Dat meen je niet. Jaarrapport vzw Boeren op een Kruispunt

Transcriptie

1 Dat meen je niet. Jaarrapport 2010 vzw Boeren op een Kruispunt 1

2 Inhoudsopgave 1. Fundamenten door initiatiefnemers en oprichters. 1. Oprichtingsgeschiedenis: behoefte van de sector. 2. Organisatie voor mensen op een kruispunt. 3. Organigram (situatie eind 2010): een breed steunvlak. 4. Financieel beleid : basis voor verankering. 5. Dienstverlening multidisciplinair aanpakken. 1. Psychosociale steun bestendigen. 2. Multidisciplinaire hulpverlening ontwikkelen. 2. Focus op de doelstellingen. 1. Sensibiliseren. 2. Individuele hulp van boeren en tuinders. 1. Verdeling provincies. 2. Verdeling leeftijd. 3. Verdeling bedrijfstypes. 3. Acties om doelstellingen te realiseren. 1. Psychosociale begeleiding. 2. Juridisch. 3. Bedrijfstechnisch. 4. Het netwerk van vzw Boeren op een Kruispunt 1. : een kruispunt op het internet. 2. Perscontacten: aandacht vragen en discretie bewaren. 3. Samenwerkingsverbanden: het wiel niet heruitvinden. 1. Vlaams 2. Europees overleg 3. Andere 5. Efficiëntieverhoging door interne organisatie. 1. CRM : digitalisering van de bedrijfsorganisatie. 2. Interne opleiding verhoogt de efficiëntie. 3. Medewerking van andere adviesorganisaties verlicht de taak. 4. Dat meen je niet? Getuigenissen wekken verwondering. Luctor, sed emergo? 2

3 1. Fundamenten door initiatiefnemers en oprichters 1.1. Oprichtingsgeschiedenis: behoefte van de sector Vzw Boeren op een Kruispunt is een gemeenschappelijk initiatief van de Vlaamse overheid en Cera. De Vlaamse land- en tuinbouw wordt al jaren gestuurd door een beleid dat dynamisch ondernemerschap probeert mogelijk te maken. Ondanks de goede samenwerking met de belanghebbenden, ontvingen beleidsmakers toch verschillende signalen waaruit blijkt dat nogal wat ondernemers binnen dit beleid de weg niet meer vinden. Sommigen kampen met psychosociale en bedrijfsmatige problemen waarvoor het beleid met de bestaande instrumenten niet snel een oplossing vindt. Al in 2005 werden de eerste voorbereidende vergaderingen gehouden om middelen te reserveren om aan boeren en tuinders in moeilijkheden meer aandacht te kunnen besteden. Daarnaast steunde Cera al sinds 2000 het federale project Agricall, een project dat voor dit soort problemen een gedeeltelijke oplossing bood. Projectleider ISW-Limits gaf sinds datzelfde jaar psychosociale steun aan boeren en tuinders in moeilijkheden. Doordat dit waardevolle project werd beëindigd, ging Cera op zoek naar een opvolger om de ervaring, de kennis en (vooral) de al behaalde resultaten te bestendigen. Daarom nam de toenmalige Minister voor Landbouw, Yves Leterme, volgende visie op in zijn beleidsnota : Niet iedereen kan het ritme van de vrije markt en de hiermee gepaarde gaande noodzakelijke herstructureringen volgen, en niet iedereen wenst dat te doen. Sommigen zullen overwegen over te stappen naar een ander beroep..voor hen wil ik zorgen voor een professionele begeleiding op mensenmaat. Dit zal vanaf 2007 gebeuren via de vzw Boeren op een Kruispunt. De initiatiefvergaderingen van de Vlaamse overheid en Cera werden door de belangrijkste landbouworganisaties (Boerenbond, KVLV-Agra en het Algemeen Boerensyndicaat) omgezet in een concreet project. Met de oprichting van de nieuwe hulporganisatie vzw Boeren op een Kruispunt werd ingegaan op de vraag van beide initiatiefnemers. De officiële oprichting kwam er naar aanleiding van Agriflanders op 11 januari was dus het vierde werkingsjaar van vzw Boeren op een Kruispunt. 3

4 1.2. Organisatie voor mensen op een kruispunt Vzw Boeren op een Kruispunt richt zich tot boeren op een kruispunt. Met het woord boeren willen we duidelijk maken dat de organisatie zich in eerste instantie richt op de zorgen van boeren en tuinders, van mensen, van gezinnen. De meeste aandacht gaat dus naar de ondernemer en zijn gezin. De zorg voor de onderneming, de boerderij of het tuinbouwbedrijf is voor de vzw geen prioriteit, maar kan een hulpmiddel zijn om het welzijn van de betrokkenen te vergroten. Op een Kruispunt wil zeggen dat de hulp gericht is op adviesvragers in nood, op mensen die op zoek zijn naar wat de toekomst hen brengen kan. Elke dag moeten ondernemers met hun gezin keuzes maken. Bedrijfsleiders die nog goede relaties hebben met de bestaande adviesorganisaties, zijn meestal het kruispunt van de beslissing snel gepasseerd. Boeren echter die niet meer de middelen of de kracht hebben om zelf advies te halen of door hun precaire situatie in een sociaal isolement zijn geraakt, missen vaak de noodzakelijke ondersteuning. Ze hebben het gevoel in een doodlopende straat te zijn terechtgekomen, ze zien geen uitweg meer. Kruispunt slaat dus niet zozeer op de noodzaak te moeten kiezen, maar veeleer op de moeilijkheid haalbare mogelijkheden te (h)erkennen. De adviesvragers, de boeren op een kruispunt, kunnen dus het best omschreven worden als agrarische ondernemers in moeilijkheden. Als ondernemers die weer een toekomst willen, die hun welzijn en dat van hun gezin willen vergroten binnen hun persoonlijke, economische, juridische en maatschappelijke ondernemingskader. Vzw Boeren op een Kruispunt is een sociaal-economische dienst voor boeren en tuinders in moeilijkheden. De taken van de hulporganisatie bestaan uit: Het sensibiliseren van de sector, de maatschappij en het beleid over de mogelijke problemen van boeren en tuinders. Het individueel helpen van boeren in moeilijkheden, met respect voor elke betrokkene. Het verspreiden van kennis en ervaring als middel om moeilijkheden te voorkomen. Vanuit de opgebouwde ervaring problemen omschrijven en oplossingen suggereren aan de raad van bestuur en het beleid. Sindsdien wordt er op iedere Raad van Bestuur een overzicht gegeven van de belangrijkste waarnemingen en gebeurtenissen in de sector. 4

5 1.3. Organigram (situatie eind 2010): een breed steunvlak Op de Raad van Bestuur en de Algemene Vergadering van 17/03/2010 werd het organigram van de vzw gewijzigd en vereenvoudigd. Voorzitt er Dirk Lips Algemene Vergadering Boerenbond Cera KVLV-Agra ABS Van Keerberghen Georges Van Olmen Joris Daenen Lies De Bolle Luc Lindemans Isabelle Braecken Marie-Jeanne Bellegeer Lut Vandenbussch e Cecile Coussement Frans Van Liefferinge Jules Raad van Bestuur Voorzitter Boerenbond Cera KVLV-Agra ABS Dirk Lips Van Keerberghen Georges Daenen Lies Lindemans Isabelle Bellegeer Lut Coussement Frans Van Liefferinge Jules Lips Dirk Voorzitter Focke Riccy Directeur De Foer Ann Office Manager Braekman Pascal Adviseur Oost-Vlaanderen Vlaams-Brabant(zuid) Decoster Jos Adviseur Limburg Vlaams-Brabant (noord) Persyn Martine Adviseur West-Vlaanderen Wybo Annelies Adviseur Antwerpen Bovendien heeft vzw Boeren op een Kruispunt 10 free-lance psychologen en 20 vrijwilligers. Vier jaar na de opstart draait de dienstverlening van vzw Boeren op een Kruispunt dus op een team van 36 mensen. 5

6 1.4. Financieel beleid : basis voor verankering. De financiering van vzw Boeren op een Kruispunt is geëvolueerd. Bij de start kon de vzw genieten van een belangrijk startkapitaal van de Koning Boudewijnstichting en de Nationale Loterij. Met dat startkapitaal konden de werkingskosten van de eerste maanden worden gedekt. Naast het lidgeld van de oprichters Boerenbond, KVLV-Agra en het Algemeen Boerensyndicaat, was het grootste deel van de financiering voorzien door de Vlaamse overheid en Cera. In 2009 besliste de Boerenbondgroep (Boerenbond en KVLV-agra) om de vzw jaarlijks bijkomend financieel te steunen om een verdere uitbouw van de organisatie mogelijk te maken. In 2010 kreeg vzw Boeren op een Kruispunt bijkomende steun van alle Vlaamse provincies. Voor de periode is er ook een Europese steun (Grundtvig) toegekend om de samenwerking met de Europese collega s mogelijk te maken. 2% 9% 14% 18% 57% Vlaamse overheid Cera Boerenbond-KVLVagra Grundtvig Europa 6

7 1.5. Dienstverlening multidisciplinair aanpakken Psychosociale steun bestendigen. Aangezien vzw Boeren op een Kruispunt zich vooral richt op het welzijn van boeren en tuinders in moeilijkheden, is de psychosociale zorg voor deze doelgroep uiteraard erg belangrijk. In 2010 werkte vzw Boeren op een Kruispunt samen met 10 freelancepsychologen. Hiermee kan de kwaliteit van de begeleiding van individuele adviesvragers met psychosociale problemen bewaard blijven. Bovendien blijven de psychologen ter beschikking om over de specifieke psychosociale onderwerpen preventievergaderingen te leiden. En ten slotte worden dezelfde psychologen ook ingeschakeld voor de verdere interne opleiding van de adviseurs inzake psychosociale onderwerpen. Tijdens 2010 bezochten zij 36 nieuwe gezinnen (in totaal 189 bezoeken). Na ieder bezoek wordt een kort verslag gemaakt en verwerkt in de CRM (Customer Relationship Management). De freelance-psychologen gaven 21 vergaderingen voor vooral boerinnen en tuindersvrouwen over psychosociale onderwerpen. Hiermee bereikten ze meer dan 400 gezinnen. Bovendien waren er drie overlegmomenten met het adviseursteam: (psychologen en vaste medewerkers). Opleiding over nieuwe vergaderingonderwerpen. Intervisie en supervisie over bepaalde adviesvragers. De vrijwilligers en psychologen hebben toegang tot een beschermde website waar ze succesvolle begeleidingstools kunnen afhalen. 7

8 Multidisciplinaire hulpverlening ontwikkelen. Vzw Boeren op een Kruispunt wil meer dan louter psychosociale begeleiding. De psychologie van een land- of tuinbouwer is speciaal: Een land- of tuinbouwer identificeert zich immers met het succes van zijn bedrijf. Bovendien moeten hulpverleners weten dat zijn geschiedenis een belemmering vormt om snel standaard oplossingen te aanvaarden. Vanaf zijn geboorte wordt hij door zijn omgeving voorbestemd land- of tuinbouwer te worden. Bij de overname krijgt hij het voorrecht (maar tegelijk ook de plicht) het bedrijf van zijn ouders verder te zetten. De land- of tuinbouwer moet de dagelijkse problemen snel zelf kunnen oplossen. Voelt de land- of tuinbouwer in een kruispuntsituatie dat hij op het voorziene traject niet alleen verder kan, dan is het belangrijk dat de adviesvrager inzicht krijgt in zowel de bedrijfsproblemen als in de persoonlijke problemen. Het merendeel van de boeren en tuinders kan deze problemen bespreken met adviseurs van andere netwerken. Sociaal isolement en financiële moeilijkheden leiden er echter toe dat onze doelgroep de bestaande adviseurs niet langer aanspreekt. Het team adviseurs van de vzw bestaat uit vijf medewerkers. Zij kennen de bedrijfsproblemen van de sector doordat ze er zelf in zijn opgegroeid, door opleiding en door praktische ervaring. Hun persoonlijke engagement en de interne opleiding zorgen ervoor dat ze tegelijkertijd ook oog hebben voor de menselijke reacties op dit soort problemen. In veel gevallen kunnen de adviesvragers en hun gezin weer op de rails worden gezet door hun bedrijfsproblemen ter harte te nemen en mee te zoeken naar een oplossing. Door daarnaast ook de persoonlijke verwachtingen aan te passen aan de concrete mogelijkheden, geven we de land- of tuinbouwer weer de moed ondernemer te zijn én te blijven. Het belang van de vzw Boeren op een Kruispunt blijft niet beperkt tot gunstige effecten voor het individu. Door zorgen en problemen van mensen ter harte te nemen, voorkomen we ook ongewenste uitwassen voor het gezin, voor de sector en zelfs voor de hele maatschappij. 8

9 2. Focus op de doelstellingen 2.1. Sensibiliseren. In de statuten van vzw Boeren op een Kruispunt staat sensibiliseren als eerste taak genoteerd. De voorbije vier jaar werd de sector geconfronteerd met verschillende crisissen: De grondstoffencrisis trof de intensieve veehouderij. De energiecrisis trof de glastuinbouw. De zuivelcrisis trof de melkveehouderij. In 2010 werd vooral de intensieve veehouderij bedreigd door een nieuwe grondstoffencrisis. Deze extra kosten maken de ondernemers extra ongerust omdat ze vermoeden dat ze in de nabije toekomst niet zullen kunnen voldoen aan nieuwe bijkomende wettelijke eisen: - Groepshuisvesting in de zeugenhouderij - Verrijkte kooi in de leghennensector. De crisissen van de voorbij jaren, blijven voelbaar in alle subsectoren van de land- en tuinbouw. Het duurt jaren vooraleer een conjunctureel verlies kan terugverdiend worden door de ondernemingen. Hierdoor namen alle land- en tuinbouworganisaties zelf initiatieven om de brede bevolking bewust te maken van de problemen waarmee alle boeren en tuinders worden geconfronteerd. Vragen van de media (radio, televisie en kranten) konden we niet altijd volledig beantwoorden. Onze vzw is een hulporganisatie die zich richt tot een beperkte groep land- en tuinbouwers. Daardoor is er een reëel risico dat de media het brede sectorprobleem tot dit beperkte aantal land- en tuinbouwondernemingen zouden marginaliseren. In 2010 hebben we eerder het gevoel dat de media de structurele problemen in de land- en tuinbouw begrijpt. Tot nog toe is de sensibiliseringsopdracht beperkt ingevuld door onze internetmailings naar erfbetreders, politici en bekende sociale netwerken. Tegelijkertijd werden we op diverse vergaderingen ontvangen in de schoot van de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG), van het Vlaams Netwerk Armoede (2009) en van de overheid. 9

10 2.2. Individuele hulp van boeren en tuinders Negentig procent van de beschikbare tijd en de beschikbare middelen werd en wordt besteed aan het individueel opvolgen en begeleiden van adviesvragers Verdeling provincies Vzw Boeren op een Kruispunt richt zich tot alle boeren en tuinders in Vlaanderen die tot de doelgroep behoren. Sinds het opstarten van de vzw werden alle bezochte bedrijven in een database opgeslagen. Eenmalige en soms anonieme telefoons werden niet genoteerd Verdeling leeftijd Van een groot aantal bedrijven hebben we de leeftijd van de aanvrager genoteerd. De jongste is twintig, de oudste tachtig. De gemiddelde leeftijd is op 48 jaar. 10

11 Geboortejaar adviesvragers Uit deze grafiek is duidelijk af te leiden, dat er meer boeren in het tweede deel van hun carrière in problemen komen. Het is wel verwonderlijk dat deze boeren niet terecht kunnen bij hun gangbare voorlichters Verdeling bedrijfstypes Op een groot aantal bedrijven is een bedrijfseconomische analyse nodig. Het is de bedoeling de activiteitsgegevens zo goed mogelijk in de interne database op te nemen. De belangrijkste sectoren van 2010 worden hierop volgend voorgesteld. Aantal aanmeldingen in 2010 van vleesvarkensbedrijven = 48 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% < >

12 Aantal aanmeldingen in 2010 van zeugenbedrijven = 40 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% < <500 Aantal aanmeldingen in 2010 van melkveebedrijven = 58 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% < L L L L L L L L L L L L L >

13 Aantal aanmeldingen in 2010 van glastuinbouw bedrijven = 13 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% <10,000m³ 10,000m³-19,999m³ >20,000m 13

14 2.3. Preventievergaderingen zijn geen wervingsvergaderingen. De derde opdracht van vzw Boeren op een Kruispunt is preventie. Door de onverwachte toevloed van vragen worden de preventievergaderingen expliciet adviesvergaderingen. Omdat we met onze partners de afspraak maakten dat ook zij de vragen van bedrijven in nood zouden helpen beantwoorden, roepen we de aanwezige deelnemers telkens op zelfstandig een beroep te doen op de bestaande adviesnetwerken. De medewerkers van vzw Boeren op een Kruispunt werden geregeld uitgenodigd de vzw voor te stellen. Deze vergaderingen boden ons een podium om de preventieopdracht ten volle uit te voeren. Door een heel concrete voorstelling te geven van onze ervaringen en gevonden oplossingen, konden we in vier jaar tijd minstens zeven duizend boeren en tuinders ontmoeten en informeren (in totaal waren er 339 vergaderingen: 47 in 2007, 78 in 2008, 105 in 2009, 109 in 2010). Per week worden er gemiddeld 2 presentaties gegeven door eigen adviseurs of freelance psychologen. Eind 2010 werden daarom bijkomende psychologen aangeworven, die zich enkel gaan focussen op praktische voordrachten over psychosociale onderwerpen. Voor het seizoen werd een nieuwe opleiding rond kerncompetenties uitgewerkt. Deze presentatie werd ook al gegeven in een vergadering van voorlichters. De vraag naar opleidingen blijft op peil : voor 2011 zijn reeds 36 vergaderingen gepland of gehouden. Bovendien sturen we via regelmatig digitale Nieuwsbrieven naar de adviesverleners en geïnteresseerden. Tot op heden zijn er 1100 ingeschrevenen. Twee maal per jaar sturen we een algemene mailing naar al wie ooit met ons contact had: veevoedersector, banksector, OCMW s. Adviesvragers die niet beschikten over een internetverbinding, kregen in oktober via de post een papieren Nieuwskrant opgestuurd. Mogelijk moeten we in de toekomst meer papieren nieuwsbrieven versturen: we merken immers dat heel wat bezitters hun berichten amper lezen. 14

15 3. Acties om doelstellingen te realiseren. Het begeleiden van gezinnen in nood is een multidisciplinair proces. Om toch een beeld te geven van de mogelijke acties, werden de deelacties zoveel mogelijk in het managementsysteem geregistreerd. Bij de interpretatie van de gegevens mogen we ervan uitgaan dat op de meeste bedrijven een aantal acties tegelijk werd uitgevoerd Psychosociale begeleiding. Standaard wordt elke nieuwe adviesvrager persoonlijk op het bedrijf bezocht. Alle ondernemers voelen zich persoonlijk gesteund doordat we hun problemen en vragen ernstig nemen, hen blijven respecteren en ze motiveren opnieuw zelfvertrouwen op te bouwen. Elk gezin wordt geholpen om zijn eigen mogelijkheden, rekening houdend met eventuele beperkingen, te (her)ontdekken en optimaal te benutten. Waar de vaste medewerkers van vzw Boeren op een Kruispunt merken dat voor de psychologische steun een therapeutische begeleiding moet worden opgestart, wordt een ervaren psycholoog ingeschakeld. De voorbije drie jaar was dit voor 191 gezinnen het geval. Deze extra inspanningen blijven noodzakelijk: in drie jaar werden we 45 keer geconfronteerd met suïcideneiging en meer dan 50 keer met zware relatieproblemen (tussen huwelijkspartners of tussen generaties). Ook gezinnen die geconfronteerd worden met zware stress, depressie of psychische ziekte verdienen gespecialiseerde extra begeleiding. Verdeling over de provincies. 15

16 Op het moment zijn we aan het onderzoeken hoeveel aangemelde gezinnen er zijn doorverwezen vanuit de gangbare geestelijke gezondheidszorg en hoeveel begeleide gezinnen door ons effectief werden doorverwezen naar de gangbare gezondheidszorg Juridisch. De mogelijkheden van land- en tuinbouwers in moeilijkheden worden vaak bepaald door juridische regels. Het is dikwijls noodzakelijk dit juridische kader in de taal van de adviesvrager te vertalen. Juridische uitleg ging vooral over de reglementering bij zelfstandige stopzetting (zelf vereffenen), over het aanvragen van een pensioen en over de procedure bij gedwongen stopzetting (faillissement). In de tweede helft van 2009 tot einde 2010 was er de mogelijkheid een crisispremie aan te vragen. Vzw Boeren op een Kruispunt heeft deze reglementering zo goed mogelijk uitgelegd voor boeren en tuinders die er recht op hadden. 8 keer aangevraagd, 29 keer geadviseerd. Bij juridische vragen, waar we zelf geen oplossing kunnen voor bedenken, hebben we een eigen netwerk van juristen, die en landbouw en de wetgeving rond bedrijven in moeilijkheden kennen. 16

17 3.3. Bedrijfstechnisch. Veel boeren en tuinders zien hun toekomst alleen in het verder zetten van hun activiteiten. Aangezien verschillende sectoren grote verliezen hebben geleden, proberen we telkens de haalbaarheid van hun plannen te onderzoeken. Hiervoor maken we waar mogelijk en nodig een bedrijfseconomische analyse. Acties 2010 N % ja % neen Balansanalyse % 40% Rendementsberekening % 39% Kasplanning gemaakt % 77% N % geadviseerd % aangevraagd Neen Uitstel kapitaalaflossing % 21% 65% Sociale bijdragen % 24% 62% Crisispremie 144 5% 20% 75% N % ja % neen Advies inkomen buiten bedrijf % 54% Advies herfinanciering % 78% Arbeidsorganisatie % 73% Relatiebemiddeling % 83% Zelfmoordrisico xxx xx% xx% Zelfvertrouwen hersteld % 31% Onafhankelijk van dit resultaat stellen veel boeren en tuinders zich de vraag hoe ze de kortlopende schulden (leveranciers) betaald zullen krijgen. Daarom werd op 23% van de bedrijven ook een kasplanning uitgevoerd. Voor deze kasplanning werd een handleiding geschreven. Die handleiding werd op de website van de vzw geplaatst: Financiële problemen gaan dikwijls samen met psychosociale problemen: in een aantal gevallen kunnen we de mensen helpen door hun bedrijf terug op de rails te krijgen. In andere gevallen moeten we onze begeleiding focussen op de psychosociale problematiek. - Relatieproblemen : de druk van het bedrijf zorgt dikwijls voor communicatieproblemen: dit kan uiteindelijk een relatie onderuit halen. We 17

18 hebben wel de indruk dat, als we tijdig op het bedrijf uitgenodigd worden, de persoonlijke problemen terug bespreekbaar kunnen gemaakt worden. De adviesfolder geeft sommige mensen al verheldering. - Mensen, die het niet meer zien zitten, spreken soms over de wens om uit het leven te stappen. Vzw Boeren op een Kruispunt neemt de tijd om mensen, die hiermee worstelen, te ondersteunen. Speciaal voor deze problematiek hebben we een actieplan opgesteld. Dit actieplan werd uitgebreid besproken met de adviseurs, psychologen en vrijwilligers. - Alle begeleiding staat of valt met het herstel van het geloof en vertrouwen: geloof en vertrouwen in de sector, in het eigen bedrijf en in eigen kunnen. Door de draaglast in verhouding te brengen met de draagkracht van de betrokkene, krijgt de adviesvrager meestal terug genoeg zelfvertrouwen om contact op te nemen met de klassieke adviesverlening, met vrienden en collega s. 18

19 4. Het netwerk van vzw Boeren op een Kruispunt : een kruispunt op het internet. De website werd sinds de opening ervan druk bezocht. Het laatste jaar hadden we meer bezoekers dan de vorige 3 jaar. Het is wel opvallend dat het aantal paginadownloads, niet evenredig is gestegen: blijkbaar vinden de mensen via zoekrobot op de inhoudstabel sneller wat ze zoeken. sinds start 2010 Aantal bezoekers Aantal bezoeken Aantal paginadownloads De website bevat alle informatie die de adviseurs verzamelden en nuttig kan zijn voor alle boeren en tuinders en hun adviesgevers. De meest bezochte pagina s zijn Het administratieproject De archiefpagina De adviesfolders Perscontacten: aandacht vragen en discretie bewaren. Sinds het opstarten van de vzw registreerden we 245 referenties in de geschreven pers, radio en televisie. In 2010 kregen de vzw Boeren op een Kruispunt 109 maal media-aandacht. Zoveel mogelijk publicaties werden beschikbaar gesteld op de mediapagina van de website. De eerste 4 jaar van ons bestaan verspreidden we over diverse onderwerpen tienduizend adviesfolders. Het is belangrijk om regelmatig de media te halen: zo kunnen boeren en tuinders, die niet meer aangesloten zijn bij een sociale organisatie, onze coördinaten vinden. Bovendien kunnen de gangbare voorlichters van bedrijven, sociale en syndicale organisaties onze doelstellingen bekend maken bij de doelgroep. 19

20 Op onze website vragen we ook gewone boeren en tuinders, om te zorgen voor hun buren, collega s en familieleden. 20

21 4.3. Samenwerkingsverbanden: het wiel niet heruitvinden In Vlaanderen en in de ons omringende landen ontwikkelden verschillende organisaties een gelijkaardige activiteit. De meeste organisaties hebben jarenlang ervaring opgedaan. Omdat we enerzijds te weinig middelen hebben om zelf alle oplossingen te ontwikkelen en omdat collega-organisaties zich met hun regionale of sectorgerichte focus niet bedreigd voelen, kunnen we vlot contacten leggen en al bestaande oplossingen bij hen halen en in onze werking implementeren. Omdat onze werking vooral met publieke middelen wordt gefinancierd, zijn we zelf ook bereid onze kennis en ervaring ter beschikking te stellen van andere organisaties. Extra voordeel hiervan is dat we hierdoor deel worden van verschillende netwerken Vlaams: overleg met de collega-organisaties Efrem en Tussenstap. Beide richten zich op gelijkaardige adviesvragers in de sector van de kmo s. Deze twee organisaties bieden samen met vzw Boeren op een Kruispunt een opleiding aan, die gecoördineerd wordt door de Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten (VVSG). De opleiding leert OCMW-medewerkers hoe ondernemers in nood kunnen worden geholpen. U kan deze opleiding vinden op Europees overleg: met Solidarité des Paysans (Frankrijk), Agricall Wallonie, BAG (Duitsland) en de Zwitserse Sorgentelefon. Om de verplaatsingen voor dit overleg te financieren werd bij de Europese overheid een Grundtvigproject aangevraagd. Het project werd goedgekeurd door Epos. (Loopt ten einde september 2011) Ondertussen haalde vzw Boeren op een Kruispunt het ESF-kwaliteitslabel: dit maakt de weg vrij om in de nabije toekomst een ESF-project aan te vragen. De eerste contacten met potentiële partners werden al gelegd Andere: Vzw Boeren op een Kruispunt heeft zelf ook nog contact met collega s in Nederland (Stichting Zorg om Boer en ZLTO) en Groot-Brittannië (Farm Crisis Network). Alle samenwerkingsverbanden staan gelinkt op de website. 21

22 5. Efficiëntieverhoging door interne organisatie Vzw Boeren op een Kruispunt is een jonge organisatie binnen een maatschappij waarin vooral beschikbare tijd en financiële middelen belangrijk zijn. Van bij de start werd getracht de beschikbare tijd en de beschikbare middelen zo efficiënt mogelijk in te zetten. Daarom zijn we georganiseerd als een normaal bedrijf, als een onderneming die haar toekomst wil verdienen met resultaten. 90 procent van de arbeidstijd gaat naar individuele begeleiding, de medewerkers zijn maximaal bereikbaar: In 2010 alleen al werden 1049 bedrijfsbezoeken geregistreerd. (860 door de adviseurs en 189 door de psychologen) De medewerkers hebben km gereden. Dit vertegenwoordigt ongeveer 1832 uur rijtijd (of het equivalent van een voltijds medewerker). In 2010 werd meer dan euro uitgegeven aan communicatie via internet, gsm en telefoon. De medewerkers van vzw Boeren op een Kruispunt belden zelf 169 uur naar adviesvragers. De tijd dat werd besteed aan inkomende telefoons is niet geregistreerd. Bovendien waren we aanwezig op alle belangrijke land- en tuinbouwbeurzen om daar zoveel mogelijk boeren en tuinders te ontmoeten CRM : digitalisering van de bedrijfsorganisatie Om tijd en kosten te besparen kunnen alle adviseurs thuiswerken en van daar uit de adviesvragers gaan bezoeken. Om overleg in teamverband mogelijk te maken, moeten dossiers vlot voor iedereen beschikbaar zijn. Om veiligheidsredenen werd in 2009 besloten een CRM (klantenregistratiesysteem) te installeren waarmee alle gevoelige informatie over adviesvragers kan worden uitgewisseld. Bovendien zorgt dit systeem voor een betere interne organisatie en is de continuïteit verzekerd wanneer dossierbeheerders wegens vakantie of ziekte niet snel beschikbaar zijn. De verzamelde informatie kan geanonimiseerd worden geanalyseerd. Na verwerking kan deze informatie als beleidsinformatie worden gebruikt. In 2010 heeft het systeem zijn waarde kunnen bewijzen: De planning van de activiteiten is traceerbaar op niveau van medewerker en op niveau van de adviesvrager. Op vraag van het beleid kunnen we snel een foto maken van de gebeurtenissen in de sector. 22

23 In het opvolgingsbeleid van bedrijven kunnen we vlot na ons laatste bezoek opzoeken welke activiteiten er belangrijk waren en welke zaken nog moeten opgevolgd worden Interne opleiding verhoogt de efficiëntie. Adviseurs verzamelen door hun dagelijkse werk en het volgen van verschillende opleidingen veel informatie. Die informatie wordt tijdens het teamoverleg met anderen gedeeld. Op het teamoverleg werden externe specialisten uitgenodigd om een specifieke opleiding te geven (psychosociale begeleiding, wetgeving over vereffening en/of gedwongen stopzetting, financiële analyse ). - Een medewerkster van Steunpunt Zelfstandigen van de Christelijke Mutualiteiten kwam ons uitgebreid voorlichten over de mogelijkheden om het sociaal statuut van zelfstandigen in nood in orde te brengen. - De VDAB organiseerde op onze vraag een volledige dag opleiding over de dienstverlening aan zelfstandigen in moeilijkheden: de werkwinkel, de jobcoach, de vele opleidingsmogelijkheden 5.3. Medewerking van andere adviesorganisaties verlicht de taak. Op vraag van vzw Boeren op een Kruispunt werden binnen de bestaande adviesorganisaties diverse nieuwe initiatieven genomen. Over ons administratieproject werd op 23 april op het kabinet van Minister Kris Peeters een studienamiddag georganiseerd voor een aantal belangrijke administraties in land- en tuinbouw. De opdracht om meer boeren en tuinders een opleiding te geven rond administratie werd ondertussen overgenomen door Boerenbond, KVLV-agra, ABS en VABS. Zij organiseerden samen tientallen vergaderingen over het onderwerp. De kasplanningstool werd door verschillende banken overgenomen om boeren en tuinders te ondersteunen in een proactieve opvolging van hun kasstromen. 23

24 5.4. Dat meen je niet? : Getuigenissen wekken verwondering. In 2010 werden we geconfronteerd met een zware crisis in de intensieve veehouderij. Vooral de aandacht voor de problemen bij de varkenshouders, leidde veel beleidsmensen en media met vragen naar vzw Boeren op een Kruispunt. Onze geanonimiseerde verhalen over het menselijk lijden van boeren en tuinders wekken verwondering. Toehoorders hebben moeite om te geloven hoe erg de boerengezinnen onder dergelijke crisis lijden. Nu we door meer dan 3% van de Vlaamse bedrijven zijn geconsulteerd, worden deze getuigenissen niet meer gemarginaliseerd. Boeren en tuinders durven meer uitkomen met hun verhaal. Hun klassieke vertegenwoordigers worden uitgebreid geappelleerd om zich actief en continu te concentreren op de oorzaken van problemen en het zoeken van oplossingen. Dit is een positieve evolutie voor de sector en voor de vzw zelf. Op deze manier hopen we ons in 2011 meer te kunnen concentreren op de essentie van onze taak: het verhogen van het welzijn van boeren en tuinders in nood. In het voorliggend verslag kreeg u een zicht op onze activiteiten: cijfers en statistieken geven niet alles weer. Alles begint en eindigt met geloof en vertrouwen. Nadat alle problemen van de individuele beoordeling in kaart staan en tot in detail berekend zijn, moet er een weg gezocht worden die het vertrouwen krijgt, van betrokkene, zijn gezin, zijn zakenpartners en zijn omgeving. Hetzelfde geldt voor een kleine vzw als Boeren op een Kruispunt: onze organisatie bestaat dankzij de steun van de sector en de maatschappij, om individuele boeren en tuinders in nood te kunnen steunen. Ook in 2011 kan u op ons rekenen. Aalter, 1 maart Dirk Lips Voorzitter Riccy Focke Directeur 24

25 Vaststellingen vanuit ervaringen vzw Boeren op een Kruispunt: De gemiddelde schuldenlast van de geanalyseerde bedrijven zit op euro. Hiervan zit euro op lange termijn (investeringskrediet). De rest is kortlopend gefinancierd : door de banken en door de leveranciers. Het feit dat zoveel kortlopend krediet zit bij de leveranciers, is niet normaal. Vandaag (juni 2011) zijn de groentesector (EHEC) en varkenssector (grondstoffencrisis) in diepe crisis. De vraag voor hulp aan deze sectoren kunnen we alleen maar ondersteunen. Doorverwijs naar de gangbare psychosociale begeleiding van CAW en CGG blijft lastig door de lange wachtlijsten en de grote afstand met de leefwereld van de zelfstandige. Nochtans worden we geconfronteerd met ernstige risico s, die een snelle intake verantwoorden. 23% van de boeren en tuinders staan alleen op hun bedrijf als vrijgezel, gescheiden of weduwe/weduwnaar. Dit maakt het extra moeilijk om aan alle noodzakelijke competentie-eisen te voldoen als ondernemer. Indien het inkomen dan in het gedrang komt, kunnen de hiaten ook niet ingekocht worden via de zakelijke dienstverlening. Er zijn verschillende juridische problemen voor bedrijven in nood, die een nadere studie vragen. Deze problemen doen zich voor in de fase voor de stopzetting (Basel II-normen), tijdens de fase van stopzetting (faillissementswetgeving) en erna (meldingen Nationale Bank / huwelijksvermogensrecht). Bij de analyse van de stoppers (NIS ) blijkt dat 6% jonger is dan 35 jaar, 20% tussen de 35 en 45 jaar en 27% tussen de 45 en 55 jaar. (51% van de stoppers stopt dus voortijdig. Daarom is vzw Boeren op een Kruispunt begonnen met het project Nieuwe start. Hierin worden de nieuwe toekomstmogelijkheden van de stopper geconcretiseerd (als werknemer of zelfstandige) en de concrete begeleiding van de stopzettingprocedure zelf verbeterd. De Financial Return of Investment van vzw Boeren op een Kruispunt is in 4 jaar uitgebreid. Direct heeft de vzw impact op het welzijn van boeren en tuinders, doordat depressies tijdig worden opgemerkt en aangepakt, suïciderisico s worden ter harte genomen. Op zakelijk vlak worden grotere problemen voorkomen. Sommige bedrijven beslissen tijdig te stoppen om een faillissement te voorkomen. In andere gevallen worden faillissementen menselijk begeleid. Het gezin krijgt ondersteuning de herstart of doorstart in hun leven als werknemer of nieuwe zelfstandige. Indirect werkt de vzw ook voor het doelpubliek via de website, de nieuwsbrieven en de publicaties, voordrachten en rapporteringen naar het beleid. 25