DE ECONOMISCHE KRACHT VAN ALMERE Hoofdlijnen van de strategische economische agenda 11 november 2014
2 ONDERNEMERS ZIJN DE ECONOMISCHE MOTOR VAN EEN STAD. OOK IN ALMERE.
VOORWOORD Als getogen Almeerder heb ik met eigen ogen mogen ervaren hoe Almere is uitgegroeid tot stad met een eigen karakter. Een stad met een diverse economische structuur, grote ondernemingszin, aantrekkelijke woon- en werkmilieus en een jong en groeiend arbeidspotentieel. Dit bij elkaar opgeteld maakt Almere tot een economisch vitale stad. Een stevig fundament waarop we de komende jaren voort kunnen bouwen. Ondernemers zijn de economische motor van een stad. Ook in Almere. Onze stad telt 16.000 bedrijven, waarvan 250 internationale vestigingen. Diversiteit waar ik trots op ben. Daarom is het belangrijk dat bestaande bedrijven zich verder kunnen ontwikkelen en groeien en we ruimte creëren voor nieuwe vestigingen en initiatieven. Afgelopen maanden hebben we het huidige economische beleid tegen het licht gehouden. De eerste oogst ligt voor u: de hoofdlijnen van de strategische economische agenda. Aan hand van deze hoofdlijnen zal ik u, ondernemers, partners in de stad en gemeenteraad de komende maanden om richting vragen. Met in 2015 als resultaat een strategische economische agenda voor de komende jaren. Deze agenda borduurt voort op ons tweesporenbeleid; Excellent Gastheerschap en de clusteraanpak. Mijn prioriteit ligt bij het versterken van het Almeerse bedrijvenlandschap. Onderhouden wat we hebben en tegelijkertijd onze stad economisch verder ontwikkelen. Kansrijke clusters moeten we doorontwikkelen: waarin zijn wij als stad onderscheidend en welke clusters zetten de identiteit van Almere kracht bij? Het tweede spoor is Excellent Gastheerschap. We moeten deuren openen voor nieuwe ondernemers maar vooral ook een goede gastheer zijn voor de bedrijven die er al zijn. Daarom blijven we onze dienstverlening verbreden en verbeteren. De samenwerking in de regio neemt hierin een belangrijke positie in. Graag ga ik met u het gesprek aan over de economische toekomst van Almere. Ik kijk uit naar uw ideeën en suggesties! Mark Pol Wethouder Financiën en Economische Ontwikkeling 3
4 ALMERE HEEFT EEN GEVARIEERD BEDRIJFSLEVEN. EEN LANDSCHAP DAT WE MOETEN KOESTEREN.
INLEIDING Almere staat op een kantelpunt. Almere heeft een enorme groeispurt achter de rug. Momenteel is de groei van Almere in een rustiger vaarwater terecht gekomen. Anno 2014 bestaat Almere als gemeente 30 jaar. Er zijn nu bijna 200.000 inwoners en 16.000 ondernemingen. Wij zijn trots op Almere zoals het nu is. Voor de toekomst hebben wij met de betrokken overheden recent afspraken over de randvoorwaarden voor de groei van Almere gemaakt. Om aan onze toekomst gestalte te geven, moeten en willen wij dan ook gebruik maken van de kracht van het bedrijfsleven in Almere en de kracht van Almere in de regio. De coalitie heeft in haar akkoord De kracht van Almere een strategische economische agenda aangekondigd. Deze notitie is bedoeld om de hoofdlijnen van de economische agenda aan te geven. Het richt zich met name op de waarom- en wat -vraag, nog niet over de hoe - vraag. De portefeuillehouder Economische Ontwikkeling wil eerst met de raad in gesprek gaan over deze hoofdlijnen. Daarna wordt de Almeerse samenleving (ondernemers, instellingen) en buitenstaanders geraadpleegd en indien mogelijk afspraken over de uitvoering gemaakt. 5
DE KRACHT VAN ALMERE Almere heeft een diverse economische structuur met veel ondernemingszin: veel starters en middelgrote - en kleine bedrijven in allerlei markten, naast enkele grote bedrijven in logistiek, industrie en dienstverlening. Almere heeft een uitstekend vestigingsklimaat: ondernemers in Almere gedijen vanwege de jonge en groeiende arbeidsmarkt, een rijk geschakeerd aanbod werklocaties, bijzondere woonmilieu s met blauwe en groene kwaliteiten en de uitstekende bereikbaarheid (over de weg). Almere maakt onderdeel uit van de economisch krachtigste regio s van Europa, de Noordelijke Randstad: ondernemers kunnen hiervan profiteren, dankzij de internationale oriëntatie van het bedrijfsleven, de kennisinfrastructuur en de knooppunten Amsterdam Internet Exchange, Schiphol en Noordzeekanaalgebied. In de toekomst verwachten we dat ondernemend Almere kansen grijpt om de kracht van Almere en de regio te versterken. De talrijke innovatieve midden- en kleinbedrijven in Almere zullen kansen zien om door te groeien in hun markt. De in en rondom Almere aanwezige economische speerpunten zullen zich vernieuwen. Zo zien wij Growing Green City als een kans voor de ondernemingszin in en om de stad. Ondernemend Almere zien wij in staat om het profiel van Almere als groene, innovatieve New Town met ruimte en excellente dienstverlening verder uit te bouwen. 6
ALMERE IS EEN ECONOMISCH VITALE STAD MET EEN UITSTEKENDE UITGANGSPOSITIE WAAROP WE DE KOMENDE JAREN KUNNEN VOORT BOUWEN. 7
8 SAMENWERKEN IS HET SLEUTELWOORD. ONDERNEMERS KUNNEN DE VRUCHTEN PLUKKEN VAN ONZE SAMENWERKING IN DE REGIO EN MET DE PROVINCIE.
HET BELANG VAN ECONOMIE VOOR DE STAD Wij vinden economische kracht van belang voor de vitaliteit van de stad. Het creëert banen voor onze inwoners. Het is de basis en geeft draagvlak voor alle stedelijke voorzieningen. Het maakt de verbetering van woon- en leefomgeving in de stad mogelijk. Het is noodzakelijk voor de verduurzaming van onze stad. Het zorgt voor adequate voorzieningen, die een stad aantrekkelijk maken. Wij zien dat de economie de belangrijkste driver voor groei van de stad is. Het gaat ons dan om het aanpassingsvermogen van vernieuwende ondernemers, het ondernemerschap van initiatiefnemers en het lerende vermogen van de beroepsbevolking. Als deze lerende economie lukt, dan wordt een grotere arbeidsparticipatie en hogere productiviteit mogelijk. We willen ondernemerschap faciliteren en stimuleren. Als primaire doelgroep van het economisch beleid van de gemeente beschouwen wij ondernemers, die reeds in Almere zijn gevestigd én naar Almere/ Metropoolregio Amsterdam willen komen. Naast deze ondernemers gaat het ons om initiatiefnemers die zelf eigen middelen voor de uitoefening van activiteiten/bedrijfsvoering genereren. Dat kunnen scholieren, studenten, starters, hobbyisten, werknemers en ZZP ers zijn. De versterking van het bestaande bedrijvenlandschap zien wij dan ook als doel van het economisch beleid. Dit past goed in onze ambitie voor de economische ontwikkeling van de stad Almere: het verder ontwikkelen van een gezonde economie met: - een eigen identiteit - voldoende werk voor bewoners in en om Almere - krachtige economische activiteiten in de stad en - een duidelijke positie in de Noordelijke Randstad. 9
VERSTERKING VAN HET BEDRIJVENLANDSCHAP 1 Voor ondernemers indirecte (niet direct voor bedrijfsvoering relevante) vestigingsvoorwaarden zijn bijvoorbeeld het onderwijs, cultuur, woonmilieu s, veiligheid en bereikbaarheid. Spoor 1: Excellent gastheerschap Het gastheerschap is er voor alle ondernemers en initiatiefnemers. Het gaat ons niet alleen om de rode loper uitleggen voor nieuwe ondernemers. Ook de ondernemers, die nu al in de stad zijn, willen we ondersteunen in hun ondernemerschap. We continueren dan ook het faciliteren van ondernemerschap met de dienstverlening van de gemeente aan initiatiefnemers/ondernemers. Met de komst van het ondernemersplein heeft ondernemend Almere een zichtbaar ontmoetings- en aanspreekpunt bij de gemeente gekregen. Tevens willen we de vraag van elke type initiatiefnemer of ondernemer naar huisvesting blijven accommoderen in Almere. In het algemeen is de ruimtelijke kwaliteit en bereikbaarheid van onze werklocaties ( schoon, heel en veilig ) prima/voldoende. Voortbouwend op de reeds gelegde basis willen wij het proces van vergunningverlening c.q. grondverkoop voor vestiging c.q. uitbreiding van gevestigde en nieuwe bedrijven verder optimaliseren. Het gaat ons daarbij om de werving van bedrijven uit binnen- en buitenland, heldere en soepele toepassing van regelgeving en het verbinden en volgen van initiatieven. Daarbij willen we doorgaan met de cultuurverandering binnen de gemeentelijke organisatie om initiatieven (van ondernemers en initiatiefnemers) mogelijk te maken. Naast de optimalisering van de gemeentelijke dienstverlening willen we de dienstverlening van de gemeente via het ondernemersplein verbreden mits daar behoefte aan is. Het kan dan gaan om het faciliteren van vraagstukken voor specifieke groepen ondernemers bijvoorbeeld via bijeenkomsten op het ondernemersplein of een expertisecentrum bedrijfsfinanciering. Naast de dienstverlening via het ondernemersplein willen wij knelpunten aanpakken, die ondernemers signaleren, voor hun bedrijfsvoering direct relevant zijn en waar de gemeente wat aan kan doen. Het gaat ondernemers vaak om knelpunten van personeel zoals een tekort aan ICT-technici, tekort aan stageaires/comakers. Als gemeente kunnen we ondernemers ontzorgen van hun vraag naar extra personeel. Daarnaast gaat het om knelpunten van financiering van vernieuwende activiteiten (zoals fonds voor MKB of business development), investor development van gevestigde bedrijven in Almere (zoals ondersteuning van business events) en marketing. 1 Specifiek voor de internationaal georiënteerde bedrijven in Almere en de regio willen wij een goed gastheer zijn door hen te ondersteunen met investor development en kansen in het buitenland via handelsmissies. 10
EEN GOEDE GASTHEER LUISTERT NAAR DE WENSEN VAN ZIJN GASTEN EN OPENT DE DEUR VOOR NIEUW CLIENTÈLE. 11
WE GAAN AAN DE SLAG MET KANSRIJKE CLUSTERS ONS ONDERSCHEIDEN VAN ANDERE STEDEN. HOE KUNNEN WE ONZE CONCURRERENDE POSITIE VERBETEREN EN DE IDENTITEIT VAN DE STAD KRACHT BIJZETTEN? 12
VERSTERKING VAN HET BEDRIJVENLANDSCHAP Spoor 2: Clusteraanpak Stimulering van economische vernieuwing is mogelijk door samen te werken tussen ondernemers, onderwijs- en onderzoekinstellingen en overheden in en om Almere. Uit deze samenwerking komen nieuwe verbindingen tussen deze partijen en daarmee innovaties voor de markt tot stand. De ervaring leert dat nieuwe producten en diensten vooral tot stand komen tussen partijen uit verschillende sectoren in plaats van uit dezelfde sector. Daarom continueren we onze reeds eerder ingezette clusteraanpak. We willen de clusteraanpak verbreden naar oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Daarbij hanteren we de potenties die ondernemers in de markt zien als leidraad voor oplossingen. Zo evolueert de clusteraanpak van health & life sciences naar gezonde jeugd, van duurzaam bouwen en gebiedsontwikkeling naar circulaire economie en van cluster ICT&media naar Big Data-toepassingen en Smart Society. De ervaring leert dat vernieuwingen veelal buiten de geëigende paden tot stand komen. 2 Dit is wat ons betreft niet limitatief. In de aanloop naar de Floriade willen we ondernemers uitdagen om innovatieve oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken in Almere als New Town/Growing Green City op te pakken. Naast het verbreden van deze clusteraanpak willen we ook specifieke randvoorwaarden faciliteren, die voortkomen uit de marktvraag van ondernemers uit (de verbinding van) deze clusters. Mogelijke voorbeelden zijn expertisecentra (zoals het bestaande Big Data Value Center of Jan van Es-instituut), specifieke opleidingen (zoals de huidige lectoraten Big Data bij Windesheim en Groen ondernemerschap CAH) of financiering van MKB in specifieke speerpunten (zoals het Technofonds). Dit betekent dat de clusteraanpak niet meer van toepassing is voor de speerpunten logistiek & handel en luchthaven Lelystad met luchthavengerelateerde bedrijvigheid. Toch blijven deze economische sectoren als kansrijke markten van belang voor de economie van Almere. 2 Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (2013), Naar een lerende economie. 13
DE ROL VAN DE GEMEENTE De kracht van de stad Almere biedt de (on)mogelijkheden om onze ambitie waar te maken. Het zijn vooral de ondernemers en initiatiefnemers in en om de stad zelf, die de economische kracht van de stad vorm geven. Als gemeente kunnen wij daarin helpen. Elke initiatiefnemer vraagt maatwerk van de overheid in haar rol als facilitator en soms als stimulator of zelfs launching customer. We continueren onze rol als facilitator om ondernemers en initiatiefnemers te kunnen huisvesten in Almere. Deze rol omvat marketing & acquisitie, makelen, vergunning verlenen, grond ontwikkelen, regel geven en beheren van de openbare ruimte en wegen. Tevens houden we vast aan het stimuleren van economische vernieuwing met een clusteraanpak voor specifieke maatschappelijke vraagstukken samen met andere partijen in en om Almere. Hiervoor is het nodig als overheid aan te jagen, te verbinden, te versnellen en te financieren. Ook hebben we een rol als launching customer als we als marktpartij een belang hebben bij de oplossing van specifieke vraagstukken. Bijvoorbeeld op het vlak van circulaire economie. Met de door ons beoogde inzet op het excellent gastheerschap en clusteraanpak geven wij de kaders aan van het economisch beleid van de gemeente. Het is de uitdaging om andere partijen te vragen mee te doen aan de uitvoering van deze hoofdlijnen. 14
ALS OVERHEID SCHEPPEN WIJ GEEN BANEN MAAR WERKEN WE IEDERE DAG HARD AAN HET OPTIMALISEREN VAN ONS VESTIGINGS KLIMAAT. WE WILLEN INNOVATIEVE INITIATIEVEN AANJAGEN EN GROEI- MOGELIJKHEDEN STIMULEREN. 15