pagina 1 van 11 loowi-oui: OUI-5-november-2010 Universiteit van Tilburg Julie Tims en Emilie van Hooft Vanaf juni is hard gewerkt aan de Engelse vertaling van de modules van de basisinstructies. Sinds dit collegejaar worden ze ingezet. Tevens is de digitale LIS introductiemodule in gebruik genomen, waarin ICT-faciliteiten en de belangrijkste bibliotheekservices aan de orde komen. Hierbij is gebruik gemaakt van de software Udutu (http://www.udutu.com/ (www.udutu.com/)). Alle bachelor en premaster studenten van de faculteiten Geesteswetenschappen en Rechtswetenschappen hebben tijdens de facultaire introductie de module doorlopen. De studenten van de overige faculteiten worden verondersteld deze zelfstudiemodule te hebben doorlopen voor aanvang van de basisinstructie. De module is te vinden op de webpagina http://www.uvt.nl/studenten/ict/instructie/ (www.uvt.nl/studenten/ict/instructie/) bij de digitale zelfstudiemodules. Inmiddels is er ook een start gemaakt met het opzetten van een leerlijn voor informatievaardigheden bij de opleiding International Business Administration van de faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen. In het najaar is een eerste aanzet gegeven tot het schrijven van een visiedocument over wat de unit (Information Literacy) onder informatievaardigheden verstaat en wat daar een rol bij kan spelen. Het doel van het visiedocument is dit als uitgangspunt te gaan gebruiken bij gesprekken met de faculteiten van de UvT om een beeld te krijgen van wat de faculteiten verstaan onder informatievaardigheden en wat hun wensen zijn op dat gebied. Inmiddels is het bibliotheekgebouw na de renovatie weer in gebruik genomen. Onze afdeling heeft de beschikking gekregen over een ruimte met flexwerkplekken. Voor instructies kunnen we gebruik maken van een instructielokaal met 18 studentenwerkplekken. De docentenwerkplek heeft de beschikking over een Smartpodium. In de bibliotheek bevindt zich op de eerste verdieping Xperience: een ruimte waar studenten en medewerkers kennis kunnen nemen van innovaties die relevant zijn voor hun studie of werk, maar nog niet op de werkplek beschikbaar. Hier kunnen zij zelfstandig of in aanwezigheid van deskundige medewerkers de nieuwe voorzieningen zelf uitproberen. Xperience bestaat uit een datalab, teaching lab, editing room en viewing room. Fontys Hogeschool Nathalie van den Eerenbeemt Workshop Informatievaardigheden II Na Workshop Informatievaardigheden I presenteren de Fontys Mediatheken nu de vervolgworkshop Workshop Informatievaardigheden II. Wederom is het een volledig digitale productie waarmee je aan de hand van diverse modules en opdrachten leert hoe en waar je kunt zoeken naar kwalitatieve informatie. Waar Workshop Informatievaardigheden I echter bedoeld is voor eerstejaars studenten, is Workshop II ontwikkeld voor ouderejaars studenten, bijvoorbeeld ter voorbereiding op de stage- of afstudeerperiode. Bovendien gaat Workshop II dieper op de volgende onderwerpen in: het opstellen van een zoekplan de oriëntatiefase op het onderzoeksonderwerp het geavanceerd zoeken in databanken en op internet het beoordelen van gevonden publicaties/websites aan de hand van een uitgebreide lijst selectiecriteria auteursrecht en plagiaat en het maken van een juiste bronvermelding/titelbeschrijving Meer weten over informatievaardigheden of de workshop? Neem contact op met de mediatheek of mail de werkgroep informatievaardigheden. Nieuwe versie Na 8 maanden praktijkervaring met de workshop informatievaardigheden I is er een nieuwe versie gelanceerd. In de workshop zijn wijzigingen aangebracht die tegemoet komen aan de ervaringen, opmerkingen en verbetersuggesties van zowel studenten als (mediatheek)medewerkers. Het betreft diverse inhoudelijke en visuele aanpassingen maar de opzet is hetzelfde gebleven. Engelse versie: Information Literacy Er is hard gewerkt aan de oplevering van workshop information literacy (Engelse versie dus van Workshop Informatievaardigheden I ) Deze staat nu online, zie Information Literacy De workshop kan gevolgd worden via de Fontys mediatheek volgens afspraak met de opleiding, maar is ook individueel te volgen.
pagina 2 van 11 Hogeschool van Amsterdam Harrie van der Meer (h.a.l.van.der.meer@hva.nl) implementatie informatievaardigheden: wij zijn als HvA mediatheek volop bezig met de implementatie van ons beleidsplan. In dit plan streven we naar projectgeintegreerde informatievaardighedentrainingen, tot stand gebracht samen met het onderwijs, bij voorkeur in de vorm van een leerlijn/groeilijn gekoppeld aan onderzoeksvaardigheden. Afhankelijk van de organisatorische mogelijkheden kiezen we bij voorkeur voor workshops, met het oog op leerrendement. Het maken van mooie plannen is over het algemeen niet het grootste probleem, het ook daadwerkelijk en consequent uitvoeren daarvan kost vaak wat tijd. Het aantal opleidingen dat door ons wordt bediend is de afgelopen tijd flink gegroeid, ook zijn er steeds meer leerlijnen in werking of in opbouw. We worden steeds vanzelfsprekender opgenomen in de onderwijsprogramma's. We zijn goed op weg, maar ook nog onderweg. docentenworkshops: het aantal docentenworkshops die wij verzorgen loopt nog wat achter, hier valt nog winst te boeken. We zijn daar mee bezig. We hebben inmiddels wel een procedure voor het uitnodigen van nieuwe docenten. omdat onze toegevoegde waarde ligt in kennis, expertise en vaardigheden heb ik onlangs al mijn collega's informatiespecilaisten geinterviewd om na te gaan of er bepaalde kennis ontbreekt en of er nog behoefte aan bijscholing is. Ook was dit een goede mogelijkheid om eens goed te inventariseren wat er momenteel speelt op de verschillende locaties. Het heeft weer input geleverd om bepaalde onderdelen aan te scherpen of bij te stellen. Een (bij)scholingsplan is in de maak. Tips voor goede opleidingen/cursussen of ervaringen bij het maken van scholingsplannen zijn bij mij heel welkom! Wij hebben een nieuwe introductiefilm, deze is niet zo stroperig als de vorige en heeft vooral een wervend karakter. Het is een uitstekende intro/inleiding bij onze introducties. Link introductiefilm (www.bib.hva.nl/template/downloadasset.cfm?objectid=c07aae20-af01-4e86-a94abc38a4ac8825). Universiteitsbibliotheek Utrecht Bianca Kramer (b.m.r.kramer@uu.nl) Mobiele website + promotiefilmpje De Universiteitsbibliotheek Utrecht heeft een versie van de bibliotheekwebsite ontwikkeld die geschikt is voor de mobiele telefoon. Op http://m.library.uu.nl vind je op dit moment de opties: - Zoeken in de catalogus - Boeken verlengen en aanvragen - Full-text artikelen vinden in de eigen zoekmachine Omega en het resultaat naar jezelf of een ander mailen. - Nieuws - Contact - Adressen en openingstijden En, een primeur voor de universiteit: je kunt er op elk moment eenvoudig zien waar in de bibliotheek computers beschikbaar zijn. Zie ook het promotiefilmpje: http://bit.ly/ubumobile Project Partner in Science Kennis op Peil Op dit moment wordt een groot intern project uitgevoerd met als doel de kennis van alle medewerkers met klantcontact (publieksdienst, informatiespecialisten en vakspecialisten) up-to-date te brengen: welke producten, diensten en faciliteiten bieden we als Universiteitsbibliotheek? Hiertoe zijn verschillende workshops georganiseerd waarin collega s elkaar op de hoogte hebben gebracht van hun werkzaamheden, o.a. de aard en het gebruik van de voor hun werk relevante literatuurbronnen. Al deze informatie komt ook intern beschikbaar via een wiki. Voor de klant worden een aantal online tutorials gemaakt over producten, diensten en faciliteiten, evenals een modulaire film om de Universiteitsbibliotheek te introduceren, o.a. bij
pagina 3 van 11 eerstejaarsstudenten. Film en tutorials zullen eind dit jaar beschikbaar komen en ook worden geplaatst op YouTube. Geneeskunde De vak- en informatiespecialisten Geneeskunde bieden hun instructiemateriaal digitaal aan op één centrale plaats: http://ubugeneeskunde.wordpress.com (ubugeneeskunde.wordpress.com) Op deze site staat een overzicht van tutorials/handleidingen voor literatuurbronnen Geneeskunde, zowel doorzoekbaar op opleidingsonderdeel (hier vinden studenten en medewerkers kant en klare tutorials, o.a. over informatievaardigheden) of op naam van de literatuurbron. Aan verschillende instructiemodules is een link naar een electronisch evaluatieformulier toegevoegd (via SurveyMonkey). NHTV Breda Tjaard ten Hove Bij de NHTV is er vanwege de academisering bij enkele opleidingen een toenemende vraag naar onderzoeksvaardigheden bij docenten. Dit studiejaar moeten er behalve voor de HBO opleidingen Toerisme, Vrijetijd Management, Hotel Management, Facility Management, Stedebouw Logistiek en Mobiliteit, Media Entertainment Management, Game Architecture and Design, ook instructies worden verzorgd voor de WO-bachelor opleidingen International Leisure Sciences en Tourism. Bij de laatste opleiding gaat speciale aandacht uit naar het aspect duurzaamheid. De instructies zijn ten opzichte van vorig jaar aangepast na het volgen van een didactische training door informatiespecialisten en informatiemedewerkers die als instructeur fungeren. De momenten van interactie tussen studenten en instructeurs zijn verbeterd. In het najaar 2010 zijn voor de verschillende opleidingen instructies georganiseerd voor de 1 e jaars studenten. De instructies bestonden uit een presentatie, opdrachten en het bespreken van de opdrachten. De opkomst was evenals voorgaande jaren goed en de instructies worden door de meeste studenten als nuttig ervaren. Soms wordt aan het eind van het 1 e jaar nog een instructie verbonden aan een thema. Voor 4 e jaars studenten zijn er het lopend studiejaar bij bijna alle opleidingen verdiepende instructies over het gebruik van bronnen in de mediatheek. Hierbij wordt verder ingegaan op mogelijke zoekstrategieën. Voor 2 e en 3 e jaars studenten varieert het per opleiding of er tussentijdse trainingen zijn. Het blijft een kunst en een uitdaging om met een beperkt aantal medewerkers voor alle opleidingen op maat instructies te geven. Op de hoofdlocatie is er een instructieruimte bijgekomen. Hier worden ook op reguliere tijden trainingen voor medewerkers gegeven onder de naam Broodje Bieb. Voor deze lunchbijeenkomsten blijkt de nodige belangstelling te bestaan. Dit is een handig tijdstip voor docenten om hun kennis van de mogelijkheden van de bibliotheek te vergroten. Het afgelopen half jaar zijn alle medewerkers van de mediatheek in groepen op bezoek geweest bij diverse universiteiten in het land om te ervaren hoe andere bibliotheken hun werkzaamheden verrichten. Dit is bijzonder waardevol geweest. Ook zijn door enkele collega s buitenlandse bibliotheken bezocht. Een wijde blik verruimt het denken
pagina 4 van 11 Erasmus Universiteit Rotterdam Universiteitsbibliotheek (Heather Boet-Foley 3-11-2010) De UB op zak De Universiteitsbibliotheek heeft een mobiele versie van haar website ontwikkeld. Daar vindt u: openingstijden contact informatie informatie over beschikbare werkplekken De UB-catalogus (raadplegen, boeken aanvragen, reserveren en verlengen) zoekmachine seurch (gezamenlijke index catalogus plus inhoud databanken) De mobiele website is vooralsnog beschikbaar voor de i-phone en Blackberry. Browse met uw smartphone naar: http://www.eur.nl/ub (www.eur.nl/ub) NB: Deze link wordt door uw smartphone herkent als een link naar de mobiele versie van onze website. Browst u vanaf een PC of laptop dan ziet u de gewone webpagina's van de Universiteitsbibliotheek. UB-panel De Universiteitsbibliotheek is een panel gestart om op een gestructureerde manier feedback te krijgen van haar gebruikers. Het panel, dat bestaat uit studenten en medewerkers van de EUR, geeft haar mening over bijvoorbeeld studieplekken/studielandschappen en faciliteiten binnen de UB. Maar ook over zaken omtrent de UB-website, de portals per vakgebied, RePub en de zoekmachine seurch. De UB benadert de panelleden maximaal driemaal per jaar om vrijblijvend deel te nemen aan (online) onderzoeken en/of groepsdiscussies. Universiteitsbibliotheek gebruikersonderzoeken: http://www.eur.nl/ubgo/ (www.eur.nl/ubgo/) Research Matters Vanaf 1 januari 2011 zijn EUR en Erasmus MC onderzoekers verplicht hun laatste auteursversie in digitaal formaat te uploaden in het Repository van de EUR, RePub. Het belangrijkste doel is om wetenschappelijke kennis beschikbaar te maken voor iedereen. Dit verbetert de zichtbaarheid van het onderzoek van de EUR en zorgt voor een toename van het aantal citaties. Ook de duurzaamheid van uw publicaties neemt toe. En tenslotte, het beïnvloedt de impactmeting. In de nieuwe, Engelstalige portal Research Matters vindt u praktische achtergrond informatie, over het doen van onderzoek, publiceren, het meten van impact en Open Access. Dit is een dienst van de Universiteitsbibliotheek. De portal was gepresenteerd tijdens de Open Access Kick-off bijeenkomst op 13 oktober 2010. Delen van de portal zijn nog in voorbereiding. Zij zullen voor januari 2011 beschikbaar zijn. Research Matters: http://www.eur.nl/researchmatters/ (www.eur.nl/researchmatters/) Workshops op de agenda en in het nieuws Informatie over het aanbod van workshops gegeven door de Universiteitsbibliotheek is beschikbaar op de Portal Informatievaardigheden (www.eur.nl/ub_informatievaardigheden/nederlands/) onder de knop 'Inschrijven voor één voor onze workshops'. Om de workshops extra onder de aandacht te brengen van onze gebruikers zijn data en inschrijfgegevens van de workshops als agenda items en nieuwsberichten geplaatst in het nieuws/agenda kolum van de website van de Universiteitsbibliotheek. Nieuwe indexen
pagina 5 van 11 seurch is de nieuwe zoekmachine van de UB ontwikkeld (onder de naam Summon) door Serials Solutions. Deze simpele en snelle zoekmachine integreert het zoeken in een groot deel (ca 80%) van het aanbod van de UB, waardoor men met één zoekopdracht in vele bestanden tegelijk zoekt. U vindt seurch op de homepage van de Universiteitsbibliotheek onder de tab seurch. Omdat Nederlangstalige juridische bronnen geen goede dekking hebben in seurch is er voor de juristen een andere oplossing gezocht. Rechtsorde.nl is beschikbaar gemaakt voor studenten en medewerkers van de EUR. Met dit systeem kunnen alle voor juristen relevante bronnen in één keer worden doorzocht. Cursussen We zijn bezig een paar cursussen aan te passen in verband met de extra zoekmogelijkheid aangeboden door onze nieuwe zoekmachine seurch (www.eur.nl/ub/nederlands/zoeken/seurch/seurch_handleiding/). Nieuwe filmpjes en teksten zijn in de maak voor: Maak kennis met de UB en Wetenschappelijke informatie. Wiki voor veelgestelde vragen Het bestand met Veelgestelde vragen (service.ubib.eur.nl/mediawiki/index.php?title=hoofdpagina) is terug van wegeweest maar nu in de vorm van een wiki. Hogeschool Inholland (Jeannine van Schalkwijk / Mirjam Uijlenbroek, 3-11-2010) De vraag naar instructie neemt nog steeds toe, het aantal eerste jaars dat een introductie van de bibliotheek krijgt is daarmee meer dan de helft. De vraag naar de trainingen informatievaardigheid neemt ook nog steeds toe. Nieuw dit schooljaar is een weblecture van de instructie. Zie onze website: http://www.inholland.nl/bibliotheek/instructies/workshops/bibliotheek+inholland+instructies.htm. De weblecture is dit jaar nog bedoeld als aanvulling en niet ter vervanging van de instructies. Studenten kunnen dingen nog even naluisteren. Wat we er volgend jaar mee gaan doen wordt nog geëvalueerd. Ook hebben we vanuit de bibliotheek een aanbod voor dit schooljaar opgezet voor workshops en miniconferenties voor docenten en medewerkers. Tot nu zijn de reacties enthousiast. Universiteit Twente (Bert Boxem, 3-11-2010) Vorige keer meldde ik al dat we bezig zijn om de onderdelen van onze Web cursussen MEEWIZ sterk te vereenvoudigen zodat ze rechtstreeks in de toetsmodule van Blackboard gehangen kunnen worden en door onszelf kunnen worden geproduceerd en onderhouden. Tot nu toe gebruiken we SCORM-leerobjecten die tot cursussen worden samengesteld in de gratis electronische leeromgeving Moodle. De omzetting/vereenvoudiging naar Blackboard bleek geen succes, er verdwijnt te veel functionaliteit naar onze mening. We gaan dus toch maar door met de ingewikkelde SCORM leerobjecten, hoewel we dan bij productie en onderhoud externe deskundigheid moeten inhuren. Samen met Saxion Hogescholen proberen we de leerobjecten geschikt te maken voor Blackboard. Verder werkten we mee aan de wijziging van de Scoringsrubriek Informatievaardigheden (zie hieronder de bisbijdrage van VU, Imke Limpens). Eind November ga ik die gebruiken bij de beoordeling van zoekverslagen van studenten. Vrije Universiteit (bis) (Imke Limpens, mede namens Bert Boxem, Caroline Timmers, Marjolein Drent (allen UB UT) en Anneke Dirkx (UB Leiden), 2-11-2010) In het voorjaar van 2010 hebben we samen met de bibliotheken van Leiden en Twente de scoringsrubriek met toestemming van Jos van Helvoort aangepast voor gebruik in het hoger onderwijs. De rubriek is te vinden op de NING van de UB VU: http://informatievaardighedenubvu.ning.com/profiles/blogs/scoringsrubriek-1. "Wil je als docent aan de hand van het werk van een student beoordelen hoe informatievaardig hij/zij is? Dat kan snel en goed met de Scoringrubriek Informatievaardigheden. De rubriek omschrijft van 8
pagina 6 van 11 aspecten welk gedrag van de student als professioneel aangemerkt wordt en welk gedrag als inadequaat beschouwd wordt. Aan elk aspect kan een score gegeven worden. Daarmee kan het eindoordeel goed onderbouwd maar toch eenvoudig geveld worden. Erg handig als je grote groepen studenten moet beoordelen! Zie ook de Toelichting bij de Scoringsrubriek Informatievaardigheden. De rubriek mag door iedereen ingezet worden. We stellen het op prijs als je dat doet met een verwijzing naar de auteurs. Het zou ook mooi zijn als je ons laat weten wat de bevindingen zijn van de opleidingen die met de rubriek werken. Bij de VU is de rubriek in gebruik bij de faculteiten economie en sociale wetenschappen. In november hebben we een evaluatiegesprek met de opleidingen bij sociale wetenschappen. Dan hopen we meer te horen over hoe de rubriek is ingezet en of dat bevalt. Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (Jos Fleuren, 2-11-2010) De cursus Informatievaardigheden staat in Sharepoint, de digitale lesomgeving van de HAN. Sinds de cursus vorig jaar is genomineerd voor de HAN Scholarprijs is vanuit het onderwijs de vraag naar de cursus toegenomen. De evaluatie van de eerste ronde heeft voor de nodige aanpassingen gezorgd en we hebben de puntjes op de i gezet. In de cursus zijn 2 contactmomenten met informatiespecialisten opgenomen, ook krijgen alle deelnemers na afloop feedback van hun informatiespecialist. Inmiddels wordt de cursus bij een groot aantal opleidingen gegeven. Dit succes dreigt ook een valkuil te worden. Veel informatiespecialisten hebben het gevoel dat de cursus teveel van hun tijd opslokt. "We lijken wel docenten". Hoewel vervanging voor de uren is geregeld blijkt dit in de praktijk toch de nodige problemen op te leveren. Daarom wordt overwogen de cursus volledig digitaal aan te bieden in de toekomst maar hierover zijn nog geen beslissingen genomen. Naast de cursus informatievaardigheden worden op alle locaties ook introductiebijeenkomsten georganiseerd voor 1e jaars studenten. De introductiebijeenkomsten vallen onder het standaardpakket van de Studiecentra HAN, de cursus Informatievaardigheden hoort bij het Pluspakket waarvoor apart moet worden betaald. Via de website van de HAN Studiecentra zijn verschillende instructiefilmpjes beschikbaar met informatie over onderwerpen als catalogus, online informatiebronnen, surfmedia e.d. De filmjes zijn een resultaat van de cursus 23 dingen en worden door de medewerkers van de Studiecentra zelf gemaakt. http://specials.han.nl/themasites/studiecentra/support/instructiefilmpjes/ (specials.han.nl/themasites/studiecentra/support/instructiefilmpjes/) Universitaire Bibliotheken Leiden (Anneke Dirkx, 2-11-2010) Deze zomer werd de reorganisatie van de bibliotheken van de Universiteit Leiden voltooid. De nieuwe bibliotheekorganisatie (UBL) omvat de bibliotheken van Geesteswetenschappen en Archeologie (UB en East Asian Library), Rechten, Sociale Wetenschappen, Wiskunde en Natuurwetenschappen en het Leiden University College in Den Haag. De bibliotheek van het LUMC (Walaeus bibliotheek) is wél verbonden aan de Leidse Universiteit, maar vormt geen onderdeel van UBL. De reorganisatie heeft gevolgen voor de wijze waarop het onderwijs in informatievaardigheden is georganiseerd. Een centrale afdeling (Informatie & Gebruikersondersteuning) coordineert ontwikkeling en uitvoering van het onderwijs. Projectmatig wordt het aanbod aan de verschillende faculteiten gestroomlijnd, waarbij gestreefd wordt naar de ontwikkeling van een "leerlijn", geintegreerd in het onderwijs. Zowel de leerlijn als de integratie in het onderwijs worden de komende maanden in het project verder uitgewerkt. Ook onderzoeken we in het project hoe we het onderwijs in informatievaardigheid aan "grote groepen" kunnen vormgeven. Verdere ontwikkelingen: Nieuwe cursus Beoordelen van informatie: een workshop, waarbij studenten in tweetallen leren een onderbouwde keuze te maken uit twee (hoofdstukken uit) boeken, tijdschriftartikelen en websites. Daarbij bieden we ze een scoringslijst aan, die ze kunnen gebruiken om op basis van objectieve criteria een keuze te kunnen maken. Doel is vooral het bewustwordingsproces hiermee op gang te brengen. Naar aanleiding van de vorige LOOWI-bijeenkomst is de plagiaatquiz bijgewerkt. We onderzoeken of we door moeten gaan met cursussen als Endnote en Endnoteweb, en moeten overgaan naar een meer conceptuele cursus over het gebruik van bibliografische managers.
pagina 7 van 11 Universiteit van Amsterdam (Noor Breuning en Alice Doek, 2-11-2010) Op de LOOWI-bijeenkomst van 16 april 2010 heeft Pascal Braak een presentatie gegeven over een serie instructies rondom Web 2.0 toepassingen: OTOO (Online toepassingen voor onderzoek en onderwijs). Inmiddels zijn er een paar onderdelen bijgekomen: Twitter en Slideshare. Afgelopen voorjaar heeft de UvA een licentie genomen op RefWorks. Tot en met juli 2011 loopt de licentie op EndNote nog door. Er is dus een overgangsperiode waarin onze gebruikers gelegenheid hebben om hun gegevens uit EndNote naar RefWorks over te zetten. Vanaf september bieden we maandelijks een cursus RefWorks aan, waar vooral wetenschappelijk medewerkers aan meedoen. Instructiemateriaal staat ook op onze website, in het Nederlands en Engels. Commentaar voor op bericht van Mariëtte Vissers Nicole Will (TU Delft Library), 2 November Het digitaliseren van een instructie kost ook veel tijd. De tijdswinst komt pas later maar vooral je kunt meer studenten bereiken. Avans Hogeschool Mariëtte Vissers / Niek van Hoof, 1 november 2010 Is digitalisering van informatievaardigheden voor ons dé oplossing? Bijna twee jaar geleden is door het LIC (Leer- en Innovatiecentrum Avans) een leerlijn Informatievaardigheden ontwikkeld en aangeboden aan de academies binnen Avans Hogeschool. Er zijn academies, die in samenwerking met de informatiespecialist, een informatievaardigheden-programma ontwikkeld hebben. Er zijn ook academies, welk volstaan met een rondleiding voor 1e jaars studenten. Het implementeren van de leerlijn houdt in, dat per academie maatwerk geleverd wordt. Er zijn dus academies, waar in het propedeusejaar wel 3x een instructie, workshop etc. gegeven wordt. Dit alles geintegreerd in het onderwijsprogramma. Kwantitatief scoren we hoog. Sterker nog: we lopen enorm tegen onze grenzen aan. Hoe lang houden we onze kwaliteit nog goed en hoe kunnen we dit meten? We vragen ons af of we een deel van onze instructies moeten digitaliseren, omdat dit ons verlost van een deel van de bulk. Dit gaat wellicht ten koste van het maatwerk, wat we nu leveren. En we denken juist, dat het leveren van maatwerk, onze grootste verdienste is en ook het meest gewaardeerd wordt. Overigens hebben we nog geen onderzoek gedaan naar: 1. resultaten van de instructies 2. kwaliteit van de instructies We willen graag inzicht hebben in de meerwaarde, die onze instructies bieden. Daarvoor is onderzoek nodig. Hetgeen uiteraard ook weer veel tijd kost... Universiteit Maastricht Anne van Cromvoirt, 1 november 2010 Bibliotheek introductie 1e-jaars studenten middels de 'Cephalonian' methode. Wat is de Cephalonian methode? De Cephalonian methode is oorspronkelijk ontwikkeld aan de Cardiff University door Nigel Morgan (Information Specialist, Biosciences) en Linda Davies (Biomedical Sciences & Science Librarian) en werd in 2002 voor het eerst gebruikt bij de bibliotheek introductie trainingen aan 1e-jaars studenten. http://www.sconul.ac.uk/publications/newsletter/32/2.rtf (www.sconul.ac.uk/publications/newsletter/32/2.rtf) Met welk doel zijn wij het gaan gebruiken? bevorderen van meer interactiviteit uitlokken tot het stellen van vragen levendiger, aantrekkelijker maken van informatieoverdracht betere aansluiting bij de belevingswereld van 1e-jaars studenten
pagina 8 van 11 Hoe gaat het in zijn werk? Er wordt gebruik gemaakt van een set met gekleurde kaarten, elk met een vraag of statement. Deze worden bij binnenkomst at random aan de studenten uitgereikt. Op afroep leest de student de vraag of statement voor, waarna de docent een antwoord kan uitlokken en/of zelf de nodige instructie over het betreffende onderwerp kan geven. Dit alles op geleide van een PowerPoint presentatie. De kleuren worden toegekend aan verschillende categorieën en onderwerpen die aan bod moeten komen. De kleuren geven ook de volgorde aan van behandeling van de thema s. Binnen elke categorie (kleur) kunnen de kaarten in willekeurige volgorde worden besproken. Voorbeelden van enkele categorieën: algemene bibliotheek introductie (website, openingstijden, leeninformatie e.d.) uitleg over de elibrary uitleg over bibliografieën uitleg over verschillende zoektechnieken hoe zoek je een boek, tijdschrift of artikel (plus praktisch oefenen) Ervaring tot nu toe. De reacties (pilot, sept 2009) van 1e jaars studenten medicijnen waren over het geheel genomen zeer positief. De trainingen werden met een hoger cijfer beoordeeld dan de traditionele introducties in voorgaande jaren. Dit jaar hebben we alle 1e-jaars studenten de bibliotheek introductie in deze vorm aangeboden. Nu met muzikale ondersteuning. De evaluatie van deze groep moet nog worden verwerkt, maar een eerste peiling zegt dat ook nu het overgrote deel van de studenten enthousiast is. Blijvende punten van aandacht: hoe spreek je deze studentenpopulatie het beste aan? niet vervallen in flauwe of infantiele benadering rekening houden met terughoudendheid bij de student (verlegenheid) vereist is een gedegen voorbereiding van de docent, omdat deze zeer flexibel met de leerstof moet kunnen omgaan en de presentatietechniek goed moet beheersen. (Hij/zij moet vlot kunnen switchen tussen de verschillende slides en de leerstof kaartafhankelijk kunnen overbrengen.) (Tijdens de bijeenkomst zal ik een voorbeeld bij me hebben) ISS Den Haag Lidwien Lamboo en Saskia Scheffer, 28 oktober 2010 Sinds Information Literacy is opgenomen in het curriculum blijkt hoe groot de tijdsdruk is in de academic calendar. Het is vechten om de timeslots. Dat komt doordat het IL programma steeds uitgebreider wordt (meer sessies en in kleinere groepen). Dit geldt ook voor IT skills (introductie IT en ECDL assessment). Bovendien lijkt het eenvoudiger dan het is om een keuze te maken uit wat wij belangrijk vinden om over te dragen, in een logische volgorde, en dat op het juiste moment binnen het onderwijsprogramma aan te bieden. Kun je bijvoorbeeld de oude zoekstrategieën nog toepassen in de zoekmachine van Serial Solutions (= niet gelijk aan federatieve zoekmachine). In de zomerperiode hebben alle trainers een aantal sessies Teaching skills gevolgd. De 'Legamaster whiteboard' in de library classroom is vervangen door een 'Focus Touch LCD scherm'. Het assortiment e-book readers is aangevuld met 2 exemplaren van de ipad (voor uitleen aan staf en studenten). Technische Universiteit Delft Nicole Will, 25 oktober 2010 In september 2010 is een nieuwe instructie gevorderd niveau aan tweedejaarsstudenten gegeven. De instructie is volledig in Blackboard gebouwd. Deze instructie is een verdieping van de eerstejaarsinstructie. De instructie gaat o.a. uitgebreid in op het formuleren van de probleemstelling en de deelvragen en het delen van de informatie. Voor het delen van informatie maken wij gebruik van CiteULike. De instructie is aan 2 opleidingen gegeven. Voor het eerst hebben de studenten van één van de opleidingen de instructie thuis gedaan. Het thuis werken beviel de studenten goed.
pagina 9 van 11 Hogeschool Zuyd Ingrid Kars, 04 november 2010. De werkgroep informatievaarigheden van de Bibliotheek Zuyd bestaat uit Brigitte Stijns, Annette Graat en Ingrid Kars. Binnen de hogeschool Zuyd moeten wij in kaart brengen wat de huidige situatie is en wat de gewenste situatie is t.a.v. informatievaardigheden bij studenten, docenten/medewerkers en lectoren. Dit ook mede in opdracht van het CvB. Hierover volgt nog een nader overleg om de stappen te bepalen en verder uit te werken. (26 oktober 2010) De opdracht is een nul-meting te verrichten over de mate van informatievaardigheid van studenten en dan een trjaject uit te zetten tot de gewenste verbetering van de informatievaaridgheid. We moeten zo vroeg mogelijk beginnen met het trainen van studenten, dus er wordt ook gedacht aan het ontwikkelen van trainingen voor scholieren van het VO die met hun profielwerkstukken bezig zijn. De huidige situatie: De studenten van de economische opleidingen, krijgen in het eerste leerjaar nu een algemene introductie + een instructie informatievaardigheden. De nadruk bij de 2e instructie ligt op het gericht leren zoeken, vinden, en beoordelen van informatiebronnen. Ook aandacht voor de Bibliotheeksite en de E-bronnendatabank. Aan het begin van de hoofdfase krijgen de studenten Commercieel Management, een vakinhoudelijke instructie, waarbij ook aandacht voor het verwerken van informatie met Endnote. Studenten van de gezondheidszorgopleidingen krijgen verschillende instructies, ingebed in het curriculum. Studenten die een doorstroomminor volgen voor de Universiteit, krijgen een extra instructie, ook gericht op het zoeken en verwerken van informatie. Gewenste situatie: Lessen/workshops uitbreiden en opnemen in het curriculum. Betere communicatie en inbedding van informatievaardigheden in het onderwijs. Docenten krijgen 1-2x per jaar de gelegenheid om een instructie te volgen, dit gebeurt door inschrijving. Het is de bedoeling dat deze instructie wordt aangepast en verbeterd. Instructies op maat voor bijvoordeeld docenten die gaan promoveren, worden indiviueel gegeven en zijn afgestemd op de wensen van de verschillende docenten. Gewenste situatie: 3-4x per jaar een gedegen instructie voor docenten en ook ontwikkelen en geven van workhops e-dingen,over bijvoorbeeld RSS of het gebruik van wiki's in het onderwijs. Dit gaat nu, begin november 2010 van start. Begonnen zal worden mett een workshop over bloggen,gevolgd door RSS. Lectoren, deze hebben wel behoeft aan instructie, maar zij maken niet zoveel gebruik van de bibliotheek. Onderzoek toonde aan dat ze nog steeds gebruik maken van hun eigen netwerk om informatie te verkrijgen en niet in de eerste plaats gebruik maken van de faciliteiten van de Bibliotheek Zuyd. Hier is nog veel werk te doen. Voorbeelden van instructies: Deel 1, introductie Vakinhoudelijk CM Hogeschool Rotterdam Marian Schneider, 8 oktober 2010 Er is door de hoofden van de 4 mediatheken een 'Commissie informatievaardigheid' opgericht, met een mediathecaris per locatie. Het eerste doel is onderlinge professionalisering van de commissieleden op dit gebied, en het verwerven van gerelateerde onderwijskundige inzichten en vaardigheden. Dit proces zal in 2011 resulteren in het regelmatig uitvoeren van 2 soorten workshops voor docenten: Informatiegebruik in de onderwijspraktijk en Begeleiding en beoordeling van studenten bij het informatiegebruik Bij de mediatheek-introductie van nieuwe studenten voor het Instituut van Gezondheidszorg zijn dit jaar de studieloopbaancoaches betrokken. Politieacademie
pagina 10 van 11 Moniek Moekotte, 11 oktober 2010 Omdat informatievaardigheid nog steeds incidenteel in lesprogramma's is ingebed, heeft de mediatheek o.a. onderzoek gedaan naar de noodzaak en behoefte van informatievaardigheden in het onderwijs. Daarbij staat de student centraal. In een Business Case pleiten we voor een projectmatige aanpak voor het inbedden van informatievaardigheden in het curriculum en een integratie met studietaken van de student. We hebben voorgesteld om twee pilots te starten, een voor initieel - en een voor post-initieel onderwijs. Het onderwijs heeft hiervoor groen licht gegeven.. De mediatheek gaat nu samen met het onderwijs en "ICT en Leren" een leerlijn informatievaardigheden implementeren in het curriculum. Als deze pilots succesvol blijken, wordt het opgepakt voor het gehele onderwijs. We zijn nu bezig met het schrijven van een plan van aanpak en willen zo snel mogelijk starten. Vrije universiteit Daniel Drittij & Imke Limpens, 15 oktober 2010 In september 2010 heeft de UB van de Vrije Universiteit Amsterdam het EMP-project[1] Toetsing en evaluatie van webcursussen Informatievaardigheden afgerond. Dit project dat we in nauwe samenwerking met het Onderwijscentrum VU en de bacheloropleidingen hebben uitgevoerd heeft mooie resultaten opgeleverd die we graag met jullie delen. We hebben de volgende producten ontwikkeld: Een module informatievaardigheden voor docenten/onderzoekers in de vorm van een Researchers Toolbox. In deze e-learningmodule zijn diensten van de UB gekoppeld aan de verschillende fasen van het onderzoeksproces. Deze gereedschapskist bevat voor docenten en beginnende onderzoekers veel praktische tips en tools, o.a. over open access publishing en het uitvoeren van systematisch literatuuronderzoek. Een informatiesite voor docenten. Hierbij informeren we docenten over de dienstverlening van de UB t.a.v. onderwijs Informatievaardigheden. Op deze manier stimuleren we docenten om in hun eigen vakken elementen van informatievaardigheden op te nemen. Upgrade van bestaande webcursussen. (www.ubvu.vu.nl/pub/index.cfm?objecttype=page&objectid=72)we hebben hiervoor ons bestaande CMS laten updaten. Hierdoor is de doorzoekbaarheid en oriëntatie binnen de webcursussen verbeterd. Ook hebben we de subjectieve beleving positief willen beïnvloeden; door de inzet van meer interactie in de webcursussen en het slim inzetten van multimedia. Vragen- en opdrachtenbank in Blackboard en QMP In deze bank staan toetsvragen die zowel via Blackboard als QMP gebruikt kunnen worden voor het toetsen van informatievaardigheden. De opdrachten zijn geplaatst in Blackboard, deze opdrachten kunnen als voorbeeld of inspiratie dienen wanneer docenten hun studenten willen laten oefenen met informatievaardigheden. Ze kunnen de opdrachten downloaden en vervolgens naar eigen inzicht aanpassen. Ter ondersteuning van deze producten hebben we een aantal acties ondernemen en ondersteuning opgezet. Implementatie toetsservice Docenten worden ondersteund door de UB bij het online toetsen van studenten m.b.t. informatievaardigheden. Concreet gaat het om een interne werkwijze rond: Het maken van toetsvragen die ofwel in Blackboard ofwel in QMP kunnen worden aangeboden op verzoek van faculteiten. Het geven van advies aan docenten over de toetsingsopzet (inzet pc s, ruimte, bepalen slaginggrens, samenwerking wel/niet toegestaan e.d.) Het afnemen van diagnostische toetsen met sms voting of via stemkastjes.
pagina 11 van 11 Webcursussen in curricula We hebben met ongeveer 90% van de bacheloropleidingen afspraken gemaakt over het gebruik van de ontwikkelde webcursussen of andere vormen van instructie rondom informatievaardigheden in het curriculum. Leereffectmeting De UBVU heeft een field research uitgevoerd waarin een vergelijking werd gemaakt tussen de inzet van een game en een webcursus voor het geven van Informatievaardigheden. Voor bijbehorend paper (How serious do we need to be? Improving Information Literacy skills through gaming and interactive elements.) hebben Ana van Meegen & Imke Limpens een Liber Award ontvangen. http://www.statsbiblioteket.dk/liber2010/call-for-papers-and-posters (www.statsbiblioteket.dk/liber2010/call-for-papers-and-posters) Inmiddels hebben we met een projectteam weer een nieuwe EMP-aanvraag ingediend bij ons Onderwijscentrum die gehonoreerd is. Hierbij zullen we ons met name richten op de ontwikkeling van een gestandaardiseerde ideale leerlijn informatievaardigheden en de integratie van informatievaardighedenonderwijs in de (pre-)master en scriptietrajecten. [1] EMP staat voor Educatieve Middelen Pool. Dit zijn projecten die worden ondersteund door mensen van het Onderwijscentrum van de VU.