Rapportage Marktverkenning Klimaatbeheersing Mei 205
Inhoudsopgave Managementsamenvatting 3 Inleiding 4. Achtergrondkenmerken bedrijven 5. Organisatorische kenmerken 5.2 Activiteiten 7.3 Omzet 9 2. Marktomvang- en kenmerken 2. Totale marktomvang klimaattechniek 2 2.2 Marktomvang en kenmerken airconditioners klein-zakelijk/ particulier gebruik 2 2.3 Marktomvang en kenmerken grote airconditioners zakelijk gebruik 5 2.4 Marktomvang en kenmerken warmtepompen alleen voor verwarmen 8 2
Managementsamenvatting Uit de bevindingen is af te leiden dat de markt voor klimaattechniek een belangrijke en interessante markt is voor de relevante spelers zowel qua omvang als qua omzetontwikkelingen in de huidige economische tijden. De helft van de installatiebedrijven verwacht voor 205 /206 een stijging in hun klimaattechniek omzet, met name gerelateerd aan een aantrekkende economie. De totale markt voor zakelijk gebruik wordt geschat op 47,9 miljoen euro. Hieronder volgen voor de verschillende productsegmenten de relevante kenmerken: 3
Inleiding USP Marketing Consultancy is door NVKL gevraagd om onderzoek uit te voeren in zowel de markt voor klimaattechniek als koel- en vriestechniek. Vanwege efficiency is in de kwantitatieve fase (dus het telefonische veldwerk) zowel de vragenlijst voor klimaattechniek als koel- en vriestechniek afgenomen. Er is in de veldwerkperiode echter gestuurd op het eerder afronden van het veldwerk voor klimaattechniek (deze rapportage was namelijk eerder gewenst). De enquêtes zijn afgenomen onder partijen die actief zijn met installatiewerkzaamheden in klimaattechniek en/ of koel- en vriestechniek (zie hoofdstuk 3 voor achtergrondkenmerken). In het begin van de enquête is een selectievraag gesteld (of men actief is in klimaattechniek en/ of koel- en vriestechniek) en afhankelijk van het gegeven antwoord op die selectievraag, alsmede het op dat moment nog benodigde aantal enquêtes, is door de programmatuur bepaald of men de vragenlijst voor klimaattechniek of koel- en vriestechniek voorgelegd kreeg. Zoals eerder in dit hoofdstuk aangegeven, ging het voor wat betreft het verkrijgen van gedegen data om de marktomvang te bepalen niet zozeer om het aantal geslaagde enquêtes, maar meer om het aantal verkregen projectmetingen (en dit kon per enquête verschillen). Vandaar dat met betrekking tot de respons wordt getoond hoeveel projectmetingen per productgroep zijn behaald en minder focus wordt gelegd op zaken als bruto en netto sample en het responspercentage (want dat heeft eigenlijk betrekking op het de kwantitatieve fase van klimaattechniek en koel- en vriestechniek samen en geeft geen goed beeld van slechts één van de twee segmenten). Doelstelling De doelstelling van dit onderzoek is inzicht verkrijgen in de volumeontwikkelingen binnen de markt klimaattechniek om aangesloten leden bij de NVKL gedegen informatie te geven over de richting van de markt en meer kansrijke segmenten. Onderzoeksvragen Aangaande klimaattechniek heeft de NVKL de volgende informatiebehoefte: - Update marktvolumes per productgroep en -type: (omzet en aantallen) van airconditioners voor klein-zakelijk en particulier gebruik, airconditioners voor groot-zakelijk gebruik en warmtepompen alleen voor verwarmen. - Update per productgroep van de aandelen en marktprognoses van de verschillende relevante marktsegmenten. 4
. Achtergrondkenmerken bedrijven In dit hoofdstuk wordt een beeld geschetst van de installatiebedrijven die actief zijn in klimaattechniek. Dit wordt gedaan door middel van een aantal relevante achtergrondkenmerken, namelijk: - Soort bedrijf - In welke sector actief (alleen in klimaattechniek of ook koel- en vriestechniek) - Grootte van het bedrijf in FTE - In welke mate men projecten in hoofdaanneming en in het buitenland doet - In welke segmenten van airconditioning en warmtepompen men actief is - Geïnstalleerde/ingekochte producten per productgroep - Kenmerken met betrekking tot de omzet(verdeling). Organisatorische kenmerken Allereerst is gevraagd in welke sector het bedrijf actief is (klimaattechniek en/ of koeltechniek) en hoe men het eigen bedrijf het beste zou kunnen omschrijven. Het blijkt dat ongeveer de helft van de bedrijven zich, van de twee voorgelegde sectoren, alleen focust op klimaattechniek; de andere helft geeft aan naast klimaattechniek ook actief te zijn in koel- en vriestechniek. Verder blijkt dat de grootste spelers in de markt (qua marktaandeel) vaker in beide sectoren actief zijn dan de kleinere spelers. De bedrijven actief in klimaattechniek typeren zichzelf voornamelijk als totaalinstallatiebedrijf (38%), klimaattechnisch installatiebedrijf (32%) of koeltechnisch installatiebedrijf (22%). De overige soorten bedrijven, zoals leveranciers en fabrikanten, hebben personeel in dienst om klimaattechnische producten te installeren. Gemiddeld zijn er bijna 50 voltijd medewerkers (FTE) werkzaam in de bedrijven actief in klimaattechniek. Om een goed inzicht te krijgen in de marktomvang op het gebied van klimaattechniek, zijn een aantal zeer grote spelers (qua marktaandeel) uiteraard ook meegenomen in dit onderzoek. Hoewel de meest extreme resultaten (uitbijters) wel uit het gemiddelde zijn gehaald, verklaart dit wel het alsnog hoge aantal FTE in de bedrijven. 5
Van al het personeel blijkt dat gemiddeld 4% (ook) installeert. Monteurs zijn 68% van hun tijd bezig met daadwerkelijke installatiewerkzaamheden. Van de daadwerkelijke installatietijd bedraagt ongeveer een derde (35%) service- en onderhoudswerkzaamheden. Gemiddeld wordt tweederde van de projecten in hoofdaanneming uitgevoerd; bijna één op de vijf bedrijven (9%) geeft aan alles in hoofdaanneming uit te voeren. Kleinere bedrijven geven aan vaker alles in hoofdaanneming uit te voeren dan grotere bedrijven. Maar dit heeft vooral te maken met het feit dat kleinere bedrijven vaker werken aan kleinere projecten, waarbij maar één installatiebedrijf betrokken is en zij dan automatisch als hoofdaannemer optreden. Een meerderheid (60%) geeft aan geen projecten in het buitenland te doen. Het aandeel projecten in het buitenland is, met 5% gemiddeld, überhaupt laag te noemen. Grotere bedrijven hebben over het algemeen meer projecten in het buitenland dan kleinere bedrijven. 6
.2 Activiteiten Een ruime meerderheid van de bedrijven is actief op het gebied van airconditioners voor klein-zakelijk en particulier gebruik (84%). Tevens geeft 7% aan te werken met grote airconditioners voor zakelijk gebruik en iets meer dan de helft werkt met warmtepompen alleen voor verwarmen. Gemiddeld zijn bedrijven in twee van deze drie segmenten werkzaam. Vanuit de berekening van het totale aantal bedrijven actief in klimaatbeheersing is gebleken dat het om.08 bedrijven in Nederland gaat. De verdeling van het aantal bedrijven naar segment wordt in onderstaande tabel getoond. Omdat de meeste bedrijven in meer dan één segment actief zijn (gemiddeld 2, segmenten) telt de figuur op tot meer dan 00%. Het aantal projecten met betrekking tot airconditioners voor klein-zakelijk en particulier gebruik was in 204 het hoogst (48,6 projecten). Aan warmtepompen alleen voor verwarmen werd het minst gewerkt (5,6 projecten). Qua omzetontwikkeling, zowel in de afgelopen twee jaar als de verwachtingen voor de komende twee jaar, zijn de resultaten voor de drie productgroepen redelijk gelijk. Warmtepompen alleen voor verwarmen laten echter wel iets negatievere vooruitzichten zien; 5% van de bedrijven verwacht dat de omzet op dit gebied in de komende twee jaar zal dalen (meer dan bij de andere twee productgroepen). 7
De onderstaande grafiek toont welke producten in de afgelopen jaren zijn geïnstalleerd en/ of ingekocht door bedrijven actief in airconditioners voor klein-zakelijk en particulier gebruik. De meest geïnstalleerde/ ingekochte producten zijn duidelijk single en multi split airco s voor koelen en verwarmen (resp. 94% en 89%). Minder dan de helft van de bedrijven heeft in de afgelopen jaren gewerkt met multi split airco s alleen voor koelen (47%) en water-water omkeerbare warmtepompen (38%). Op het gebied van grote airconditioners voor zakelijk gebruik zijn in de afgelopen jaren vooral VRF systemen inclusief binnenunits voor koelen en verwarmen toegepast (85%). 8
Net als bij airconditioners voor klein-zakelijk en particulier gebruik, zijn ook in de productgroep grote airconditioners voor zakelijk gebruik water-water omkeerbare warmtepompen het minst geïnstalleerd/ ingekocht in de afgelopen jaren. Met betrekking tot warmtepompen alleen voor verwarmen zijn de lucht-water en luchtlucht warmtepomp in de afgelopen jaren het meest geïnstalleerd/ ingekocht. Net als bij de twee andere productgroepen, is het minst gewerkt met water-water warmtepompen..3 Omzet Het aandeel airconditioning en warmtepompen in de totale omzet van bedrijven actief in klimaattechniek blijkt 39% te zijn. Hoe grotere de bedrijven, hoe minder dit aandeel wordt. Dit kan verklaard worden door het feit dat grotere bedrijven veelal op meerdere (installatietechnische) gebieden actief zijn en kleinere bedrijven vaak meer focus aanbrengen op één of een paar activiteiten. De omzetverdeling binnen airconditioning en warmtepompen behelst voor iets minder dan de helft het nieuwbouwsegment (46%). De aandelen vervanging en service en onderhoud zijn redelijk gelijk. Tenslotte is een overzicht gegeven van de totale omzet(verdeling) in 203 en 204. In 204 lag de gemiddelde totale omzet,2 miljoen euro hoger dan in 203. 9
0
2. Marktomvang en -kenmerken In dit hoofdstuk wordt stap voor stap de marktomvang berekend van alle producten binnen de drie segmenten van klimaattechniek. Alle resultaten worden op de volgende pagina s per segment getoond met uitleg over de berekeningen. Er is een aantal stappen genomen om uiteindelijk tot de marktomvang per product en de totale marktomvang te komen: - Allereerst is gekeken hoeveel bedrijven in totaal actief zijn in klimaattechniek (airconditioning en warmtepompen) Dit is gedaan om de resultaten uit het onderzoek om te kunnen rekenen naar de totale markt. - Vervolgens is gekeken naar gegevens (zoals aantal producten, projectwaarde, opdrachtgever, type project) van het laatste en (indien meerdere projecten gedaan) één na laatste uitgevoerde project per productgroep. Het gemiddelde van alle door de respondenten genoemde gegevens is genomen om tot een bepaalde waarde te komen. Deze waarden zijn vervolgens gebruikt om de totale marktomvang te berekenen. - Tenslotte is een overzicht gemaakt in de vorm van een tabel met het aantal bedrijven actief per segment, totaal aantal projecten per segment en de totale marktomvang in waarde. - Naast de marktomvang wordt in dit hoofdstuk een verdieping gemaakt naar bepaalde kenmerken van toegepaste verwarming (o.a. vermogen en equivalent vollasturen) en worden enkele andere (markt)kenmerken behandeld (opdrachtgevers, type opdracht en arbeidsuren). De marktomvang in productwaarde voor de verschillende producten in deze productgroepen is als volgt tot stand gekomen: - Aantal mogelijke projecten per type product: Aantal bedrijven actief in de productgroep vermenigvuldigd met het gemiddeld aantal projecten per bedrijf in de productgroep vermenigvuldigd met het percentage bedrijven dat deze producten het afgelopen jaar heeft gekocht / geïnstalleerd. - Marktomvang in aantallen per producttype: aantal mogelijke projecten vermenigvuldigd met het gemiddeld aantal producten in een project. Deze is in veel gevallen lager dan omdat niet in elk mogelijk project het product ook is geïnstalleerd. Een getal van bijvoorbeeld 0,2 geeft aan dat in één op de vijf projecten een product is toegepast. - Marktomvang per producttype in productwaarde (inkoopwaarde voor installateur exclusief arbeid): marktomvang in aantallen vermenigvuldigd met de gemiddelde aanschafwaarde per product.
2. Totale marktomvang klimaattechniek De totale marktomvang van klimaattechniek is 47,9 miljoen. 2.2 Marktomvang en kenmerken airconditioners klein-zakelijk/ particulier gebruik De marktomvang voor airconditioning klein-zakelijk en particulier is 204,3 miljoen. 2
Verschillende van de toegepaste producten kunnen worden gebruikt voor verwarming. Onderstaande tabel geeft een aantal kenmerken weer van de toegepaste verwarming. Single en multi split airconditioners worden voornamelijk gebruikt als bijverwarming. Bij de twee typen warmtepompen gaat het vooral om hoofdverwarming met ondersteuning van een ander systeem. De meeste projecten op het gebied van airconditioners voor klein-zakelijk en particulier gebruik zijn uitgevoerd voor kantoren (30%) en consumenten/ particulieren (26%). Grotere bedrijven werken minder voor consumenten/ particulieren en meer voor kantoren dan kleinere bedrijven. Tevens is de verdeling van de opdrachtgevers uitgerekend aan de hand van de projectwaarde. Kantoren (40%) zijn in dit geval de grootste opdrachtgevers, gevolgd door de industrie en consumenten (beide 5%). Retail (7%) en zorg (6%) wegen ook iets zwaarder door bij de verdeling naar projectwaarde gezien de grotere gemiddelde projectwaarde in deze groepen opdrachtgevers. 3
Bijna tweederde van de projecten met betrekking tot airconditioners voor klein-zakelijk en particulier gebruik ging om nieuwbouw/ uitbreiding (63%); in iets meer dan een kwart van de gevallen ging het om vervanging (27%). Het verschil in verdeling naar aantal projecten en naar de projectwaarde van een project is klein in dit segment. Bij beide verdelingen is in de meerderheid van de projecten een nieuwe airconditioner geïnstalleerd (63% bij verdeling naar aantal projecten en 65% bij verdeling naar projectwaarde). Gemiddeld zijn er in de projecten 65,3 arbeidsuren van het eigen personeel gaan zitten. Daarnaast zijn er gemiddeld 9, uren van ingehuurd personeel op de projecten gemaakt. Overigens geeft driekwart van de bedrijven aan dat er helemaal geen ingehuurd personeel aan te pas is gekomen. Verder geldt dat hoe groter de bedrijven, hoe meer arbeidsuren van het eigen personeel in de projecten zijn gaan zitten. Ook hebben de grootste bedrijven aanzienlijk meer personeel ingehuurd dan de kleinere bedrijven. Tevens blijkt dat ook ZZP ers vaak personeel inhuren, waarschijnlijk omdat zij anders alleen al het werk niet aankunnen. De groep 6 20 fte maakt het minst gebruik van ingehuurd personeel. 4
2.3 Marktomvang en kenmerken grote airconditioners zakelijk gebruik De marktomvang van grote airconditioners voor zakelijke gebruik is 95,3 miljoen. Voor wat betreft grote airconditioners voor zakelijk gebruik, blijkt dat VRF systemen inclusief binnenunits voor koelen en verwarmen in iets meer dan de helft van de projecten gebruikt worden als bijverwarming (54%). Bij de andere twee systemen is de toepassing van de verwarming meer gespreid. In een kwart van de projecten worden deze systemen als volledige verwarming gebruikt. 5
Projecten met betrekking tot grote airconditioners voor zakelijk gebruik zijn met name uitgevoerd voor kantoren (26%) en industrie (6%). Grotere bedrijven zijn over het algemeen ook wat vaker actief in projecten in de zorg (ZZP ers praktisch niet). Voor wat betreft de verdeling van de opdrachtgevers naar projectwaarde, blijkt dat dezelfde segmenten naar voren komen, met dien verstande dat hier de categorie weet niet buiten beschouwing is genomen aangezien deze niet toe te bedelen waren in de marktomvangberekening. Ruim de helft van de projecten op het gebied van grote airconditioners voor zakelijk gebruik had betrekking op nieuwbouw/ uitbreiding (52%); in iets meer dan een kwart van de gevallen ging het om vervanging (27%). Het is niet anders als gekeken wordt naar de verdeling naar projectwaarde; ook de hoogste omzet wordt in nieuwbouwprojecten behaald. 6
In projecten aangaande grote airconditioners voor zakelijk gebruik zijn gemiddeld 304,5 arbeidsuren van het eigen personeel gaan zitten. Verder is er voor gemiddeld 56, uur aan extern personeel ingehuurd. Driekwart van de bedrijven geeft aan dat er helemaal geen personeel is ingehuurd. Grotere bedrijven maken over het algemeen meer uren op de projecten, zowel qua eigen als ingehuurd personeel. Ook in dit segment geldt dat ZZP ers ook vaak personeel inhuren om de klus te klaren. 7
2.4 Marktomvang en kenmerken warmtepompen alleen voor verwarmen De marktomvang van warmtepompen alleen voor verwarmen is 8,3 miljoen. In bijna de helft van de projecten zijn lucht-lucht warmtepompen gebruikt als bijverwarming (48%). De andere twee typen warmtepompen werden voornamelijk als hoofdverwarming met ondersteuning van een ander systeem ingezet en in iets meer dan een kwart van de projecten functioneerden deze typen warmtepompen als volledige verwarming. 8
Projecten aangaande warmtepompen alleen voor verwarmen zijn vooral uitgevoerd voor consumenten/ particulieren (25%). In ongeveer één op de tien projecten betrof het een opdracht voor kantoren of industrie. Over het algemeen hebben grotere bedrijven de opdrachten minder vaak voor consumenten/ particulieren uitgevoerd, maar vaker voor andere typen opdrachtgevers. Voor wat betreft de verdeling van de opdrachtgevers naar projectwaarde, blijkt dat de grotere projecten met name in de industrie te vinden zijn. Het aandeel industrie is naar verhouding groter als gekeken wordt naar de projectwaarde. Ruim de helft van de projecten met betrekking tot warmtepompen alleen voor verwarmen betrof nieuwbouw/ uitbreiding (53%); in één op de vijf projecten ging het om vervanging (20%). Het is niet anders als gekeken wordt naar de verdeling naar projectwaarde; ook de hoogste omzet wordt in nieuwbouwprojecten behaald. 9
Projecten op het gebied van warmtepompen alleen voor verwarmen bevatten gemiddeld 57,3 arbeidsuren van het eigen personeel en 23,8 uur aan ingehuurd personeel. Net als bij de andere twee productgroepen, geeft wederom ongeveer driekwart van de bedrijven (77%) aan dat er helemaal geen personeel is ingehuurd. En zoals ook bij de andere twee productgroepen, besteden grotere bedrijven over het algemeen meer uren op de projecten zowel qua eigen als ingehuurd personeel. Maar ook in dit segment blijkt dat ZZP ers vaak personeel inhuren in de betreffende projecten. 2 0