De Cleantech Regio Stedendriehoek 1 daagt uit!

Transcriptie

1 Stedendriehoek 1 daagt uit! Eo Wijers-prijsvraag Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Lochem, Voorst en Zutphen eo wijers-stichting voor ruimtelijke kwaliteit in de regio

2 Stedendriehoek daagt uit! Trendbreuk en out of the box-denken noodzakelijk om energieneutraal te worden De Stedendriehoek is gekozen als regio waar in de befaamde Eo Wijersprijsvraag plaatsvindt. Tientallen ontwerpers en experts gaan de komende maanden ideeën bedenken en inzenden om de Stedendriehoek in 2030 energieneutraal te maken. Zij worden uitdrukkelijk uitgedaagd ondernemers daarbij te betrekken en de (financiële) haalbaarheid van de ideeën te toetsen. Deze brochure informeert u over de visie van de Stedendriehoek op de rol van ondernemers bij energietransitie. In de jury van de prijsvraag zitten ook twee ondernemers, namelijk Aart Roos (CEO Koninklijke Auping) en Dirk-Siert Schoonman (voorzitter LTO Gelderland en bestuurslid LTO Noord). De Strategische Board Stedendriehoek heeft gekozen voor het begrip Cleantech als verbindend thema voor de regio. Cleantech is diepgeworteld in de regio. Nu al zetten bewoners en bedrijven in de regio Stedendriehoek bovengemiddeld in op duurzame productie en dienstverlening en het verkrijgen van energieneutraliteit. Een circulaire economie, waarin het (her)gebruik van producten en grondstoffen centraal staan. Om zo te komen tot een duurzame samenleving die economisch én ecologisch houdbaar is. Door deze talrijke initiatieven te labelen en bundelen als Cleantech regio Stedendriehoek, krijgt innovatie meer kans, krijgen nieuwe initiatieven meer draagvlak en versterken we elkaar. 2

3 Stedendriehoek daagt uit! Energietransitie: De noodzaak Energietransitie: De uitdagingen De energietransitie naar duurzame en schone energie is hard nodig. Uiteraard vanwege het klimaat, maar ook omdat we als regio meer dan een miljard euro per jaar uitgeven aan fossiele energie. Dit biedt kansen. In de Cleantech Regio Stedendriehoek zijn wij er van overtuigd dat schone en duurzame technologie enorme mogelijkheden biedt voor innovatie en een positieve bijdrage levert aan een sterkere regionale economie en werkgelegenheid. Ook de (door)ontwikkeling van bestaande methoden van duurzaam bouwen en renoveren bieden grote economische kansen. Wij borgen hiermee onze welvaart en welzijn, ook voor de lange termijn. De Stedendriehoek heeft de ambitie om in 2030 energieneutraal te zijn. Dat betekent dat er een energietransitie van formaat op stapel staat. Dit heeft gevolgen voor de ruimtelijke inrichting van het gebied, voor onze energienetten, voor ons denken en doen over energie, kortom: voor de hele regionale samenleving. Zonder samenwerking en maatschappelijk draagvlak krijgen we deze transitie niet voor elkaar. De belangrijkste vragen zijn: hoe krijgen we de transitie op gang? Hoe ontwikkelt zich de rolverdeling tussen bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en overheid (die voor zichzelf steeds meer een faciliterende rol ziet)? Is een transitie te organiseren? Hoe vinden we de juiste partners om iets te bereiken in het maatschappelijk veld en behouden we draagvlak, enthousiasme en welwillendheid bij de inwoners? Hoe voorkomen we dat belangrijke troeven zoals het fraaie landschap verloren gaan? Wat vraagt de ondernemer van de overheid? En hoe kan de overheid ondernemers en maatschappelijke organisaties faciliteren? Op welke wijze kunnen we op regionale schaal belemmeringen in Europese en landelijke regelgeving pareren? 3

4 Stedendriehoek daagt uit! Samenwerking van ondernemers, Innovatieve ideeën nodig onderwijs/onderzoek en overheid Het thema Stedelijke regio s in transitie van de Eo Wijers-prijsvraag valt perfect samen met het uitrollen, doorontwikkelen en realiseren van de hoge ambities die we als Stedendriehoek hebben. De ambitie om energieneutraal te worden is alleen maar dichterbij te brengen door een compleet andere aanpak dan we gewend zijn, met huidige en nieuwe partners en andere sturingsmechanismen. Een grootschalige energietransitie brengt meer met zich mee dan alleen windmolens neerzetten of zonnecollectoren op daken plaatsen. Dat is zeker óók nodig. Daarnaast gaat het echter om investeringen in en het slim maken van de energienetten, over infrastructuur en mobiliteit, over keuze voor (nieuwe) aandrijftechnieken. En over duurzame ruimtelijke ontwikkeling in de breedste zin, over duurzame stadsdistributiesystemen, over het aantrekkelijk maken van zelf produceren, inclusief de ruimtelijke vertaling daarvan. En, last but not least, over de financiering van projecten en samenwerkingsverbanden, over slimme business modellen. Vast staat dat innovatie nodig is. Niet alleen in technologisch opzicht, ook in de aanpak, de samenwerking, creatief ruimtegebruik, de verdienmodellen, de uitwerking en de verbeelding. We zoeken inspirerende ideeën die helpen de route van de Stedendriehoek naar een energieneutrale regio vorm te geven. Dus de route naar een situatie waarin de regio evenveel produceert en bijdraagt aan het (inter)nationale energiesysteem als zij gebruikt. De regionale samenwerking, die al meer dan tien jaar geleden is gestart met zeven gemeenten, is sinds enkele jaren versterkt met de Strategische Board Stedendriehoek. In deze Board werken ondernemers, onderwijs, onderzoek en de overheid samen. De Board richt zich op het versterken van de innovatiekracht en het concurrentievermogen van het bedrijfsleven, een goed werkende, vraaggerichte arbeidsmarkt met een goede aansluiting vanuit het onderwijs en een onderscheidend vestigingsklimaat. De Board is initiatiefnemer in de profilering van de regio als Cleantech Regio Stedendriehoek. De samenwerking van ondernemers, onderwijs en overheden in de Stedendriehoek heeft gekozen voor het begrip Cleantech als verbindend thema voor de regio. Cleantech is diepgeworteld in de regio. Nu al zetten bewoners en bedrijven in de regio Stedendriehoek bovengemiddeld in op duurzame productie en dienstverlening en het verkrijgen van energieneutraliteit. Een circulaire economie, waarin het (her)gebruik van producten en grondstoffen centraal staan. Om zo te komen tot een duurzame samenleving die economisch én ecologisch houdbaar is. Door deze talrijke initiatieven te labelen en bundelen als Cleantech Regio Stedendriehoek, krijgt innovatie meer kans, krijgen nieuwe initiatieven meer draagvlak en versterken we elkaar. Er is in de Stedendriehoek dus ruimte voor ondernemerschap en innovatie. Juist in combinatie met de reis op weg naar energieneutraliteit. 4

5 Stedendriehoek daagt uit! Prijsvraagopgave Innovatie, ondernemerschap en creativiteit vormen belangrijke ingrediënten voor de Eo Wijers-prijsvraag. De opdracht hierbij is: Onderzoek en ontwerp voor de Stedendriehoek een (ruimtelijke) strategie voor een toekomstbestendig vestigingsklimaat waarin rond 2030 energieneutraliteit bereikt wordt. Wat verstaat de regio onder energieneutraliteit? In de Routekaart Nieuwe Energie staat het als volgt omschreven: De regio is dan netto zelfvoorzienend. Dit houdt in dat de productie van energie ten minste gelijk is aan of hoger is dan de regionale energievraag en dat de jaarlijkse import van energie de jaarlijkse export van energie niet overstijgt. De opgave waar de regio voor staat is om de energievraag die nu wordt voorzien met geïmporteerde, veelal fossiele energie, in het geheel te vervangen door lokale (duurzame) energiebronnen. Dit betekent dat de energietransitie niet gezien wordt als iets wat alleen ingepast moet worden in het bestaande landschap (defensieve benadering), maar als een kans voor het vormen van een deels of geheel nieuw landschap (offensieve strategie). Het besef begint te groeien dat voor een echte energieneutrale regio een forse en ingrijpende ruimtelijke verandering nodig is. De opgave is hieraan een positieve invulling te geven. Dit betekent dat op sommige plekken gekozen wordt voor behoud van bestaande (landschappelijke) kwaliteiten terwijl op andere plekken nieuwe kwaliteiten worden geïntroduceerd, gekoppeld aan de energietransitie. Onorthodoxe oplossingen zijn van harte welkom. Er is bereidheid van de regio te zijner tijd bestaande beleidskaders af te stemmen op door de prijswinnaars aangereikte (innovatieve) oplossingen. Ook het rijk zal daaraan dan zijn steentje moeten bijdragen om het Nationale Energieakkoord tot een succes te maken. Het is nodig om aandacht te besteden aan maatschappelijk draagvlak. De context bestaat uit lokale energiemaatschappijen die een steeds belangrijker rol spelen, maar ook uit natuur- en cultuurhistorische belangengroepen en verenigingen, (agrarische) ondernemers, vastgoed eigenaren en betrokken burgers. Maar de regio bestaat ook uit zeven autonome gemeenten waar lokale belangen niet automatisch in elkaars verlengde liggen. Die realiteit mag ook niet vergeten worden. Bij het ontwikkelen van een offensieve strategie voor de ruimtelijke effecten van de energietransitie dient rekenschap gegeven te worden van de bestaande stedelijke en landelijke landschappen en hun onderlinge samenhang. Elk gebied heeft zijn eigen laadvermogen wat betreft de opname van de (ruimtelijke) effecten van de energietransitie. In sommige gebieden zijn meer kansen dan in andere voor opwekking van energie of juist energiebesparing, respectievelijk voor infrastructurele of logistieke maatregelen. De regio Stedendriehoek kiest er nadrukkelijk voor de ambitie van de energieneutraliteit niet te zien als een geïsoleerd vraagstuk, maar het te gebruiken om het vestigingsklimaat te versterken, in de sociale, economische en ruimtelijke betekenis van dat woord. Op een uitdagende manier werken aan de ontwikkeling en transitie van de Stedendriehoek! Voor meer informatie: Bekijk de video met vaandeldrager Sebastiaan van t Erve (burgemeester van Lochem) op Daar vindt u onder meer ook de prijsvraagbrochure. Projectleider in de Stedendriehoek is Linda Sprikkelman, T (0575) M E l.sprikkelman@brummen.nl 5