Woordenboek Nederlands met Gebaren

Nederlands met Gebaren

Nederlands met Gebaren Colofon Uitgegeven in 2011 Auri Signum Mani DSW Rijswijk en omstreken www.gebaren.nl www.dswrijswijk.nl Dit boekje is bedoeld voor de medewerkers van DSW. Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd en/of verspreid zonder schriftelijke toestemming. Teksten Ontwerp Fotografie Auri Signum Mani (Nienke Fluitman & Janneke Biesbroek) DSW (quotes van verschillende medewerkers) Lint. grafisch ontwerp Femke van Gorkum

Inhoudsopgave Inhoudsopgave 5 Verantwoording 6 Inleiding 6 Gebruiksaanwijzing 7 Voorwoord: Laat zien wat je zegt! 8-9 Handalfabet 10-13 Getallen 14-21 Woordenboek Conversatie 22-23 Eten & drinken 24-25 Projecten en diensten 26-29 Familie 30-33 Groen en milieu 34-37 Het weer 38-39 Kleuren 40-41 Tegenstellingen 42-43 Tijdswoorden 1 44-45 Tijdswoorden 2 46-49 Vraagwoorden 50-51 Werk algemeen 52-55 Werkwoorden 1 56-57 Werkwoorden 2 58-59 Register Op thema 60-63 Op alfabet 64-66 4 5

Verantwoording Wij laten je altijd maar één gebaar voor het woord zien. Gebruiksaanwijzing Let op: Een stukje van het gebaar staat NIET op de foto! Wat moet je dan doen? 1. Soms staat er onder de foto dat er op de dvd Gebarentaal ontstaat op een natuurlijke manier en overal waar dove mensen elkaar ontmoeten. Gebarentaal is een levende taal die zich net als iedere andere taal ontwikkelt. Dus nog steeds zien we nieuwe gebaren verschijnen en oude gebaren verdwijnen. In dit gebarenwoordenboek is zoveel mogelijk uitgegaan van de gebaren zoals die nu door het Nederlands gebarencentrum zijn vast gelegd, als zijnde het standaard gebaar. Nog lang niet alle gebaren zijn door dit expertisecentrum vast gelegd in woordenboeken op papier of digitaal. Dit proces is al vele jaren gaande en zal nog vele jaren in beslag nemen. Hierdoor hebben wij af en toe zelf de keus gemaakt uit de verschillende mogelijkheden die er zijn voor één woord. Wij hebben dan altijd getracht het in onze ogen meest gebruikte gebaar onder dove mensen op dit moment, te kiezen en vast te leggen. Dit wil niet zeggen dat de eventuele andere gebaren niet goed zouden zijn. Soms zijn er meerdere mogelijkheden mogelijk voor één woord en dan zijn ze allemaal goed. In dit gebarenwoordenboek geven wij nooit meerdere mogelijkheden voor één woord. Nienke Fluitman, directie Auri Signum Mani, docent Nederlandse gebarentaal Maart 2011 Inleiding Dit gebarenwoordenboek is bedoeld voor de medewerkers van DSW en allen die een werkrelatie hebben met medewerkers van DSW. Voor iedereen die gebaren wil leren gebruiken op de werkvloer. Dit gebarenwoordenboek laat gebaren zien op foto met hieronder een beschrijving in tekst. Soms is het niet makkelijk een gebaar van een foto af te lezen, daarom hoort er bij dit gebarenwoordenboek ook een gebaren dvd. Hierop worden alle gebaren rustig voorgedaan. De gebaren die in dit woordenboek staan zijn gekozen door de deelnemers van de werkgroep drempels weg van DSW. Alle gebaren zijn ingedeeld op thema. Auri Signum Mani heeft alle gebaren uitgewerkt in dit gebarenwoordenboek met de bijbehorende dvd. Heel veel plezier en succes met het leren van de gebaren! Hoe moet ik het gebaar aflezen? In dit gebarenwoordenboek is gekozen voor het vastleggen van de gebaren op foto s. De foto geeft altijd de beginpositie van de handen aan. Op de foto kun je goed zien hoe je je handen moet houden, welke vorm de handen moeten hebben en waar de handen beginnen om het gebaar te gaan maken. Onder de foto staat zo duidelijk mogelijk beschreven hoe je het gebaar moet gaan uitvoeren: hoe de beweging precies is, in welke richting de handen bewegen en waar de handen stoppen. Spreek altijd het woord uit bij het gebaar. Dit maakt het nog duidelijker voor de persoon die het gebaar moet begrijpen. Hoe vind ik een gebaar terug in dit gebarenwoordenboek? Alle gebaren staan gesorteerd op thema. Achterin het gebarenwoordenboek vind je alle thema s terug in een lijst. Daar kun je onder de naam van het thema alle woorden vinden, gerangschikt op alfabet. Achter het woord staat op welke bladzijde je het gebaar kunt terugvinden. Mocht je niet weten onder welk thema je moet zoeken, kijk dan in de extra lijst waarin alle gebaren uit het hele boek op alfabet staan. Dus alle woorden die beginnen met de A staan onder de A, alle woorden die beginnen met de B staan onder de B enzovoort. Achter het woord staat op welke bladzijde het woord terug te vinden is. eerst nog een gebaar gemaakt wordt voor het stukje van het gebaar dat je op de foto ziet staan. Dat kan komen doordat een woord uit twee woorden is opgebouwd bijvoorbeeld: vuilniszak. Het woord VUILNIS staat niet op de foto, het woord ZAK wel. Op de dvd staan wel allebei de woorden samen achter elkaar als één samengesteld gebaar. Als dit bij een foto staat beschreven, dan is het ook altijd goed om alleen het tweede stukje van het woord te gebaren (bv ZAK). Het eerste stukje (bv VUILNIS) hoef je dan alleen maar duidelijk uit te spreken. Doordat je het duidelijk uitspreekt kan de dove of slechthorende persoon in combinatie met het stukje van het gebaar dat je er wel bij gebaart jou goed aflezen en begrijpen. 2. Het kan ook gebeuren dat er een stukje van het gebaar niet op de foto staat, omdat dat stuk van het gebaar al ergens anders in het woordenboek staat afgebeeld en uitgelegd. Bijvoorbeeld alle woorden waar het woord WERK(EN) in voorkomt als stukje van het hele woord, zoals bij WERKBROEK. Dan staat het stukje BROEK op de foto met uitleg daaronder en erbij staat ook beschreven waar je het gebaar voor WERK kunt terugvinden. Er staat dan (zie 59). Als je naar die bladzijde gaat, vind je daar het gebaar voor WERK op de foto. Zo kun je zelf de twee stukjes samenvoegen tot één gebaar. 6 7

Voorwoord Laat zien wat je zegt! Bij DSW werken ruim vijftig dove en slechthorende collega s. Zij hebben het niet altijd even gemakkelijk. Want hoe kunnen zij communiceren met horende collega s die geen gebarentaal beheersen? Hoe krijgen zij te horen wat er binnen het bedrijf aan de hand is? Hetzelfde geldt voor de horende medewerkers van DSW. Zij weten niet altijd goed hoe ze met hun dove en slechthorende collega s om moeten gaan. Want hoe kunnen zij een gesprek met hun dove en slechthorende collega s voeren? Hoe kunnen zij hen vertellen welke werkzaamheden er gepland staan? Daarom ben ik ontzettend trots op het DSW Woordenboek Nederlands met Gebaren. Dit woordenboek bevat een flinke verzameling veelgebruikte gebaren. Zoals vergadering, pauze en controleren. Met foto s en een korte omschrijving legt het boek uit hoe elk gebaar eruitziet. De gebaren zijn uitgebreid te zien op de dvd. Bij deze wil ik beide partijen hartelijk bedanken voor hun inspanningen en dit prachtige resultaat! Ik hoop dat jullie net zo enthousiast zijn als ik. En dat we met z n allen enorm veel gebruik van het woordenboek gaan maken. Zodat straks iedereen zich naar elkaar toe verstaanbaar kan maken. Zodat we nog meer begrip voor elkaar krijgen. En zodat DSW voor alle medewerkers een nog fijnere werkplek wordt. Laat zien wat je zegt! Remco Wijnia Algemeen Directeur Twee partijen hebben het woordenboek gemaakt. Ten eerste onze eigen werkgroep Drempels Weg. Deze werkgroep heeft één belangrijk doel: de communicatie tussen dove/ slechthorende en horende collega s verbeteren. En ten tweede Auri Signum Mani, het bedrijf van Nienke Fluitman, docent Nederlandse gebarentaal. Ik ben ontzettend trots op het DSW Woordenboek! 8 9

Handalfabet A B C I J Maak met de pink een J. D E F K L M G H Beweeg van boven naar beneden. N O P 10 11

Handalfabet Q R S X Beweeg je hand van boven naar beneden vanuit de pols. Y T U Draai je hand vanuit de pols om. Z Schrijf een Z in de lucht. Vingerspellen doe je met de hand waarmee je schrijft. Houd je hand op schouderhoogte met de rug van de hand naar je toe. Vorm de letters één voor één vloeiend na elkaar. Bij een dubbele letter beweeg je de hand naar buiten, naast je lichaam. V W Tip! 12 13

Getallen 1 t/m 10 1 2 3 7 8 9 4 5 6 10 Tellen doen we in de Nederlandse gebarentaal met één hand. Maar voor extra duidelijkheid kun je de getallen 6 t/m 10 ook met twee handen gebaren. Bijvoorbeeld: als je 6 wilt gebaren, kun je in plaats van alleen je duim omhoog te steken ook met je andere hand het gebaar 5 erbij laten zien. Dus met je linkerhand gebaar je 5 en met je rechterhand gebaar je 6. Tip! 14 15

Getallen 11 t/m 20 11 12 13 17 18 19 Beweeg de hand in een draaibeweging vanuit de pols naar boven. Beweeg de hand in een draaibeweging vanuit de pols naar boven. Draai rondjes met de hand naar voren. Draai rondjes met de hand naar voren. Draai rondjes met de hand naar voren. Draai rondjes met de hand naar voren. 14 Draai rondjes met de hand naar voren. 15 Draai rondjes met de hand naar voren. 16 Draai rondjes met de hand naar voren. 20 Beweeg de hand vanuit de pols naar voren en doe alsof je een vliegje wegslaat. Doof, maar niet dom! 16 17

Getallen 22 & 33 t/m 99 22 33 44 88 99 Wiebel heen en weer met de hand. Wiebel heen en weer met de hand. Wiebel heen en weer met de hand. Wiebel heen en weer met de hand. Wiebel heen en weer met de hand. 55 66 77 Wiebel heen en weer met de hand. Wiebel heen en weer met de hand. Wiebel heen en weer met de hand. 18 19

Getallen 10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80, 90, 100 10 20 30 70 Beweeg de hand vanuit de pols naar voren en doe alsof je een vliegje wegslaat. Beweeg de hand vanuit de pols naar voren en doe alsof je een vliegje wegslaat. Beweeg de hand vanuit de pols naar voren en doe alsof je een vliegje wegslaat. 40 50 60 80 90 100 Beweeg de hand vanuit de pols naar voren en doe alsof je een vliegje wegslaat. Beweeg de hand vanuit de pols naar voren en doe alsof je een vliegje wegslaat. Beweeg de hand vanuit de pols naar voren en doe alsof je een vliegje wegslaat. Beweeg de hand vanuit de pols naar voren en doe alsof je een vliegje wegslaat. Beweeg de hand vanuit de pols naar voren en doe alsof je een vliegje wegslaat. Sluit de hand terwijl je naar rechts beweegt. 20 21

Conversatie Benader een dove of slechthorende collega niet van achteren, maar van ALSTUBLIEFT DANK U WEL GEFELICITEERD HOE GAAT HET? opzij of van voren. Zo laat je hem of haar niet schrikken. Met de hand wordt er over de rechterwang gestreken van achter naar voor. Met de hand wordt er vanaf de kin kort naar voren bewogen. De linkerhand houdt de rechterhand in het midden vast. De handen schudden elkaar de hand. De ringvinger en de duim tikken twee keer tegen elkaar, waarna je de handen opent. De handpalmen wijzen naar boven. Tip! GOEDEMORGEN GOEDEMIDDAG GOEDENAVOND SORRY STERKTE TOT ZIENS Na het gebaar goed (zie 42), gaat de rechterhand met een boog van beneden naar boven voor het gezicht langs. Na het gebaar goed (zie 42), draait de rechterhand een kwart naar links, maar blijft onder de kin. Na het gebaar goed (zie 42), gaat de rechterhand met een boog van boven naar beneden voor het gezicht langs. De rechterhand maakt in een vuist enkele rondjes over de borst. De beide vuisten bewegen één keer kort naar voren. De rechterhand met de wijsen middelvinger uitgestoken voor de ogen kort naar voren bewegen. Daarna met de rechteren linkerhand met de wijs- en middelvinger uitgestoken naar elkaar toe bewegen. 22 23

Eten & drinken DORST DRINKEN EET SMAKELIJK KOFFIE MELK PAUZE De hand beweegt naar voren en sluit zich, herhaal dit drie keer. Met de rechterhand wordt er gedaan alsof er een glas vastgehouden wordt en er gedronken wordt. Met de hand wordt er kort voor de mond van voor naar achter bewogen, daarna wordt het bij iedereen bekende gebaar voor lekker gemaakt. Met de rechtervuist wordt er twee keer over de linkervuist een kleine draaibeweging gemaakt. Beweeg de handen om de beurt van boven naar beneden voor de borst. De twee handen bewegen één keer kort naar beneden. ETEN HONGER KANTINE SUIKER THEE WATER Met de rechterhand wordt er kort voor de mond van voor naar achter bewogen. De handen bewegen voor de buik, om de beurt, kort van boven naar beneden. Na het gebaar drinken wordt er met de hand voor de borst een cirkel gemaakt. De handpalm blijft naar beneden gericht. De vingers wiebelen van voor naar achter terwijl de hand voor de kin van rechts naar links beweegt. De rechterhand beweegt een aantal keer kort van boven naar beneden boven, de linkerhand. De rechterhand beweegt vanuit de pols van rechts naar links, terwijl de ringvinger op de wang blijft. 24 25

Projecten en diensten BESCHRIJVING BETEKENIS DEUR KABELBREUK MOP / MOPPEN MUUR De rechterhand maakt schrijfbewegingen op de linkerhand. De rechterhand beweegt een paar keer kort van links naar rechts. De rechterhand beweegt één keer alsof de deur open gaat. Blijf contact houden met de vingertoppen van de linkerhand. Wijs de kabel aan en gebaar met twee vuisten alsof je iets door midden breekt. De handen bewegen alsof je de steel van de mop vast hebt en aan het moppen bent. De rechterhand beweegt van beneden recht naar boven. DOSERING / HOEVEELHEID DWEIL / DWEILEN ETIKET NETJES PICTOGRAM RAAM De linkerhand blijft stil. De rechterhand beweegt de wijsvinger van de duim omhoog tot het einde van de linker wijsvinger. Eerst doen alsof je de dweil uitwringt, daarna de twee vuisten bewegen alsof je de steel van de dweil vast hebt. De wijsvingers geven de contouren van een klein etiket aan. De wijsvingers eindigen op de duimen. De twee handen bewegen tegelijkertijd van achter naar voren over de wangen. De twee handen bewegen kort naar voren. Maak met je vingers de vorm van een vierkant. 26 27

Projecten en diensten RESERVE SCHOONMAAKPRODUCT STOFZUIGER VOLGORDE WERKDOEK WERKWAGEN Maak met je handen een stapel van klein naar groot. De handen openen zich en maken beiden een halve boog naar buiten. Op de DVD wordt na dit gebaar ook nog het gebaar voor product gemaakt. De handen bewegen heen en weer als of je stofzuigt. De linkerhand blijft op zijn plek, de rechterhand beweegt met gesloten vingers van links naar rechts, een hakbeweging. Na het gebaar werken (zie 59) de handen heen en weer bewegen als of je de doek uitslaat. Na het gebaar werken (zie 59) duw je met twee handen de wagen voor je uit. STOFZUIGERZAK Na het gebaar stofzuiger, beweeg je met twee handen alsof je van onder naar boven een zak dicht doet. UITPERSEN / UITWRINGEN Doe alsof je een dweil of doek uitwringt. VOL De rechterhand beweegt omhoog tegen de linkerhand aan. Op de dvd ziet u het gebaar alleen met de rechterhand gemaakt. De rechterhand beweegt dan omhoog tegen de onderkant van de kin. Een gebaar en iedereen weet genoeg! 28 29

Familie BROER DOCHTER FAMILIE MEISJE MOEDER OMA De hand tikt twee keer tegen de linkerschouder. De hand beweegt zich naar voren en terwijl deze naar voren gaat sluit de hand zich. Herhaal dit twee keer. Met de vingers in elkaar maak je een klein rondje voor de borst. De rechterhand beweegt zich van rechtop naast het gezicht naar liggend net boven de schouder, in een vloeiende beweging. De rechterhand beweegt zich van links naar rechts over de kin. Met de rechterhand maak je eerst een cirkel voor je gezicht. Daarna raak je de wang aan (de plek van aanraken zie je op de foto) beweeg nu de hand naar voren. JONGEN KINDEREN MAN OPA PARTNER (m/v) VADER De hand opent en sluit zich twee keer voor het voorhoofd. De rechterhand gaat van links naar rechts, de hand tikt drie keer naar beneden alsof je met een bal stuitert. De rechterhand sluit zich één keer voor het voorhoofd. Met de rechterhand maak je met uitgestrekte wijsvinger eerst een cirkel voor je gezicht. Daarna beweeg je de rechterhand met uitgestrekte wijsvinger vanaf de kin naar voren. De rechterhand draait vanuit de pols een half slag. De rechterhand beweegt kort van boven naar beneden. 30 31

Familie Veel doven en slechthorenden kunnen goed liplezen. VROUW ZOON ZUS De rechterhand naast het oor, de wijsvinger beweegt twee keer naar de duim toe en raakt de duim. De hand beweegt zich naar voren en terwijl deze naar voren gaat sluit de hand zich. De wijsvinger beweegt twee keer naar de duim toe en raakt de duim. Neem altijd de moeite om zelf met een dove of slechthorende collega te praten. Geef vragen of opmerkingen liever niet via een ander door. Tip! 32 33

Groen en milieu BEZEM BLADBLAZER BORSTEL OPEN AUTO PAPIERPRIKKER PION Doe alsof je met twee handen de bezemsteel vasthoudt en twee keer de bezem van je afduwt. Doe alsof je een bladblazer vasthebt. Op de dvd wordt voor dit gebaar eerst nog het gebaar voor blaadje gemaakt. Doe alsof je een borstel vasthebt en borstelt. Twee handen draaien vanuit de pols een halve draai naar voren alsof de deuren open gaan, daarna gebaar je auto. Dit doe je door te doen als of je met twee handen een autostuur vast hebt en stuurt. Op de dvd wordt het gebaar open op een andere manier gemaakt, beide mogelijkheden zijn goed. Doe als of je dingen opprikt. Op de dvd wordt eerst nog het gebaar voor papier gemaakt. De handen beelden de pion uit, de handen bewegen niet. BOSMAAIER De hand beweegt een paar keer van boven naar beneden, je maait of hakt iets. Op de dvd wordt voor dit gebaar eerst nog het gebaar voor bos gemaakt. HARK(EN) Doe alsof je hand de hark is en maak een harkbeweging naar je toe. LEERVET Doe alsof je iets vets op je vingers hebt. Je duim wrijft over je vingers heen. Op de dvd wordt dit gebaar met één hand gemaakt, beide mogelijkheden zijn goed. Ik wil graag horende en dove collega s helpen met elkaar te communiceren. 34 35

Groen en milieu PRULLENBAK SCHEP SCHOFFEL Doe alsof je iets weggooit, maak daarna met je handen een bak. Doe alsof je schept. Doe alsof je schoffelt. Zorg dat je mond leeg is als je met een dove of slechthorende VERKEERSBORD VORKSCHEP VUILNISZAK collega praat. Dit maakt het liplezen makkelijker. Beweeg eerst om en om je handen naast je hoofd. Maak daarna met je vingers in de lucht de vorm van het verkeersbord. Prik eerst naar beneden en maak dan een schepbeweging over je schouder. Doe alsof je een zak dichtknoopt. Op de dvd wordt eerst nog het gebaar voor afval gemaakt. Tip! 36 37

Het weer Onze horende collega s hebben baat bij de gebaren die wij hen leren. DROOG GLAD KOUD SNEEUW De handen bewegen zich naar buiten toe terwijl zij zich sluiten. De rechterhand glijdt van achter naar voor over de linkerhand. De beide vuisten bibberen een paar keer van buiten naar binnen. De handen bewegen vloeiend zigzaggend van links naar rechts naar beneden. MOOI NAT REGEN WARM WEER ZON De hand beweegt kort naar voren. De vingers tikken twee keer op de duim wanneer de handen zich openen en sluiten. De handen bewegen met uitgestrekte vingers een aantal keer van boven naar beneden. De handen bewegen vanuit de pols een paar keer kort naar je lichaam toe. De rechterhand beweegt van links naar rechts, met een grote boog omhoog. Beginnend halverwege de borst, eindigend net naast het hoofd. De rechterhand beweegt rechts hoog boven het hoofd enkele keren kort van boven naar beneden, richting het gezicht. 38 39

Kleuren BLAUW BRUIN GEEL ORANJE PAARS ROOD Terwijl de rechterhand vanuit de pols naar je toe draait, vouw je de pink, ringvinger en middelvinger naar binnen. Ondertussen steek je de duim uit, de wijsvinger blijft uitgestrekt. (van letter B naar letter L). De rechterhand beweegt in een cirkel naast de slaap, herhaal deze beweging. Op de dvd wordt de wang aangeraakt met de vingers, beide mogelijkheden zijn goed. De rechterhand beweegt in een halve boog terwijl de hand zich opent. De rechterhand beweegt vanuit de pols heen en weer, terwijl de hele hand schuin omhoog van het gezicht af beweegt. De rechter wijsvinger slaat op de linker wijsvingernagel. Waarna de rechterwijsvinger nog even verder beweegt naar beneden. Raak de onderlip een paar keer aan door met de hele hand een draaibeweging naar de mond toe te maken, de draai wordt naar beneden gericht gemaakt. GRIJS GROEN KLEUR ROZE WIT ZWART De rechterwijsvinger wrijft een aantal keer kort over de linker wijsvinger. De wijs- en middelvinger van de rechterhand wrijven een aantal keer kort over de wijs- en middelvinger van de linkerhand. De wijs- en middelvinger de rechterhand wrijven een aantal keer kort over de wijs- en middelvinger van de linkerhand. Raak de onderlip een paar keer aan door met de hele hand een draaibeweging naar de mond toe te maken, de draai wordt naar boven gericht gemaakt. Raak met de wijsvinger de hals aan. De rechterhand maakt met de wijsvinger een grote Z in de lucht. 40 41

Tegenstellingen JA NEE GOED LICHT DONKER LINKS(AF) De rechterhand maakt vanuit de pols een halve draai heen en weer. De rechterhand beweegt in een boog voor het lichaam. Steek je duim op. De hand beweegt van onder naar boven in een kleine boog voor het gezicht. De hand beweegt van boven naar onder in een kleine boog voor het gezicht. De hand beweegt naar links kijk mee met het gebaar. FOUT LANGZAAM SNEL RECHTS(AF) RECHTDOOR De rechterwijsvinger beweegt één keer over de linkerhand. De handen bewegen een aantal keer rustig, van boven naar beneden. De rechterhand beweegt vanuit de elleboog en pols snel van rechts naar links in een boog die naar beneden gaat. Je eindigt het gebaar met je handpalm omhoog. De hand beweegt naar rechts kijk mee met het gebaar. De hand beweegt recht naar voren. Op de dvd wordt dit gebaar recht voor het gezicht gemaakt, beide mogelijkheden zijn goed. 42 43

Tijdswoorden 1 DE DAG WEEK MAAND VORIGE VOLGENDE REGELMATIG De vinger raakt kort het gezicht aan. De hand beweegt recht naar beneden. De vinger raakt kort het gezicht aan. De hand beweegt zich naar achter over de schouder. De rechterhand beweegt zich recht naar voren in een boog. Je linkerhand blijft op dezelfde plek. De rechterhand beweegt zich recht naar voren in kleine boogjes. JAAR NU STRAKS MORGEN / OCHTEND MIDDAG AVOND De handen bewegen zich naar elkaar toe. Op de foto ziet u de eindpositie van de handen. De hand beweegt naar beneden. De hand beweegt een aantal keer kort heen en weer van uit de pols. De rechterhand maakt een boog van beneden naar boven voor het gezicht langs. Draait de rechterhand een kwart naar links maar blijft onder de kin. De rechterhand maakt een boog van boven naar beneden voor het gezicht langs. 44 45

Tijdswoorden 2 VANDAAG MORGEN GISTEREN WOENSDAG DONDERDAG VRIJDAG De hand beweegt een aantal keren kort naar beneden. De hand beweegt met een boogje naar voren. De hand beweegt met een boogje over de schouder naar achter. De rechterhand tikt een aantal keer de linkerhand. De hand beweegt zich in een rechte lijn naar voren terwijl deze wiebelt. De hand maakt een aantal rondjes over de borst. WEEKEND MAANDAG DINSDAG ZATERDAG ZONDAG Drempels weg: doven én horenden samen aan de slag! De handen raken elkaar een paar keer kort. De hand beweegt zich in een boogje voor het gezicht langs tot op de kin. De hand beweegt zich op de borst naar beneden. De handen raken elkaar een aantal keer kort. De handen bewegen kort naar beneden. 46 47

Tijdswoorden 2 JANUARI FEBRUARI MAART JULI AUGUSTUS SEPTEMBER De handen houden elkaar vast en schudden elkaar de hand. De handen bewegen om de beurt van voor naar achter in een harkbeweging. De handen bewegen zich naar buiten terwijl zij zich sluiten. De hand beweegt zich met een kleine boog recht naar voren. De vingers wapperen voor het gezicht. De vingers wapperen voor de borst. APRIL MEI JUNI OKTOBER NOVEMBER DECEMBER De vingertoppen tikken enkele keren tegen elkaar. De hand beweegt zich van rechtsboven schuin naar linksonder. Eindig voor de borst. De hand beweegt zich naar de rechterschouder. De hand beweegt zich van rechtsboven schuin naar linksonder. Eindig voor de borst. Doe alsof je een lampion vasthoud. Maak een kleine draaibeweging voor het voorhoofd. 48 49

Vraagwoorden HOE HOEVEEL WAAR De ringvinger en de duim tikken twee keer tegen elkaar waarna je de handen opent. De handpalmen wijzen naar boven. De vingers wiebelen terwijl de handen een klein beetje naar buiten gaan. De handen schudden een aantal keer kort heen en weer. WAAROM WANNEER WAT WIE Beweeg de handen een aantal keer kort naar het lichaam toe. De handen gaan naar buiten toe, terwijl de vingers wiebelen. De hand beweegt een aantal keer kort heen en weer. De vinger tikt een aantal keer kort op de kin. 50 51

Werk algemeen ALARM COLLEGA HELM VEILIGHEIDSBRIL VERGADERING VRIJ Schud de vinger wild heen en weer met de onderarm. De hand tikt een aantal keer kort op de schouder. Maak om het hoofd de vorm van een helm. De handen bewegen kort naar voren. Doe daarna alsof je een bril opzet. Beweeg de handen een aantal keer kort naar elkaar. Beweeg de handen met een boog naar voren. LEIDINGGEVENDE OORDOPPEN VAKANTIE WC WERKBROEK WERKJAS De handen bewegen zich samen naar voren. Maak hierna het gebaar voor persoon met de rechterhand, dit is hetzelfde als het gebaar week (zie. 44). Voor het hele gebaar kijk op de dvd. De handen bewegen zich naar de oren toe. De hand tikt een aantal keer kort op het gezicht. Krom een aantal keer kort de vingers en duim. Maak eerst het gebaar voor werk (zie. 59) Doe alsof je een broek ophijst. Maak eerst het gebaar voor werk (zie. 59) Doe alsof je een jas aantrekt. 52 53

Werk algemeen WERKSCHOEN ZIEK ZWAAILICHT Maak eerst het gebaar voor werk (zie. 59) Doe als of je een schoen aantrekt. Beweeg de handen kort naar beneden. Draai je hand alsof hij het zwaailicht is. De hand gaat in de draaibeweging open en dicht. Niet alle doven en slechthorenden gebruiken dezelfde gebaren. Neem de tijd om elkaar te begrijpen. Tip! 54 55

Werkwoorden 1 AFGELOPEN ANTWOORDEN BEGINNEN KIJKEN KLAAR LEZEN De handen bewegen zich naar beneden. De hand beweegt zich naar beneden in een boog naar voren. De duimen draaien zich vanuit de pols naar boven. Beweeg de hand naar voren. De handen bewegen zich naar buiten. De rechtervingers bewegen in een zigzagbeweging net boven de linkerhandpalm. Zorg dat je dove of slechthorende collega s je goed kunnen zien als je praat. Kijk ze aan en zorg voor helder licht. CONTROLEREN DOEN GEBRUIKEN MAKEN De handen bewegen zich naar beneden terwijl de vingers zich een aantal keer krommen. Sluit de handen. Aai met de rechterwijsvinger over de linkerhand in een herhalende beweging. Beweeg de rechtervuist een aantal keer kort op de linker. Tip! 56 57

Werkwoorden 2 NAAR BINNEN GAAN OPLETTEN TWIJFELEN VRAGEN WACHTEN WEG ZIJN Beweeg de rechterhand onder de linkerhand door naar voren. Tik met je vinger een aantal keer kort op het gezicht. De handen draaien vanuit de pols enkele keren een halve slag heen en weer. De hand beweegt zich met de vingers naar voren gericht in een boog naar voren. Beweeg de handen een aantal keer kort naar beneden. De hand zwaait de vingers naar buiten. Op de dvd staat het andere gebaar. Beide mogelijkheden zijn goed. VEGEN Doe alsof je veegt met een bezem. VERGETEN De hand opent zich terwijl je deze van je hoofd af beweegt. VOORKOMEN Beweeg de handen om en om in een draaiende beweging naar je lichaam toe. WERKEN De rechterhand beweegt een aantal keer kort op de linkerhand. Doof zijn is geen enkel bezwaar! 58 59

Handalfabet 10 t/m 13 A t/m H I t/m P Q t/m W X t /m Z Getallen 14 t/m 21 1 t/m 6 7 t/m 10 11 t/m 16 17 t/m 20 22 & 33 t/m 77 88 & 99 10 t/m 60 70 t/m 100 Conversatie 22 & 23 1. Alstublieft 2. Dankuwel 3. Gefeliciteerd 4. Goedenavond 5. Goedenmiddag 6. Goedenmorgen 7. Hoe gaat het? 8. Sorry 9. Sterkte 10. Tot ziens Eten en drinken 24 & 25 1. Dorst 2. Drinken 3. Eet smakelijk 4. Eten 5. Honger 6. Kantine 7. Koffie 8. Melk 9. Pauze 10. Suiker 11. Thee 12. Water Projecten en diensten 26 t/m 29 1. Beschrijving 2. Betekenis 3. Deur 4. Dosering/ hoeveelheid 5. Dweil (en) 6. Etiket 7. Kabelbreuk 8. Mop (moppen) 9. Muur 10. Netjes 11. Pictogram 12. Raam 13. Reserve 14. Schoonmaakproduct 15. Stofzuigen 16. Stofzuigerzak 17. Uitpersen/ wringen Familie 30 t/m 33 1. Broer 2. Dochter 3. Familie 4. Jongen 5. Kinderen 6. Man 7. Meisje 8. Moeder 9. Oma 10. Opa 11. Partner (man, vrouw) 12. Vader 13. Vrouw 14. Zoon 15. Zus Groen en milieu 34 t/m 37 1. Bezem 2. Bladblazer 3. Borstel 4. Bosmaaier 5. Hark (en) 6. Leervet 7. Open auto 8. Papierprikker 9. Pion 10. Prullenbak 11. Schep 12. Schoffel 13. Verkeersbord 14. Vorkschep 15. Vuilniszak Het weer 38 & 39 1. Droog 2. Glad 3. Koud 4. Mooi 5. Nat 6. Regen 7. Sneeuw 8. Warm 9. Weer 10. Zon Kleuren 40 & 41 1. Blauw 2. Bruin 3. Geel 4. Grijs 5. Groen 6. Kleur 7. Oranje 8. Paars 9. Rood 10. Roze 11. Wit 12. Zwart Register op thema 18. Vol 19. Volgorde 20. Werkdoek 21. Werkwagen 60 61

Tegenstellingen 42 & 43 1. Ja Tijdswoorden 2 46 t/m 49 13. Vandaag Vraagwoorden 50 & 51 1. Hoe Register op thema 2. Nee 14. Morgen 2. Hoeveel 3. Goed 15. Gisteren 3. Waar 4. Fout 16. Weekend 4. Waarom 5. Langzaam 17. Maandag 5. Wanneer 6. Snel 18. Dinsdag 6. Wat 7. Licht 19. Woensdag 7. Wie 8. Donker 20. Donderdag 9. Links(af) 10. Rechts(af) 11. Rechtdoor Tijdswoorden 1 44 & 45 1. Dag 2. Week 3. Maand 4. Jaar 5. Nu 6. Straks 7. Vorige 8. Volgende 9. Regelmatig 10. Morgen/ ochtend 11. Middag 12. Avond 21. Vrijdag 22. Zaterdag 23. Zondag 24. Januari 25. Februari 26. Maart 27. April 28. Mei 29. Juni 30. Juli 31. Augustus 32. September 33. Oktober 34. November 35. December Werk algemeen 52 t/m 55 1. Alarm 2. Collega 3. Helm 4. Leidinggevend 5. Oordoppen 6. Vakantie 7. Veiligheidsbril 8. Vergadering 9. Vrij 10. WC 11. Werkbroek 12. Werkjas 13. Werkschoen 14. Ziek 15. Zwaailicht Werkwoorden 1 56 & 57 1. Afgelopen 2. Antwoorden 3. Beginnen 4. Controleren 5. Doen 6. Gebruiken 7. Kijken 8. Klaar 9. Lezen 10. Maken Werkwoorden 2 58 & 59 11. Naar binnen gaan 12. Opletten 13. Twijfelen 14. Vegen 15. Vergeten 16. Voorkomen 17. Vragen 18. Wachten 19. Weg zijn 20. Werken 62 63

Cijfers 1 14 2 14 3 14 4 14 5 14 6 14 7 15 8 15 A A 10 afgelopen 56 alarm 52 alstublieft 22 antwoorden 56 april 48 augustus 49 avond 45 dochter 30 doen 56 donderdag 47 donker 43 dorst 24 dosering 26 drinken 24 droog 38 dweil 26 dweilen 26 H H 10 hark 34 harken 34 helm 52 hoe 50 hoe gaat het? 23 hoeveel 50 hoeveelheid 26 L L 11 langzaam 42 leervet 34 leidinggevende 52 lezen 57 licht 43 links 41 links(af) 43 Register op alfabet 9 15 10 15/20 11 16 12 16 13 16 14 16 15 16 16 16 17 17 18 17 19 17 20 17/20 22 18 30 20 33 18 40 20 44 18 50 20 55 18 60 20 66 18 70 21 77 18 80 21 88 19 90 21 99 19 100 21 B B 10 beginnen 56 beschrijving 26 betekenis 26 bezem 34 bladblazer 34 blauw 40 borstel 34 bosmaaier 34 broer 30 bruin 40 C C 10 collega 52 controleren 56 D D 10 dank u wel 22 december 49 de dag 44 deur 26 dinsdag 46 E E 10 eet smakelijk 24 eten 24 etiket 26 F F 10 familie 30 februari 48 fout 42 G G 10 gebruiken 56 geel 40 gefeliciteerd 22 gisteren 46 glad 38 goed 42 goedemiddag 22 goedemorgen 22 goedenavond 22 grijs 40 groen 40 honger 24 I I 11 J J 11 ja 42 jaar 44 januari 48 jongen 30 juli 49 juni 48 K K 11 kabelbreuk 27 kantine 24 kijken 57 kinderen 30 klaar 57 kleur 40 koffie 25 koud 38 M M 11 maand 44 maandag 46 maart 48 maken 57 man 30 mei 48 meisje 31 melk 25 middag 45 moeder 31 mooi 38 mop 27 moppen 27 morgen 45/46 muur 27 N N 11 naar binnen gaan 58 nat 38 nee 42 netjes 27 november 49 nu 44 O O 11 ochtend 45 oktober 49 oma 31 oordoppen 52 opa 31 open auto 35 opletten 58 oranje 41 P P 11 paars 41 papierprikker 35 partner 31 pauze 25 pictogram 27 pion 35 prullenbak 36 Q Q 12 64 65