5 jaar Hulp aan Boeren en Tuinders in Nood. Jaarverslag Vzw Boeren op een Kruispunt Partners in begeleiding naar een betere toekomst.

Transcriptie

1 5 jaar Hulp aan Boeren en Tuinders in Nood Jaarverslag 2011 Vzw Boeren op een Kruispunt Partners in begeleiding naar een betere toekomst. Vzw Boeren op een Kruispunt Ondernemersnummer Brouwerijstraat Aalter Tel

2 Inhoudstafel: Voorwoord 1. Inleiding: ontstaansgeschiedenis 2. Missie 3. Normen en Waarden 4. Strategische visie 5. Taken 6. Organisatieaspect: formeel 7. Organisatieaspect: technische organisatie 8. Organisatieaspect: human resources 9. Organisatieaspect: kwaliteitsbewaking 10. Organisatieaspect: extern communicatiebeleid 11. Begeleiding in cijfers 12. Plannen voor de volgende vijf jaar 13. Slot: E=mc 2 Eindredactie: Filip van Brabander BlueText 2

3 Voorwoord Vijf jaar vzw Boeren op een Kruispunt: samen verder naar een betere toekomst Een bedrijf uitbouwen in de land- en tuinbouw sector brengt heel veel specifieke uitdagingen met zich mee: hierdoor blijken nog te veel land- en tuinbouwers hun weg als ondernemer niet (meer) te kunnen vinden. Vzw Boeren op een Kruispunt, vijf jaar geleden na initiatief van de Vlaamse overheid en Cera Coöperatie opgericht door de landbouworganisaties Algemeen Boerensyndicaat, Boerenbond en KVLV-Agra, begeleidt deze land- en tuinbouwers in nood en heeft als missie hun welzijn te verhogen en nieuwe kansen te creëren. Vzw Boeren op een Kruispunt ziet welzijn als een breed concept. Niet alleen materieel bezit en inkomen zijn belangrijk, ook de woonomgeving, de lichamelijke en geestelijke gezondheid, de opleidingsmogelijkheden, ontspanning en sociale contacten maken er fundamenteel deel van uit. Daarom omvat de begeleiding door de vzw diverse bedrijfsmatige, technische, administratieve, financiële, juridische, emotionele en sociale elementen. Bij die begeleiding is een empathische benadering van de doelgroep door de vaste medewerkers, maar ook door freelancemedewerkers en vrijwilligers, van het allergrootste belang. Het takenpakket van de vzw Boeren op een Kruispunt is ruim. Statutair omvat het onder meer het sensibiliseren van de sector zelf en van sociale en beleidsorganisaties buiten de sector en individuele psychosociale en bedrijfsmatige hulp voor de gezinnen van de land- en tuinbouwer in nood. Daarnaast wordt, door de diverse problemen die in de land- en tuinbouwsector kunnen ontstaan in een brede kring bespreekbaar te maken, volop aandacht besteed aan preventie. Het organigram van de vzw weerspiegelt een platte structuur, wat snel beslissen en flexibel ondernemen mogelijk maakt en bovendien de betrokkenheid van alle deelnemers optimaliseert. Financieel wordt door de jaarlijkse publicatie van balans en resultaatrekening in het Belgisch Staatsblad doorzichtigheid voor bestaande en potentiële nieuwe partners gegarandeerd. Organisatorisch zijn de administratieve, fiscale en boekhoudkundige verplichtingen van de vzw volledig gedigitaliseerd, met als gunstig gevolg dat de inspanningen ervoor tot een minimum kunnen worden beperkt. Communicatie naar de doelgroep en andere belanghebbenden en geïnteresseerden gebeurt door middel van de druk bezochte website van de vzw. De bereikbaarheid wordt gegarandeerd door een continu open 0800-lijn. Alle acties, telefoongesprekken en bedrijfsanalyses worden per cliënt beheerd op een gehuurde CRM-server, langs een beveiligde lijn is deze informatie op elk moment door de medewerkers opvraagbaar. Algemeen kan worden gesteld dat door het gebruiken van zoveel mogelijk onlinetoepassingen de vzw over de meest moderne managementtools beschikt en dat flexibel en transparant kan worden gewerkt. 3

4 De adviseurs die de land- en tuinbouwers in nood begeleiden kennen de sector door een academische opleiding in de land- en tuinbouw. Daarnaast beschikken ze gemiddeld over twintig jaar beroepservaring als voorlichter, vertegenwoordiger of adviseur. Ze kunnen worden bijgestaan door freelancepsychologen. Ambassadeurs introduceren Boeren op een Kruispunt in de sector en vrijwilligers bieden adviesvragers ondersteunen in administratie, voeren klusjes uit of bieden een luisterend oor. Bedrijfsfilosofisch steunt de werking van vzw Boeren op een Kruispunt op de Japanse managementstrategie Kaizen, wat staat voor voortdurende, tot verbetering leidende verandering. Continu wordt door het team nagedacht wat we doen, hoe we het doen en hoe het eventueel beter kan. Belangrijke aandachtspunten hierbij zijn het zoveel mogelijk proactief oplossen van nieuwe problemen, het onderhouden van goede relaties met deskundigen en contacten met een brede waaier aan doelgroepen. Het principe time is money dwingt de vzw ertoe alle tijd en alle middelen optimaal te gebruiken. Vzw Boeren op een Kruispunt onderhoudt zo goed mogelijk contacten met de doelgroep én met de buitenwereld. De externe communicatie verloopt voor een groot deel via de partners, maar ook door deelname aan congressen en participeren in studie- en adviesgroepen, door het verstrekken van informatie op de website en door het uitsturen van mailings. Een van de resultaten hiervan is het grote aantal vermeldingen in de media, wat de naamsbekendheid van de vzw uiteraard zeer ten goede komt. In het jaarverslag zijn cijfers, grafieken en statistieken opgenomen die het beeld van de problemen waarmee land- en tuinbouwers in aanmerking komen concreet weergegeven. Na vijf jaar is het vanzelfsprekend erg belangrijk een blik op de toekomst te werpen. Cruciaal daarbij blijft het consolideren van de bestaande dienstverlening. In de praktijk zal die dienstverlening nog worden versterkt door onder meer het verspreiden van een maandelijkse nieuwsbrief, door het uitbreiden van de website met nog meer concrete ervaringen en door het verder faciliteren van het doorverwijzen naar andere diensten. Daarnaast plant de vzw een tevredenheidsonderzoek bij de cliënten om op basis van de resultaten daarvan de kwaliteit van de dienstverlening nog verder te verbeteren en worden acties om eenzaamheid binnen de doelgroep te doorbreken geïntensifieerd. Besluiten kan met het benadrukken van het belang van acceptatie van de voorlichting door de adviesvrager. Alleen als die deskundig advies accepteert en erin gelooft, kunnen positieve resultaten worden behaald. In de eerste vijf jaar heeft vzw Boeren op een Kruispunt bewezen dat de empathische benadering van adviesvragers, het werkelijk ter harte nemen van allerlei problemen en het engagement te blijven zoeken naar voor hen haalbare oplossingen, de acceptatiegraad van de adviezen en het uiteindelijk resultaat verhoogt. Voor het bereiken van de zo noodzakelijke positieve effecten wil het team van de vzw zich blijven inzetten. 4

5 Inleiding: ontstaansgeschiedenis. Vzw Boeren op een Kruispunt is een initiatief van de Vlaamse Overheid. De minister van Landbouw voert een beleid om ondernemerschap in land- en tuinbouw te ondersteunen en te vergemakkelijken. Omdat er ondanks alle inspanningen geregeld signalen binnenkomen van boeren en tuinders die hun weg als ondernemer niet meer vinden, werd al in 2006 onderzocht welke extra dienstverlening kon worden ontwikkeld. De Cera Coöperatie ondersteunde tussen 2000 en 2006 het daaraan voorafgaande initiatief Agricall, dat psychosociale steun bood aan boeren en tuinders in nood. Omdat vaak bleek dat de psychosociale problemen ontstonden door problemen met het bedrijf, werd gekozen voor een nieuw initiatief dat zowel de psychosociale als de bedrijfsmatige problemen helpt aanpakken. De vzw werd opgericht door de belangrijkste landbouworganisaties: Algemeen Boerensyndicaat, Boerenbond en KVLV-Agra. Bij de oprichting kreeg de vzw startkapitaal van de Koning Boudewijnstichting. Hierdoor konden in afwachting van de storting van subsidie de oprichtingskosten worden gefinancierd. De eerste jaren stelde de Cera Coöperatie geld ter beschikking om de psychosociale begeleiding in het begeleidingsconcept van vzw Boeren op een Kruispunt te integreren. Missie vzw Boeren op een Kruispunt heeft statutair als missie het welzijn van boeren en tuinders in nood te verhogen. Tot de standaardindicatoren van welzijn behoren niet alleen materieel bezit en inkomen, maar ook de woonomgeving, de lichamelijke en de geestelijke gezondheid, opleidingsmogelijkheden, recreatie en sociale contacten. Dit betekent dat het kader van vzw Boeren op een Kruispunt zich moet uitstrekken over de brede leefwereld en behoeften van individuele boeren en tuinders. Dit kader omvat alle technische, administratieve, financiële, juridische, emotionele en sociale aspecten die een land- of tuinbouwer in problemen kan brengen. Vzw Boeren op een Kruispunt probeert mensen te ondersteunen en te begeleiden, met als uiteindelijk doel de verbetering van hun materiële, mentale en sociale situatie. 5

6 Normen en waarden De medewerkers van vzw Boeren op een Kruispunt zijn aangesteld om daadwerkelijk mensen vooruit te helpen in alle domeinen waarin zich een probleem voordoet. Hierbij wordt uitgegaan van de bereidheid om in de crisis van de betrokkene te stappen, en hem/haar naar een betere situatie te begeleiden. Deze opdracht is gekoppeld aan normen en waarden als: beschikbaar zijn (indien nodig, regelmatig ook buiten de gangbare werkuren). betrokkenheid: zich bewust zijn van de opdracht het probleem te helpen dragen. integriteit: zich niet laten beïnvloeden door andere belangen dan de belangen van de adviesvrager. dienstbaar zijn (ook in minder evidente omstandigheden). vertrouwen verdienen (door problemen werkelijk ter harte te nemen en discretie te blijven bewaren indien dit door de adviesvrager wordt gevraagd). begrip en respect hebben voor iedereen: met veel of weinig beperkingen, door rekening te houden met het tempo van betrokkene maar steeds met als doel verbetering te realiseren als return voor de inzet van middelen. uitdagingen aanpakken om vooruitgang te boeken, ook al is dit in de gangbare begeleiding geen algemeen gegeven. initiatief nemen en blijven nemen om de hulpvrager verder te helpen in steeds veranderende omstandigheden. Dit betekent ook dat zoveel mogelijk een beroep wordt gedaan op deskundigen die betere oplossingen kunnen helpen bewerkstelligen. Deze normen en waarden worden ook zoveel mogelijk gevraagd van de freelancemedewerkers en vrijwilligers. 6

7 Strategische visie Het was bij aanvang de bedoeling van de initiatiefnemers en de oprichters een hulporganisatie op te richten die de moed heeft alle aspecten van de opdracht te aanvaarden en die hulporganisatie tegelijkertijd zo te omkaderen dat dergelijke begeleiding ook concreet mogelijk is. Dit alles vanuit een ambitieuze visie. Vzw Boeren op een Kruispunt probeert daarom al vijf jaar alle bekende en (nog) onbekende noden van de beroepsgroep boeren en tuinders te detecteren. Door de empathische benadering van de doelgroep moet de vzw luisteren naar mensen in nood, behoeften ontdekken en analyseren en helpen zoeken naar mogelijke oplossingen. Hiervoor kunnen de adviseurs in een aantal specifieke situaties ook doorverwijzen naar deskundige begeleiding buiten de vzw. Hiervoor is een globale aanpak nodig die rekening houdt met alle aspecten die de boer of tuinder in problemen kunnen brengen. Al bij aanvang werd daarom door de oprichtende organisaties gekozen voor vaste medewerkers, voor medewerkers die de ambitie en de wil hebben deze taken op zich te nemen. Zij kunnen dit, omdat ze door ervaring de denkwereld van de land- en tuinbouwer en van zijn gezinsleden perfect aanvoelen. door (gemiddeld twintig jaar) beroepservaring in staat zijn zich in te leven in de problematiek van de doelgroep zonder emotioneel uit balans te raken door de schrijnende situaties waarmee ze worden geconfronteerd. binnen de vzw in een team werken waarin alle problemen bespreekbaar zijn en gevonden oplossingen worden uitgewisseld. regelmatig opleidingen kunnen volgen (intern of extern) om nieuwe kennis op te doen. vlot toegang hebben tot de vele kennisspecialisten van onze oprichters en partners bij de overheid, de syndicaten en de zakelijke en sociale dienstverleners. in staat zijn de vaktaal van specialisten te vertalen in de taal van de betrokkene. kunnen samenwerken met freelancepsychologen die gewend zijn boeren en tuinders in hun thuissituatie te begeleiden, tot een eventuele doorverwijzing mogelijk is. deeltaken kunnen toevertrouwen aan goed opgeleide vrijwilligers, die zich engageren gedurende langere tijd voor adviesvragers beschikbaar te blijven. door in de verslaggeving in het cliëntendossier continu gedwongen worden hoofdzaak van bijzaak te onderscheiden door intervisie (teamoverleg) gefocust blijven op het beoogde resultaat (kwaliteitsbewaking). 7

8 Taken Dit concept leidt tot het opbouwen van ervaring en kennis die de vzw zo breed mogelijk wil gebruiken en ter beschikking stellen. De taken van de vzw zijn statutair als volgt omschreven: Sensibiliseren van de sector en de omgeving. o Om het menselijke verhaal van een steeds complexere samenleving met snel variërende uitdagingen en kansen bekend te maken. Binnen de sector de boeren en tuinders zelf, hun leveranciers en afnemers. Buiten de sector: sociale en beleidsorganisaties. o Het beleid informeren over de specifieke gevolgen van beleidswijzigingen voor de doelgroep. Dit gebeurt via de leden van de raad van bestuur. o Uitleggen dat geestelijk welzijn gecorreleerd is met het bewustzijn dat geluk niet onbeperkt maakbaar is. Iedereen wordt geconfronteerd met beperkingen en moeilijkheden. Ook mensen met problemen verdienen het te kunnen blijven genieten zonder schuldgevoel of schaamte over hun praktische of financiële situatie. Individuele hulp aan gezinnen in nood. o Boeren op een Kruispunt focust zich op boeren- en tuindergezinnen: deze gezinnen worden geholpen bij het zoeken naar oplossingen voor hun psychosociale en bedrijfsmatige problemen. o Waar mensen denken zich in een doodlopend straatje te begeven, heeft de vzw de ambitie alle mogelijkheden binnen de beperkingen bloot te leggen, zodat de betrokkene keuzemogelijkheden krijgt om zelf zijn toekomst beter in te richten. Preventie: op regelmatige basis worden problemen en gevonden oplossingen geanonimiseerd verteld aan boeren en erfbetreders. o Kwetsbaarheid van mensen, bedrijfsleiders en bedrijven bespreekbaar maken. o Respectvol uitleggen hoe eenieder nog toekomst heeft als hij rekening wil houden met zijn beperkingen: ondernemen binnen de grenzen van draagkracht om crisisbestendig ondernemen mogelijk te maken. o Wijzen op de kracht van samenwerking als mens, familielid en collega, door problemen en oplossingen met mekaar uit te wisselen en te verwijzen naar de bestaande kennisspecialisten in elk vakgebied. 8

9 Organisatieaspect: formeel Formele activiteiten: vereniging zonder winstoogmerk of vzw. o De initiatiefnemers hebben een gemeenschappelijk belangeloos doel, om dat doel te bereiken worden uiteenlopende activiteiten georganiseerd. Die zijn mogelijk met de financiële middelen die de initiatiefnemers ons ter beschikking stellen. Deze middelen zijn voor de vzw noodzakelijk om te overleven. Het belangrijkste voordeel bestaat erin dat een vzw een rechtspersoon is. Hierdoor kan de vzw een bepaald vermogen opbouwen en zijn de leden en bestuurders beschermd tegen schuldeisers van de vzw. o Het belangrijkste nadeel is dat aan een aantal administratieve, fiscale en boekhoudkundige verplichtingen moet worden voldaan. Ook brengt het oprichten en onderhouden van een vzw een zekere kost met zich mee. Deze nadelen zijn ingedekt doordat vzw Boeren op een Kruispunt alles digitaal opvolgt en hierdoor deze last tot een minimum kan beperken. Juridisch kader: o De algemene vergadering controleert de raad van bestuur. Komt twee keer per jaar samen. o De raad van bestuur beslist over strategie, missie, visie en taken. Komt vier keer per jaar samen. o Directie: De boekhouding gebeurt deels intern (input) en deels extern. Onze externe partner controleert de boekhouding, verifieert de balans en de resultaatrekening en verzorgt de wettelijke verplichtingen (neerleggen van de jaarrekening bij de Nationale Bank). De serviceagenda van alle medewerkers is voor de leiding dagelijks zichtbaar. De verrichte taken van medewerkers en leiding blijven gedocumenteerd in digitale dossiers. o Medewerkers: Het organigram (zie verder) heeft een platte structuur. Dit zorgt voor snelle beslissingslijnen, een flexibele ondernemingsgeest en betrokkenheid van alle medewerkers met de missie, de visie en het takenpakket. De vzw heeft een beperkt aantal contracten: o Het huurcontract voor de huisvesting is een contract. Betalingen van huur gebeurt via domiciliëring naar de eigenaar. o Contracten met vaste medewerkers zijn voor onbepaalde duur. o Verzekeringscontracten waarborgen dat zoveel mogelijk risico s zijn ingedekt: bestuurdersaansprakelijkheid, arbeidsongevallenverzekering uitgebreid tot 7 dagen op 7, vrijwilligersverzekering. Jaarlijks wordt hierover met de vaste verzekeringsagent overlegd. Financiële aspecten: o De balans en de resultaatrekening worden jaarlijks gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Hierdoor zijn de financiële aspecten voor bestaande en nieuwe partners doorzichtig. o Er is een sociaal passief aangelegd om personeel bij onvoorziene stopzetting een menselijke uitstap te garanderen. 9

10 ORGANOGRAM VZW BOEREN OP EEN KRUISPUNT Algemene Vergadering Voorzitter Boerenbond Cera KVLV Agra ABS Dirk Lips Georges Van Keerbergen Carmen Matthijssen Isabelle Lindemans Lut Bellegheer Frans Coussement Joris Van Olmen Luc De Bolle Luc Marie-Jeanne Braecken Cecile Vandenbussche Jules Van Liefferinge Raad van Bestuur Voorzitter Boerenbond KVLV Agra ABS Dirk Lips Georges Van Keerbergen Isabelle Lindemans Lut Bellegheer Frans Coussement Jules Van Liefferinge Riccy Focke Directeur Ann De Foer Office Manager Pascal Braekman Jos Decoster Martine Persyn Annelies Wybo Adviseur Adviseur Adviseur Adviseur Oost-Vlaanderen en Vlaams-Brabant Limburg en Vlaams-Brabant West-Vlaanderen Antwerpen Els Bossant Psychologe West- Vlaanderen Annelien Jonckheere Psychologe West- Vlaanderen Kristine Paesmans Psychologe Limburg Paul Van Helsen Psycholoog Antwerpen Elke Vanbogaert Psychologe Antwerpen Tine Vanhee Psychologe Oost- Vlaanderen Evelien Vierstraete Psycho-loge West- Vlaanderen 10

11 Organisatieaspect: technische organisatie. Vzw Boeren op een Kruispunt heeft zoveel mogelijk geautomatiseerd. Communicatie via de website (300 euro per jaar) o Paginabezoeken sinds de opstart ( ) en laatste jaar ( ) o Aanmeldingen Via formulier op de website. Via (gratis telefoonlijn) overdag naar het kantoor. Buiten de kantooruren kan deze lijn worden doorgeschakeld naar een gsm van een van de medewerkers. Klantenopvolging via CRM Dynamics (3500 euro per jaar) o Alle bezoeken, telefoongesprekken, s en bedrijfsanalyses worden per cliënt bijgehouden op een gehuurde CRM-server (Hostbasket). Via een beveiligde lijn kan iedere medewerker van thuis uit zijn dossiers opvolgen en kunnen alle gegevens van de bedrijven voor beleidsinformatie worden geanalyseerd. o Alle papieren documenten kunnen met een scanner worden gedigitaliseerd en in het cliëntdossier van de CRM worden opgeslagen. o Alle faxen komen automatisch via aan en worden (net als andere s) opgeslagen in het cliëntdossier. De personeelsadministratie gebeurt via E-twist van Acerta (korting op administratiekost) De bankverrichtingen gebeuren via KBC-online (gratis) De boekhouding gebeurt via Winbooks van SBB-online (510 euro per jaar) Door het gebruik van zoveel mogelijk onlinetoepassingen o beschikt onze vzw over de modernste managementtools. o is er een garantie voor continuïteit bij ziekte of ongeval van een medewerker. o is er de mogelijkheid taken snel over te nemen. o is er geen geld nodig voor ontwikkeling, beveiliging of back-up (hardware en software). o beogen we de hoogst mogelijke efficiëntie per ingezette euro. o blijft vzw Boeren op een Kruispunt te allen tijde transparant voor externe audit en controle. Onze informatica is de turbo op de motor van de organisatie 11

12 Organisatieaspect: human resources Personeel is voor onze vzw de kostbaarste bedrijfsfactor. De missie, de visie en de taken vragen gemotiveerde medewerkers, medewerkers die een hart hebben voor boeren en tuinders in nood. Om een zo hoog mogelijk rendement per euro te bekomen, wordt hiervoor zeer gericht gerekruteerd. De adviseurs: o Profielschets: De adviseurs kennen de land- en tuinbouw door ervaring (afkomstig van de sector van land- en tuinbouw), volgden een academische opleiding in de landen tuinbouw en hebben gemiddeld twintig jaar beroepservaring als voorlichter, vertegenwoordiger of adviseur. o De noodzakelijk competenties zijn inzicht in de denkwereld van de land- en tuinbouwer, bedrijfsmatig inzicht (balans, resultaatrekening en kasplanning), communicatief sterk in het motiveren van mensen naar verandering, computerkennis: kunnen werken met Outlook, Excel, CRM, PowerPoint, bereidheid buiten de kantooruren bereikbaar te zijn voor de adviesvrager, beschikken over een eigen auto en rijbewijs, de cultuur van een zelfstandige respecteren: timemanagement, gericht op resultaten, empathisch zonder het doel uit het oog te verliezen, bereid om samen te werken met en/of door te verwijzen naar de gangbare voorlichters (boekhouders, fiscalisten, juristen, psychologen, maatschappelijk werkers) en samen met hen de gezinnen blijven opvolgen. De freelancepsychologen Freelancemedewerkers worden ingezet wanneer de adviesvrager geconfronteerd wordt met psychosociale problemen die met voorrang moeten worden opgelost. o Profielschets: Ervaring in crisisopvang: bereid om letterlijk in een crisis te stappen. Kennis van het bestaan van een zelfstandige en van zijn gedachtewereld. Snel beschikbaar bij een oproep voor interventie. Bereid per bezoek een verslag op te maken voor de adviseur om samen met hem tot een oplossingsstrategie te komen. De adviseur blijft immers dossierbeheerder. Bereid een adviesvrager door te geven aan de gangbare psychosociale dienstverlening. De vrijwilligers en ambassadeurs. De makkelijkste begeleidingen gebeuren bij mensen die een probleembesef hebben en die bereid zijn verandering te aanvaarden. In bepaalde gevallen willen adviesvragers geen verandering aanvaarden, en is een langdurige begeleiding nodig om hun tekortkomingen in de bedrijfsvoering op te vangen. o Profielschets: We werken om bovenstaande redenen samen met verschillende soorten vrijwilligers: Vrijwilligers-ambassadeurs zijn sympathisanten die onze werking kennen en die boeren in nood informeren over onze website, onze dienstverlening en onze begeleiding. Dit zijn veelal gemotiveerde mensen die onze doelgroep en onze 12

13 organisatie een warm hart toedragen, maar die de tijd of nodige competentie ontberen om direct de verantwoordelijkheid en het engagement als werkend vrijwilliger op te nemen. Zij zijn echter noodzakelijk omdat zij in contact komen met mensen die hulp nodig hebben. Zij kunnen hen motiveren contact met ons op te nemen. Het is ook belangrijk dat zij in hun sociaal netwerk ons opbouwende verhaal verspreiden. Werkende vrijwilligers kunnen afhankelijk van hun eigen interesses en mogelijkheden op verschillende niveaus worden ingezet. Om werkend vrijwilliger te zijn, rekenen we erop dat de kandidaat-vrijwilliger de normen en waarden van de vzw onderschrijft, bereid is om vier namiddagen per jaar een opleiding te volgen en zich maandelijks minstens één dag voor opdrachten vrij te maken. Vrijwilligers voor administratieve ondersteuning: Veel boeren zijn niet meer in staat hun administratie op te volgen. Succesvolle boeren krijgen nog dikwijls ondersteuning van een boekhouder, voorlichter of leverancier/afnemer. Boeren die het moeilijk hebben, of die hun betalingen niet rond krijgen, worden vaak in de steek gelaten. Boeren op een Kruispunt werkt samen met verschillende vrijwilligers die bereid zijn op regelmatige basis de adviesvrager te bezoeken, post te openen en te ordenen en ervoor te zorgen dat andere dienstverleners (boekhouder, bedrijfseconomisch adviseur en dergelijke) tijdig over de noden van de adviesvrager worden ingelicht. Vrijwilligers voor klusjes: Sommige adviesvragers komen er niet toe hun erf, stal of woning op te ruimen. Met een paar uur vrijwilligerswerk kan veel worden bereikt. Een opgeruimd erf, een opgeruimde stal of keuken geven de adviesvrager weer moed en ademruimte. Vrijwilligers met een luisterend oor: Boeren op een Kruispunt ontmoet veel eenzame mensen: 23 procent van de boeren en tuinders is alleenstaand. Veel boeren en tuinders in financiële nood geraken sociaal geïsoleerd. Eenzaamheid in een relatie: generatieconflicten of relatieproblemen leiden dikwijls tot eenzaamheid. De vaste medewerkers van vzw Boeren op een Kruispunt en freelancepsychologen doen er alles aan om voor deze eenzame mensen beschikbaar te zijn. In de praktijk hebben we te weinig tijd om op regelmatige basis bij de adviesvrager binnen te springen voor het aanbieden van een luisterend oor. In afwachting van een structurele oplossing (hersteld vertrouwen bij familie, vrienden, collega s ) kan een vrijwilliger worden ingezet. Naast deze al bekende taken staat de vzw open om ook andere ondersteunende opdrachten door vrijwilligers op te laten nemen. Empathie betekent inlevingsvermogen: dit kan je niet leren. 13

14 Organisatieaspect: kwaliteitsbewaking. Onze organisatiefilosofie is gebaseerd op het Japanse managementsprincipe Kaizen. Dit betekent voortdurende, tot verbetering leidende verandering.. Kaizen is het onophoudelijk verbeteren, waarbij iedereen zowel leidinggevenden als uitvoerenden betrokken wordt en dit als een essentieel onderdeel van de organisatiecultuur. Het gaat om een integrale aanpak die erop gericht is zo goed mogelijk aan de behoeften van onze doelgroep te voldoen. Dit doen we door het proces van dienstverlening in kleinere delen te analyseren en waar mogelijk verbeteringen aan te brengen. Verbeteren gaat met een opeenvolging van kleine stapjes. Elke dag een probleem oplossen, er elke dag voor zorgen dat 's avonds de organisatie en de dienstverlening net iets beter functioneert dan de dag ervoor. Het principe berust op het omdraaien van de piramide, er wordt bottum-up gewerkt. De uitvoerders aan de basis zijn de eigenlijke dragers van de kwaliteit en zorgen voor het uiteindelijke resultaat. De expertise bevindt zich daar waar het echte werk wordt uitgevoerd. De creativiteit en de inzet van elke medewerker worden benut. Iedere dag heeft iedere medewerker de opdracht de kwaliteit van onze dienstverlening te verbeteren door zich telkens weer af te vragen: Wat doen we? Hoe doen we het? Kan dit niet beter? Het Kaizenprincipe wordt toegepast op alle hieronder vermelde aspecten die met de uitvoering van onze taken te maken hebben: Proactief problemen oplossen: o Met CRM heeft de vzw een goed overzicht van de activiteiten en de mogelijke bedreigingen. Hierdoor kan proactief worden nagedacht over mogelijke oplossingen en over het uitwerken van alternatieven om potentiële problemen te omzeilen. Doordat de uitdagingen zo divers zijn, investeren we in goede relaties met deskundigen die inspiratie kunnen geven voor kwaliteitsverbetering. o Psychologen en psychotherapeuten voor de psychosociale aanpak. o Maatschappelijk werkers en dienstverleners voor de sociale opvang. o Studiediensten en banken voor de financiële opvolging. o Curatoren en juristen met specialisatie handelsrecht. o Praktijkvoorlichters voor de technische begeleiding. o Ambtenaren voor de administratieve adviesverlening. o Allerhande leveranciers en afnemers om marktvoeling te houden. Alle nieuwe doelgroepen die we ontdekken, worden benaderd. Initieel alleen de bedrijven in psychosociale nood, nu ook o Bedrijven in financiële nood die geen begeleiding meer vinden. o Eenzame, sociaal geïsoleerde mensen. o Mensen met zware psychosociale problemen (relationele problemen, generatieconflicten, zelfdodingsproblematiek) 14

15 Maatschappelijke verantwoordelijkheid: o Vzw Boeren op een Kruispunt is zich bewust van het voorrecht mensen met subsidiemiddelen te mogen begeleiden. Daarom probeert iedere medewerker iedere dag snel, effectief en efficiënt te werken. Delen van ervaring als beleidsinformatie. o Regelmatig worden partners via geanonimiseerd geïnformeerd over waarnemingen en verwachtingen bij de doelgroep. o Verschillende keren al mocht de vzw het jaarverslag voorstellen aan de Vlaamse parlementaire commissie Landbouw. Optimaliseren van de resultaten: o Alle beschikbare competenties optimaal benutten en inzetten. o Door alle processen in detail uit te werken krijgen we een gestructureerde begeleiding die voor een erg heterogene doelgroep toepasbaar is. Elke begeleiding bestaat uit drie belangrijke stappen Een luisterend oor bieden, problemen herkaderen en daadwerkelijk ter harte nemen. Herinstalleren van de bestaande steunpunten: familiaal, sociaal en zakelijk. Aanpakken van de problemen via deeloplossingen. In het hoofdstuk over onze acties kunt u lezen hoe dit in praktijk wordt toegepast. Analyse van de noodzakelijke middelen en mensen: o Doordat de doelstellingen zo ruim zijn omschreven, zoeken we het hoogst mogelijke resultaat met de beschikbare middelen. Indien nodig doen we een beroep op: o Alternatieve oplossingen via freelancemedewerkers of vrijwilligers. o Overnemen van oplossingen van gelijkaardige organisaties in binnen- en buitenland. o Samenwerkingsverbanden met partnerorganisaties en (in geval van nood) andere organisaties. Kostencontrole: o Door de onlineboekhouding is het mogelijk dagelijks een up-to-datevergelijking te maken tussen begroting en bestedingen. Regelmatig wordt de kostprijs vergeleken met de kostprijs van een voorgaand project. o Uitzetten van meetpunten: in deze prospectus staan de verschillende metingen die kunnen worden gedaan. o Dit model is in detail uitgewerkt en wordt minstens maandelijks gecontroleerd via de CRM, de intervisie (veertiendaags) en eventuele supervisie (met de voorzitter). De ervaringen worden besproken in de raad van bestuur, die kan bijsturen of corrigeren. Voorliggend verslag werd door de raad van bestuur goedgekeurd. Financieel beleid: o De verschillende subsidies kunnen in schijven worden opgevraagd. In noodgevallen kunnen we om een liquiditeitsprobleem op te lossen voor een kaskrediet een beroep doen op de bank. o Bij elke raad van bestuur (driemaandelijks) wordt de begroting getoetst aan de uitgaven, zodat op eventuele problemen kan worden geanticipeerd. 15

16 Optimaal gebruik van tijd en middelen: o Efficiëntie is de sleutel van de organisatie. o Alle medewerkers zijn aangesteld voor een regio. Ze moeten dus alle soorten problemen aankunnen. o Alle medewerkers kunnen zelf hun tijd zo efficiënt mogelijk plannen, (bijvoorbeeld cliënten bezoeken volgens postcode). o Alle medewerkers beschikken op de beschermde website over een database van tools en oplossingen. Hierdoor moet geen twee keer worden geïnvesteerd om gelijkaardige oplossingen te vinden. o De resultaten van gevolgde opleidingen worden door de medewerkers aan de collega s verdeeld, zodat iedereen tijd en de vzw geld kan besparen door zich op het verslag van de opleiding te concentreren. Time is money. Ook voor een sociale organisatie. 16

17 Organisatieaspect: extern communicatiebeleid vzw Boeren op een Kruispunt is elke dag alert voor de behoeften van de verschillende segmenten boeren en tuinders in nood en probeert hiervoor zo goed mogelijk een effectieve en efficiënte oplossing (uit) te vinden. De hulporganisatie creëert toegevoegde waarde door de juiste combinatie van kennis en vaardigheden, aangepast aan een uitgebreide doelgroep. Mensen voelen zich bij de medewerkers van vzw Boeren op een Kruispunt thuis en voelen zich door hen begrepen. Om onze doelgroep te laten weten dat we bestaan, kunnen we een beroep doen op partners die ons bij de doelgroep introduceren. o Wekelijks een advertentie in De Drietand (vakblad van Algemeen Boerensyndicaat). o Jaarlijks in het ledenaanbod van de Boerenbond. o Regelmatig uitgenodigd als spreker bij de vrouwenorganisatie KVLV-Agra. Praktische organisatie: o Website met sprekende en realistische voorbeelden van problemen en oplossingen die uitnodigen contact met de organisatie op te nemen. o De communicatie wordt breed gedragen door ambassadeurs en sympathisanten. o Er wordt tijd geïnvesteerd in relaties met adviesvragers en netwerken van initiatiefnemers en oprichters. o Deelname aan VVSG-opleiding aan OCMW. Stuurgroepen als die van Tussenstap, Efrem. Adviesgroep Koning Boudewijnstichting. Adviesgroepen onderzoekscellen ADLO, hogescholen, universiteiten. Verenigingen waar armen aan het woord komen. Samenlevingsopbouw. o Mailings naar Veevoederbedrijven. Boekhoudernetwerken SBB, DLV en andere. Veeartsen voor landbouwhuisdieren. Psychiatrische instellingen en huisartsen in plattelandsgemeenten. OCMW s en sociale huizen. Politieke mandatarissen van gemeenten, provincies, Vlaamse, federale en Europese overheid. Curatoren. Public relations: o Met een honderdtal persvermeldingen per jaar worden ons imago en onze naamsbekendheid als hulporganisatie verder verspreid. In onze Nieuwsbrieven vragen we onze informatie verder te verspreiden onder de contacten van de abonnees. Geluk is waar het niet is. Louis Paul Boon 17

18 Begeleiding in cijfers Identificatiefiche (CRM) Boeren op een Kruispunt registreert alleen de begeleide bedrijven. o Anonieme telefoons of eenmalige adviesvragen worden niet geregistreerd. o De binnenkomende telefoongesprekken worden niet systematisch opgeteld. o Adviesvragen en ondersteuningsvragen van familie (buiten het gezin), erfbetreders en anderen worden niet geregistreerd. Verdeling over de provincies ( ): Jaar Antwerpen Vlaams- Limburg Oost- West- Totaal Brabant Vlaanderen Vlaanderen Aandeel 19% 9% 9% 25% 37% Verdeling over de gemeenten (periode ): Provincie Fusiegemeenten > 10 aanmeldingen Fusiegemeenten 5-10 aanmeldingen Fusiegemeenten <5 aanmeldingen Vlaams - Brabant 4 39 Limburg 4 27 Oost-Vlaanderen West-Vlaanderen Antwerpen In twintig fusiegemeenten zijn er meer dan tien adviesvragers. Het maximum ligt op 25 bedrijven. In deze gemeenten proberen we uiteraard samen te werken met het plaatselijke OCMW of sociaal huis. Aanmelding via: o Via de gratis hulplijn : 912 aanmeldingen. Dit komt overeen met 86 procent van de aanmeldingen. Het gratis nummer is goed bekend en kan vlot worden teruggevonden op de website en in folders en publicaties van partners. o 139 keer kwam de aanmelding binnen via waarin de betrokkene naast zijn contactgegevens ook een stuk van de problematiek kon omschrijven. o Slechts negen keer vroeg men ondersteuning per brief of met het invulformulier uit onze folder. In principe is dit een verouderde manier van aanmelden. 18

19 Alleenstaande boeren en tuinders De studie Blijvers en Wijkers gaf aan dat 23 procent van de boeren en tuinders op hun bedrijf alleenstaand is (17 procent vrijgezellen, 3 procent gescheiden, en 3 procent weduwes of weduwnaar). Bij alleenstaande boeren en tuinders valt bij onze adviseurs vooral de schrijnende eenzaamheid op. Tot onze eigen verbazing is echter slechts 14,3 procent (N = 152) van de adviesvragers alleenstaand. Verdeling bedrijfstypes Bij de aanmelding wordt genoteerd welke types bedrijfsactiviteiten aanwezig zijn. Op veel bedrijven zijn er meerdere activiteiten naast elkaar aanwezig. o Aantal met veehouderij: 667 o Aantal met glastuinbouw: 179 o Aantal met buitenteelten: 786 Verdeling leeftijden: 60 Geboortejaar. (N = 682) Vzw Boeren op een Kruispunt hanteert voor aanmelders geen leeftijdsgrenzen. Minder dan 3 procent van de aanmelders was 65 of ouder. Velen van hen kenden hun pensioenrechten niet, of wisten niet hoe ze, zonder verlies van grond, hun pensioen konden aanvragen. Bijna evenveel adviesvragers waren bij de aanmelding jonger dan 30. Sommigen waren net gestart of waren actief bezig met het opzetten van hun overnameplan. Bij de jongeren zijn er meer psychosociale problemen dan financiële problemen: vooral relatie- en generatieproblemen. Zowel de mediaan als de gewogen gemiddelde leeftijd van de aanmelder ligt op 48 jaar. De grootste groep adviesvragers is tussen 40 en 55 jaar oud. Dit is een cruciale leeftijd om te beslissen hoe het met het bedrijf of met de eigen carrière verder moet. In Nederland is een tweede carrière buiten de landbouw meer aanvaard. Boeren laten daar hun bedrijf vroeger over aan een zoon of dochter en kiezen ervoor zelf een andere activiteit te ontplooien als werknemer of als zelfstandige zonder personeel (ZZP). 19

20 Verdeling overname: 25 Overnamedatum (N=345) In 345 gevallen werd de startdatum genoteerd. Blijkbaar krijgen heel wat bedrijven het twintig jaar na startdatum moeilijk: dit was ook al zichtbaar bij de leeftijdscurve. Gestopte bedrijven Na vijf jaar wilden we weten hoeveel bedrijven intussen gestopt zijn. Uit tussentijdse metingen dachten we dat 30 procent van de bedrijven gestopt is met de activiteit als landbouwer/tuinder in hoofdberoep. Dit blijkt nu, bij de opmaak van dit rapport, lager te liggen. Slechts 201 bedrijven zijn gestopt vóór pensionering, eigenhandige schuldvereffening of gedwongen stopzetting. 80 procent van de bedrijven die zich hebben aangemeld als bedrijf in nood, is nog actief als land- of tuinbouwbedrijf. Aantal adviesvragers met adres Bij de aanmelding vragen we naar een adres om snel en efficiënt met de betrokkenen te kunnen communiceren. Uit de meitelling leerden we dat een kleine helft van de boeren en tuinders nog niet over een computer beschikt. Tot onze verbazing beschikken we voor 801 bedrijven echter wel over een adres. (circa 75 procent van de bedrijven). Ofwel zitten we met een jonger publiek dan het gemiddelde van de meitelling, ofwel zitten we met een onaangepaste communicatiestrategie (website, digitale nieuwsbrieven). We trachten dit nu te vermijden door samen te werken met onze partners en lokale besturen en onze organisatie en digitale bereikbaarheid via folders bij potentiële adviesvragers bekend te maken. 20