COMPENDIUM VAN HET ONDERNEMINGSRECHT DOOR MR. W.J. SLAGTER Emeritus hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, oud-staatsraad i.b.d. met medewerking van dr. J.C.K.W. Bartel, Staatsraad, prof. mr. dr. H. Beckman, hoogleraar aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Erasmus Universiteit Rotterdam en advocaat te Amsterdam, mevr. mr. J.J.M. Brood-Grapperhaus, universitair docent aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, prof. mr. W.J. Oostwouder, hoogleraar aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Utrecht en advocaat te Amsterdam en prof. mr. G.T.M.J. Raaijmakers, hoogleraar Europees bank- en effectenrecht aan de Universiteit Maastricht en bedrijfsjurist te Heerlen. ACHTSTE DRUK KLUWER ^ f DEVENTER - 2005
Inhoud AFKORTINGEN VERKORT AANGEHAALDE WERKEN XIX XXIII HOOFDSTUK i. ONDERNEMINGSRECHT. MAATSCHAPPELIJKE ACHTERGRONDEN. LANGE EN KÖRTE GOLVEN 1 1. Lange golven 1 2. Medezeggenschap en de omgeving van de onderneming 10 3. Golven op körte termijn; vereenvoudiging en flexibilisering van het B.V.-recht 21 HOOFDSTUK 2. RECHTSPERSONENRECHT. ALGEMEEN 27 4. Inleiding 27 5. Rechtspersoon en onderneming 31 6. Oprichting van een rechtspersoon 37 7. Statuten en statutenwijziging 39 8. Statutaire en contractuele regelingen 42 9. Handelsregisterwet 47 10. Handelen buiten het doel van de rechtspersoon 53 11. Redelijkheid en billijkheid in het rechtspersonenrecht 55 12. Taken en aansprakelijkheid van de bestuurder van de rechtspersoon 59 13. Vorming en uitvoering van het besluit 61 14. Het nietige besluit 63 15. Aantasting van besluitvorming en -uitvoering 64 16. Gronden voor aantasting van een besluit van de rechtspersoon 69 17. De gevolgen van de vernietiging van een besluit 80 18. De procedure bij nietigheid en vernietiging 84 19. Vertegenwoordiging. Algemeen 86 20. Vertegenwoordiging krachtens volmacht 94 21. Onrechtmatige daad en rechtspersoon 98 22. Onrechtmatige daad en vennootschap 100 23. Bescherming van minderheden 112 XIII
24. Misbruik van rechtspersonen 115 25. Bestuurdersaansprakelijkheid 123 26. Administratie 128 27. Omzetting van een rechtspersoon 129 28. Ontbinding van de rechtspersoon 130 HOOFDSTUK 3. ONDERNEMINGSRECHT EN VENNOOTSCHAPSRECHT 135 29. Algemene beginselen van behoorlijk ondernemingsbestuur 135 30. Samenwerking tussen samenwerkingsvormen. Trust 151 31. Soorten van aandeelhouders. Organen 152 32. Motieven voor oprichting van een N.V. of B.V. 153 33. Kenmerken van het vennootschapsrecht 155 34. B.V.'s voor verschillende doeleinden 159 35. Buitenlandse vennootschappen 165 36. Internationaal vennootschapsrecht 168 37. Zetelverplaatsing 172 38. Europese Richtlijnen 173 HOOFDSTUK 4. KAPITAAL EN AANDELEN 177 39. Oprichting van een N.V./B.V. 177 40. De N.V./B.V. in oprichting 181 41. N.V. en B.V. Verschillen 186 42. Kapitaalbegrippen. Eigen en vreemd vermögen 190 43. Kapitaalbescherming 195 44. Stortingsplicht 199 45. Inbreng in natura 204 46. Inkoop van eigen aandelen 211 47. Uitkering van dividend 214 48. Vermindering van het geplaatste kapitaal 218 49. Fiscale positie van de aandeelhouder 221 50. Overdracht van aandelen 222 51. Aandeelhoudersregister 229 52. Blokkeringsregeling 230 53. Waardering van aandelen. Overdracht pakket aandelen. Pakketvergoeding 237 54. Pand en vruchtgebruik 240 55. De uitgifte van aandelen 242 56. Aansprakelijkheid voor emissieprospectus 250 HOOFDSTUK 5. EFFECTENRECHT 253 57. Inleiding 253 XIV
58. Naar de beurs 254 59. Soorten van aandelen en andere effecten 262 60. Het bewaren en administreren van en de handel in effecten; Wet giraal effectenverkeer 279 61. De regulering van de effectenhandel 282 HOOFDSTUK 6. DE ALGEMENE VERGADERING VAN AANDEELHOUDERS 287 62. De aandeelhoudersvergadering 287 63. Stemrecht 294 64. Oligarchische regelingen 297 65. Stromannen 298 66. Stemrechtovereenkomsten 301 67. Rechten en plichten van aandeelhouders 307 HOOFDSTUK 7. HET BESTUUR 313 68. Taken en bevoegdheden van het bestuur 313 69. Verhouding tussen bestuurder en vennootschap 321 HOOFDSTUK 8. DE RAAD VAN COMMISSARISSEN 331 70. Taken en bevoegdheden 331 71. Benoeming en ontslag 338 HOOFDSTUK 9. DE STRUCTUURVENNOOTSCHAP 343 72. Inleiding 343 73. De drie vereisten voor toepasselijkheid van de structuurregeling 347 74. De opgaaf, de inloop- en uitloopperiode 352 75. Gehele en gedeeltelijke vrijstellingen 354 76. Benoeming, schorsing en ontslag van structuurcommissarissen 360 77. Handhaving van de structuurregeling 363 78. Extra bevoegdheden van de raad van commissarissen van een structuurvennootschap 364 HOOFDSTUK 10. DE EENMANSZAAK EN VENNOOTSCHAPPEN ZONDER RECHTSPERSOONLIJKHEID 373 79. Inleiding 373 80. De eenmanszaak 374 81. De maatschap 375 82. De v.o.f. en de openbare vennootschap. Interne structuur 381 XV
83. De v.o.f. en de vennootschap. Externe werking: vertegenwoordigingsbevoegdheid en aansprakelijkheid 388 84. Aansprakelijkheid en continui'teit bij wisseling van vennoten 395 85. De v.o.f. Fiscale aspecten 397 86. De v.o.f. Ontbinding en vereffening 398 87. De commanditaire vennootschap 401 HOOFDSTUK II. RECHTSPERSONEN ZONDER VENNOOTSCHAPPELIJK KARAKTER 409 88. Inleiding 409 89. De vereniging 409 90. De coöperatie. Inleiding 416 91. De coöperatie. Organen 419 92. De coöperatie. Financiering, aansprakelijkheid en jaarrekening 420 93. De onderlinge waarborgmaatschappij 423 94. De structuur-coöperatie en structuur-owm 423 95. De stichting 424 96. De juridische fusie en splitsing van verenigingen, coöperaties en stichtingen 428 HOOFDSTUK 12. DE ONDERNEMINGSRAAD 431 97. Geschiedenis 431 98. Werkingssfeer van de WOR 434 99. Verkiezing, samenstelling en werkwijze van de o.r. 436 100. Bevoegdheden: recht op informatie, overleg en initiatief 438 101. Bevoegdheden: adviesrecht 440 102. Bevoegdheden: instemmingsrecht 445 103. Bevoegdheden: beslissingsrecht 447 104. De regeling van geschillen 447 105. De centrale ondernemingsraad 452 106. De rechtspositie van leden van de ondernemingsraad 454 107. Bedrijfscommissies 455 108. Medezeggenschap in kleine ondernemingen 455 109. Financiele informatie 456 110. De Europese ondernemingsraad 457 HOOFDSTUK 13. FINANCIEEL VERSLAG 465 111. Inleiding en overzicht 465 112. Toepassingsgebied en werking Titel 9 Boek 2 BW 470 113. Financiele verslaggeving; aansprakelijkheid 478 114. Accountantsonderzoek 490 XVI
115. Algemene beginselen en bepalingen 498 116. Balans met toelichting 506 117. Winst-en verliesrekening met toelichting 521 118. Toelichting; geconsolideerde jaarrekening 523 119. Winstvaststelling en winstbestemming 529 120. Depot en openbaarmaking 532 121. Bijzondere jaarrekeningregimes 535 122. Rechtspleging in verband met het financieel verslag 541 HOOFDSTUK 14. HET ENQUETERECHT EN DE GESCHILLENREGELING. D E ONDERNEMINGSKAMER 547 123. Ingrijpen door de rechter in de besluitvorming van de ondernemer 547 124. Enqueterecht: het uitlokken van het onderzoek 548 125. De zes fasen 552 126. Toepassing in de rechtspraak 557 127. De geschillenregeling 566 128. De Ondernemingskamer 570 HOOFDSTUK 15. SAMENWERKING TUSSEN ONDERNEMINGEN 575 129. Inleiding 575 130. Joint ventures 576 131. Moeder-dochter-verhoudingen 581 HOOFDSTUK 16. FUSIE EN OVERNAME 587 132. Inleiding 587 133. Maatschappelijke beoordeling van fusies 589 134. Methoden van fusie 591 135. SER-Fusiegedragsregels en het Besluit Toezicht effectenverkeer 598 136. De vijandelijke overname en beschermingsconstructies 601 137. De beursoverval en de Wet melding zeggenschap 604 138. De 13e EG-richtlijn betreffende het openbaar aanbod tot aankoop of ruil 606 139. De uitkoopregeling 610 140. De juridische fusie 612 HOOFDSTUK 17. CONCERNRECHT 619 141. Concernrecht; algemeen 619 142. Aansprakelijkheid in concernverhoudingen 627 143. Fiscaal concernrecht 633 XVII
HOOFDSTUK 18. DISCONTINUITEIT VAN ONDERNEMINGEN EN VAN CONCERNS 637 144. Bedrijven in moeilijkheden 637 145. Verzelfstandiging van ondernemingen; splitsing; management buy-out 639 146. Sterfhuisconstructie en ziekenhuisconstructie 642 147. Overgang van ondernemingen en bescherming van werknemers 647 HOOFDSTUK 19. SAMENWERKING OVER DE GRENZEN BINNEN DE EG 651 148. Inleiding 651 149. Samenwerking tussen ondernemingen in EG-verband 652 150. Het Europees Economisch Samenwerkingsverband (EESV) 656 151. De multinationale onderneming 658 152. De grensoverschrijdende juridische fusie. Ontwerp Tiende EG- Richtlijn 663 153. Europese fusiecontrole 663 154. Het Statuut voor de Europese N.V. 667 155. Fiscale aspecten van internationale samenwerking 668 BIJLAGEN 671 I. Aanpassing aan de Eerste, Tweede en Derde EEG-Richtlijn 672 II. Voornaamste verschuivingen in de bevoegdheden van aandeelhoudersvergadering, bestuur, R.v.C. en ondernemingsraad in grote N.V.'s en B.V.'s 674 III. Schematisch overzicht van bevoegdheden van organen ten aanzien van te nemen besluiten 676 IV. Schematisch overzicht van de toepasselijkheid van de structuurregeling en van de regeis omtrent inrichting en deponering van de jaarrekening bij internationale concerns 679 Artikelenregister 681 Rechtspraakregister 695 Zakenregister 721 XVIII