Personeelsblad van Onderwijsstichting MOVARE Jaargang 5, augustus 2012 Jaarverslag geeft aan waar MOVARE staat 2011 in een notendop Jaarlijks legt Onderwijsstichting MOVARE in een jaarverslag verantwoording af over de ontwikkelingen en de behaalde resultaten in het jaar ervoor. Tegelijkertijd dient dit verslag als sociaal jaarverslag, zoals vermeld in de CAO PO 2009. Daarnaast geeft het verslag een overzicht van de belangrijkste onderwerpen die in het verslagjaar aan de orde waren. Het volledige Jaarverslag 2011 is te downloaden via www.movare.nl/jaarverslag of scan deze QR-code voor tablets of smartphones. Masterplan 2011-2026 Beoordeling Onderwijsinspectie In de achterliggende jaren zijn er grote inspanningen verricht en investeringen gedaan om de kwaliteit van het onderwijs op de MOVARE-scholen op peil te houden en daar waar noodzakelijk te verbeteren. Hadden in 2009 nog 6 scholen een aangepast arrangement van de Onderwijsinspectie, ultimo 2011 kende MOVARE geen enkele zwakke school. Tevens heeft de Onderwijsinspectie tijdens het jaarlijkse evaluatiemoment op 15 september 2011 haar complimenten uitgesproken over de huidige onderwijskwaliteit van de MOVARE-scholen. Interne controle en beheer In 2011 is door de daartoe ingestelde projectgroep gewerkt aan de totstandkoming van het Masterplan 2011-2026. De terugloop van het aantal leerlingen als gevolg van demografische krimp in combinatie met de bezuinigingen door rijks- en lokale overheid vragen om beleid, op basis waarvan korte- en langetermijnplanning en keuzes kunnen worden gemaakt, vastgelegd in het in 2012 vast te stellen Masterplan. In 2011 is de interne bedrijfsvoering verder verbeterd. Eind 2011 is gestart met integraal risicomanagement, dat in 2012 verder wordt ontwikkeld. Ook de bewaking van financiële processen heeft een impuls gekregen. Onder andere is het Inkoop- en aanbestedingsbeleid 2011-2014 vastgesteld. Hierin worden de verplichtingen, regels en kaders voor inkopen en aanbesteden beschreven; tevens is een aanbestedingskalender opgenomen. Leesverbetertraject Met ingang van het schooljaar 2011/2012 is gestart met het Leesverbetertraject. Doelstelling is dat tussen 2011 en 2015 het niveau van technisch lezen op de scholen nadrukkelijk en meetbaar is verbeterd. Met het Leesverbetertraject wordt een impuls gegeven aan de algemene didactische expertise van leerkrachten en aan de opbrengstgerichtheid van het onderwijs in zijn geheel. Het project wordt gekoppeld aan het verbeteren van begrijpend lezen, dat als één van de voorwaarden voor de verbetering van de kwaliteit van alle leeropbrengsten op de basisschool wordt beschouwd. Mov'it augustus 2012 klaar voor druk.indd 1 13-07-12 14:22
Exploitatierekening 2011 Baten Bekostiging Realisatie Begroting 2011 2011 g g (Rijks)bijdragen OCW 62.432.987 61.550.881 Overige overheidsbijdragen 1.542.861 1.384.116 Overige baten 6.960.438 5.760.891 Totaal baten 70.936.286 68.695.888 Lasten Personele lasten 62.384.917 60.487.709 Afschrijvingen 1.158.891 1.400.354 Huisvestingslasten 4.129.478 4.221.019 Overige instellingslasten 3.010.154 1.715.276 Leermiddelen (PO) 1.323.541 1.679.317 Totaal lasten 72.006.981 69.503.675 Saldo baten en lasten -1.070.695-807.787 Financiële baten en lasten Financiële baten 362.397 450.000 Financiële lasten 108.091 21.500 Saldo financiële baten en lasten 254.306 428.500 Exploitatieresultaat -816.389-379.287 De Rijksbijdragen zijn in 2011 gedaald van g 63,1 mln. tot g 62,4 mln. Dit wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de volledige afbouw van de Rijksbijdrage Bestuur en Management welke in 2010 nog g 451.000,- bedroeg. Voor 2011 is de indexering van de P-component (lonen en salariskosten) net zoals voorgaand jaar gesteld op 0%. In de loop van 2011 werden de gemeentelijke vergoedingen voor de ID-banen beëindigd en bedroegen, in overeenstemming met de begroting 2011, daardoor g 0,7 miljoen. De gemeentelijke vergoedingen schoolbegeleiding is vanaf schooljaar 2011-2012 eveneens vervallen. In het licht van deze teruglopende overheidsopbrengsten en het reeds aanwezige jaarlijkse exploitatietekort, zoekt MOVARE, net zoals voorgaande jaren, binnen haar exploitatie nadrukkelijk naar besparingen. Hierbij wordt kritisch gekeken naar de noodzaak van reguliere uitgaven, investeringen, projecten en ambities. De regio s zijn: Regio Brunssum-Onderbanken-Sittard/Geleen-Stein Regio Heerlen-Nuth Regio Kerkrade-Simpelveld-Vaals Regio Landgraaf Periodiek vinden er bijeenkomsten -regioberaden- plaats van de regiodirecteuren met alle schooldirecteuren van de betreffende regio. In geval van gemeenschappelijke aangelegenheden worden regioberaden gecombineerd. Scholen en onderwijssoorten Onderwijsstichting MOVARE is het bevoegd gezag van 56 scholen met in totaal 65 locaties in de gemeenten Brunssum, Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Nuth, Onderbanken, Simpelveld, Sittard- Geleen, Stein en Vaals. Dit zijn 52 reguliere basisscholen, 3 scholen voor speciaal basisonderwijs en 1 school voor speciaal (voortgezet) onderwijs, met op teldatum 1 oktober 2011 in totaal 12.672 leerlingen. MOVARE kent katholiek, oecumenisch, protestants-christelijk, algemeen bijzonder en openbaar onderwijs. Vijf basisscholen bieden Jenaplanonderwijs aan en één basisschool werkt volgens het principe van het Freinetonderwijs. Aantallen Personeel Ultimo verslagjaar telde MOVARE 1.158 medewerkers, exclusief vervangend personeel. Hieronder volgt een uitsplitsing naar leeftijdscategorie, een verdeling van het aantal mannen en vrouwen en een weergave van de gemiddelde leeftijd. Analyse resultaat Het fi nanciële resultaat over 2011 bedraagt g 0,8 miljoen negatief tegenover begroot g 0,4 miljoen negatief. Gedurende het jaar werd duidelijk dat het begrote resultaat niet gerealiseerd zou worden, vanwege onder meer een langzamere afbouw tijdelijk personeel en tegenvallende beleggingsresultaten. Vanwege slechtere economische vooruitzichten maakten werknemers beduidend minder gebruik van de FPU-regeling. De trend is momenteel zichtbaar dat mensen doorwerken tot pensioenleeftijd of zelfs langer. Hierdoor werd de taakstelling voor uitstroom van medewerkers niet gerealiseerd. Voorts is gedurende het jaar na overleg met de Raad van Toezicht besloten extra tijdelijk personeel aan te trekken om knelpunten met betrekking tot kwaliteitsverbetering te voorkomen. Dit heeft geleid tot hoger dan begrote personeelskosten. De tegenvallende beleggingsresultaten, vanwege een onrustige mondiale obligatiemarkt, een nadelig resultaat uit de afwikkeling Stichting Vermogensbeheer en het mede op advies van de beleggingsadviescommissie niet herbeleggen van vrijgevallen gelden, hebben eveneens bijgedragen aan het uiteindelijke resultaat. Opbouw personeelsbestand mannen vrouwen totaal 2009 2010 2011 2009 2010 2011 2009 2010 2011 20-24 2 4 3 20 33 27 22 37 30 25-29 13 11 9 87 74 76 100 85 85 30-34 24 22 23 105 114 119 129 136 142 34-39 20 25 28 94 95 83 114 120 111 40-44 21 21 18 81 76 87 102 97 105 45-49 26 25 21 132 121 102 158 146 123 50-54- 55 47 37 134 134 131 189 181 168 55-59 110 105 91 164 160 159 274 265 250 60-66 65 71 53 68 73 119 133 144 aantal 337 325 301 870 875 857 1207 1200 1158 % van totaal 27.9% 27.1% 26.0% 72.1% 72.9% 74.0% Demografische ontwikkelingen MOVARE houdt ten gevolge van demografi sche ontwikkelingen in de regio rekening met een leerlingdaling van gemiddeld 2,65% per jaar voor de periode tot 2016; voor de periode 2016-2020 wordt rekening gehouden met een afnemende daling tot 2,1 %. Dit percentage wordt ook in de begrotingsberekeningen voor 2012 e.v. gehanteerd en zorgt voor een jaarlijkse teruggang van de opbrengsten. Over 2011 bedroeg de werkelijke procentuele daling van leerlingen 2,26%. Deze dalende opbrengsten dwingen MOVARE ertoe om de kosten eveneens af te bouwen. Maatregelen zoals het sluiten van dislocaties en het samenvoegen van scholen worden vastgelegd in het Masterplan en zijn inmiddels overgenomen in het integrale huisvestingsplan van de gemeente Heerlen. Binnen de geschetste demografi sche context is het niet mogelijk om de kosten in eenzelfde tempo af te bouwen als de opbrengsten. Dit heeft op personeelsvlak te maken met afgegeven werkgelegenheidsgaranties en op huisvestingsvlak met overschotten ten aanzien van genormeerde aantallen onderwijshuisvesting. De demografische ontwikkelingen bieden tevens kansen. Het samenvoegen van scholen leidt veelal tot nieuwbouw waarbij bouwkundig goed kan worden ingespeeld op onderwijskundige ontwikkelingen en op de verandering in de sociale bevolkingsstructuren, die mede een gevolg zijn van de krimp. Natuurlijk verloop Tot 2020 krijgt MOVARE te maken met natuurlijk verloop ten gevolge van het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd van 65 jaar van 330 fte (230 fte onderwijspersoneel, 45 fte schooldirecteuren, 55 fte onderwijs ondersteunend). Deze uitstroom zal effect hebben op de begrotingen van de komende jaren waar het de personele baten en lasten betreft. Gevolgen zullen er ook zijn voor de samenstelling en leeftijdsopbouw van het personeelsbestand. P&O heeft daarom onder meer de volgende twee speerpunten geformuleerd: competenties van het personeel op peil houden en kwalitatief goed personeel aantrekken. Instellingsgegevens Organisatiestructuur MOVARE werkt met een viertal regio s, die worden aangestuurd door een regiodirecteur. 2 Mov'it augustus 2012 klaar voor druk.indd 2 13-07-12 14:22
Aantal leerlingen teldatum 1 oktober aantal leerlingen 2009 13.293 2010 12.988 2011 12.672 Aantal scholen en locaties 2009 2010 2011 Scholen: 58 56 56 Locaties 70 67 65 Bestuur, toezicht en medezeggenschap College van Bestuur Het College van Bestuur (CvB) is belast met het besturen van de stichting en vertegenwoordigt de stichting in en buiten rechte. Het CvB treedt op als werkgever voor alle medewerkers in dienst van MOVARE en geeft direct leiding aan de regiodirecteuren en de medewerkers van het bestuursbureau. Samenstelling: de heer A. Kraak, voorzitter de heer drs. H.M.G. Linssen MES Raad van Toezicht De Raad van Toezicht (RvT) houdt toezicht op het beleid van het CvB, gericht op de verwezenlijking van de doelstelling van de stichting en de algemene gang van zaken. De RvT treedt op als formele werkgever van de leden van het CvB en heeft oog voor maatschappelijke ontwikkelingen en de belangen van iedereen die bij het primair onderwijs is betrokken. Samenstelling: de heer dr. N.J.P.M. Bos, voorzitter de heer M.H.J. Conjaerts MBA QC de heer W.M.H. Hazen RA de heer dr. X.M.H. Moonen de heer mr. drs. H.P.M. Nelissen de heer drs. L.F.P. Niessen de heer H.C.H. Vankan (tot 1 augustus 2011) de heer A.J.L. Heijmans (per 1 oktober 2011) Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad MOVARE heeft een Gemeenschappelijke Medezeggenschapsraad (GMR). Deze geeft advies en verleent instemming over schooloverstijgende zaken (aangelegenheden die van gemeenschappelijk belang zijn voor alle scholen of voor de meerderheid van de scholen) met als doel de beleidsontwikkeling mede vorm te geven. Samenstelling Regio Brunssum-Onderbanken-Sittard/Geleen-Stein de heer L. Costa (oudergeleding) tot 1 augustus 2011 de heer P. Boumans (oudergeleding) tot 22 februari 2011 de heer J. Schütz (personeelsgeleding) vanaf 22 april 2011 Regio Heerlen-Nuth mevrouw M.J. van Herten (personeelsgeleding) de heer H. Hommen (personeelsgeleding) mevrouw L. Reubsaet (oudergeleding) Regio Kerkrade-Simpelveld-Vaals de heer P. Koch (personeelsgeleding) - voorzitter mevrouw N. Rolfs-Cox (oudergeleding) de heer H. Berendsen (oudergeleding) - tot 1 augustus 2011 de heer R. Schmeets (oudergeleding) Regio Landgraaf de heer B. Lindelauf (personeelsgeleding) - secretaris de heer R. Hommen (oudergeleding) de heer J. Drummen (oudergeleding) Speciaal onderwijs en speciaal basisonderwijs mevrouw F. Karolewski (personeelsgeleding) O P R O E P Ben je personeelslid van MOVARE en hecht je belang aan medezeggenschap of wil je ervaring opdoen met beleidsmatige aspecten? Word dan lid word van de GMR en stuur een e-mailberichtje naar GMR@movare.nl Profiel Missie MOVARE werkt vanuit de missie Onderwijs op maat voor elk kind met aandacht voor autonomie en authenticiteit van elk mens in een respectvolle omgang met elkaar en de wereld waarin wij leven met het oog op de leefbaarheid van de maatschappij van morgen. Alle medewerkers geven hun activiteiten zodanig gestalte dat zij de kwaliteit van het onderwijs ten goede komen. Op deze manier leveren zij goed onderwijs voor de kinderen. Visie MOVARE biedt boeiend en passend onderwijs in een lerend perspectief en geeft invulling aan de rol van maatschappelijk ondernemer. Strategische doelen MOVARE-scholen stellen het kind in zijn ontwikkeling centraal in een context waarin kinderen en medewerkers zich prettig voelen en met plezier naar school gaan. Scholen van MOVARE creëren voor kinderen leersituaties, waarbij niet alleen het leerstofaanbod leidend is, maar ook mogelijkheden, talenten en behoeften van kinderen. Dit betekent dat kinderen op MOVARE-scholen voortdurend kansen krijgen om samen met volwassenen verantwoordelijkheid te dragen en richting te geven aan hun eigen ontwikkeling. Kinderen op MOVARE-scholen krijgen kansen zich waarden en normen eigen te maken die van belang zijn voor hun bijdrage aan het functioneren in en het ontwikkelen van de maatschappij waarin ze leven. Nadere uitwerking in 3 thema s: 1. MOVARE verzorgt boeiend en passend onderwijs Om goede opbrengsten te kunnen genereren, realiseert MOVARE kwalitatief goed onderwijs dat boeiend en passend is vanuit een lerend perspectief. Daarbij worden kinderen kansen geboden om zelf keuzes te maken in het leerproces. Behalve aandacht voor individueel leren is er aandacht voor samen leren. 2. MOVARE wil boeiend en (ver) bindend zijn Onderwijs is mensenwerk, waardoor de sleutel tot succes bij de medewerkers ligt. Dit betekent dat MOVARE haar verantwoordelijkheid neemt als het gaat om het welbevinden en de professionele ontwikkeling van haar personeel. MOVARE beseft dat goed leiderschap een zeer belangrijke factor is bij schoolontwikkeling. Leiding geven in een cultuur van voortdurende verandering vraagt om personen die op basis van een gedeelde visie werken aan de ontwikkeling van de leerlingen, het personeel, de school, de omgeving en de maatschappij. 3. MOVARE is verbindend naar binnen en naar buiten MOVARE levert een bijdrage aan maatschappelijke ontwikkelingen en is voortdurend in dialoog met haar omgeving en heeft oog en oor voor belangrijke levensvragen. Ouders zijn daarbij belangrijke partners. 3 Mov'it augustus 2012 klaar voor druk.indd 3 13-07-12 14:22
Opleiden in de school Sinds 2006 nemen regionale schoolbesturen en PABO Zuyd Hogeschool samen verantwoordelijkheid voor inhoud en vorm van de opleiding voor leraar basisonderwijs. Het samen werken en leren onder de naam Opleiden in de school (OIS) heeft daarin een centrale plaats en is door een convenant geborgd. In 2010 heeft OIS het Keurmerk opleidingsschool Zuid-Limburg ontvangen van het Ministerie van Onderwijs. Met dit keurmerk wordt de samenwerking als landelijk innovatievoorbeeld geprezen en worden betrokkenen aangemoedigd de kwaliteit verder te ontwikkelen. In 2011 werkten en leerden 151 PABO-studenten van de Zuyd Hogeschool op de 28 MOVARE-opleidingsscholen. De schoolopleiders ondersteunden de mentoren en studenten bij het werkplekleren en beoordeelden de praktijkontwikkeling van de studenten. Internationalisering Op 26 september 2008 ondertekenden onderwijsstichting MOVARE, de provincie Limburg, Stichting Voortgezet Onderwijs Parkstad Limburg (SVO PL) en onderwijsstichting Mosa Lira het convenant onderwijsbesturen Euregioschool 2008-2012. Doelstelling van het convenant is het verzorgen van onderwijs in de Franse en/of Duitse taal in het basisonderwijs. Het onderwijs in de buurtaal krijgt een vaste plaats in het curriculum van de betreffende scholen. Voor Parkstad Limburg is dat de Duitse taal en voor de subregio Maastricht de Franse taal. Wat betreft de ontwikkeling in Parkstad Limburg voert MOVARE de regie en is zij als penvoerder verantwoordelijk voor de projectadministratie. Klachtbehandeling Op grond van de Kwaliteitswet die in werking is getreden op 1 augustus 1998 zijn de schoolbesturen verplicht (artikel 14 WPO en 23 WEC) een klachtenregeling te hebben. Het klachtrecht heeft een belangrijke signaalfunctie met betrekking tot de kwaliteit van het onderwijs. Door de klachtenregeling ontvangen het bevoegd gezag en de school op eenvoudige wijze signalen die hen kunnen ondersteunen bij het verbeteren van het onderwijs en de goede gang van zaken op school. Mobiliteit en (loopbaan-)ontwikkeling In 2011 registreerden 26 medewerkers hun profiel in de bemiddelingsbank (digitaal hulpmiddel bij mobiliteit) en werden 44 vacatures geplaatst. Daarnaast vond er met 21 medewerkers een of meerdere gesprekken plaats in het kader van (loopbaan-) ontwikkeling. Naast uitleg geven over mobiliteit resp. (loopbaan)ontwikkeling zijn deze gesprekken bedoeld om de wensen van de betreffende medewerkers inzichtelijk te krijgen en hun mogelijkheden te bespreken. Daarbij krijgen de medewerkers ondersteuning in de vorm van sollicitatiebegeleiding. Net als in 2010 werd de interne bemiddelingsbank gebruikt om tot een match (een nieuwe werkplek) te komen. Passend onderwijs Vanaf het moment dat ouders hun kind aanmelden bij een MOVARE-school, heeft MOVARE zorgplicht. Dit betekent dat indien de betreffende school het kind geen passend onderwijs kan bieden, de school samen met de ouders zorg draagt voor een oplossing c.q. ervoor zorgt dat het kind op een andere school wordt geplaatst die wel passend onderwijs kan bieden. Speerpunten voor MOVARE zijn: passende zorg dichtbij huis voor alle leerlingen, met extra aandacht voor samenhang in instructie (didactiek en klassenmanagement), ondersteuning (sociale vaardigheden en welbevinden) en opbrengstgerichtheid. Veruit de meeste klachten over de dagelijkse gang van zaken in de school zullen in onderling overleg tussen ouders, leerlingen, personeel en schoolleiding op een juiste wijze worden afgehandeld. Indien dat echter, gelet op de aard van de klacht, niet mogelijk is of indien de afhandeling niet naar tevredenheid heeft plaatsgevonden, kan men een beroep doen op de klachtenregeling. Per identiteit bestaat er een landelijke klachtencommissie. Alle MOVARE-scholen zijn op basis van hun identiteit aangesloten bij een van deze commissies. Terugkijkend op 2011 concluderen de vertrouwenspersonen (benoemd in het kader van de klachtenregeling) dat het aantal klachten toeneemt en dat de complexiteit van een aantal klachten groot is. Aard klachtbehandeling: seksueel getint; pesten; fysiek geweld; verwijzing naar speciaal basisonderwijs afwijzing leerling op een school; schending van privacy/verstrekken van onjuiste informatie; zorgen over onderwijsaanbod en aandacht onderwijsbehoeften leerlingen; actie school bij leer- en ontwikkelingsproblemen. Om het proces van klachtbehandeling te bespoedigen, voeren de vertrouwenspersonen periodiek overleg met de regiodirecteuren over de regievoering bij de behandeling van klachten. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Schoonmaak door sociale werkvoorziening Mede in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen heeft MOVARE er in 2010 voor gekozen bij de Europese aanbesteding schoonmaak (inclusief glasbewassing) gebruik te maken van de zogenaamde artikel 19 aanbestedingsprocedure. Gunning is in dat geval voorbehouden aan een sociale werkvoorziening. Sociale werkvoorziening Licom Schoonmaak heeft de gunning verkregen voor een periode van 4 jaren. Beweging bij kinderen stimuleren Activiteiten scholen Onderzoeken hebben aangetoond dat bij kinderen in de regio Parkstad Limburg sprake is van meer dan gemiddeld overgewicht. Het stimuleren van beweging bij kinderen kan een bijdrage leven aan het terugdringen van genoemd overgewicht. Mede in verband hiermee is MOVARE partner van een tweetal hardloopwedstrijden voor jeugdigen in deze regio en brengt ze regionale sportevenementen onder de aandacht van de scholen. De scholen zetten geregeld activiteiten op touw of nemen deel aan provinciale of landelijk georganiseerde acties om goede doelen te ondersteunen of een bijdrage te leveren aan een beter (leef)klimaat. 4 Mov'it augustus 2012 klaar voor druk.indd 4 13-07-12 14:22
Mov it! Personeelsblad Onderwijsstichting MOVARE Augustus 2012 Geslaagde MOVARE-studiedag 2012 Dr. Kees Vernooy aan het woord over het belang van goed technisch lezen bij kinderen. Op maandag 7 mei jl. vond in het MECC te Maastricht een studiedag voor alle medewerkers van MOVARE plaats. Thema van de dag was het MOVARE-leesverbetertraject, dat de komende jaren een belangrijke rol speelt binnen het onderwijs op de MOVARE-scholen. Na een kort intro-filmpje, waarin de medewerkers werden begroet door een aantal MOVARE-leerlingen, heette Arie Kraak, voorzitter College van Bestuur van MOVARE, alle aanwezigen van harte welkom en wenste hen een fijne en leerzame studiedag toe. Hierna werd het woord gegeven aan gastspreker drs. Simone Kessels. Simone is werkzaam bij CPS Onderwijsontwikkeling en advies en als projectleider betrokken bij het MOVAREleesverbetertraject. Op overzichtelijke wijze lichtte zij op hoofdlijnen toe hoe het leesverbetertraject er de komende jaren uit zal zien en vertelde zij wat de scholen dit schooljaar al hebben gedaan ter voorbereiding op de daadwerkelijke start van het project na de zomervakantie. Het programma werd voortgezet met gastspreker dr. Kees Vernooy, die als lector op het gebied van doorlopende leerlijnen taal/lezen en het verbeteren van leerresultaten is verbonden aan de Hogeschool Edith Stein in Hengelo. In zijn lezing 'Opbrengstgericht werken bij taal/lezen is een must' onderstreepte hij op boeiende wijze en met een vleugje humor het belang van goed technisch lezen bij kinderen en gaf hij aan wat er gedaan kan worden om de opbrengsten op dit gebied te verbeteren. Nadat ook deze tweede spreker het podium had verlaten, werd met een filmpje van TV4kids het ochtendprogramma afgerond. Middagprogramma 's Middags namen de medewerkers deel aan één van de 22 workshops, die aansloten bij het thema van de dag: het verbeteren van taal/lezen en het verbeteren van het onderwijs in het algemeen. Na de lunchpauze gaf gastspreker dr. Bas Hering, docent mediatechnologie aan de universiteit van Leiden, vanuit zijn filosofische achtergrond zijn visie op het leesverbetertraject. Aan de hand van enkele anekdotes vertelde hij over zijn ervaringen met filosofie bij kinderen en over het omgaan met verschillen bij kinderen. De studiedag werd op ludieke wijze afgesloten door poppenspeler Armand Schreurs, die de informatie van de hele dag op zeer humoristische wijze wist samen te vatten. Aan het begin van de middag namen de medewerkers deel aan één van de 22 workshops. 5 Mov'it augustus 2012 klaar voor druk.indd 5 13-07-12 14:22
Mens en hobby In de rubriek Mens en hobby in MoV it, heeft Lucie van der Voort een interview met een medewerker van MOVARE over zijn al dan niet bijzondere vrijetijdsbesteding. Deze keer een interview met Bert Schiffelers, aan de vooravond van zijn naderende afscheid als directeur van basisschool St. Ursula te Kerkrade. Bert Schiffelers, inne richtieje Kirchröadsjer jong, is geboren en opgegroeid in de wijk Holz, onder de rook van de toenmalige steenkolenmijn De Domaniale. Hij was een nakomertje in een gezin met twee dochters en een zoon. Zijn vader, gedreven door de crisis in de jaren 30, verliet samen met zijn vrouw de gemeente Oost-Maarland om dienst te nemen als chauffeur van de directeur van de steenkolenmijn. Bert denkt met veel warmte terug aan de fijne jeugd die hij heeft gehad. Een jeugd die nauw was verbonden met het wel en wee van de directeur en zijn gezin, de mijnwerkers en de mensen in de wijk Bleijerheide. De moeilijke jaren na de oorlog, Bert werd in 1949 geboren, hebben hem gevormd tot de mens die hij nu is. Zorg voor je medemens, wees creatief in het bedenken van kansen en mogelijkheden: het levensmotto van zijn ouders. De zorg voor de medemens stond centraal. Zijn zussen, die de school van de zusters Ursulinen in Kerkrade bezochten, kwamen thuis met verhalen over de armoedige situatie van de families elders in Nederland. Vader Schiffelers bracht toen in de hongerwinter voedsel naar het Noorden, omdat hij door de linies mocht met de directeur van de mijn. Als nakomertje woonde Bert nog lang bij zijn ouders. Echter de tijd brak aan dat zij moesten verhuizen naar een bejaardenhuis. Maar waar moest de toen 16-jarige Bert naar toe? Een unieke oplossing werd gevonden, Bert verhuisde samen met zijn ouders naar het bejaardenhuis en werd zo ingeschreven als de jongste bewoner. Bert bleef tot zijn 24e jaar bij zijn ouders inwonen. Hij sliep op de bank in de kamer en in de kelder was een studeerkamer voor hem ingericht. Na zijn HBS-tijd ging hij naar de kweekschool in Heerlen en studeerde daarnaast voor de LO-akte Handenarbeid. Het onderwijs boeide hem in al zijn facetten. Hij vond het een uitdaging kinderen zelfstandig naar een doel te laten werken en voelde zich hierbij niet gebonden aan handleidingen maar liet zich leiden door zijn eigen creativiteit. Bert denkt met plezier terug aan een leerling, die vandaag de dag het predicaat hoogbegaafd zou krijgen, maar toen opviel omdat hij zich verveelde in de eerste klas. Deze jongen, een autodidact, werd al snel overgeplaatst naar de tweede klas en Bert begeleidde hem. Af en toe was een trapje onder de kont nodig. Hij kon dan kiezen uit een trap met of een trap zonder. Gekozen werd voor een trap zonder, hetgeen inhield zonder schoen. Vandaag de dag is deze jongen Bert nog steeds dankbaar voor deze pedagogische aanpak, die hij memoreerde in zijn inauguratie bij het aanvaarden van zijn leerstoel aan de universiteit van Utrecht. In 1972 behaalde Bert zijn diploma als onderwijzer en kreeg onverwacht de kans te solliciteren bij de St. Ursulaschool te Kerkrade. Het sollicitatiegesprek vond plaats in het klooster en de sollicitatiecommissie bestond uit moeder overste, zuster Andrea, het toenmalige schoolhoofd, en de deken. Bert werd aangenomen en samen met hem begon een nieuwe tijd voor deze zeer katholieke school. De leerling-populatie bestond, na een fusie met zijn vroegere jongensschool, uit zowel jongens als meisjes en het team bestond uit zusters, drie mannelijke en enkele vrouwelijke leerkrachten. Hand in hand en op een creatieve en respectvolle wijze bracht het jonge team verandering in het onderwijs zoals dat tot nog toe door de zusters werd gegeven. Het agendapunt in de teamvergadering over de slofzakken en de noodzaak deze van een kruissteek of een festonsteek te voorzien, werd vervangen door onderwerpen zoals ouderparticipatie, sportdagen, schoolkamp, etc. In zijn hippe flower-power Volkswagen kever, ging Bert samen met zuster Andrea naar de MAKRO om inkopen voor de school te doen. 6 In die dagen kende men de begrippen aanbesteding en voordelen van gezamenlijke inkoop nog niet! Bert had zijn draai gevonden en werd toen de zusters Ursulinen hadden besloten zich uit het onderwijs terug te trekken, in 1976 benoemd tot directeur van de St. Ursulaschool. De terugloop van het leerlingenaantal in de jaren 70 en het besluit van de gemeente Kerkrade de leerlingen van de St. Ursulaschool te verdelen over de andere Kerkraadse scholen, was geen optie voor Bert. Samen met team en ouders heeft hij gevochten voor het behoud van de school en in 1980 kon hij met trots de naam van de school onthullen. Als eerbetoon aan de zusters Ursulinen, die reeds sinds 1859 van grote betekenis zijn geweest voor het onderwijs in Kerkrade, luidt de naam van de school tot op de dag van vandaag basisschool St. Ursula. Sinds die tijd heeft Bert er steeds voor gestreden zijn school, die een plek moet zijn waar de kinderen met plezier naar school gaan om te leren, te behouden en uit te breiden tot de school die hij nu met pijn in zijn hart, maar vol vertrouwen overdraagt aan een nieuwe directeur. Bert vertrouwt mij, enigszins geëmotioneerd toe, dat het een lange en soms eenzame weg is geweest, die hij vol vertrouwen en met steun van bestuur, team en zijn vrouw Ank, heeft afgelegd. Zijn geloof en zijn doorzettingsvermogen als sportman zijn hiermee onlosmakelijk verbonden. Het citaat van Goethe: Auch aus Steinen die einem in den Weg gelegt werden, kann man Schönes bauen, geeft weer dat tegenslagen uiteindelijk tot succes kunnen leiden. Het leven van de Heilige Ursula, patroonheilige van de onderwijzers en schoolkinderen, is Bert blijven boeien en loopt als een rode draad door zijn leven. Nadat tijdens een ballonnenwedstrijd van de St. Ursulaschool een ballon terecht kwam in Keulen en Bert door de vinder erop werd geattendeerd dat zij ook de stadspatrones van Keulen is, gaat Bert zich, samen met zijn vrouw Ank, verdiepen in het leven van deze vrouw. Een zoektocht die hen op vele plaatsen in de wereld heeft gebracht. Bert, die inmiddels ontspanning heeft gevonden in het beeldhouwen, voelt de behoefte zijn verbondenheid met de Heilige Ursula en met zijn basisschool St. Ursula te vatten in een beeldhouwwerk. Een beeld waar hij al maanden aan werkt en dat hij als zijn erfenis symbolisch wil schenken aan basisschool St. Ursula. Ank, zijn steun en toeverlaat, zal dit beeld onthullen bij zijn afscheid als directeur van basisschool St. Ursula op 12 oktober 2012. Bert verheugt zich samen met zijn vrouw op de tijd die nu komen gaat. Genieten van het gezin, de vier kleinkinderen, de vele hobby s en de reizen die zij samen gaan maken. Op mijn laatste vraag of hij een bijzonder iemand weet met wie hij onder het genot van een goed glas wijn van een heerlijke dis zou willen genieten, antwoordt hij: met mijn vrouw! Colofon Dit personeelsblad is bestemd voor alle medewerkers en vaste relaties van MOVARE en verschijnt in een oplage van 1.700 exemplaren. Samenstelling en redactie Linda Noteborn, Lucie van der Voort en John Wevers (eindredactie) Redactie-adres Onderwijsstichting MOVARE Postbus 12 6460 AA Kerkrade Tel: 045-5466950, Fax: 045-5466977 E-mail: communicatie@movare.nl Website: www.movare.nl Vormgeving en druk 5NUL8 Grafische Produkties, Valkenburg info@508gp.nl Foto s Onderwijsstichting MOVARE en Diana Scheilen Het overnemen van teksten is uitsluitend toegestaan onder voorwaarde van bronvermelding. De redactie stelt uw suggesties, op- en of aanmerkingen zeer op prijs. Mov'it augustus 2012 klaar voor druk.indd 6 13-07-12 14:22