COMMISSIE WELSTAND EN MONUMENTEN WEST 2007-20 Verslag van de honderdzevenennegentigste vergadering, gehouden op dinsdag 30 oktober 2007 in de Regentenzaal te Utrecht. Aanwezig: Afwezig: P. Vermeulen (voorzitter), G. Andela (lid), J. van den Bout (lid), K. Tedder (lid), C. Boogert (uitvoerend secretaris) en M. van der Wiel (verslag) D. Dobbelaar (lid), R. Jansma (lid), B. Mispelblom Beyer (lid) OVERZICHT VERSLAG A Ingekomen stukken en mededelingen B Notulen Commissie Welstand en Monumenten West d.d. 16 oktober 2007 C Algemeen D Bouwplannen D1 Enghwetering Beeldregieregels vrije kavels, FARO Architecten D2 Haarlerberg Beeldkwaliteitsplan vrije kavels, Atelier Quadrat D3 Johanniterveld Ontwerp nieuwbouw 18 woningen, Maas Architecten D4 Park Groot Zandveld Ontwerp nieuwbouw cluster D4.I Ontwerp nieuwbouw wijkgezondsheidscentrum, Versseput Architecten D5 Het Zand, Leidsche Maan, blok 5.1, 5.5b, 5.6 en 5.7 Ontwerp 160 woningen, voorzieningen en hostel, Atelier PRO Architecten bv E F G Overige bouwplannen Plannen met preadvies, lijsten d.d. 25/10 2007 Nagekomen bouwplannen Rondvraag en sluiting Commissie Welstand en Monumenten West d.d. 30 oktober 2007
A. Ingekomen stukken en mededelingen Geen. B. Notulen Commissie Welstand en Monumenten West d.d. 16 oktober 2007 Het verslag wordt met enkele wijzigingen vastgesteld. C. Algemeen Geen. D. Bouwplannen D1 Enghwetering (Leidsche Rijn Park) (R) Beeldregieregels vrije kavels Aanvraag: Projectbureau Leidsche Rijn Ontwerp: FARO Architecten (zie notulen van 19 september 2006) Architect Van der Ploeg licht toe dat voor alle vrije kavellocaties in het Leidsche Rijn Park gezocht is naar een specifiek ruimtelijk element. In Park Oost wordt via de regelgeving ingezet op veranda's, in de Enghwetering is gekozen voor pronkkamers van beperkte breedte aan het park vanwege de westoriëntatie van de woningen en de diepte van de kavels. Bijkomstigheid van deze opzet is dat door de versmalling het dichtslibben aan de parkzijde wordt voorkomen. Door de pronkkamers komt er een relatief grote verblijfsruimte aan het park te liggen waaraan bij voorkeur een woonbestemming moet worden gegeven. Er zullen eisen gesteld worden aangaande de hoeveelheid glas en de hoogte van de kamers. De voordeur moet worden geplaatst in het achterliggende volume. Door een diepe voortuin plus de pronkkamer, kunnen de auto's uit zicht - tegen de woning aan - geparkeerd worden, en vormen dus geen belasting voor de parksetting. De woningen die niet direct aan het park zijn gelegen hebben een mindere kavelgrootte en krijgen als voorwaarde een erker mee van minimaal 2 meter diep. Uitzondering op de woningen met pronkkamer of erker zijn twee 'Berlage'-kavels en drie patiokavels. Deze laatstgenoemde zijn gelegen aan de waterzijde en moeten aan deze zijde kavelvullend zijn (doorgebouwd tot watergrens en zijerven). De supervisie wordt gevoerd door Faro architecten aan de hand van de op te stellen kavelpaspoorten. De commissie is positief over de gekozen insteek. Zij zou graag zien dat de toeritten naar de patiowoningen omgeven worden door hagen; dat komt de opzet ten goede en bevordert de kwaliteit van de achterkavels. Zij is gerustgesteld dat het beheerbestemmingsplan bijgebouwen aan de waterzijde kan voorkomen (maximaal 10 meter vanaf de waterkant), maar spreekt tevens de hoop uit dat ook erfafscheidingen de openheid aan het water niet teniet zullen doen. Ten aanzien van de voortuinen aan het park meent de commissie dat er nog genuanceerdere keuzes gemaakt kunnen worden ten behoeve van de scherpte. Verder vraagt zij aandacht voor de doorzichten die op een aantal plekken in de kavelenveloppen door bijgebouwen worden dichtgezet. Door de bijgebouwen aan de erfgrenzen te koppelen, kan een zijde gemaximaliseerd en vrij gehouden worden, waardoor een deel van de doorzichten gewaarborgd is. Ook wordt geadviseerd voor de erkers voorwaarden te formuleren om een bepaald kwaliteitsniveau te garanderen. D2 (R) Haarlerberg (Veldhuizen) Beeldkwaliteitsplan vrije kavels Aanvraag: Projectbureau Leidsche Rijn Ontwerp: Atelier Quadrat Projectleider Reitsma informeert de commissie dat projectmatige ontwikkeling van deze kavels niet mogelijk bleek vanwege het beperkte aantal. Aanvankelijk waren hier acht woningen voorzien, maar er is nu gekozen voor vier. De ontwerpen voor de woningen zullen ter beoordeling aan welstand worden voorgelegd. Architect Branderhorst geeft aan vijf regels te hebben opgesteld waar de woningen aan moeten voldoen: * plat dak (om hofstede Nijevelt - thans Brazzerie Abrona - beter tot haar recht te laten komen en om samenhang met de wijk te waarborgen) * materialisering van de woningen voor minimaal 25% passend binnen het Veldhuizenpalet Commissie Welstand en Monumenten West d.d. 30 oktober 2007 2
* iedere woning moet voorzien worden van een gemetselde schoorsteen aan de voor- of zijgevel * voorgevels moeten op één lijn liggen * de kavels moeten aan de voorzijde afgebakend worden met een ligusterhaag Het hoofdvolume is maximaal twee lagen hoog en het bijvolume eenlaags. Aan de afstanden tot achter- en zijgevelrooilijn zijn minimummaten gekoppeld. Een kleine vergoeding voor de toekomstige bewoners moet de toepassing van vegetatiedaken stimuleren. De architect geeft aan blij te zijn met de reductie van het aantal woningen, want hierdoor is de parkeerdruk minder groot en kan er eenzijdig geparkeerd worden. De entree richting het De Milan Viscontipark zal groen ingericht worden. De commissie is voor een deel positief over het gepresenteerde en voor een deel negatief. Gezien de omgeving is zij verbaasd over de keuze voor vier vrije kavels. In het 'geordende' en zorgvuldig ontworpen Veldhuizen wordt deze keuze niet logisch geacht. De commissie dringt dan ook aan op regelgeving die voldoende eenheid garandeert. De getoonde referenties zijn niet passend: zowel sluiten zij niet aan op de geformuleerde regels én geven zij een verkeerd signaal af aan potentiële kopers. Het palet moet nauwkeuriger omschreven worden waarbij samenhang tussen de vier woningen nagestreefd wordt. Om opgewassen te zijn tegen de omgeving (Veldhuizen, vml. hofstede Nijevelt, De Milan Viscontipark en de woningen van De Zwarte Hond) meent de commissie dat het sturen op stijl c.q. sfeer gewenst is. De regelgeving moet explicieter om de bedoelde eenheid te realiseren. Het geformuleerde 25%-minimum qua materialisering binnen het Veldhuizenpalet is te mager. Ook wordt geadviseerd te onderzoeken of de kavelenvelop niet dusdanig kan worden aangepast dat de zijtuinen worden vergroot. D3 Johanniterveld (Het Zand) BV2075636 (R) Vrijstellingsaanvraag nieuwbouw 18 woningen Aanvraag: Kuub / Vereniging Johanniterveld Ontwerp: Maas Architecten (zie notulen van 12/06 2006 en 10/07 2007) De voorgestelde rieten daken komen vanwege te hoge kosten voor ongeveer de helft te vervallen. Architect Schot stelt voor een traditionele rode pan toe te passen ter vervanging. De commissie betreurt het dat het riet niet bij alle woningen zal worden toegepast. Bij de karakteristieke kap past riet en anders gaat de voorkeur uit naar een platte pan of lei. Ook de rode kleur wordt betwijfeld omdat riet met de tijd donkerder wordt waar een donkere pan wellicht passender bij is. Supervisor Ebberink geeft echter te kennen zich te kunnen vinden in de pankeuze. Een donkere kleur vindt hij te somber in relatie tot zowel de gevels als de omringende projecten. De commissie besluit de wijziging niet van zodanig gewicht te vinden om aan te dringen op haar voorkeur; zij stemt in met de gewijzigde materialisering mits deze wat betreft de detaillering goed wordt doorgewerkt. D4 (R) Park Groot Zandveld (Het Zand) Voorlopig ontwerp nieuwbouw cluster (zie notulen van 04/09 en 02/10 2007) Supervisor Ebberink informeert de commissie dat de inrichting van de openbare ruimte van het cluster - waaronder het parkeerterrein - zal worden uitgevoerd met basismaterialen zoals betonplaten en antracietkleurige klinkers. Naar zijn mening is er sprake van een nononsens inrichting maar goed ontworpen inclusief de gemeentelijke groenvoorzieningen. Het programma van het cluster is verdicht waardoor het aantal parkeerplaatsen ook is toegenomen. De commissie blijft de stoep langs het wijkgezondheidscentrum erg smal vinden: de maat van het gebouw vraagt om enige afstand en een smalle stoep zal armoedig ogen. Ter overweging wordt meegegeven om meer ruimte te creëren door de straat aan de andere zijde van het parkeren te leggen. Tevens wordt geadviseerd om bij auto's geen moerbeibomen te planten en de ruimte voor het voetpad te verbreden, mogelijk door het weghalen van plantvakken. Commissie Welstand en Monumenten West d.d. 30 oktober 2007 3
D4.I Voorlopig ontwerp nieuwbouw wijkgezondheidscentrum Aanvraag: OGU Ontwerp: Versseput Architecten (zie notulen van 02/10 2007) Architect Versseput geeft aan naar aanleiding van de vorige planbehandeling de relatie tussen interieur en exterieur nader te hebben uitgewerkt. De insnedes zijn vanuit de plattegrond bepaald. De zonwering, bestaande uit corten stalen lamellen, bepaalt het ritme. Het basisvolume is onveranderd maar door de insnijdingen en de overlap van de corten stalen platen ontstaat een ander beeld. Door het overnaads plaatsen zal een minimale schaduwwerking ontstaan in het gevelbeeld. De snedes moeten nog strokend gemaakt worden met de beplating, maar de maatvoering hiervan is nog in onderzoek. Tevens wordt nog onderzocht of er niet meer daglichttoetreding door middel van vides kan worden gerealiseerd. De commissie acht het voorstel verbeterd aangezien het hangarachtige karakter is verdwenen en er meer het beeld van een boerenschuur is ontstaan. Zij meent echter wel dat er eenduidiger gekozen moet worden voor het type gevelopeningen: of stroken of ramen. Ook dienen de openingen niet te gecomponeerd over de gevels verdeeld te worden; de indruk moet gewekt worden alsof er platen weggehaald zijn, openingen die voortkomen uit het gebouw - vanzelfsprekender, basaler. Dit zal de stoerheid en het utilitaire karakter bevorderen. Ook het variëren in diepte bij de openingen wordt betwijfeld: de indeling van de gevel moet niet te bedacht worden maar ontstaan als gevolg van basisregels. De commissie pleit voor meer daglicht in het gebouw. Dat zal het contrast van de norsheid van de gevel versus een lichter interieur opvoeren en de spanning verhogen. D5 Leidsche Maan (Het Zand), blok 5.1, 5.5b, 5.6 en 5.7 (R) Definitief ontwerp 160 woningen, voorzieningen en een hostel Aanvraag: Portaal Ontwerp: Atelier Pro architekten bv (zie notulen van 12/06 en 16/10 2007) Naar aanleiding van de vorige planbehandeling heeft de commissie supervisor Ebberink uitgenodigd om toe te lichten hoe zijn insteek is voor de Leidsche Maan. De commissie acht een soortgelijke benadering als bij de Rijnsche Maan wenselijk vanwege zowel het geslaagde effect als ten behoeve van de continuïteit van de noordelijke stadsas. Supervisor Ebberink licht toe dat voor de Rijnsche Maan is uitgegaan van verschillende blokken langs de stadsas, waar de lagere haakse stroken op worden afgestemd. De kopblokken worden in meerderheid door een architectenbureau (KCAP) ontworpen maar er werken verschillende architecten aan om met verschillende handschriften variatie te bereiken. Voor de Leidsche Maan is eenzelfde insteek gekozen, waarbij Architectenbureau Klunder de middelste vier blokken ontwerpt en Atelier Pro architekten bv de buitenste (totaal drie). In de uitwerking heeft Atelier Pro de koppen hetzelfde ontworpen, waar de supervisor geen bezwaar tegen heeft. Voor het hostel is echter ingezet op een afwijkend gevelbeeld o.a. in de gevelopbouw en de kleur. Naar aanleiding van de vorige planbehandeling is de variatie in de gevelindeling opgevoerd ondermeer door meer ramen te koppelen waardoor het stramien meer wordt doorbroken. Ook wordt er ingezet op een andere detaillering van de ramen. De blokken langs de Rijnsche Maan en de Leidsche Maan dienen maximaal autonoom te zijn. De commissie vindt het een goede zaak dat het contrast aan de Leidsche Maan nog verder wordt opgevoerd. De ingeslagen weg bij de uitwerking van het hostel is goed, waarbij wordt geadviseerd de variatie ten opzichte van belendende blok op de kop op te voeren (bijvoorbeeld door negges of vitrineachtige vensters) waarbij sprake moet zijn van authentieke, structurele gevelverandering. E Overige plannen De plannen, genoemd in de lijst d.d. 25 oktober 2007, zijn met een preadvies van de secretaris aan de commissie voorgelegd. De leden van de commissie hebben besloten de advisering over te nemen. De preadvisering is verricht op basis van de aan de verschillende beleidsniveaus verbonden criteria, zoals vastgelegd in de welstandsnota. Samenvattend: Open: Verandering en handhaving zijn beide mogelijk, zowel naar structuur als naar architectuur. Commissie Welstand en Monumenten West d.d. 30 oktober 2007 4
Respect: Essentiële eigenschappen van de aanwezige bebouwings- en omgevingskarakteristiek worden gerespecteerd. Behoud: Behoud en herstel van het aanwezige bebouwingsbeeld en versterken van de bestaande of historisch bepaalde karakteristiek van stedenbouwkundige, architectonische, landschappelijke of cultuurhistorische aard. Stimulans: Het gebied vraagt vanwege zijn bijzondere of markante karakter extra aandacht voor versterking en stimulering van het beeld. Indien van toepassing zijn de aanvragen getoetst aan de sneltoetscriteria, dan wel aan de criteria, zoals geformuleerd in de welstandsnota. De lijst is ter inzage op het secretariaat. F F1 G Nagekomen plannen Geen onderwerpen. Rondvraag en sluiting * Vanwege de bouwaanvragen die binnenkomen in het kader van de aanleg van het Leidsche Rijn Park, zou de commissie graag geïnformeerd worden over de stand van zaken en de verdere uitwerking. De inrichting van het Park is in het verleden aan de commissie en het Kwaliteitsteam gepresenteerd en op een aantal onderdelen uitgebreid doorgesproken (zoals het profiel van het Jac.P. Thijssenlint), maar een actualisatieslag in deze is gewenst. De volgende vergadering vindt plaats op 13 november 2007. De voorzitter De uitvoerend secretaris P. Vermeulen C. Boogert Per 1 juli 2004 wordt de welstandsadvisering verricht op basis van de aan de verschillende beleidsniveaus verbonden criteria zoals geformuleerd in de welstandsnota 'De schoonheid van Utrecht' (vastgesteld door de raad van de gemeente Utrecht d.d. 24 juni 2004). (O) = open (R) = respect (B) = behoud (St) = stimulans (Ont) = ontwikkelingsgebied Commissie Welstand en Monumenten West d.d. 30 oktober 2007 5