ARBEIDSREG ARR214 Tema 5 Organiseringsregte, Kollektiewe Arbeidsreg & Kollektiewe Bedinging PGL (2006: 213-220, 227-245) ;WL (2009: 307-363) PLL (2005: 210-256)
TEMA 5 (LEERUITKOMSTE) Bespreek die erkenning van die verpligting om te beding. Definieer n kollektiewe ooreenkoms en bespreek die regswerking daarvan. Gee 'n uiteensetting van die organiseringsregte waarop 'n vakbond aanspraak kan maak. Verskaf ook n aanduiding van watter organiseringsregte aan verteenwoordigende-, voldoende verteenwoordigende- en meerderheidsvakbonde toegeken word. Bespreek die verskillende kollektiewe bedingingstrukture. Dra kennis van die partye wat deur 'n bedingingsraadooreenkoms gebind word en die moontlike uitbreiding daarvan. Sit die begrip kollektiewe onderhandeling, die partye daarby betrokke en die bevoegdhede van rade uiteen. Gee 'n uiteensetting van en onderskei tussen agentskapwerkplekooreenkomste en geslote geledere ooreenkomste. Verduidelik hoe geskille met betrekking tot kollektiewe ooreenkomste besleg kan word.
TEMA 5 (INLEIDING) Klem van WAV is op samewerking en konstruktiewe skakeling tussen bestuur en arbeid. Nuwe strukture: Statutêre en werkplek forums. Nywerheidsrade is vervang deur bedingingsrade.
TEMA 5 (KOLLEKTIEWE BEDINGING I) Erkenning van plig om te beding (I) Gee nie regtens afdwingbare verpligting om te beding nie MAAR regte van vakbonde en agentskapwerplekooreenkomste. Moet regte aan vakbonde toestaan, maar geen verpligting om te onderhandel nie. Weiering om te beding = magspel. Adviserende toekenning om te onderhandel sal waarskynlik nie ignoreer kan word nie. Potensiële belangrikheid van hierdie vorm van adviserende arbitrasie word duidelik as mens besef dat weiering om te onderhandel die volgende insluit (a 64(2)): o Weiering om vakbond as kollektiewe bedingingsagent te erken o Weiering om n bedingingsraad in te stel o Onttrekking van erkenning van n kolletiewe bedingingsagent o Bedanking van party uit bedingingsraad o Geskille rakende gepaste bedingingseenhede, -vlakke of -onderderwerpe
TEMA 5 (KOLLEKTIEWE BEDINGING II) Erkenning van verpligting om te beding (II) Erkenning van vakbond is begin van kollektiewe bedinging. Werkgewer moet regte van verteenwoordigende geregistreerde vakbonde gee: o 30% lidmaatskap Geregistreerde vakbond wat statutêre raad wil instel moet lidmaatskap van ten minste 30% in relevante sektor hê. Twee/meer vakbonde mag saamsmelt vir hierdie doel. 30% lidmaatskap word slegs in konteks van statutêre rade gebruik. In die hele wet word slegs melding van voldoende verteenwoordigend en meerderheidsvakbonde gemaak. o Voldoende verteenwoordigend Slegs geregistreerde vakbond wat voldoende verteenwoordigend van werknemers in werkplek is kan op sommige organiseringsregte aandring. Definisie van voldoende verteenwoordigend word nie voorsien nie, maar die gees van hierdie hoofstuk in die Wet dui aan dat n vakbond met aansienlike lidmaatskapsbasis, alhoewel nie die meerderheid nie, as voldoende verteenwoordigend erken sal word. Gewoonlik 30% verteenwoordiging en meer. Twee/meer vakbonde kan gesamentlik optree om voldoende verteenwoordiging daar te stel. o Meerderheid lidmaatskap Meerderheid is nie moeilik nie en dui op duidelike meerderheid van werknemers in werkplek, dit is wanneer 50% plus een van die werknemers in die werkplek by die vakbond aangesluit het. Slegs geregistreerde vakbonde met meerderheidsondersteuning sal in staat wees om op statutêre regte m.b.t. agentskapwerkplek, geslote geledere ooreenkomste en werkplekforums aan te dring. Twee/meer vakbonde kan saamsmelt ten eind meerderheidsondersteuning te verkry sodat hierdie regte toegeken kan word. Verdermeer, regte om inligting te laat openbaar, om verteenwoordigers aan te stel en vir betaalde verlof word net aan n meerderheidsvakbond toegeken.
TEMA 5 (ORGANISERINGSREGTE I) Sien definisie van werkplek op PHA 229. Die organiseringsregte is as volg: o Toegang tot die werkplek (VV & M) Om lede te werf/mee te kommunikeer/se belange te dien. Vergaderings buite werksure op perseel. Redelik t.o.v. tyd en plek. o Aftrekking van vakbond ledegelde van lede se salarisse (VV & M) Werknemer kan werkgewer magtig om ledegelde af te trek. Werkgewer moet afgetrokke geld voor 15de van volgende maand aan vakbond oorbetaal. o Verlof gedurende werksure vir ampsdraers (VV & M) Redelike verlof om funksies uit te voer. Vakbond en werkgewer moet op aantal dae betaalde verlof ooreenkom.
TEMA 5 (ORGANISERINGSREGTE II) Organiseringsregte (vervolg) II: o o Openbaarmaking van inligting (M) Inligting om funksies effektief uit te voer. Wanneer met werkgewer gekonsulteer/beding word. Geen inligting indien: Regtens gepriviligeerd Verbied deur reg/hofbevel Aansienlike nadeel Private persoonlike inligting van werknemer Aanstelling van verteenwoordigers by werksplek (M) 1 vert - 10 lede 2 vert - >10 < 50 50 lede 2 vert + 1 >50 (maks 7 vert) 300 lede 7 vert + 1 >100 (maks 10 vert) 600 lede 10 vert + 1>200 (maks 12 vert) > 1000 lede 12 vert + 1>500 (maks 20 vert) Sien funksies van verteenwoordiger PHA232.
TEMA 5 (ORGANISERINGSREGTE III) Organiseringsregte (vervolg) III: o Uitoefening van organiseringsregte (VV & M) Stel werkgewer skriftelik in kennis. o Beslegting van geskille (VV & M) Verwys na KVBA vir versoening/arbitrasie.
TEMA 5 (KOLLEKTIEWE BEDINGINGSTRUKTURE I) Bedingingsrade o Een/meer geregistreerde vakbonde en een/meer geregistreerde werkgewersorganisasies kan bedingingsraad vir sektor en area deur : n grondwet wat aan die vereistes voldoen, aan te neem registrasie van die bedingingsraad te bekom. o Bedingingsraad kan vir meer as een sektor aangestel word en die Staat kan n party tot enige bedingingsraad wees indien dit n werkgewer is in daardie sektor en area. o Primêre funksie is sluit van kollektiewe ooreenkomste (bewaring van nywerheidsvrede).
TEMA 5 (KOLLEKTIEWE BEDINGINGSTRUKTURE II) Bedingingsrade (vervolg) o Bevoegdhede en werksaamhede van bedingingsrade sluit die volgende in: Om kollektiewe ooreenkomste te sluit Om kollektiewe ooreenkomste af te dwing Om arbeidsgeskille te voorkom en te besleg Om geskilbeslegtingswerksaamhede te verrig Om n fonds vir beslegting van geskille in te stel en te administreer Om opleidings- en onderwysskemas in te stel en te bevorder Om pensioen-, mediese hulp-, siekbetalings-, vakansie-, werkloosheids- en opleidingskemas in te stel en te administreer Om voorstelle oor beleid en wetgewing wat die sektor en area raak te wontwikkel en aan NEOAR/ ander geskikte forum voor te lê Om by wyse van kollektiewe ooreenkomste te bepaal wat, by stakings of uitsluitings, nie n vraagstuk in geskil mag wees nie Om aan WPF bykomende aangeleenthede op te dra vir oorlegpleging Om nywerheidsteundienste binne die sektor te voorsien Om die dienste en werksaamhede van die bedingingsraad na werkers in informele sektor en huiswerkers uit te brei
TEMA 5 (KOLLEKTIEWE BEDINGINGSTRUKTURE III) Statutêre rade o Verteenwoordigende vakbond/werkgewersorganisasie kan by Registrateur in voorgeskrewe vorm aansoek doen vir die instelling van n statutêre raad in n sektor en area ten opsigte waarvan geen raad geregistreer is nie. o Bevoegdhede en werksaamhede Bevorder geskilbeslegtingswerksaamhede Bevorder en stel opleidings- en onderwysskemas in Die instelling en administrasie van pensioen-, voorsorg-, mediese hulp-, siektebetalings-, vakansie- en werkloosheidsskemas Sluit kollektiewe ooreenkomste om uitvoering aan bg te gee (Kollektiewe bedining)
TEMA 5 (KOLLEKTIEWE BEDINGINGSTRUKTURE IV) Werkplekforums o Oorlegplegende liggaam eerder as onderhandelende liggaam. o Poging om grondvlak arbeidsbestuursverhoudinge te demokratiseer. (Om vakbond se veglustige wyse van optrede en bestuursprerogatiewe teen te werk). o Werkgewers moet somtyds oorleg pleeg en somtyds oorleg pleeg met die doelwit om konsensus te bereik, met n werkplekforum (Sien Tema 6).
TEMA 5 (BEDINGINGSPROSES) Bedingingseenheid o In werkplek. Groep werknemers wat gemeenskaplike belange deel. Bedingingsvlak o Onderneming / sektor Bedingingsagenda o Gemeenskaplike belang Bedingingsoptrede o Goeie trou
TEMA 5 (KOLLEKTIWE OOREENKOMSTE I) Kollektiewe ooreenkoms' beteken skriftelike ooreenkoms rakende diensvoorwaardes en terme of enige ander aangeleentheid van gemeenskaplike belang wat gesluit word tussen een of meer geregistreerde vakbond(e), aan die een kant, en aan die ander kant deur - o een of meer werkgewers o een of meer geregistreerde werkgewersorganisasies o een of meer werkgewers en een of meer werkgewersorganisasies
TEMA 5 (KOLLEKTIWE OOREENKOMSTE II) Regswerking van kollektiewe ooreenkomste Kollektiewe ooreenkoms bind: o Partye tot die kollektiewe ooreenkoms o Elke party tot die ooreenkoms en lede van elke ander party tot die ooreenkoms in soverre bepalings tussen hul van toepassings is o Lede van geregistreerde vakbond en werkgewers wie lede is van geregistreerde werkgewersorganisasie wat partye is tot die ooreenkoms indien die ooreenkoms die volgende reguleer: Diensvoorwaardes en -terme Optrede van werkgewers teenoor werknemers/optrede van werknemers teenoor werkgewers o Werknemers wie nie lede van geregistreerde vakbond(e) wat party tot ooreenkoms is nie indien: Werknemers in ooreenkoms geïdentifiseer word Ooreenkoms die werknemers uitdruklik bind Vakbond(e) meerderheid van werknemers as lede in werksplek het. Kollektiewe ooreenkoms is bindend vir die hele tydperk van ooreenkoms. n Kollektiewe ooreenkoms wysig enige dienskontrak.
TEMA 5 (KOLLEKTIWE OOREENKOMSTE III) Agentskapwerkplekooreenkomste Geen statutêre verpligting op werkgewer/werkgewersorganisasie om agentskapwerkplekooreenkoms aan te gaan nie. Werkgewer is verplig om agentskapsfooi van lone van nie-vakbond werknemers af te trek een aan vakbond, wat party is tot ooreenkoms, oor te betaal. Werknemers wie nie lede is van vakbond nie moet in ooreenkoms aangedui word en moet vir vakbond-lidmaatskap kwalifiseer. Agentskapwerkplekooreenkoms is binded slegs as dit bepaal dat: o Nie-vakbond lede nie verplig is om lede van vakbond te word nie o Ooreengekome agentskapsfooi nie n bedrag is wat die vakbondledegeld van lede oorskry nie Sien PHA p240
TEMA 5 (KOLLEKTIWE OOREENKOMSTE IV) Geslote geledere ooreenkomste Geregistreerde meerderheidsvakbond kan geslote geledere ooreenkoms met werkgewer sluit. Geslote geledere ooreenkoms is bindend slegs indien stemming onder werknemers (wie deur ooreenkoms gebind word) gehou is en 2/3 in ondersteuning was vir so n ooreenkoms. Geen aftrekkings gemaak ingevolge n geslote geledere ooreenkoms mag aan politieke partye as affiliasiefooie/as verkiesing van n persoon tot n politieke amp betaal word nie. Wet stel uitdruklik dat dit nie onbillik is vir n werkgewer om n werknemer te ontslaan wie weier om lid te word van die vakbond wat n party tot die ooreenkoms is, of wie lidmaatskap geweier word of wie regverdiglik uit vakbond geskors word. Sien PHA p240-241.
TEMA 5 (GESKILBESLEGTING) Indien geen ooreenkoms oor n proses, sal die KVBA oor eksklusiewe jurisdiksie beskik om geskil te besleg. Beslegting van geskille rakende kollektiewe ooreenkomste sien vloeidiagram in PHA p 242.
VOLGENDE LESING Werknemerdeelname