteren voor introverte mensen in 7 stappen naar een nieuwe baan Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 7 1 Een introvert brein en solliciteren: een lastige combinatie? 13 1.1 Het introvertenbrein
Nadere informatieWaarom Wetenschap en Techniek W&T2015
Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van
Nadere informatieDe kracht van reflecteren
28 test en techniek in beeld Motivational Interviewing deel 5 De kracht van reflecteren Speciaal voor Fysiopraxis schrijven Stijn van Merendonk, Mirjam Hulsenboom en Albertina Poelgeest een vijfdelige
Nadere informatieGroei in Leiderschap & Management - Jaaropleiding
Groei in Leiderschap & Management - Jaaropleiding Zakenwijzer Het is tijd voor nieuw en ander leiderschap en management We kunnen ons niet meer verloven te blijven doen wat we deden. Als alles verandert,
Nadere informatieMenukaart Loopbaanevents. Investeer in jouw talent
Menukaart Loopbaanevents Investeer in jouw talent Inhoud 1. LOOPBAANEVENTS OP LOCATIE... 3 Inleiding... 3 Praktisch... 3 2. TALENT ONTWIKKELEN ( TALENTMANAGEMENT)... 4 (her)ken je Talent/ Kernkwaliteiten...
Nadere informatieOmgaan met hooggevoelige pubers WELKOM. De Vlaamse vereniging voor Hooggevoelige Personen vzw HSP Vlaanderen Linda T'Kindt - www.gevoeligopvoeden.
Omgaan met hooggevoelige pubers WELKOM De Vlaamse vereniging voor Hooggevoelige Personen vzw HSP Vlaanderen Linda T'Kindt - 1 Wat is HSP? Highly Sensitive Person of hooggevoelig persoon 15 tot 20 % is
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatieCentrum Bergkristal Studieplan Deelopleiding Holistisch Integratief Coach en/of Counsellor
Centrum Bergkristal Studieplan Deelopleiding Holistisch Integratief Coach en/of Counsellor Modules Holistisch Integratief Coach en/of Counsellor 1. Psychologie en Psychopathologie 2. Sociale psychologie
Nadere informatieDoorbreek je belemmerende overtuigingen!
Doorbreek je belemmerende overtuigingen! Herken je het dat je soms dingen toch op dezelfde manier blijft doen, terwijl je het eigenlijk anders wilde? Dat het je niet lukt om de verandering te maken? Als
Nadere informatieOverprikkeld. Liesbeth Kamerling & Lieke Zunderdorp. Eerste hulp bij hoogsensitiviteit. Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen
Overprikkeld Eerste hulp bij hoogsensitiviteit Liesbeth Kamerling & Lieke Zunderdorp Kosmos Uitgevers, Utrecht/Antwerpen Voorwoord Neem de tijd! In ons leven we zijn allebei hoogsensitief zijn we vaak
Nadere informatieVIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN
E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen
Nadere informatieInspiratie Boekrecensie Tijd en tijdstress, Jon Kabat-Zinn Inspiratie WerkplaatsActiviteiten
Werkplaats Aandachtig Leven ERVARINGSGERICHT PSYCHO-SOCIAAL THERAPIE MINDFULNESS TRAINING Nieuwsbrief 4 juli 2011 Inhoud Boekrecensie Tijd en tijdstress, Jon Kabat-Zinn WerkplaatsActiviteiten Mindfulness
Nadere informatieInleiding. Autisme & Communicatie in de sport
Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?
Nadere informatie1 Aanbevolen artikel
Aanbevolen artikel: 25 november 2013 1 Aanbevolen artikel Ik kan het, ik kan het zélf, ik hoor erbij Over de basisingrediënten voor het (psychologisch) welzijn Een klassieke motivatietheorie toegelicht
Nadere informatieIs snel starten wel effectief?
Is snel starten wel effectief? Stijn van Merendonk Trainer Motivational Interviewing Elke week 1 tip? @stijnvmerendonk Programma Gedragsverandering Welke uitspraken wil je zeker niet hebben Ambivalentie
Nadere informatieWerkboek MEER KLANTEN OP JOUW MANIER! ANNEMIEKE TISSINK KRIJG MEER KLANTEN DOOR MARKETING IN TE ZETTEN OP EEN MANIER DIE BIJ JOU PAST
Werkboek MEER MANIER! ANNEMIEKE TISSINK KRIJG MEER DOOR MARKETING IN TE ZETTEN OP EEN MANIER DIE BIJ JOU PAST MANIER! Hoofdstuk 1 Nieuwe klanten nodig? Marketing is een vakgebied waar veel om te doen is.
Nadere informatieEffectieve samenwerking: werken in driehoeken
Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Werken in driehoeken is een wijze van samenwerking die in elke organisatie, projectteam en netwerk mogelijk is. Het maakt dat we kunnen werken vanuit een heldere
Nadere informatieCOMMUNICATIE training. effectief communiceren met iedereen
COMMUNICATIE training effectief communiceren met iedereen Een training van COMMUNICERENENZO Mensen zijn belangrijk. Resultaten ook Mensen zijn belangrijk en waardevol. Resultaten worden behaald dankzij
Nadere informatieWetenschappelijke kijk op hoogsensitiviteit. Xandra van Hooff GaveMensen
Wetenschappelijke kijk op hoogsensitiviteit Xandra van Hooff GaveMensen Sensory Processing Sensitivity Sigmund Freud Introversie/extraversie Jung Innate sensitiveness Eysenck Linkt introversie/extraversie
Nadere informatieStudieplan voor de training en/of bijscholing tot HSP/ADD en ADHD- begeleider of coach en onderdeel van de beroepsopleiding tot Gevoelsdeskundige
Studieplan voor de training en/of bijscholing tot HSP/ADD en ADHD- begeleider of coach en onderdeel van de beroepsopleiding tot Gevoelsdeskundige Inhoudsopgave: Pag. 2. Inhoudsopgave 3. Inleiding 4. Inhoud
Nadere informatieken jezelf en en verbeter je relaties met anderen
DISC KLEURENTRAININGEN: ken jezelf en en verbeter je relaties verbeter met anderen je relaties met anderen Waarom klikt het met de ene persoon direct en verloopt het contact met andere altijd moeizaam?
Nadere informatieLight up your fire voordat burnout toeslaat. Muriël Van Langenhove Psycholoog Coach Dienst Welzijn Personeel UZ Gent
Light up your fire voordat burnout toeslaat Muriël Van Langenhove Psycholoog Coach Dienst Welzijn Personeel UZ Gent Wat is jouw droom? Vuur - energie Waarden, zaken die voor jou belangrijk zijn in je leven
Nadere informatieVisie. Volharding. De diepte in De bestaande situatie ontregelen gebeurt niet door een oppervlakkige HAAL MEER RESULTAAT UIT JEZELF EN ANDEREN
HAAL MEER RESULTAAT UIT JEZELF EN ANDEREN The privilege of a lifetime is to become who you truly are. - Carl Jung Visie Als authentiek leider ben je een kapitein aan het roer van een schip. Handen aan
Nadere informatieLeergang Transformatief Leiderschap
feedback geven living labs advie processen/bijeenkomsten transformatief leiderschap coach perso Leergang Transformatief Leiderschap Anderen bewegen begint bij jezelf Succesvol mensen en organisaties in
Nadere informatieZelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld.
Zelfbeeld Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Een kind dat over het algemeen positief over zichzelf denkt, heeft meer zelfvertrouwen.
Nadere informatieThema. Kernelementen. Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie
Thema Kernelementen Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie Tips voor de trainer: Werken met mensen is werken met emotie. Leer emoties als signaal te herkennen, maar niet als leidraad te
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen
1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij
Nadere informatieCompetent talent in de praktijk
Competent talent in de praktijk Competent talent in DE PRAKTIJK CURSISTENBOEK Talent ontdekken, ontwikkelen & inzetten Competent talent in de praktijk Cursistenboek Talent ontdekken, ontwikkelen & inzetten
Nadere informatie19. Reflectie op de zeven leerfuncties
19. Reflectie op de zeven leerfuncties Wat is het? Wil een organisatie kennisproductief zijn, dan heeft zij een leerplan nodig: een corporate curriculum dat de organisatie helpt kennis te genereren, te
Nadere informatieVan mij. Een gezicht is geen muur. Jan Bransen, Universiteit Utrecht
[Gepubliceerd in Erik Heijerman & Paul Wouters (red.) Praktische Filosofie. Utrecht: TELEAC/NOT, 1997, pp. 117-119.] Van mij Een gezicht is geen muur Jan Bransen, Universiteit Utrecht Wij hechten veel
Nadere informatieWaardevolle verschillen
Diversiteit: Waardevolle verschillen Inspiratie om de specifieke kwaliteiten van extraverte én introverte professionals te (h)erkennen en in te zetten voor krachtige teams. De kracht van diversiteit zit
Nadere informatieHet hoogsensitieve persoons profiel
Het hoogsensitieve persoons profiel Met wat er uit de laatste wetenschappelijke onderzoeken bekent is (2019) heb ik een vertaling gemaakt naar algemene hoogsensitieve persoonskenmerken. Dé hoogsensitieve
Nadere informatieSprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig
Grijp je Ambities Sprankelend Spraakmakend Verrassend Inspirerend Waanzinnig Je dromen verwezenlijken in 7 stappen. Grijp je ambities Brengt je dichterbij je ideaal Laat je talenten leven Helpt je het
Nadere informatieB a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1
B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 JE ONBEWUSTE PROGRAMMEREN VOOR EEN GEWELDIGE TOEKOMST De meeste mensen weten heel goed wat ze niet willen in hun leven, maar hebben vrijwel geen
Nadere informatieecourse Moeiteloos leren leidinggeven
ecourse Moeiteloos leren leidinggeven Leer hoe je met minder moeite en tijd uitmuntende prestaties met je team bereikt 2012 Marjan Haselhoff Ik zou het waarderen als je niets van de inhoud overneemt zonder
Nadere informatieCOMMUNICEREN VANUIT JE KERN
COMMUNICEREN VANUIT JE KERN Wil je duurzaam doelen bereiken? Zorg dan voor verbonden medewerkers! Afgestemde medewerkers zijn een belangrijke aanjager voor het realiseren van samenwerking en innovatie
Nadere informatieWaarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Workshop Motiverende Gespreksvoering Hoe werkt advies? drs. Hilde Jans psycholoog hilde.jans@cambiamo.
Waarom doen ze nou niet gewoon wat ik zeg! Workshop Motiverende Gespreksvoering Hoe werkt advies? drs. Hilde Jans psycholoog hilde.jans@cambiamo.nl Waarom mensen niet? Dus wat kun je doen? Ze weten niet
Nadere informatieLuisteren naar de Heilige Geest
Luisteren naar de Heilige Geest Johannes 14:16-17 En Ik zal de Vader bidden en Hij zal u een andere Trooster geven om tot in eeuwigheid bij u te zijn, de Geest der waarheid, die de wereld niet kan ontvangen,
Nadere informatieEerste uitgave: maart 2015-03-14 Copyright 2015 Saskia Steur Druk: www.drukzo.nl
Eerste uitgave: maart 2015-03-14 Copyright 2015 Saskia Steur Druk: www.drukzo.nl Hoewel deze uitgave met zorg is samengesteld aanvaardt de auteur geen enkele aansprakelijkheid voor schade ontstaan door
Nadere informatieWij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.
Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat
Nadere informatieCompassie leven. 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie. PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman
Compassie leven 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman Inhoudsopgave Voorwoord Wekelijkse inspiraties 01 Geweld in de taal? Wie, ik?
Nadere informatieInhoud. Inleiding 13. Deel 1 Persoonlijke ontwikkeling 19
Inhoud Inleiding 13 Deel 1 Persoonlijke ontwikkeling 19 1 Reflecteren 21 1.1 Wat is reflecteren? 21 1.2 STARRT 25 1.3 Zelfhantering 26 1.4 Johari-venster 28 1.5 Evalueren 29 1.6 Opdrachten 29 1.7 Reflectie
Nadere informatieHet Grote Interactiespel voor Kinderdagverblijven
Het Grote Interactiespel voor Kinderdagverblijven Ben je een betrokken leidinggevende, docent, trainer of coach die (aankomend) pedagogisch medewerkers wil stimuleren om de belangrijkste pedagogische vaardigheden
Nadere informatieLaat zien en vertel, dat is het motto van
Geef een presentatie en doe dat vooral met tekeningen Dan Roam, Visueel presenteren - Het ontwerpen van presentaties die overtuigen, Vakmedianet, 260 blz., ISBN 978 94 6276 016 5. Het doel van de presentator
Nadere informatieBen ik hoogsensitief?
Ben ik hoogsensitief? Ontdek het in dit gratis overzicht. www.lifecoachsofie.be Inhoud 1. Definitie: wat betekent hoogsensitief zijn eigenlijk? 2. Zijn we niet allemaal een beetje (hoog)gevoelig? 3. Zelftest:
Nadere informatieVerandering van leefstijl begint toch echt bij jezelf!
Verandering van leefstijl begint toch echt bij jezelf! Peter Dona Er is en er wordt steeds meer geschreven, onderzocht en nieuwe methoden bedacht om de leefstijl van werknemers positief te veranderen.
Nadere informatieMotivatie: presteren? Of toch maar leren?
Arjan van Dam Motivatie: presteren? Of toch maar leren? Een van de lastigste opgaven van managers is werken met medewerkers die niet gemotiveerd zijn. Op zoek naar de oorzaken van het gebrek aan motivatie,
Nadere informatieProcesadvisering Bijeenkomst 4
Procesadvisering Bijeenkomst 4 Inhoud Terugblik bijeenkomst 3 Hoofdstuk 4: De beleving van adviseur en geadviseerde Rolopvatting adviseur Cyclus van veranderingen Appriciative inquiry Weerstand bij veranderingen
Nadere informatieLES 3: Bekwaam je in effectief communicatiegedrag PRESENTATIE 3: Oefenen met effectief communicatiegedrag
In de derde presentatie nodig ik je uit om een groeimindset lost te laten op je commucatiegedrag. Een groeimindset helpt je om weerstand en onzekerheid om te buigen in zelfvertrouwen en plezier als je
Nadere informatiePersoonlijk rapport van: Marieke Adesso 29 Mei 2006 1
Talenten Aanzien en Erkenning 3 Besluitvaardigheid 8 Confrontatie en Agitatie 4 Doelgerichtheid 4 Talenten Hulpvaardigheid 5 Ontzag 3 Orde en Netheid 4 Pragmatisme 6 Stressbestendigheid 7 Verantwoording
Nadere informatieLuisteren is: erkenning geven
enuit nuit Luisteren is: erkenning geven it Luisteren is: erkenning geven Onze dagen zitten vol prikkels. Waar vinden we de ruimte om stil te zijn en rustig te luisteren naar wat er in ons omgaat? En als
Nadere informatieVOORBEELD OEFENING LIFELONG EMOTIONELE. +31 (0) 638 279 772 lee@lifelong.eu. Wil je vaker het beste in jezelf en anderen naar boven halen?
LIFELONG VOORBEELD Wil je vaker het beste in jezelf en anderen naar boven halen? Dan is het essentieel om te leren hoe je negatieve emoties kunt benutten om positief te groeien! EMOTIONELE Om je te ondersteunen
Nadere informatieEERSTE HULP BIJ. Hoogsensitiviteit
EERSTE HULP BIJ Hoogsensitiviteit Elke Van Hoof EERSTE HULP BIJ Hoogsensitiviteit Onrust ligt in onze aard. Spinoza zei het al: Al wat leeft, streeft. Inhoud Woord vooraf 7 1/ Wat is hoogsensitiviteit?
Nadere informatiewww.ludenstraining.nl Trainingen voor Young Professionals
www.ludenstraining.nl Trainingen voor Young Professionals Rendement van talent Porties VAN GOED NAAR Ludens Talentontwikkeling is een jong trainingsbureau met veel ervaring. Wij zijn gespecialiseerd in
Nadere informatieWaarde-volle zorg is ook nog JONG!
Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal
Nadere informatieHoogsensitiviteit in het dagelijks leven
Hoogsensitiviteit in het dagelijks leven Ilse Sand Hoogsensitiviteit in het dagelijks leven een gids voor hoogsensitieve personen en mensen met een gevoelige aard Oorspronkelijke titel: Elsk dig selv
Nadere informatieALS JE DE MANIER WAAROP JE NAAR DINGEN KIJKT VERANDERT, VERANDEREN DE DINGEN WAARNAAR JE KIJKT!
ALS JE DE MANIER WAAROP JE NAAR DINGEN KIJKT VERANDERT, VERANDEREN DE DINGEN WAARNAAR JE KIJKT! MIND SWITCH KANDEL VIDEO COACHING www.ontspannenvoordeklas.nl Contact@ontspannenvoordeklas.nl Doel van dit
Nadere informatieDe evolutie-sprong van management naar leiderschap
De evolutie-sprong van management naar leiderschap What got you here, won't get you there - Marshall Goldsmith Als ervaren manager heb je het allemaal al eerder gehoord Als effectief manager gebruik je
Nadere informatieNaar slimmere MM-maatregelen met het 9-stappenplan
Naar slimmere MM-maatregelen met het 9-stappenplan Uitgangspunt en doel van het stappenplan Uitgangspunt van ons stappenplan is niet de plannen zijn niet goed, maar wel vanuit gedragsperspectief kan het
Nadere informatieNog voor de zomer van baan veranderen?
Nog voor de zomer van baan veranderen? Op naar een baan met meer blije hoogtepunten. Een verslaggever van Radio 1 noemde mij een soort psycholoog nadat ik hem afgelopen maandag had uitgelegd hoe ik twijfelaars
Nadere informatieSTIJLEN VAN BEÏNVLOEDING. Inleiding
STIJLEN VAN BEÏNVLOEDING Inleiding De door leidinggevenden gehanteerde stijlen van beïnvloeding kunnen grofweg in twee categorieën worden ingedeeld, te weten profileren en respecteren. Er zijn twee profilerende
Nadere informatieIn gesprek met ouders. Spel en ontwikkeling! (module 1 en 2) (module 3 en 4) Doel Verkrijgen van inzicht in het belang van spel en
Peuters spelender wijs! Een praktische verdiepingscursus voor pedagogisch medewerkers in peuterspeelzalen en kinderdagverblijven De ontwikkeling van jonge kinderen gaat snel. Ze zijn altijd op ontdekkingstocht
Nadere informatieBeginnen met leidinggeven 13-05-2008 11:36 Pagina 1. Beginnen met leidinggeven
Beginnen met leidinggeven 13-05-2008 11:36 Pagina 1 Beginnen met leidinggeven Beginnen met leidinggeven 13-05-2008 11:36 Pagina 2 Beginnen met leidinggeven 13-05-2008 11:36 Pagina 3 Beginnen met leidinggeven
Nadere informatieVUB 13/05/2015 Symposium HSP LINDA T'KINDT. www.gevoeligopvoeden.be. linda@gevoeligopvoeden.be LINDA T'KINDT. www.gevoeligopvoeden.
Hoogsensitieve kinderen en uitdagingen voor ouders http//: http//:www.hspvlaanderen.be linda@hspvlaanderen.be VUB 13/05/2015 Symposium HSP Wie ben ik? Linda T Kindt Mede auteur van het boek Mijn kind is
Nadere informatie1. Daniël Goleman beschrijft 4 gebieden binnen zijn model Emotionele Intelligentie. Welke relatie is er tussen 'zelfmanagement' en 'zelfinzicht'?
Oefenvragen Ondernemerskunde B - Persoonlijke effectiviteit 1. Daniël Goleman beschrijft 4 gebieden binnen zijn model Emotionele Intelligentie. Welke relatie is er tussen 'zelfmanagement' en 'zelfinzicht'?
Nadere informatieGandhitraining. Ongekende effecten in de praktijk
Gandhitraining Ongekende effecten in de praktijk Van persoonlijk naar inspirerend leiderschap Wil je jouw persoonlijke leiderschap verdiepen tot inspirerend leiderschap; je ambities vormgeven en anderen
Nadere informatieSpecialist Development Leergang: KOERS
Specialist Development leergang KOERS Pagina 1 van 7 Specialist Development Leergang: KOERS "The future belongs to those who see possibilities before they become obvious." De Specialist Development Leergang
Nadere informatieWORKSHOP JONGEREN MOTIVEREN
WORKSHOP JONGEREN MOTIVEREN Onderwijssymposium ANAI Alkmaar Michiel Stadhouders 13 januari 2014 Programmavoorstel 60 minuten In tweetallen: wat is motivatie voor jou? 1. Jongeren & motivatie 2. Kijken
Nadere informatieTraining Creatief denken
Training Creatief denken Creatief denken: een oplossing voor elk probleem Creatief denken is vandaag de dag een must. De markt verandert razendsnel en als je niet innovatief bent, loop je achter de feiten
Nadere informatieHet Netwerk Boek. Zakelijk Netwerken. Wie Wat Waar Waarom Hoe. Social Media Personal Branding Tips
Het Netwerk Boek Netwerk Boek Rob B. Tol Wie Wat Waar Waarom Hoe Zakelijk Netwerken Social Media Personal Branding Tips Success Stories Interviews Do s & Don ts Cases Voorbeelden Oefeningen Tests 3 Inhoud
Nadere informatieTrainingen. Attitude en Mindset. Moraal Resultaatgericht Coachen
Moraal Resultaatgericht Coachen coaching & training voor bedrijven en particulieren Hoornplantsoen 64 2652 BM Berkel en Rodenrijs telefoon 010-5225426 Hoornplantsoen 64 mobiel 06-40597816 info@resultaatgericht-coachen.nl
Nadere informatiewat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen
vandaag wil ik dit gebod toepassen op het geloofsgesprek onderwerp van de gemeenteavond komende week onze overtuiging is dat zulke gesprekken hard nodig zijn voor de opbouw van onze gemeente tegelijk is
Nadere informatieUtrecht, september 2010 Gerjoke Wilmink directeur Nibud
Voorwoord Ongeveer twee jaar geleden publiceerde het Nibud Geld en Gedrag, Budgetbegeleiding voor de beroepspraktijk. Het boek werd enthousiast ontvangen door het werkveld, vooral vanwege de competenties
Nadere informatieOntwikkeling. Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling
Ontwikkeling Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling Opleiding Persoonlijke Ontwikkeling Waarom? Ik heb het idee dat ik wel eens tekortschiet als het erom gaat anderen duidelijk te maken wat ik bedoel. Ik
Nadere informatie4 - daagse podiumtraining BUSINESS AS UNUSUAL. Dez e t r a i n i n g i s e c h t een
4 - daagse podiumtraining BUSINESS AS UNUSUAL Dez e t r a i n i n g i s e c h t een a a n r a d er o m t e l ere n m e n s e n e c h t t e b e t re k k e n e n t e r a k e n m e t j o u w v er h a a l.
Nadere informatiede 9 mentale vaardigheden van een succesvolle atleet Topsport Limburg Sittard, 28 maart 2012 drs. Joep Teeken, VSPN -sportpsycholoog
de 9 mentale vaardigheden van een succesvolle atleet Topsport Limburg Sittard, 28 maart 2012 drs. Joep Teeken, VSPN -sportpsycholoog doel inzicht krijgen in het belang van en ervaren van mentale vaardigheden
Nadere informatie> TAALWERKBLAD PARTICIPATIE
TAALWERKBLAD PARTICIPATIE aanpak coach cultuur deelnemen doel eigenschappen heden integreren kwaliteiten meedoen mentor nu plan samenleving toekomst vaardigheden verleden verwachtingen wensen DE WERKWOORDSTIJDEN
Nadere informatieWorkshop Job Crafting. 22 november 2012
Workshop Job Crafting 22 november 2012 Workshop Job Crafting Tools en praktische tips om: - meer te weten over je kwaliteiten en behoeften - zo je werk beter vorm te geven - meer te bereiken - met minder
Nadere informatieBelbin Teamrollen Vragenlijst
Belbin Teamrollen Vragenlijst Lindecollege 2009 1/ 5 Bepaal uw eigen teamrol. Wat zijn uw eigen teamrollen, en die van uw collega s? Deze vragenlijst kan u daarbij behulpzaam zijn. Zeven halve zinnen dienen
Nadere informatieMOTIVEREN & STIMULEREN
INLEIDING INLEIDING Dit boekje hoort bij de vervolgtraining 'motiveren en stimuleren'. In dit boekje gaat het voornamelijk over kunnen, willen en doen. Probeer de stof die we hier beschrijven vooral als
Nadere informatieLumina Learning. Even voorstellen. 2011 Lumina Learning. All rights reserved.
Lumina Learning Even voorstellen Wereldwijde organisatie Partners actief in: Nederland Canada Duitsland Verenigde Staten Mexico Japan Groot Brittannië Kroatië Slovenië Zuid Afrika Portugal Denemarken Lumina
Nadere informatiePersoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling
PAPI PAPI Coachingsrapport Persoonlijk Actieplan voor Ontwikkeling Alle rechten voorbehouden Cubiks Intellectual Property Limited 2008. De inhoud van dit document is relevant op de afnamedatum en bevat
Nadere informatieDeel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost
Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Nadere informatieSpeel het spel. stimulansen
Speel het spel In een mix van hints, pictionary, ganzenbord en spijker slaan staan we stil bij belevingsgericht werken. In twee teams strijden we om de eer: wie is het meest belevingsgericht? Hierbij moeten
Nadere informatieVanjezelfhouden.nl 1
1 Kan jij van jezelf houden? Dit ontwerp komt eigenlijk altijd weer ter sprake. Ik verbaas mij erover hoeveel mensen er zijn die dit lastig vinden om te implementeren in hun leven. Veel mensen willen graag
Nadere informatieCoachingsprincipes voor Ondernemers. 5 juni 2012
Coachingsprincipes voor Ondernemers 5 juni 2012 Ondernemerskring Vragen vorige bijeenkomst: - Wat beweegt mensen? - Omgaan met weerstand -> Coachingsprincipes als hulpmiddelen om jezelf en anderen beter
Nadere informatieAMIGA4LIFE. Hooggevoelig, wat is dat? WWW.AMIGA4LIFE.NL T. 06-424 99985 @AMIGA4LIFECOACH VLAARDINGEN
AMIGA4LIFE Hooggevoelig, wat is dat? 7-10 jaar WWW.AMIGA4LIFE.NL T. 06-424 99985 @AMIGA4LIFECOACH VLAARDINGEN 1 voorlichtingsbrochure hooggevoeligheid - www.amiga4life.nl Ik heb een talent! Ik kan goed
Nadere informatie