Diversiteit: een uitdaging voor het lokale middenveld in Vlaanderen

Transcriptie

1 Departement Publieke Governance, Management en Financiën Diversiteit: een uitdaging voor het lokale middenveld in Vlaanderen Fatima Laoukili & Stijn Oosterlynck Departement Sociologie, Universiteit Antwerpen

2 Inhoud Waarom focussen op diversiteit in middenveldorganisaties? Wat ging vooraf? Bevindingen uit survey: - groeiende etnisch-culturele diversiteit als uitdaging - etnisch-culturele diversiteit binnen de organisaties onder de loep genomen - redenen voor beperkte etnisch-culturele diversiteit in lokale middenveld

3 Focus op diversiteit? Belangrijke maatschappelijke uitdaging: sterke toename van diversiteit (één op vijf personen migratie-achtergrond in Vlaanderen en verdwijnen van culturele (demografische) meerderheid in grootsteden) daagt alle maatschappelijke sferen en organisaties uit, ook middenveld Inclusief werken belangrijk onderdeel van missie van heel wat middenveldorganisaties, dus verwachting dat middenveld het beter doet dan andere organisaties en maatschappelijke sferen - uit reeks verkennende interviews doemt beeld op van twee middenvelden, waartussen niet gemakkelijk is om bruggen te slaan - debat over diversiteit in middenveld wekt dikwijls emoties van frustratie, vermoeidheid en wantrouwen op

4 Focus op diversiteit? - Tegelijkertijd levendig en inhoudelijk scherp debat (bv. dekolonisering) en nieuwe middenveldinitiatieven van burgers met migratie-achtergrond CSI Flanders bijdrage aan debat: debat objectiveren door cijfers aan te dragen wat is stand van zaken rond diversiteit in middenveld? Verdere stappen in onderzoek: debat aanzwengelen door verschillende pistes om met diversiteit om te gaan op basis van literatuur in kaart te brengen (spotlight paper en leerplatform 2018) reeks case studies over vernieuwende praktijken om met diversiteit om te gaan (bv. Borgerhout, Molenbeek) ( )

5 Groeiende etnisch-culturele diversiteit als uitdaging

6 Nee 40% Groeiende etnisch-culturele diversiteit als uitdaging? 60% van de organisaties in lokaal middenveld geeft aan groeiende etnisch-culturele diversiteit als uitdaging te zien. 40% ziet groeiende etnischculturele diversiteit niet als uitdaging. Ja 60%

7 Groeiende etnisch-culturele diversiteit als uitdaging voor organisatie? - organisaties zonder vrijwilligers met migratie-achtergrond zien diversiteit minst als uitdaging - hoe meer vrijwilligers met migratieachtergrond in organisatie, hoe meer organisatie diversiteit als uitdaging zien (en bewustzijn van uitdaging stijgt snel) Aandeel vrijwilligers met migratieachtergrond. 1 = ja, diversiteit is uitdaging; 2 = neen, diversiteit is geen uitdaging - organisaties met (bijna) allemaal vrijwilligers met migratie-achtergrond zien diversiteit in grote meerderheid als uitdaging (in tegenstelling tot (bijna) witte organisaties) (maar ook minder dan diverse organisaties)

8 Groeiende etnisch-culturele diversiteit als uitdaging voor organisatie? per type gemeente: - hoe meer verstedelijkt gemeente is, hoe meer organisaties diversiteit als een uitdaging zien - uitzondering: semi-stedelijke gemeenten, waar diversiteit minder als uitdaging gezien wordt (nochtans scoren ze beter op interne diversiteit, zie verder) 50% 50% 58,30% 41,70% 48,60% 51,40% Landelijke gemeenten Woongemeenten Semi-stedelijke gemeenten Landelijke gemeente Woongemeente Ja Nee Semi-stedelijke gemeenten 64,50% 35,50% Centrumsteden Centrumsted Ingelmunster Nevele Bornem Antwerpen Gooik Schilde Diksmuide Gent en Zemst Diest Hasselt Haaltert Heusden- Zolder Kortrijk

9 Groeiende etnisch-culturele diversiteit als uitdaging voor organisatie? Conclusies: - ondanks groeiende diversiteit in samenleving, ziet grote minderheid van lokale middenveldorganisatie diversiteit niet als uitdaging - hoe stedelijker gemeente is, hoe meer lokale organisaties diversiteit als uitdaging zien (uitzondering: semi-stedelijke gemeenten) - etnisch-culturele diversiteit binnen organisatie lijkt organisatie gevoeliger te maken voor uitdagingen die ermee samengaan (interpretatie) - diversiteit als uitdaging gaat over meer dan interne diversiteit van organisatie maar bv. ook over omgang ermee

10 Etnisch-culturele diversiteit binnen de organisaties onder de loep genomen bereikte doelgroep vrijwilligers bestuurders

11 Etnisch-culturele diversiteit binnen middenveldorganisaties bereikte doelgroep Algemeen beeld: - meer dan helft lokale organisaties (52,5%) heeft geen tot bijna geen (0-5%) personen met migratie-achtergrond in bereikte doelgroep (geel) - in centrumsteden hebben minder, maar nog steeds meer dan vier op tien van organisaties (43,4%) geen tot bijna geen personen met migratie-achtergrond in bereikte doelgroep (groen) - één derde gemengd bereikte doelgroep (33,6%), vnl. in centrumsteden (oranje) - één op tien organisaties (9,4%) grote meerderheid of bijna allemaal personen met migratieachtergrond in doelgroep (grijs) Aandeel personen met migratieachtergrond in bereikte doelgroep Niemand (0%) Enkelen (1-5%) Een kleine minderheid (6-19%) Een minderheid (20-39%) Ongeveer de helft (40-59%) Een kleine meerderheid (60-79%) Een meerderheid (80-94%) (Bijna) iedereen (95-100%) Totaal in aantallen Totaal kolompercentages Landelijke gemeente 63,6% (7) 18,2% (2) 9,1% (1) 9,1% (1) 0% Semistedelijke Woongemeente gemeente 62,5% 42,3% (15) (30) 20,8% 25,4% (5) (18) 12,5% 16,9% (3) (12) 5,6% (4) 4,2% 1,4% (1) (1) 1,4% (1) 0% 4,2% (3) 0% 2,8% (2) Algemeen Centrumsta d beeld (Totaal) 20,2% 29,2% (47) (99) 23,2% 23,3% (54) (79) 15% 15% (35) (51) 14,2% 11,2% (33) (38) 9,9% 7,4% (23) (25) 6% 4,4% (14) (15) 6% 5% (14) (17) 5,6% 4,4% (13) (15) N= 339 Missings= 74 Totaal N= 413

12 Etnisch-culturele diversiteit binnen middenveldorganisaties - bereikte doelgroep Beeld per type gemeente (aandeel in bereikte doelgroep op schaal van 0 tot 7) - interne diversiteit van bereikte doelgroep komt vooral voor in centrumsteden - semi-stedelijke gemeenten scoren ook hoger (terwijl laagste score voor diversiteit als uitdaging) Centrumsteden (gemiddelde: 2.42) versus: *P<0.05 Type gemeenten waar organisaties gelegen zijn Landelijke gemeenten (gemiddelde: 0,81) Woongemeenten (gemiddelde: 0,72) Semi-stedelijke gemeenten (gemiddelde: 1,31) Verschil in gemiddelden 1,61* 1,7* 1,11*

13 Etnisch-culturele diversiteit binnen middenveldorganisaties - bereikte doelgroep Beeld per middenveldsegment - hoog aandeel personen met migratieachtergrond in etnisch-culturele organisaties, armoede en sociale inclusie - en zuiden en ontwikkelingsorganisaties (groen en rode staafjes) - zeer laag aandeel in vrouwenen seniorenorganisaties (blauwe en gele staafjes) 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% 0% 1-5% 6-19% 20-39% 40-59% 60-79% 80-94% %

14 Algemeen beeld en per type gemeente Etnisch-culturele diversiteit binnen middenveldorganisaties - vrijwilligers - diversiteit bij vrijwilligers ligt lager dan bij bereikte doelgroep - meer dan helft organisaties (55,3%) geen vrijwilligers met migratie-achtergrond, alleen in centrumstad is dit net geen meerderheid van organisaties (44,2%) (geel) - drie kwart (74,8%) organisaties heeft geen tot enkele vrijwilligers met migratie-achtergrond (geel + groen) - minder dan één vijfde organisaties (18,6%) hebben gemengd vrijwilligersbestand (oranje), maar is bijna uitsluitend in centrumsteden (24,8%) (grijs) - 6% van organisaties heeft bijna of allemaal vrijwilligers met migratieachtergrond, maar enkel in centrumsteden (blauw) Aandeel personen met migratieachtergrond in vrijwilligersbestand Niemand (0%) Enkelen (1-5) Een kleine minderheid (6-19%) Een minderheid (20-39%) Ongeveer de helft (40-59%) Een kleine meerderheid (60-79%) Een meerderheid (80-94%) (Bijna) iedereen (95-100%) Landelijke gemeente 83,3% (10) 8,3% (1) 8,3% (1) nte 91,7% (22) 8,3% (2) 0% Woongemee Semistedelijke gemeente Centrumstad Totaal 76,1% 44,2% 55,3% (54) (107) (193) 16,9% (12) 2,8% (2) 2,8% (2) 1,4% (1) 21,9% (53) 13,2% (32) 9,1% (22) 2,5% (6) 0,8% (2) 2,9% (7) 5,4% (13) 19,5% (68) 10% (35) 6,9% (24) 1,7% (6) 0,6% (2) 2% (7) 4% (14) Totaal in aantallen Totaal kolompercentages N= 349 Missings= 64 Totaal N= 413

15 Etnisch-culturele diversiteit binnen middenveldorganisaties - vrijwilligers Beeld per middenveldsegment - hoog aandeel vrijwilligers met migratie-achtergrond bij etnisch-culturele organisaties, beperkt ook bij armoede en ontwikkelingsorganisaties ((hogere) groene en rode staafjes) - senioren en vrouwenorganisaties scoren slechtst (hoge gele en blauwe staafjes) 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% Gezondheid, ziekte, handicap Economie, werk, beroep Milieu en mobiliteit Zuiden en ontwikkelin g Armoede en sociale inclusie Politieke actie Stad, dorp, wijk, buurt Jeugdorgani satie Seniorenor ganisatie Vrouwenor ganisatie Etnischculturele organisaties Volwassen werk Kunst, cultuur en meer 0% 73,50% 30,80% 68,20% 37,90% 28,00% 40,00% 66,70% 44,70% 88,20% 94,70% 14,30% 76,90% 60,00% 1-5% 17,60% 53,80% 22,70% 27,60% 20,00% 20,00% 23,10% 25,50% 11,80% 5,30% 7,10% 7,70% 6,70% 6-19% 8,80% 7,70% 4,50% 13,80% 32,00% 20,00% 2,60% 8,50% 0% 0% 0% 11,50% 6,70% 20-39% 0% 7,70% 4,50% 17,20% 8,00% 20,00% 2,60% 12,80% 0% 0% 7,10% 3,80% 6,70% 40-59% 0% 0% 0% 0% 4,00% 0% 2,60% 0% 0% 0% 0% 0% 6,70% 60-79% 0% 0% 0% 0% 4,00% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 6,70% 80-94% 0% 0% 0% 0% 4,00% 0% 2,60% 0% 0% 0% 35,70% 0% 0% % 0% 0% 0% 3,40% 0% 0% 0% 8,50% 0% 0% 35,70% 0% 6,70%

16 Etnisch-culturele diversiteit binnen middenveldorganisaties - bestuurders Algemeen beeld en per type gemeente: - ligt (veel) lager dan bij vrijwilligers en bereikte doelgroep - zeven op tien organisaties (70,5%) hebben geen bestuurder met migratieachtergrond (geel), ook in centrumsteden is dit 65,3% (groen) - bijna 85% organisaties heeft geen tot enkele bestuurders met migratie-achtergrond (geel + groen) - minder dan één op tien organisaties heeft gemengd bestuur (8,9%) (blauw) - 6% organisaties hebben bestuur dat bijna alleen of volledige uit personen met migratieachtergrond bestaat (grijs) Aandeel personen met migratieachtergrond in hoogste bestuursorgaan Niemand (0%) Enkelen (1-5%) Een kleine minderheid (6-19%) Een minderheid (20-39%) Ongeveer de helft (40-59%) Een meerderheid (80-94%) (Bijna) iedereen (95-100%) Lande lijke geme ente 90% (9) 10% (1) 0% Woon - geme ente 83,3% (20) 8,3% (2) 8,3% (2) Semistedel ijke geme ente 81,4% (57) 14,3% (10) 0% 1,4% (1) 2,9% (2) Centrumstad Totaal 65,3% (158) 14,9% (36) 5,4% (13) 6,2% (15) 0,4% (1) 2,5% (6) 5,4% (13) 70,5% (244) 14,2% (15) 4,3% (15) 4,3% (15) 0,3% (1) 2% (7) 4,3% (15) Totaal in aantallen Totaal kolompercentages 100,0 % 100,0 N= 346 % Missings= 67 Totaal N= ,0 % ,0 %

17 Astitel Etnisch-culturele diversiteit binnen middenveldorganisaties - bestuurders Beeld per middenveld-segment - in meeste middenveldsegmenten geen of nauwelijks bestuurders met migratieachtergrond (zie hoge blauw en gele staafjes) - etnisch-culturele organisaties wijken af, daar domineren bestuurders met migratieachtergrond (zie groene en rode staafjes) - iets meer gemengde besturen bij jeugd-, armoede- en kunst en cultuur organisaties 100,00% 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% Gezondh eid, ziekte, handicap Economi e, werk, beroep Milieu en mobiliteit Zuiden en ontwikke ling Armoede en sociale inclusie Politieke actie Stad, dorp, wijk, buurt Jeugdorg anisatie Senioren organisat ie Vrouwen organisat ie Etnischculturele organisat ies Volwasse nwerk Kunst, cultuur en meer Kerken & geloofsh uizen 0% 87,90% 53,80% 77,30% 75,90% 50,00% 72,70% 87,20% 68,90% 87,50% 84,20% 14,30% 73,10% 73,30% 76,90% 1-5% 9,10% 38,50% 18,20% 17,20% 19,20% 9,10% 7,70% 13,30% 12,50% 5,30% 7,10% 15,40% 6,70% 11,50% 6-19% 3,00% 7,70% 4,50% 0% 7,70% 18,20% 2,60% 4,40% 0% 10,50% 0% 11,50% 6,70% 0% 20-39% 0% 0% 0% 3,40% 15,40% 0% 2,60% 4,40% 0% 0% 0% 0% 6,70% 11,50% 40-59% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 6,70% 0% 60-79% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 80-94% 0% 0% 0% 0% 3,80% 0% 0% 0% 0% 0% 42,90% 0% 0% 0% % 0% 0% 0% 3,40% 3,80% 0% 0% 8,90% 0% 0% 35,70% 0% 0% 0%

18 Etnisch-culturele diversiteit binnen middenveldorganisaties - conclusies middenveld valt uiteen in drie blokken: - groot en dominant wit middenveld - klein, gedeeltelijk gemengd middenveld (vnl. bepaalde armoede-, ontwikkelings-, jeugd- en kunst en cultuurorganisaties) - nog kleiner middenveld van etnisch-culturele organisaties hoe dichter bij besluitvormingsmacht in organisatie, hoe minder etnischculturele diversiteit (doelgroep > vrijwilligers > bestuurders) middenveld in centrumsteden reflecteert diversiteit iets beter, maar diversiteit is er ook veel hoger

19 Welke redenen geven organisaties voor beperkte etnisch-culturele diversiteit in lokale middenveld?

20 Hoe komt dit? Schaal zij willen niet (Cronbach alpha=0.86) In hun cultuur is het niet gebruikelijk om lid of donateur te zijn Zij vinden de activiteiten van uw organisatie niet aansprekend Zij regelen de zaken waarmee uw organisatie bezig is liever informeel, via de eigen kring Zij zijn liever lid/donateur van organisaties binnen eigen etnisch-culturele kring Schaal wij willen niet (Cronbach alpha=0.73) Uw organisatie zoekt hen niet In uw soort van organisaties is er niet echt plaats voor hen Uw organisatie is hen liever kwijt dan rijk Schaal wij kennen elkaar niet (Cronbach alpha=0.74) Zij weten niet van het bestaan van uw organisatie Taal maakt het moeilijk dat ze betrokken zijn bij uw organisatie Zij zijn voor uw organisatie moeilijk bereikbaar

21 Hoe komt dit? - 13 (!) aangehaalde redenen worden door meeste organisaties als niet overtuigend gezien (zie hoge staafjes links in diagram helemaal niet ) - vragen die refereren naar het feit dat ze elkaar niet kennen worden vaakst positief beantwoord (blauwe staafjes aan rechterkant eerder/helemaal wel ) - vragen die refereren naar organisaties die geen diversiteit zouden willen of zoeken vaakst afgewezen (grijze staafjes aan linkerkant helemaal/eerder niet) 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% Helemaal niet (0-2) Eerder niet (3-4) Tussenin (5-6) Eerder wel (7-8) Helemaal wel (9-10) Wij kennen elkaar niet 36,90% 20,20% 24,40% 15,60% 2,90% Zij willen niet 49,80% 14% 17,50% 12,30% 6,30% Wij willen niet 81,50% 12,90% 3,70% 1,10% 0,90%

22 Hoe komt dit? We kennen elkaar niet vooral etnisch-culturele organisaties, kerken en geloofshuizen en zuid en ontwikkelingsorganisaties geloven helemaal niet dat probleem is dat we elkaar niet kennen (hoge blauwe staafjes) vooral seniorenorganisaties en organisaties actief rond milieu en mobiliteit, politieke actie en volwassenwerk zien dit wel als belangrijke oorzaak (gele en groene staafjes) Helemaal niet Eerder niet Tussenin Eerder wel Helemaal wel

23 Hoe komt dit? Zij willen niet vooral organisaties gericht op kunst en cultuur, milieu en mobiliteit, kerken en geloofshuizen en senioren- en vrouwenorganisaties geven aan dat personen met migratieachtergrond geen deel willen zijn van lokale middenveldorganisaties (gele en groene staafjes) vooral etnisch-culturele organisaties en organisaties rond armoede sociale conclusie, gezondheid en (andere) kerk en geloofshuizen zeggen dat het niet daaraan ligt (blauwe staafjes) Helemaal niet Eerder niet Tussenin Eerder wel Helemaal wel

24 Hoe komt dit? Wij willen niet - organisaties wijzen minst naar eigen organisatie als reden voor het al dan niet aantrekken van personen met migratieachtergrond: 81,5% van de organisaties geeft expliciet aan dat het niet is omdat ze niet willen of zoeken (blauwe en oranje staafjes) - vrouwenen seniorenorganisaties en kunst en cultuur-organisaties zeggen vaker dat zij niet willen of zoeken Helemaal niet Eerder niet Tussenin Eerder wel Helemaal wel

25 Hoe komt dit? - Conclusies - gezien geen enkele van 13 stellingen veel bijval vindt, weten lokale middenveldorganisaties wellicht niet wat er misloopt - gebrek aan kennis over aantrekken en omgang met personen met migratieachtergrond - vier vijfde van organisaties legt oorzaak niet bij zichzelf: is er nood aan meer reflexiviteit over eigen aanpak van diversiteit? - biedt dominante rol van gemeenschapsvorming ( onder gelijken ) bij lokale middenveldorganisaties verklaring voor zwakke incorporatie van diversiteit?