De route naar de antwoorden in het Sociaal Domein Onderzoeksaanbod 2013-2014
2
Inhoudsopgave Introductie.... 5 Overzicht onderzoeksaanbod sociaal domein... 6 Hoofdstuk 1 - Zicht op prestaties... 9 Sociaal domein Monitor Sociaal Domein.... 9 Monitor pilots/proeftuinen Sociaal Domein... 10 Wijkscan... 10 Monitor Sociale (wijk)teams... 11 Jeugd Benchmark Jeugd... 11 AWBZ/Wmo Benchmark Wmo... 12 Monitor Wmo-voorzieningen... 12 Effectmeting Kanteling... 13 Werk & Inkomen Benchmark Werk & Inkomen... 13 Aanvullende module WWB/Particpatie op Benchmark W&I... 14 Monitor Werk & Inkomen.... 14 Monitor Armoedebeleid... 15 Hoofdstuk 2 - Zicht op doelgroepen... 17 Soorten klantonderzoek... 17 Overzicht basis klantonderzoeken (wettelijke verplichting)... 19 Sociaal domein Ervaringsmonitor Sociaal Domein... 20 Participatiescan... 20 Klantonderzoek Integrale ondersteuning Jeugd & Ouders.... 20 Portret van de klant: Sociaal Domein... 20 Jeugd Klantonderzoek Centrum voor Jeugd & Gezin.... 21 AWBZ/Wmo Klantonderzoek Begeleiding... 21 Portret van de cliënt: AWBZ... 21 Scan Doelgroepbegeleiding.... 22 Werk & Inkomen Klantonderzoek WWB... 22 Klantonderzoek Armoede... 23 Klantonderzoek Werkgevers... 23 Klantonderzoek Schuldhulpverlening.... 23 Hoofdstuk 3 - Zicht op de toekomst.............................. 25 Sociaal domein Routeplanner Decentralisaties... 25 Scan Regionale samenwerking/netwerkanalyse... 26 Scan Doelgroepen Decentralisaties... 26 Rekentool Huisvesting bijzondere doelgroepen.... 26 Jeugd Routeplanner Jeugdbeleid... 27 Scan Subsidie- en inkoopbeleid Jeugdzorg... 27 Doorlichting, prognoses en bezuinigingsscenario s Jeugd... 27 AWBZ/Wmo Doorlichting, prognoses en bezuinigingsscenario s Wmo.... 28 Werk & Inkomen Rekentool Doelgroepprognose Participatie... 28 Formatiecalculatie Sociale Zaken... 29 Aan de slag met de resultaten... 31 Inhoudsopgave 3
4
Introductie De transities in het sociaal domein vergen het uiterste van uw tijd, aandacht en expertise als lokaal bestuurder, manager of beleidsmedewerker. Of het nu gaat om: de extramurale AWBZ-begeleiding die wordt omgevormd naar een gekantelde Wmo-systematiek of, de overheveling van de jeugdzorg met de nadruk op (collectieve) preventie en ondersteuning of, de uitvoering van de Participatiewet waarin een slagvaardige en efficiënte dienstverlening voor een scherp afgebakende doelgroep centraal staat. Actuele sturingsinformatie over uw klanten, financiële kaders, uw prestaties en effecten van uw beleid, is in elke fase in de transitie van groot belang. Op die manier bent u in staat om de juiste prioriteiten te stellen in de fase van visievorming, realistische doelstellingen te formuleren voor uw sociaal beleid en passende financiële en organisatorische kaders op te stellen voor de uitvoering van het sociaal beleid binnen uw gemeente. Wij leveren u deze sturingsinformatie! Voor bijna 300 gemeenten zijn wij, met onze inhoudelijke kennis, praktische werkervaring binnen gemeenten en geavanceerde onderzoekstechnieken, een betrouwbare onderzoekspartner. Deze brochure geeft u concrete handvatten om een onderbouwde keuze te maken welk onderzoek u inzet: hoe bewuster deze keuze, des te bruikbaarder de informatie voor uw beleidsontwikkeling en -uitvoering. Op pagina 7 treft u een overzicht van ons onder zoeks aanbod in het sociaal domein. Achter in de brochure treft u een formulier waarmee u uw organisatie direct kunt inschrijven voor de benchmarks en de diverse klant onderzoeken. Daarnaast bieden wij tal van andere onderzoeken, die we geheel naar uw wens en op maat inrichten. Wij helpen u graag een keuze te maken die aansluit bij uw behoeften en wensen. Voor meer informatie kunt u onze website bezoeken: www.sgbo.nl of bellen naar telefoonnummer: 070-310 38 83. Introductie 5
Overzicht onderzoeksaanbod sociaal domein Op de volgende pagina treft u een overzicht aan van ons onderzoeksaanbod op het sociaal domein. Het aanbod is ingedeeld in drie hoofdstukken: Zicht op uw prestaties (benchmarks en monitors) Zicht op uw doelgroepen (klantonderzoeken, naar tevredenheid en beleving) Zicht op uw toekomst (routeplanners, calculaties en doorlichtingen) In ieder hoofdstuk treft u op de verschillende thema s onderzoeken aan. Het thema Sociaal domein, transities breed staat voor onderzoeken die met name de verbinding leggen tussen de verschillende onderzoeken op de thema s Jeugd, AWBZ/Wmo en Werk & Inkomen. De onderzoeken met daarachter een * staan voor de basisonderzoeken waarmee u direct voldoet aan uw wettelijke verplichting om een tevredenheidsonderzoek uit te voeren onder vragers van maatschappelijke ondersteuning over de uitvoering van de wet. De basisonderzoeken kennen een vaste investering en worden op pagina 19 beschreven. De andere onderzoeken in de brochure betreffen maatwerkonderzoeken, ingericht volgens uw wensen en behoeften en benchmarks op de verschillende thema s. 6
1 2 3 Domeinen Zicht op prestaties (pagina 9 t/m 15) Zicht op doelgroepen (pagina 17 t/m 23) Zicht op de toekomst (pagina 25 t/m 29) Hoe scoort uw gemeente? Hoe ontwikkelen uw uitgaven zich in vergelijking met andere gemeenten? Voert uw gemeente aanvragen, verstrekkingen en begeleiding efficiënt uit? De benchmarks zijn informatie- en sturingsinstrumenten voor en door gemeenten. Deze informatie heeft u niet alleen van uw eigen gemeente, maar ook van collega-gemeenten, waardoor u kunt leren van anderen. De verschillende monitors en scans brengen de doelmatigheid en doeltreffendheid van de beleidsterreinen in beeld. Wat zijn de effecten van uw beleid? Wat vinden uw cliënten en burgers ervan? Wie is exact uw cliënt en wat is zijn of haar behoefte? De burger in zijn eigen kracht staat centraal. Voornaamste doel is het vergroten van de participatie en zelfredzaamheid. Uiteindelijk bepaalt de cliënt de mate van het succes van het beleid van de gemeente. Inzicht in de beleving van de doelgroep en inzicht in wie de doelgroep exact is, geeft handvatten om beleid goed te laten aansluiten bij de doelgroep en zo succesvol te opereren. Wat betekenen de decentralisaties voor uw gemeente? Wat is de omvang van de nieuwe doelgroepen? Van welke voorzieningen maken zij gebruik? Wat zijn de financiële consequenties? Hoe zet u uw middelen efficiënt in? De verschillende routeplanners, calculaties en doorlichtingen geven u sturingsinformatie om nu voor te sorteren op een bestendige toekomst in het sociaal domein. Sociaal domein, Transities breed Monitor Sociaal Domein (p. 9) Monitor pilots/proeftuinen Sociaal Domein (p. 10) Wijkscan (p. 10) Monitor Sociale (wijk)teams (p. 11) Inwonersonderzoek Participatie * (p. 19) Participatiescan * (p. 19 en 20) Scan Sociale samenhang, leefbaarheid en buurtparticipatie * (p. 19) Ervaringsmonitor Sociaal domein (p. 20) Klantonderzoek Integrale ondersteuning Jeugd & Ouders (p. 20) Portret van de klant: Sociaal Domein (p. 20) Routeplanner Decentralisaties (p. 25) Scan Regionale samenwerking/netwerkanalyse (p. 26) Scan Doelgroepen Decentralisaties (p. 26) Rekentool Huisvesting bijzondere doelgroepen (p. 26) Jeugd AWBZ/Wmo Werk & Inkomen Benchmark Jeugd (p. 11) Klantonderzoek Centrum voor Jeugd & Gezin * (p. 19 en 21) Benchmark Wmo (p. 12) Monitor Wmo-voorzieningen (p. 12) Effectmeting Kanteling (p. 13) Benchmark Werk & Inkomen (p. 13) Aanvullende Module WWB/Participatie op Benchmark W&I (p. 14) Monitor Werk & Inkomen (p. 14) Monitor Armoedebeleid (p. 15) Klantonderzoek Kanteling * (p. 19) Onderzoek cliënten Wmo-voorzieningen * (p. 19) Onderzoek bezoekers Wmo-loket * (p. 19) Ervaringsonderzoek mantelzorgers * (p. 19) Ervaringsonderzoek vrijwilligers * (p. 19) Rondetafelgesprekken Wmo * (p. 19) Rondetafelgesprekken Speciale doelgroepen (prestatieveld 7, 8, 9) * (p. 19) Huisbezoeken Wmo * (p. 19) Klantonderzoek Begeleiding (p. 21) Portret van de cliënt: AWBZ (p. 21) Scan Doelgroepbegeleiding (p. 22) Klantonderzoek WWB (p. 22) Klantonderzoek Armoede (p. 23) Klantonderzoek Werkgevers (p. 23) Klantonderzoek Schuldhulpverlening (p. 23) Routeplanner Jeugdbeleid (p. 27) Scan Subsidie- en inkoopbeleid Jeugdzorg (p. 27) Doorlichting, prognoses & bezuinigingsscenario s Jeugd (p. 27) Doorlichting, prognoses & bezuinigingsscenario s Wmo (p. 28) Rekentool Doelgroepprognose Participatie (p. 28) Formatiecalculatie Sociale Zaken (p. 29) Overzicht onderzoeksaanbod sociaal domein * Basisonderzoeken waarmee u direct voldoet aan uw wettelijke verplichting om een tevredenheidsonderzoek uit te voeren onder vragers van maatschappelijke ondersteuning over de uitvoering van de wet. 7
8 1
Zicht op prestaties Meten en vergelijken Hoe scoort uw gemeente? Hoe ontwikkelen uw uitgaven zich in vergelijking met andere gemeenten? Voert uw gemeente aanvragen, verstrekkingen en begeleiding efficiënt uit? Onze benchmarks zijn informatie- en sturingsinstrumenten voor en door gemeenten. Deze informatie heeft u niet alleen van uw eigen gemeente, maar ook van collega-gemeenten, waardoor u kunt leren van anderen. De verschillende monitors en scans brengen de doelmatigheid en doeltreffendheid van de beleidsterreinen in beeld. SOCIAAL DOMEIN Monitor Sociaal Domein De Monitor Sociaal Domein verschaft u periodiek inzicht in de verhouding tussen de inzet van middelen enerzijds en de maatschappelijke en financiële effecten binnen het sociaal domein anderzijds. Via de Monitor weet u precies hoe effectief en efficiënt uw gemeentelijk beleid is. Daarbij kijken we niet alleen naar de inzet van middelen voor interventies binnen de traditionele beleidspijlers van jeugd, maatschappelijke ondersteuning en participatie, maar ook naar interventies die worden ingezet voor het gehele sociaal domein. De Monitor Sociaal Domein geeft gegevens die van belang zijn voor: de ontwikkeling van de uitgaven op het sociaal domein, onderverdeeld in de pijlers Jeugd, Maatschappelijke Ondersteuning en Participatie; de maatschappelijke effecten van het beleid; de mate waarin investeringen in de meer algemene, op preventie gerichte interventies bijdragen aan het realiseren van de gemeentelijke doelstellingen; de mate waarin investeringen bijdragen aan het terugdringen van de uitgaven aan de dure, meer individuele interventies, en daarmee aan de grip op de totale uitgaven binnen het sociaal domein. 1 Zicht op prestaties 9
Monitor pilots/proeftuinen Sociaal Domein Veel gemeenten zijn gestart of willen starten met pilots/proeftuinen in het sociaal domein. Nieuwe taken, in combinatie met minder middelen, maken vernieuwing noodzakelijk. Pilots en proeftuinen bieden een goede setting om te experimenteren in samenwerking met nieuwe partijen en cliënten. Dit doen wij op basis van vier centrale sporen: financiën, uitvoering, samenwerking en effecten. Wijkscan De bevolkingsopbouw, de sociale structuur in een wijk, de kracht van de burgers en de aard van de problematiek: dit zijn factoren die het maatschappelijke vraagstuk in de wijk bepalen. Nu de gemeente de ondersteuning op het terrein van opvoeden, opgroeien, welzijn, zorg, wonen en werk de komende jaren integraler, efficiënter en effectiever wil inrichten, is veel informatie over de bewoners nodig. Wij starten natuurlijk het liefst bij de opzet van de pilot, maar ook als u al begonnen bent met een pilot helpen wij u graag bij de evaluatie! De pilots geven u informatie over: de benodigdheden om invulling te kunnen geven aan een nieuwe aanpak; de uitvoering van de pilot, de samenwerking binnen de pilot, de effecten van de pilot en de financiële gevolgen; de mate waarin de doelstellingen van de pilot worden gehaald; de succesfactoren van een geslaagd project. De wijkscan geeft informatie over de (integrale) ondersteuningsvragen van de inwoners, zowel jong als oud, en hun cliëntprofielen. Die informatie is van belang om het aanbod voor jongeren en ouderen te kunnen samenstellen. Wat wordt de wijkindeling en wat is de optimale wijkaanpak? Welk aanvullend voorzieningenaanbod is nodig en wat wordt de samenstelling van het sociale wijkteam? De aanpak wordt afgestemd op de gegevens die reeds beschikbaar zijn in uw gemeente, aangevuld met gerichte dataverzameling. Met de wijkscan krijgt u hier zicht op en kunt u afgewogen beslissingen nemen over een logische wijkindeling. Hetzelfde geldt voor de vormgeving van uw wijkaanpak en het daarbij behorende voorzieningenaanbod. De wijkscan levert de volgende concrete sturingsinformatie: de wijk in cijfers; over de achtergrondkenmerken; cliëntprofielen en daarbij behorende ondersteuningsvragen; de kracht van de (inwoners van de) wijk. 10
Monitor Sociale (wijk)teams Eén gezin, één plan, één casemanager heeft al veel gemeenten geïnspireerd tot het werken met sociale (wijk)teams die via brede vraagverheldering of op basis van signalering burgers op weg helpen die het op eigen kracht even niet meer redden. Vaak werken deze teams ook samen met andere (buurt)bewoners om burgers te ondersteunen. Het gaat dus om de vangnetfuntie en om activering. Het nieuwe aan deze teams is dat er meerdere professionals van verschillende maatschappelijke organisaties in samenwerken. Werkt deze nieuwe aanpak? En wat zijn de maatschappelijke effecten ervan? Per gemeente stellen we indicatoren op om de maatschappelijke effecten van sociale (wijk)teams te meten. Daarbij kijken we naar de individuele effecten bij de burgers die te maken hebben gekregen met het vangnet en naar de maatschappelijke effecten bij de burgers die als vrijwilliger actief waren. De indicatoren en de onderzoeksmethoden worden in overleg vastgesteld. Bij voorkeur doen we meerdere metingen om te kunnen vaststellen of er wijzigingen plaatsvinden in de effecten. Het monitoren van sociale (wijk)teams geeft u: indicatoren en onderzoeksmethoden om de effecten te meten bij kwetsbare burgers en bij zelfredzame burgers; inzicht in de ontwikkeling van de individuele en maatschappelijke effecten (bij meerdere metingen); inzicht in de relatie tussen de bereikte kwetsbare burgers en de actieve burgers; inzicht in de succesfactoren bij interventies. JEUGD Benchmark Jeugd De Benchmark Jeugd biedt zicht op de inrichting en uitvoering van de preventieve functies in het jeugd(zorg)beleid. Goed ingerichte en stevig belegde preventieve functies zijn cruciaal voor de succesvolle uitvoering van de gewenste transformatie en voor de verbetering van de efficiency in de jeugdzorg vanaf 2015. Vanaf 2015 wordt de focus in de benchmark verlegd naar beleid, organisatie, uitvoering en effecten van de jeugdzorg. De Benchmark Jeugd volgt de beleidscyclus (beleid, organisatie, uitvoering, effecten) van uw gemeente en geeft verdieping op de volgende onderwerpen in het preventief jeugdbeleid: de vijf preventieve functies van de Wmo; het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) / opvoedondersteuning; het peuterspeelzaalwerk en VVE-beleid; het lokale jeugd- en jongerenwerk; passend onderwijs en leerlingenvervoer; schooluitval/leerplicht en jeugdwerkloosheid. 1 Zicht op prestaties 11
AWBZ/WMO Benchmark Wmo De Benchmark Wmo levert relevante informatie over de beleidskeuzes, uitgaven, prestaties en effecten op alle onderdelen van de Wmo. Door deelname aan de benchmark voldoet u ook direct aan de wettelijke verantwoordingsplicht. Een onderdeel van de benchmark is de Monitor Wmo-voorzieningen*. Deze monitor geeft inzicht in het aantal cliënten voor individuele voorzieningen, de uitgaven aan individuele voorzieningen en de uitgaven aan een aantal collectieve voorzieningen. De Benchmark Wmo, in combinatie met de Monitor Wmo-voorzieningen, geeft u direct inzicht in uitgaven, prestaties en effecten vanuit uw beleidskeuzes. Uw resultaten worden bovendien getoetst aan de resultaten van collega-gemeenten. De Monitor Wmo-voorzieningen geeft inzicht in de ontwikkeling van de vraag en van uw uitgaven. Door deel te nemen aan deze onderzoeken houdt u grip op uw uitgaven en kunt u bezuinigingsscenario s uitvoeren. * U kunt er ook voor kiezen om alleen deel te nemen aan de Monitor Wmovoorzieningen. Monitor Wmo-voorzieningen De Monitor Wmo-voorzieningen maakt de prestaties en effecten van uw lokale beleid zichtbaar en laat zien hoe deze effecten zich verhouden tot uw beleidsdoelstellingen. Bij deze meting van uw beleid zijn uw eigen lokale beleidsdoelstellingen het uitgangspunt; daarom is de Monitor Wmovoorzieningen altijd maatwerk. Om het effect te kunnen meten dienen de doelstellingen van het beleid SMART geformuleerd te zijn. Dit is op het terrein van de Wmo een lastige opgave. We hebben veel ervaring met het SMART maken van beleidsdoelstellingen en het benoemen van de juiste prestatie- en effectindicatoren. Wij ondersteunen en adviseren uw gemeente hier graag bij. Vervolgens kijken we met u voor welke indicatoren gegevens beschikbaar zijn, welke gegevens nog verzameld moeten worden en op welke manier dat het beste gedaan kan worden. Bij het gebruik van de monitor over meerdere jaren kan de effectiviteit van uw Wmo-beleid voor een beleidsperiode inzichtelijk worden gemaakt. De Monitor Wmo-voorzieningen maakt inzichtelijk of en in hoeverre de beleidsdoel stellingen gehaald worden en geeft aan of bijstelling noodzakelijk is. Na afloop van de beleidsperiode kunt u met behulp van de monitor beoordelen of de beoogde effecten zijn gerealiseerd. 12
Effectmeting Kanteling De Effectmeting Kanteling is een kwalitatief onderzoek. De effectmeting bestaat uit interviews onder mensen die Wmo-ondersteuning vragen, deskresearch en interviews met consulenten. Burgers met wie een keukentafelgesprek is gevoerd, worden benaderd voor een telefonisch interview. Zo worden de ervaringen met de gekantelde werkwijze achterhaald. De uitkomsten worden gerelateerd aan het beleid van de gemeente en de ervaringen van de consulenten. De effectmeting geeft u concrete aanbevelingen en richtlijnen om de werkwijze van de Kanteling verder te ontwikkelen. Zo bent u goed voorbereid op de komende decentralisatie, waarbij uw gemeente de taak heeft een nog bredere doelgroep efficiënt te ondersteunen. WERK & INKOMEN Benchmark Werk & Inkomen De Benchmark Werk & Inkomen is een middel voor sociale diensten om hun prestaties en werkwijzen op basisonderdelen in kaart te brengen en te vergelijken met die van andere gemeenten. De Basismodule bevat gegevens van alle deelnemende gemeenten die maandelijks geautomatiseerd worden uitgevraagd en gepresenteerd. Dit is een set met de belangrijkste kwantitatieve indicatoren over prestaties en bedrijfsvoering, gebaseerd op de huidige bestaande benchmarks en monitors. Deelname aan de benchmark geeft u maandelijks: inzicht in volumeontwikkeling, budgetbestedingen en de gemiddelde prijs van de uitkering; een rapportage waarin vergelijkingen binnen de benchmark worden gemaakt met het landelijk gemiddelde, per arbeidsmarktregio, COROPgebied, provincie of gemeentegrootte. De data-invoer is geautomatiseerd. 1 Zicht op prestaties 13
Aanvullende module WWB/Participatie op Benchmark W&I De verdiepende module WWB/Participatie is een uitbreiding op de basisbenchmark Werk & Inkomen en biedt naast inzicht in volume en budgetbestedingen gedetailleerd inzicht in uw prestaties op het gebied van bedrijfsvoering, re-integratie, handhaving en debiteuren in vergelijking met andere gemeenten. De Basisbenchmark is samen met de module WWB/ Participatie daarom ook uitstekend in te zetten als sturingsinstrument. Daarnaast maakt deze module het mogelijk om bijeenkomsten te bezoeken en actief ideeën uit te wisselen met andere deelnemers. Oplossingen van anderen kunnen u ondersteunen bij het scherp krijgen van organisatorische en beleidsinhoudelijke afwegingen. Monitor Werk & Inkomen De Monitor Werk & Inkomen brengt de doelmatigheid en doeltreffendheid van uw beleid rondom Werk & Inkomen in beeld. Uitgangspunt hierbij zijn uw eigen lokale beleidsdoelstellingen. We toetsen de resultaten aan deze doelstellingen; daarmee vervult de monitor ook een evaluatiefunctie. Maar we kijken ook verder. Zijn de doestellingen wel SMART geformuleerd? Geven de doelstellingen en resultaten aan wat in eerste instantie ook werd bedoeld met het beleid? We kijken welke indicatoren beschikbaar zijn en welke gegevens er verzameld moeten worden en wij adviseren over mogelijke alternatieve indicatoren voor het monitoren van uw beleid. Door de monitor meerdere jaren uit te voeren kan de effectiviteit van het beleid over een langere beleidsperiode inzichtelijk worden gemaakt. De aanvullende module WWB/Participatie levert u, naast de resultaten uit de benchmark W&I, het volgende op: maandelijks benchmarkresultaten op verschillende indicatoren zoals: bedrijfsvoering, re-integratie, handhaving en debiteuren; benchlearnbijeenkomsten om best practices en ideeën uit te wisselen met andere deelnemers; de mogelijkheid tot online benchmarking met deelnemers of niveaus naar keuze (landelijk gemiddelde, arbeidsmarktregio, COROP-gebied, provincie of gemeentegrootte). De monitor Werk & Inkomen geeft u duidelijkheid over: de mate waarin de doelstellingen zijn gerealiseerd; de kritische succes- en faalfactoren; de juistheid en precisie van de doelstellingen; de kosten van het beleid. 14
Monitor Armoedebeleid De Monitor Armoedebeleid meet prestaties op het gebied van armoedebeleid, de uitvoering, de kosten én de effecten. Juist in tijden van een nieuwe economische realiteit dient de gemeente haar regierol waar te maken en waar mogelijk haar beleid aan te scherpen, waarbij er meer aan de orde is dan alleen bezuinigen en ombuigen. De meest kwetsbare burgers zijn vaak personen met verscheidene problemen op het gebied van gezondheid, financiën, scholing, leefomgeving en maatschappelijke participatie. De monitor Armoedebeleid geeft u duidelijkheid over: de mate waarin de doelstellingen zijn gerealiseerd; de kritische succes- en faalfactoren; de juistheid en precisie van de doelstellingen; de kosten van het beleid. 1 Zicht op prestaties 15
16 2
Zicht op doelgroepen Ervaringen en belevingen van uw doelgroepen Wat zijn de effecten van uw beleid? Wat vinden uw cliënten en burgers ervan? Wie is exact uw cliënt en wat is zijn of haar behoefte? De burger in zijn eigen kracht staat centraal. Voornaamste doel is het vergroten van de participatie en zelfredzaamheid. Uiteindelijk bepaalt de cliënt de mate van het succes van het beleid van de gemeente. Inzicht in de beleving van de doelgroep en inzicht in wie de doelgroep exact is, geeft handvatten om beleid goed te laten aansluiten bij de doelgroep en zo succesvol te opereren. Soorten klantonderzoek: feedback van burgers en klanten Binnen de decentralisaties staat de burger en de eigen kracht van de burger centraal. Het voornaamste doel is om de participatie en zelfredzaamheid onder burgers te vergroten door een adequate ondersteuning. De gemeente heeft te maken met diverse klanten. Naast de burger wordt de werkgever een steeds belangrijker partner van de gemeente. Uiteindelijk bepalen deze klanten in hoeverre het gemeentelijk beleid succesvol is geweest. Daarom is onderzoek naar de ervaringen en tevredenheid van klanten cruciaal bij het in kaart brengen van de effecten van uw beleid. Klantonderzoek kan op verschillende manieren en onder verschillende groepen uitgevoerd worden. Bij het kiezen van een klantonderzoek is het belangrijk om vooraf de volgende vragen te stellen: Welke sturingsinformatie over welke doelgroep wil ik hebben? Wat is het doel? Waar wil ik de resultaten voor gebruiken? Wil ik een verdiepend kwalitatief of een cijfermatig kwantitatief onderzoek of een combinatie daarvan? Wat is het budget? Wil ik een vergelijking in de tijd of met andere gemeenten of een combinatie daarvan? 2 Zicht op doelgroepen 17
Onderzoeksmethoden Wij voeren zowel kwantitatieve als kwalitatieve klantonderzoeken uit. Kwantitatief onderzoek is bedoeld om te meten; uitkomsten worden vaak gepresenteerd in getallen en percentages. Omdat kwantitatief onderzoek meestal wordt uitgevoerd onder een grote groep mensen, zijn de resultaten statistisch representatief en betrouwbaar. Kwalitatief onderzoek is kleinschaliger en gegevens worden in individuele interviews of groeps gesprekken verzameld. De uitkomsten zijn niet representatief, maar bedoeld om diepgaande informatie te krijgen: inzicht in wat mensen werkelijk belangrijk vinden, waarom mensen iets vinden en waaraan ze behoefte hebben. Basis klantonderzoeken Op de volgende pagina hebben wij een overzicht opgenomen van ons aanbod basis klantonderzoek, inclusief een korte omschrijving van het onderzoek, de methode en de investering. Deze onderzoeken geven u voor een lage investering helder inzicht in de beleving van uw doelgroepen met betrekking tot de verschillende soorten dienstverlening. WETTELIJKE VERPLICHTING TEVREDENHEIDSONDERZOEK Het is een wettelijke verplichting om over het jaar 2013 een tevredenheidsonderzoek uit te voeren onder vragers van maatschappelijke ondersteuning over de uitvoering van de wet. Iedere gemeente kan zelf het type onderzoek, de doelgroep en de methode bepalen. De onderzoeksmethode moet afgestemd worden met representatieve organisaties op het gebied van maatschappelijke ondersteuning. Dit is vaak de Wmo-(advies)raad. Maatwerk klantonderzoeken Naast de basisonderzoeken bieden wij ook maatwerktrajecten aan. Deze maatwerktrajecten geven thematische verbreding en verdieping. In overleg met u voegen we vragen aan de basisvragenlijsten toe of vullen we de onderzoeken aan met (telefonische) interviews. Ook andere vormen van het bevragen van klanten/cliënten zijn mogelijk. Uitgebreide omschrijvingen van o.a. de maatwerkonderzoeken treft u vanaf pagina 20 aan in dit hoofdstuk. Daarnaast kunt u bij dit type onderzoek, tegen extra kosten, altijd kiezen voor maatwerkopties. Dit gaat bijvoorbeeld om: het bespreken van de resultaten of presenteren van de resultaten voor bijvoorbeeld de gemeenteraad of Wmo-/WWB-(advies)raad; het toevoegen van extra vragen aan het einde van de vragenlijst; aanvullende telefonische interviews (bedoeld om dieper in te gaan op enkele uitkomsten van het onderzoek); het uitsplitsen van resultaten naar kernen, wijken of doelgroepen; aanvullende analyses op de resultaten; het laten trekken van de steekproef en/of het verzenden en verzamelen van de vragenlijsten. 18
Basis klantonderzoek (wettelijke verplichting) Door één van onderstaande onderzoeken in te zetten, voldoet u aan uw wettelijke verplichting. Onderzoek Omschrijving Methode Investering Inwonersonderzoek Participatie Participatiescan Scan sociale samenhang, leefbaarheid en buurtparticipatie Klantonderzoek Centrum voor Jeugd & Gezin Klantonderzoek Kanteling Cliënten Wmovoorzieningen Bezoekers Wmo-loket Ervaringen van mantelzorgers Ervaringen van vrijwilligers Rondetafelgesprekken Wmo Rondetafelgesprekken speciale doelgroepen Huisbezoeken Wmo Een kwantitatief onderzoek waarbij u inzicht krijgt in de participatie van uw inwoners, de belemmeringen die zij ervaren en hun individueel welzijn. De mogelijkheid om onderscheid te maken tussen 2 doelgroepen en/of 3 wijken/kernen. Meer uitsplitsingen zijn tegen meerkosten mogelijk. Een kwantitatief onderzoek waarmee u, met een bondig handig overzicht, inzicht krijgt in de belangrijkste resultaten en effecten van het sociaal beleid op het gebied van participatie en zelfredzaamheid voor uw inwoners en een zelfgekozen doelgroep. Mogelijkheid tot onderscheid tussen wijken/kernen tegen meerkosten. Een kwantitatief onderzoek waarbij u inzicht krijgt in de sociale samenhang, de leefbaarheid, de sociale netwerken in de buurt en het gebruik van voorzieningen. Mogelijkheid om onderscheid te maken tussen wijken/kernen. Een kwantitatief onderzoek waarbij u inzicht krijgt in de bekendheid met, het gebruik van en/of de tevredenheid over het CJG, opvoedondersteuning en andere voorzieningen voor jeugd en hun ouders. Een kwalitatief onderzoek waarbij u inzicht krijgt in de beoordeling van het keukentafelgesprek op verschillende levensgebieden, het advies, de ondersteuning en de bijdrage aan het zelfstandig wonen en meedoen aan de maatschappij. Een kwantitatief onderzoek waarbij u inzicht krijgt in de ervaringen rondom het contact met de gemeente en de beoordeling van Hulp bij het Huishouden en de WRV-voorziening. Een kwalitatief onderzoek waarbij u inzicht krijgt in de ervaren dienstverlening aan het loket, van de medewerkers en de bereikbaarheid en toegankelijkheid. Een kwantitatief onderzoek waarbij u inzicht krijgt in de motieven van de mantelzorger, de mantelzorgsituatie, de ervaren belasting, de bekendheid en het gebruik van ondersteuning en de tevredenheid hierover. Een kwantitatief onderzoek waarbij u inzicht krijgt in de motieven van vrijwilligers, de route naar vrijwilligerswerk, de achtergrond van het vrijwilligerswerk, de ervaren belasting, de behoefte en het gebruik van ondersteuning en de tevredenheid hierover. Een kwalitatief onderzoek onder een zelf te kiezen Wmo-doelgroep met zelfgekozen onderwerpen. Een kwalitatief onderzoek onder de doelgroepen van de prestatievelden 7, 8 en 9 of huidige AWBZ-cliënten met zelfgekozen onderwerpen. Een kwalitatief onderzoek onder een zelf te kiezen Wmo-doelgroep met zelfgekozen onderwerpen. Schriftelijke standaardvragenlijst 5.250,- Schriftelijke standaardvragenlijst 3.900,- Online standaardvragenlijst met mogelijk heid van schriftelijke vragenlijst (tegen meerkosten) Online standaardvragenlijst met mogelijk heid van schriftelijke vragenlijst (tegen meerkosten) Telefonisch (25 geslaagde interviews) op basis van topiclijst 3.500,- 3.750,- 4.750,- Schriftelijke standaardvragenlijst 3.350,-* Telefonisch (40 geslaagde interviews) op basis van topiclijst 4.500,- Schriftelijke standaardvragenlijst 3.500,- Online standaardvragenlijst met mogelijk heid van schriftelijke vragenlijst (tegen meerkosten) Twee groepsinterviews met 8-12 personen op basis van een topiclijst Twee huiskamer en/of locatie gesprekken met 5-10 personen op basis van een topiclijst Huisbezoeken bij de doelgroep o.b.v. topiclijst 3.750,- 5.000,- 5.500,- offerte 2 Zicht op doelgroepen * Profiteer van een aantrekkelijke korting op deze prijs door uw organisatie vóór 1 januari 2014 aan te melden en de benodigde gegevens (aantal cliënten en namen 5 grootste zorgaanbieders) vóór 1 januari 2014 bij ons aan te leveren. 19
SOCIAAL DOMEIN Ervaringsmonitor Sociaal Domein Deze monitor geeft de ervaringen weer van de cliënten met hun huidige begeleiding, verzorging of ondersteuning en wat deze begeleiding of ondersteuning hun oplevert: kunnen cliënten zich beter redden en participeren zij actiever? Het onderzoek kan worden uitgevoerd onder cliënten die op verschillende terreinen van het sociaal domein ondersteuning krijgen, maar het kan ook worden gericht op een specifieke doelgroep. De ervaringsmonitor stelt de startsituatie vast. Door de meting op een la ter moment nogmaals uit te voeren, worden de effecten van veranderingen in beleid en aanbod op de ervaringen van de cliënten gemonitord. Participatiescan Dit onderzoek geeft u inzicht in de belangrijkste resultaten en effecten van het sociaal beleid op het gebied van participatie en zelfredzaamheid. De scan wordt uitgevoerd in de vorm van schriftelijke vragenlijsten onder inwoners en Wmo-cliënten (of een andere gekozen doelgroep). De Participatiescan geeft u inzicht in: de mate van participatie versus de belemmeringen voor participatie; de mate van eenzaamheid of het welzijn van uw inwoners; het aandeel kwetsbaren/weerbaren en de karakterisering van de kwetsbaren; het zorggebruik (Wmo, AWBZ, gemeentelijke voorzieningen) en de overlap; het gebruik van informele zorg en de beschikbaarheid en het gebruik van eigen kracht; het effect van de ondersteuning. Klantonderzoek Integrale ondersteuning Jeugd & Ouders Het Klantonderzoek Integrale ondersteuning Jeugd & Ouders geeft u informatie over de jeugdzorg, AWBZ-begeleiding en overige ondersteuningvormen vanuit drie invalshoeken. Ten eerste de ervaringen van het gezin met de diverse vormen van hulpverlening, ten tweede de integrale ondersteuningsvraag van het gezin en in de derde plaats de afstemming van de hulpverleners ten aanzien van de diverse probleemgebieden binnen het gezin. Dit onderzoek stelt de startsituatie vast. Door de meting op een later moment nogmaals uit te voeren, worden de effecten van veranderingen in beleid en aanbod op de ervaringen van de cliënten gemonitord. Om goede prioriteiten te kunnen stellen en onderbouwde beleidskeuzes te kunnen maken is een goed overzicht van de ondersteuningsvraag nodig. Dit onderzoek verschaft u dit overzicht. Portret van de klant: Sociaal Domein Met het Portret van de klant: Sociaal Domein brengen we in beeld welke beperkingen en mogelijkheden klanten aan de onderkant van de arbeidsmarkt ervaren en met welke gemeentelijke regelingen ze te maken hebben. Deze casestudies bestaan uit een klantperspectief via kwalitatieve interviews bij de klant thuis en aanvullend dossieronderzoek. In het portret komen de verschillende regelingen binnen het sociaal domein aan bod. Het onderzoek geeft u ook zicht op het aantal hulpverleners dat achter de voordeur komt. De portretten geven inzicht in de belevingswereld van uw klanten en vormen een toetssteen van uw geformuleerde beleidsdoelstellingen en resultaten. Bovendien geven de interviews u de basis voor de keuze om beleid te continueren of bij te stellen. 20
JEUGD AWBZ/WMO Klantonderzoek Centrum voor Jeugd & Gezin Het Klantonderzoek Centrum voor Jeugd & Gezin (CJG) onderzoekt de bekendheid met, het gebruik van en/of de tevredenheid over het CJG, opvoedondersteuning en andere voorzieningen voor jeugd en hun ouders. Wij voeren dit onderzoek uit onder verschillende doelgroepen, zoals ouders/verzorgers, jeugd of onder specifieke gebruikers van het CJG. De mogelijkheid bestaat om informatie te leveren op wijkniveau. Ook kan het onderzoek worden aangevuld met bijvoorbeeld interviews, groepsgesprekken, tevredenheidsonderzoeken en behoeftenonderzoek onder betrokken jeugdprofessionals. U heeft inzicht in de beleving ten aanzien van het CJG door de doelgroep. Klantonderzoek Begeleiding Het onderzoek maakt voor u inzichtelijk wie de huidige cliënten met begeleiding zijn, welke vorm van begeleiding zij krijgen, hoe zij deze ervaren en wat de effecten van de begeleiding zijn. Het onderzoek wordt uitgevoerd in de vorm van een nulmeting van de huidige situatie voor de overheveling van begeleiding van AWBZ naar de Wmo. Deze nulmeting kan worden aangevuld met vervolgmetingen. Dit klantonderzoek geeft u een helder beeld van de kwaliteit van de begeleiding. Portret van de cliënt: AWBZ Het onderzoek Portret van de cliënt: AWBZ bestaat uit casestudies. Deze studies brengen in beeld op welke leefgebieden huidige AWBZ-cliënten met begeleiding beperkingen ervaren en met welke gemeentelijke regelingen ze te maken hebben. De casestudies bestaan uit een cliëntperspectief, via kwalitatieve interviews bij de cliënt thuis, en aanvullend dossieronderzoek. Deze methode kan ook ingezet worden om de effecten op burgers te meten van (voorgestelde) bezuinigingen en beleidswijzigingen. Bovendien kan de methode het effect van de kantelingsoplossingen meten. De portretten geven inzicht in hoeverre uw kwetsbare burgers/ huishoudens te maken krijgen met een opeenstapeling van maatregelen door de drie decentralisaties en andere beleidswijzigingen. 2 Zicht op doelgroepen 21
Scan Doelgroepbegeleiding Aangezien de functie begeleiding en verzorging overgaat naar de Wmo, is het voor gemeenten belangrijk om vraag en aanbod van begeleiding en verzorging op elkaar af te stemmen. Door een goede afstemming kunt u een effectief aanbod realiseren tegen zo laag mogelijke kosten. Bij dit onderzoek maken we gebruik van een combinatie van kwalitatief onderzoek, kwantitatief onderzoek en indien nodig bestandskoppelingen. De nulmeting geeft inzicht in de actuele situatie. Wanneer u gebruikmaakt van de mogelijkheid van vervolgmetingen, kunt u de veranderingen monitoren en zien welke effecten de wijzigingen in het beleid of in het aanbod hebben op de klanten die begeleiding ontvangen. De Scan Doelgroepbegeleiding geeft u inzicht in: de vragen van uw burgers/cliënten: U heeft in beeld wie de huidige cliënten met begeleiding zijn, welke vorm van begeleiding ze ontvangen, wat de effecten van begeleiding zijn en hoe ze deze begeleiding ervaren; het aanbod in uw gemeente: U weet welke aanbieders er zijn, welke ondersteuning zij voor welke cliënten/cliëntgroepen aanbieden, wat de kwaliteit is van het aanbod en om welke aantallen en uitgaven het precies gaat; de afstemming van vraag en aanbod: U weet of het aanbod past bij de vraag en of er sprake is van eventuele overlap met gemeentelijke voorzieningen. WERK & INKOMEN Klantonderzoek WWB Het Klantonderzoek WWB onderzoekt de beleving ten aanzien van uw dienstverlening door uw klanten. Het onderzoek gaat onder andere in op de informatievoorziening, de bereikbaarheid en de dienstverlening door uw medewerkers. Ook strekt het onderzoek zich uit tot de reïntegratievoorzieningen die u als gemeente inzet voor uw klanten. Uw resultaten worden vergeleken met die van andere deelnemende gemeenten. Het is ook mogelijk uw resultaten over meerdere jaren te monitoren. Het Klantonderzoek WWB geeft inzicht in: informatievoorziening: Zijn uw klanten voldoende en adequaat geïnformeerd over de werking en regels van de WWB? Hoe duidelijk zijn de gemeentelijke stukken? Hoe goed zijn zij op de hoogte van andere gemeentelijke regelingen? dienstverlening: Hoe scoort u op zaken als bejegening, bereik baarheid, service, efficiency en kennis en vaardigheden van uw medewerkers? re-integratie: Hoe tevreden zijn uw klanten over de begeleiding? In hoeverre sluit het traject aan bij de wensen en mogelijkheden van de klant? bereikbaarheid: Hoe bereikbaar bent u fysiek en telefonisch voor uw klanten? Wat gaat goed en wat kan beter? 22
Klantonderzoek Armoede Het Klantonderzoek Armoede betreft de ervaringen van uw klanten met uw informatievoorziening, dienstverlening en met de regelingen op het gebied van de uitvoering van het Armoedebeleid. Daarnaast toetst het onderzoek het niet-gebruik. Uw resultaten worden vergeleken met de resultaten van andere gemeenten die aan het onderzoek deelnemen. Uiteraard kunt u uw resultaten ook laten monitoren over langere tijd. De resultaten geven u inzicht in uw prestaties en geven aandachts- en verbeterpunten op het gebied van: informatievoorziening: Zijn uw klanten voldoende en adequaat geïnformeerd over de mogelijkheden en voorwaarden met betrekking tot gemeentelijke regelingen? dienstverlening: Hoe scoort u op zaken als bejegening, bereikbaarheid, service, efficiency en kennis en vaardigheden van uw medewerkers? gebruik en tevredenheid regelingen: In welke mate maken uw klantengebruik van de regelingen en hoe tevreden zijn ze erover? formulieren en aanvraagprocedures: Zijn de formulieren en aanvraagprocedures duidelijk? Hoe denken uw klanten over de afhandeling van de aanvraag? niet-gebruik: Wat zijn de oorzaken van niet-gebruik en hoe kunnen die worden aangepakt? Klantonderzoek Werkgevers Om het gemeentelijk WWB-beleid te laten slagen is een goede relatie met de werkgevers noodzakelijk. Werkgevers zijn een belangrijke samenwerkingspartner voor gemeenten en worden daarom in toenemende mate ook als klanten gezien. Om goed samen te werken is het van belang om inzicht te hebben in de wensen van de werkgevers. Waar hebben zij behoefte aan? Hoe bereikbaar bent u voor werkgevers? Bij dit klantonderzoek worden de werkgevers bevraagd die contact hebben gehad met het werkgeversloket. Het Klantonderzoek Werkgevers geeft u inzicht in uw prestaties op het gebied van bereikbaarheid, informatievoorziening, bemiddeling en vacaturevervulling. Tevens krijgt u inzicht in de behoeften van de werkgevers. Klantonderzoek Schuldhulpverlening Het klantonderzoek Schuldhulpverlening gaat in op de beleving van uw klanten ten aanzien van de informatievoorziening, bereikbaarheid, bejegening door consulenten, aangeboden begeleiding, dienstverlening en ondersteuning tijdens het schuldhulpverleningstraject. Uw resultaten worden vergeleken met die van andere deelnemende gemeenten. Uiteraard kunt u uw resultaten ook monitoren over meerdere jaren. De resultaten geven inzicht in de gemeentelijke prestaties en dragen aandachts- en verbeterpunten aan op het gebied van: informatievoorziening: Zijn uw klanten voldoende en adequaat geïnformeerd over de mogelijkheden van en voorwaarden voor gemeentelijke schuldhulpverlening? bereikbaarheid: Hoe bereikbaar bent u fysiek en telefonisch voor uw klanten? dienstverlening: Hoe scoort u op zaken als bejegening, bereikbaar heid, service, efficiency en kennis en vaardigheden van uw mede werkers? ondersteuning tijdens het traject: Hoe waarderen de klanten onderdelen als: Aanmelding, intake,begeleiding en financieel beheer, budgetcursussen, nazorg? 2 Zicht op doelgroepen 23
24 3
Zicht op de toekomst Bezuinigingsscenario s en inzicht in getallen Wat betekenen de decentralisaties voor uw gemeente? Wat is de omvang van de nieuwe doelgroepen? Van welke voorzieningen maken zij gebruik? Wat zijn de financiële consequenties? Hoe zet u uw middelen efficiënt in? De verschillende routeplanners, calculaties en doorlichtingen geven u sturingsinformatie om nu voor te sorteren op een bestendige toekomst in het sociaal domein. SOCIAAL DOMEIN Routeplanner Decentralisaties 2014 is een belangrijk jaar voor de invoering van de drie decentralisaties. Er staat veel te gebeuren rondom de maatschappelijke ondersteuning, de langdurige zorg, de jeugdzorg en de inkomens- en werkondersteuning (participatieregelingen). Maar wat gaat er precies veranderen en wanneer treden die veranderingen in? Wat betekenen die veranderingen voor uw gemeente en hoe kan uw gemeente zich hierop beleidsmatig en organisatorisch adequaat voorbereiden? Wat betekenen die veranderingen voor bepaalde groepen inwoners en voor aanbieders van zorg-, participatie-, werkgelegenheids- en/of welzijnsdiensten? Om uw gemeenteraad te kunnen meenemen in deze ontwikkelingen is het nodig dat de raadsleden op hoofdlijnen de juiste informatie hebben. Dit geldt ook voor de belangengroepen op dit terrein. Met de Routeplanner Decentralisaties schetsen wij de stand van zaken in het landelijk beleid (voorgenomen of besloten maatregelen, de financiële kaders, het wettelijke kader). De gevolgen hiervan worden vertaald naar het lokale beleid op de terreinen maatschappelijke ondersteuning, jeugd en participatie en het lokale financiële kader. Vanuit verschillende rollen en taken (kaders stellen, prioriteiten bepalen, controleren, monitoren) formuleren we scenario s die u ondersteunen in het maken van onderbouwde keuzes. 3 Zicht op de toekomst 25
Scan Regionale samenwerking/netwerkanalyse De voorbereiding en uitvoering van de decentralisaties kan een gemeente niet alleen. De partners in het netwerk zijn hierbij hard nodig. Maar wie zijn die partners waarmee nu al samengewerkt wordt of waarmee samenwerking nodig is? En wat kunnen zij, op basis van hun eigen taak en opdracht, bijdragen aan de decentralisatieopdrachten? Via een netwerkanalyse worden deze vragen beantwoord. U ontvangt een overzicht van de partners in uw netwerk en de activiteiten die zij (voor u of in opdracht van u) verrichten op het gebied van de decentralisaties. Tevens wordt hierbij aangegeven op basis van welke afspraken of contracten zij deze activiteiten verrichten. Dit document is het startpunt voor de vraag of er andere samenwerkingsafspraken en/of contracten mogelijk of noodzakelijk zijn. overzicht van alle partners en activiteiten; inzicht in blinde vlekken ; advies voor toekomstige samenwerkingsafspraken. Scan Doelgroepen Decentralisaties (Wmo, Jeugd, Participatie) Met de Scan Doelgroepen Decentralisaties (Wmo, Jeugd, Participatie) krijgt u actuele informatie over de aard en de omvang van de doelgroepen die met de decentralisaties overkomen en de overlap met andere gemeentelijke voorzieningen binnen het sociaal domein. Wij voeren dit onderzoek uit in de vorm van een bestandanalyse. Het onderzoek wordt aangeboden als een nulmeting en kan worden uitgebouwd naar een monitor, zodat u zicht hebt en houdt op relevante ontwikkelingen in de doelgroepen, aanspraak op voorzieningen en de uitgaven voor uw gemeente. Deze scan brengt voor u de omvang van de nieuwe doelgroepen in kaart, geeft inzicht in de overlap met andere gemeentelijke voorzieningen en in besparingsmogelijkheden. Rekentool Huisvesting bijzondere doelgroepen Met deze rekentool krijgen gemeenten inzicht in de behoefte aan en het aanbod voor huisvesting van bijzondere doelgroepen, zoals ouderen, mensen met een beperking en GGZ-cliënten. De tool laat in tabellen en grafieken zien of er op dit moment voldoende aanbod is in de kernen of wijken van de gemeente en hoe dit beeld jaarlijks verandert tot 2030. De tool geeft daarmee aan in welke kern/ wijk de tekorten het grootst zijn. Door deze informatie te delen met woningcorporaties en zorginstellingen kan worden bereikt dat er op de juiste plaats wordt gebouwd voor de juiste doelgroep. De gemeente kan de informatie in dit programma zelf actueel houden. 26
JEUGD Routeplanner Jeugd Met deze routeplanner krijgt u een overzicht van relevante wet- en regelgeving, een overzicht van relevante lokale en regionale beleidskaders, een integratie van toekomstvisie, bevolkingsprognose en trends in het jeugdbeleid en een stappenplan voor de (nabije) toekomst. U weet welke stappen uw gemeente nog moet zetten om klaar te zijn voor de taken die met de nieuwe Jeugdwet per 1 januari 2015 onder verantwoordelijkheid van de gemeente vallen. Scan Subsidie- en inkoopbeleid Jeugdzorg Deze scan is een doorlichting van relevante beleidsdocumenten. De scan geeft een overzicht van lopende afspraken met regionale en lokale partners. Ook ontvangt u aanbevelingen voor de verdere ontwikkeling van uw subsidiebeleid. Doorlichting, prognoses en bezuinigingsscenario s Jeugd De overgang van de Jeugdzorg brengt grote verantwoordelijkheden en financiële risico s met zich mee. Voor u als gemeente is het van groot belang om te weten welke jeugdigen onder uw verantwoordelijkheid komen te vallen en welke kosten hiermee gemoeid zijn. Samen met u verzamelen we de relevante gegevens bij instanties zoals Bureau Jeugdzorg, het Zorgkantoor, verzekeraars, jeugddetentie. Mocht niet alle informatie nu al beschikbaar worden gesteld door de betrokken organisaties, dan vertalen wij voor die ontbrekende onderdelen de actuele landelijke gegevens naar de lokale situatie. Onze analyse bouwen we uit naar bezuinigingsscenario s. Met de doorlichting, prognose en bezuinigingsscenario s heeft u inzicht in de aantallen en uitgaven die gepaard gaan met de Jeugdzorg. Hierdoor kunt u een goede regie voeren, prioriteiten stellen en de kosten bewaken. U krijgt gericht advies over inkopen van zorg via aanbesteding of via subsidiëren en over de sturingsmogelijkheden van beide varianten. 3 Zicht op de toekomst 27
AWBZ/WMO WERK & INKOMEN Doorlichting, prognoses en bezuinigingsscenario s Wmo De nieuwe financiële kaders voor de Wmo maken dat grip op de uitgaven meer dan ooit noodzakelijk is. De doorlichting en prognose van de Wmouitgaven bieden u deze grip. De doorlichting en de prognose kennen drie invalshoeken: de autonome vraagontwikkeling, het rijksbeleid en uw gegevens en de lokale situatie (bevolkingssamenstelling en beleid). Daarnaast beschikken wij over een grote database van vergelijkingsgegevens om de uitkomsten van uw gemeente in een breed perspectief te plaatsen. Het onderzoek wordt geheel toegesneden op uw wensen en behoeften. In overleg bepalen we dan ook of het onderzoek zich moet richten op de Wmo in brede zin of alleen op de individuele voorzieningen. Rekentool Doelgroepprognose Participatie De Rekentool Doelgroepprognose Participatie geeft inzicht in de huidige en toekomstige omvang van de doelgroep en de bijbehorende budgetten waar uw gemeente nu en straks met de invoering van de Participatiewet voor verantwoordelijk is. Door het gebruik van de Rekentool ziet u aan welke knoppen u kunt draaien om bijvoorbeeld kosten te besparen. De rekentool geeft u inzicht in: de omvang van de doelgroep; de verwachte ontwikkeling van deze doelgroep; de budgettaire gevolgen van deze ontwikkeling. In de prognoses benoemen wij de financiële consequenties van nieuw en van ongewijzigd beleid. Ook doen wij suggesties voor effectieve maatregelen, gericht op het beheersbaar houden van de uitgaven en berekenen wij welke besparingen kunnen worden gerealiseerd met het doorvoeren van deze maatregelen. De suggesties worden desgewenst ook vertaald naar concrete bezuinigingsscenario s. 28
Formatiecalculatie Sociale Zaken De Formatiecalculatie Sociale Zaken helpt u vast te stellen welke capaciteit in menskracht er nodig is voor de uitvoering van het gemeentelijk sociaal beleid in al zijn onderdelen, zoals uitvoering WWB, Armoedebeleid en Schuldhulpverlening. De werkprocessen binnen het domein van Sociale Zaken bevatten een aantal logisch opeenvolgende stappen, die elk een bepaalde tijdseenheid kosten. De optelsom daarvan leidt tot de benodigde formatieomvang. Dat lijkt eenvoudig, maar de praktijk voor elke specifieke gemeente blijkt weerbarstig. De formatiecalculatie geeft antwoord op vragen als: Hoeveel tijd kosten de werkzaamheden? Hoeveel tijd is er gemoeid met een bepaald product? Wat is de benodigde formatie voor de werkzaamheden en wat is uw huidige formatie? Zijn er voldoende medewerkers beschikbaar om de vastgestelde taken uit te voeren? Kan de gemeente haar ambitieniveau ten opzichte van de burgers realiseren? Welke efficiencyvoordelen kunt u wellicht behalen door het slimmer inrichten van uw werkprocessen? 3 Zicht op de toekomst 29
30
Aan de slag met de resultaten De resultaten van de verschillende onderzoeken geven vaak aanleiding tot verbeterprojecten. Het is goed om te weten dat experts van adviesen managementbureau BMC, net als SGBO, onderdeel van de BMC Groep, u verder kunnen helpen. Concreet ondersteunt BMC opdrachtgevers onder andere bij: Een krachtig bestuur en bijpassende organisatie: het ontwikkelen van toekomstscenario s en het opstellen van innovatieagenda s; het ontwikkelen van samenwerkingsarrangementen; het begeleiden van kerntaakdiscussies; het ontwerpen en uitrollen van business-cases. Grip op financiën en moderne bedrijfsvoering: het herinrichten van de bedrijfsvoering; procesbegeleiding van gemeenten mede in de relatie met zorgaanbieders en cliëntenorganisaties; het ontwikkelen van bekostigingsmodellen; het inrichten van ketenprocessen, sturing- en controlfuncties; het maken van bedrijfsplannen, sociale plannen, formatieplannen, samenwerkingsovereenkomsten; gegevensmanagement; strategisch personeelsmanagement. Veranderingen in het sociale domein: het in kaart brengen van doelgroepen; het opstellen van cliëntprofielen; het ontwikkelen van vraagverhelderingssystematiek; het organiseren van toegang; het samenstellen en uitvoeren van arrangementen; het contracteren van aanbieders; het verbeteren van de verantwoordingsmethodiek en resultaatsturing. BMC beschikt over bijna 1.000 ervaren experts die ingezet worden als: interim-managers, projectleiders, afdelingshoofden, strategisch adviseurs, beleidsmedewerkers, kwartiermakers, casemanagers en coaches. Via BeSupported detacheren wij daarnaast Wmo- en WWB-consulenten en uitvoerend administratief medewerkers. Wilt u vrijblijvend een gesprek met een van onze adviseurs, neem dan contact op met uw vaste contactpersoon van SGBO of neem direct contact op met BMC via www.bmc.nl of via telefoonnummer 033-496 52 00. Kijk op www.bmc.nl voor een actueel overzicht van onze praktijkervaring. Aan de slag met de resultaten 31