Hoarding: Cursus VCGT Voorjaarscongres 2013

Transcriptie

1 Hoarding: Cursus VCGT Voorjaarscongres 2013 Lize Hartveld & Danielle Cath Altrecht Academisch Angstcentrum & Vakgroep Klinische psychologie, UU

2 Hoarding: Hartl &Frost, 1997;Pertusa et al., 2008;2010 evolutionair geconserveerd, wijd verspreid gedrag (tot 70% van de populatie verzamelt) Verwerven van grote hoeveelheden spullen die weinig waard zijn Onvermogen spullen weg te gooien, zelfs als deze spullen niet waardevol zijn. Onvermogen om spullen te ordenen en categoriseren rommel Klinisch relevant bij: Psychisch lijden Overvol huis Gevaar voor de gezondheid

3 De geschiedenis van hoarding: Syndroom van Diogenes Clark, Mankikar & Gray, 1975,Stevens 1966 Overwegend ouderen Extreme zelf verwaarlozing Verwaarlozing van leefomgeving Verzamelen van spullen van weinig waarde Sociale terugtrekking Gebrek aan ziektebesef/ -inzicht Etiologie: varierend van organisch tot psychotische stoornissen tot persoonlijkheidsstoornissen/ autisme, in combinatie met stressoren

4 Bekende hoarders Boudewijn Buch Maarten Biesheuvel

5 Organische verzameldwang (Niet organische) verzameldwang Ontstaan Oudere leeftijd, Sluipend, van jongs af aan samenhangend met (organisch) ziekteproces Prevalentie? 2.5%- 5% Familieanamnese Negatief voor Positief voor verzameldwang verzameldwang Inzicht Afwezig Wisselend aanwezig Cognities rond verzameldwang Geen duidelijke cognities Emotionele gehechtheid aan spullen Catastrofegedachten rond weggooien Leefsituatie Vervuild, armoedig Minder vaak vervuild, vaak geen financiele problemen OCS als comorbiditeit Afwezig Bij 50% aanwezig

6 Hoarding; verzamelzucht, verzameldwang, problematisch verzamelen Karakteristieken Prevalentie 2%- 6% Mannen : vrouwen 2:1 Leefijd bij aanmelding Leeftijd start verzamelen Familie anamnese Ziektebesef/ inzicht Behandeling Vaak 50jaar of ouder Rond 20 jaar + voor hoarding, + voor OCD Opvallend laag Slechts 25% verbetering

7 Hoarding Saving inventory- revised Spullen van weinig waarde binnenhalen Leefruimte vol rommel Niet weggooien

8 Typische hoarding cognities -Overmatige Emotionele hechting aan een voorwerp: Overmatige instrumentele hechting aan een voorwerp: - Dit voorwerp (of een onderdeel) kan altijd nog van pas komen Overmatig gevoel van verantwoordelijkheid voor een voorwerp: -Ik ben verantwoordelijk voor het welzijn van dit voorwerp -Geheugen onzekerheid -- ik moet dit voorwerp (in het zicht) bewaren, want anders ben ik mijn herinnering eraan kwijt -Controle: -- Niemand heeft het recht om aan mijn spullen te komen

9 De levensloop van de typische hoarder Predisponerend Familie met OC, verzamel, ADHD Psychiatrische behandelingen, niet voor hoarding 18 yr 30yr 40jr 50jr 60jr 70jr Start verzamelen Trauma Verergering oiv verlies werk, partner, ouders, Drank misbruik In behandeling voor hoarding, niet geheel eigen keuze

10 Beloop Grisham et al., 2006; Cromer et al., Mild Moderate Extreme Acquisition Disorgan Clutter Recognition Traumatische gebeurtenissen

11 Oorzaken van hoarding: Tweeling studies Iervolino et al., 2009; Mathews, Cath & Boomsma 2013 n=2053 vrouwen (Iervolino) en n= 4578 : 550 mannen (Mathews & Cath) Heritability estimates Iervolino: Heritability estimates Mathews&Cath 49% genetische factoren 40% genetische factoren 51% Unieke omgevingsfactoren 60% Unieke omgevingsfactoren Heritability estimates Mathews &Cath AE model (genetische factoren en unieke omgevingsfactoren) beste fit

12 Hersenstructuren betrokken bij Hoarding Tolin et al., patienten Frontal lobe Planning, Coordinating, Controlling and Executing behavior Parietal lobe Somatosensory, Spatial processing, Attention Caudate Nucleus Mood, emotion and Motor function ACC Decision making, emotion Thalamus Relay station Orbitofrontale cortex Dagelijkse Beslissingen nemen; reward processing Amygdala Emotion

13 Hoarding: wordt gevonden bij Comorbiditeit OCD OCPD (zonder hoarding item) ADHD Autisme Eetstoornissen PTSD Depressie Alcohol misbruik/ verslaving Organische aandoeningen Psychotische stoornissen % Hoarding 20%- 35% 20%- 65% (de Kort, 2012) 29% (Hacker, 2012) 20%- 33% (South, 2005) 13%- 22% (Halmi, 2003)????? Hoarding beschermend? (Guillem 2009)

14 DSM IV: DSM IV Angst stoornissen Paniekstoornis met/ zonder agorafobie Specifieke fobieeen Sociale angststoornis PTSD Acute stress stoornis GAD Angst stoornis door medische aandoening Angst stoornis NAO OCD inclusief hoarding

15 DSMIV: Hoarding is symptoomdimensie van OCD Bloch et al., 2006 Hoarding Contam. obsession Washing tic-free OCD IV III II I Symmetry/ordering Obsessions Checking

16 Discussie: Is hoarding wel of niet onderdeel van OCD? Pertusa et al., 2008 Ernstiger Vaker bizarre items Meer mentale rituelen los van hoarding Niet weggooien wegens catastrofe gedachten rond weggooien

17 DSM V: 2 grote veranderingen tov DSM IV DSM IV Angst stoornissen Paniekstoornis met/ zonder agorafobie Specifieke fobieeen Sociale angststoornis PTSD Acute stress stoornis GAD Angst stoornis door medische aandoening Angst stoornis NAO OCD inclusief hoarding DSM V OCD spectrum stoornissen OCD Body Dysmorphic Disorder Hoarding Pathologisch haar trekken (Trichotillomania) Skin Picking Disorder OCD gerelateerd aan verslaving OCD gerelateerd aan een medische aandoening Andere specifieke of onspecifieke OCD gerelateerde aandoeningen

18 DSMIV continued: Hoarding is symptoom van OCPD: Preoccupatie met orderlijkheid, perfectionisme, mentale en interpersoonlijke controle, ten koste van flexibiliteit, openheid en efficiency. Tenminste 4 symptomen van: Perfectionisme dat interfereert met afmaken taak Workaholic Overmatig plichtsgetrouw, scrupuleus, inflexibel over moraliteit Onvermogen waardeloze spullen weg te gooien Kan niet delegeren Zuinig Rigide en koppig

19 Hoarding: wordt gevonden bij Comorbiditeit % Hoarding OCD 20%- 35% Organische aandoeningen? Psychotische stoornissen? Hoarding beschermend? (Guillem 2009) Eetstoornissen 13%- 22% (Halmi, 2003) ADHD 29% (Hacker, 2012) Autisme 20%- 33% (South, 2005) PTSD? Depressie? OCPD (zonder hoarding item) 20%- 65% (de Kort, 2012) Alcohol misbruik/ verslaving?

20 Hoarding: Overlap met ADHD? Anholt,et al. 2009: ADHD en autisme bij OCD n=109 OCD; patienten, n=90 controles Hoarding Predictoren: leeftijd ADHD inattention Contam. obsession Washing IV III II I Symmetry/ordering Obsessions Checking

21 Hoarding: Overlap met ADHD? Tolin et al., 2011 Hoarders (n=32), non hoarding OCD (n=22), controls (n=33) ADHD symptomen: bij 22% hoarders; 14% OCD; 0% controls

22 Cognitieve circuit: hoarding Hoarding:

23 Behandelstudies n Groep behandeling outcome Overig Mataix- Cols 1999 Mataix- Cols OCD Outcome prediction bij SSRIs OCD +/- hoarding Saxena OCD +/- hoarding Steketee 2010 Outcome prediction bij CBT Paroxetine flexibele dosis 12 wk, open, OCD +/- hoarding 46 Hoarding Wachtlijst vs CBT (26 keer) Hoarding < respons itt andere dimensies Hoarding < respons itt andere OC symptoom dimensies 25% verbetering 41% significant verbeterd (15% reductie) 23% dropout Therapiedu ur wk

24 Het verzameldwang project n=30 Aanmelding Altrecht en inclusie Meting 1 M- fenidaat Geen medicatie Meting 2 Thuisbehandeling Nameting Meting 3

25 Pilot studie Hoarding N=15 OCD (no hoarding) N=16 Controls N=18 Mean age (SD) 52 (10.1) 43 (7.5) 51 (10.4) % female 60% 50% 55% Education level 76%HBO+ 43% HBO+ 75%HBO+ OCI- R zonder hoarding 15.1 (11.3)* 16.2 (10.9)* 3.3 (3.0) Number OCPD traits without hoarding** 4.3 (2.3)** 60% OCPD diagnosis 2.9 (1.5)** 25% OCPD diagnosis 0.5 (1.4)** 5% OCPD diagnosis Saving Inventory- R** 77.7 (12.6)** 39.7 (11.7)** 4.8 (4.6)** *p=ns between hoarders and OCD ** p between and in all comparisons

26 Pilot studie Uitkomsten ADHD lijsten en stop taak Hoarding N=11 OCD N=11 Controls N=12 CAARS hyper* 2,6 (2.4) 2.5 (1.9) 0.6 (0.5) CAARS inatt* 4.5 (3.1) 3.9 (3.1) 0.5 (0.8) CAARS total* 7.1 (5.0) 6.5 (4.5) 1.1 (0.8) SSRT** (58.6) (25.5) (34.3) *p=ns between hoarders and OCD ** p between and in comparisons between hoarders, OCD, controls

27 [D1]De betekenis van de scores nog goed uitleggen in de methode sectie Uitkomsten ANOVAs Stroop TABLE 4. Scaled Stroop scores in the three study groups hoarding (N=10) OCD (N=11) Controls (N=12) Mean SD Mean SD Mean SD F df P Stroop , Stroop , Stroop , Stroop , Stroop4 vs Stroop , Stroop 4 vs Stroop , Stroop 3 vs Stroop ,

28 Resultaten- Stepforward Regressie analyse Dependent variable Independent variable r Adjusted r 2 ß F en p SI- R SSRT <0.001 OCPD zonder hoarding Stroop 4 vs 1& < <0.001 Excluded variables: ADHD inatt, ADHD hyper, ADHD tot, leeftijd

29 Hoarding: problemen met Executieve Functies EF: planning, strategic organization of complex processes, flexible adaptation to novel stimuli, ability to shift mental sets, to inhibit irrelevant (motor) responses, and to engage in trial and error learning Impuls controle Go- no- go RT taken Inhibitie Stroop interfer. Teveel binnenhalen Clutter Problemen met weggooien ADHD- gerelateerd OCD, ADHD, PDD - gerelateerd

30 Conclusies hoarding Erfelijke component Trauma speelt een rol in ernst van de symptomen Relatie met veel verschillende co- morbide aandoeningen, met name ADHD, OCD Zowel impulsiviteit (Stoptaak,) als rigiditeit (Stroop rigiditeit; OCPD data) speelt een rol Neuropsychologische taken lijken specifieker dan vragenlijsten voor inhibitie Nieuwe intensieve behandelmethodes zijn nu cruciaal

31 Dank aan ons fantastische AAA Topklinische team!

32

33 Hoarding: in het OCD spectrum Dorsaal Ventraal

34

35 Resultaten- CAARS BIS/BAS ToL Hoarders en OCD scoren significant hoger dan controles. Hoarders scoren het hoogst, niet significant No significant differences were found on the BAS total score, nor on the subscales. The hoarders and OCD patients scored significantly higher on the BIS than the controls (F=4.18, df=2,30, P= 0.025). The percentage accurate trials of stage 1 and 2 did not differ, on stage 3 and 5 hoarders performed significantly worse than OCD patients and normal controls (F= 4.109, df=2,30, P= 0.026) and (F=5.078, df=2,30, P= 0.013), on stage 4 hoarders and OCD patients had less accurate trials than controls. Stop Signal Task SSRT scores were significantly different (F= 12.56, df=2,28, P= <0.0001) a LSD post hoc showed that hoarders were slower than OCD patients and controls. Stroop Geen significante verschillen, hoarders scoren wel het laagst op de inhibitie kaart en de inhibitie/switching kaart

36 Afgenomen taken Nederlandse Leestest Volwassenen (IQ) 15 woordentest (verbaal geheugen) Digit Span Figures test (visueel geheugen) Faux pas test (theory of mind) ID/EDS (set shifting, cognitieve rigiditeit) Stroop colored word test Tower of London task (planning) Stoptaak (motorische inhibitie)

37 Behandeling Cognitieve gedrags model Hartl & Frost, 1997

38 Tower of London task Computertaak Meet planning en organisatie *plaatje* 1-5 stappen, 100 trails Uitkomstmaten: reactietijd, aantal accurate trials per stage (aantal stappen)