Hoe we onze ervaringen creëren Als je wilt veranderen zul je een eerste stap mogen maken in het onderzoeken van je filters en hoe je jouw realiteit creëert. Binnen NLP is er een model wat je meer inzicht geeft in de relatie tussen denken, voelen en doen: de Index Computations. Eerst even wat theorie. Index Computations (I.C.) Elke ervaring kan ingedeeld worden in drie verschillende deelaspecten, die we in NLP de Index Computations noemen. Het is de meest algemene structuur van ervaringen. Waarbij de drie componenten, denken, doen en voelen, aan de orde komen. Zoals elke vorm in NLP betreft het hier opnieuw het opsporen van voorkeurspatronen. Ieder van ons heeft een bepaalde wijze van het structureren van de subjectieve ervaringen, waarbij prioriteiten in de driedeling aan het licht komen en belangrijke aanwijzingen geven (index) hoe we onze ervaringen beleven (computing = opslaan). Zo zal de ene persoon meer gericht zijn op denken, terwijl anderen een voorkeur hebben voor doen en weer anderen meer gericht zijn op voelen. Zo ontstaan de identificaties van denkers, doeners en voelers. Ze geven weer hoe iemand ervaringen uitdrukt in taal en hoe iemand ervaringen ordent in het wereldmodel. Elke subjectieve ervaring is opgebouwd uit:
1. Interne Staat (Internal State) 2. Interne Processen (Internal Proces) 3. Extern Gedrag (External Behavior) Interne Toestand (Internal State = Is): De Interne Toestand verwijst naar onze gemoedsbeleving, naar hoe we ons fysiek voelen en welke emoties wij hieraan hebben verbonden. De Interne Toestand heeft als functie het evalueren van onze ervaring. Dit doen we door aan te voelen of iets juist of niet juist is, of iets als goed of niet goed beleefd wordt, of iets voldoening geeft of juist geen voldoening geeft. De Interne Toestand geeft de gemoedsbeleving weer in emoties en hoe we deze beleven. Interne Processen (Internal Processes = Ip): De Interne Processen verwijzen naar het verloop van ons denkproces, naar onze ideeën, gedachten, aannames en vooronderstellingen. Onze denkprocessen worden bepaald door onze ervaringen, overtuigingen, normen en waarden. De Interne Processen hebben als functie het ordenen van onze belevingen, waarbij zowel inzicht als overzicht een belangrijke rol spelen. Extern Gedrag (External behavior = Eb): Extern Gedrag verwijst naar de concreet waarneembare, meetbare acties en reacties in zowel verbaal als non-verbaal gedrag. Zoals alle vormen die we in NLP verkennen, hebben mensen voorkeuren, die ontstaan zijn door conditionering. Veel onbewuste bekwaamheden zijn waardevol. Het nadeel komt pas aan het licht wanneer we geen keuze hebben in ons functioneren. Een ander nadeel is dat we door onze voorkeurspatronen niet alle gebieden zien en dus dwangmatig filteren in onze perceptie. Een aantal voorbeelden: Iemand die hoofdzakelijk vanuit Interne Processen de wereld beleeft, zonder daadwerkelijke acties en zonder voeling te hebben met zijn gedachtegoed, zal vervreemden van zichzelf en de wereld en kan in een soort van virtuele realiteit belanden waarin hij zich van alles en nog wat kan wijsmaken.
Iemand die handelt zonder enige afwegingen te maken hoe iets loopt en zonder te evalueren hoe iets voelt, zal blind blijven voor het resultaat van zijn acties en loopt het risico een menselijke robot te worden die niet weet waarvoor hij werkt en daardoor tevens manipuleerbaar is. Iemand die alleen maar voorrang geeft aan het voelen, zonder het daadwerkelijk uit te drukken en ervan te leren, loopt het risico zich af te sluiten voor de wereld en niet meer te weten waarover hij bepaalde gevoelens heeft. Gevoelens staan altijd in relatie tot een realiteit. Daarnaast zijn combinaties van twee I.C. s mogelijk, waarbij het derde aspect niet aan de orde komt of onbewust wordt genegeerd. Combinaties als: Denken/Voelen, waarbij men blijft hangen in gedachten en gevoelens en hierdoor niet in actie (Doen) komt. Een vaak terugkomend patroon bij angsten en enkelvoudige fobieën. Denken/Doen, waarbij men veel vanuit de ratio actie onderneemt en weinig voeling heeft me het gewenste resultaat. Er wordt niet of weinig gevoeld. Een bekend fenomeen bij burn-out relateerde klachten. Men voelt de grenzen en de signalen van het lichaam niet meer Doen/Voelen, waarbij op basis van het gevoel veel actie wordt ondernomen, zonder logische planning en vooruit bedachte stappen. Deze mensen hebben vaak een roekeloos en impulsief karakter, waardoor het onbehagelijk gevoel wordt opgevuld met eten of het kopen van spullen. Uit bovenstaande voorbeelden wordt duidelijk dat een evenwichtig leven rust op deze drie- eenheid, op een bewustzijn van de drie basale aspecten van de subjectieve ervaring en de wisselwerking tussen die drie functies. Voorkeur filters: Voor mij is het duidelijk doen en voelen.. NLP heeft me meer bewust gemaakt van de onderschoven IC, Denken en daardoor ben ik steeds beter in staat om minder impulsief te handelen en te plannen. Wat is voor jou bewust/onbewust IC die welke onderbelicht is in je ervaringen? Hoe kom je hier achter?
Bewust maken van filters Ga aan de slag met een gedrag/patroon wat je belemmerd in het bereiken van je doelen. Bijv. dwangmatig eten. Maak een triggerdagboek. Wanneer je een ervaring hebt waarbinnen je een trigger ervaart om in je ongewenste patroon te komen, maak je even een notitie. Je kunt dit 's avonds doen wanneer je de afgelopen dag de revue laat passeren. Geef in je dag journaal antwoord op de volgende vragen: Waar was ik? Met wie was ik? Wat waren mijn gedachten? Wat voelde ik daarbij? Welke emotie speelde op? Wat was mijn gedrag? (Wat deed ik toen, of deed vervolgens niet?) Schrijf dagelijks je ervaringen op en vind de discipline om dit 2 weken vol te houden. Het hoeft niet veel tijd te kosten en het is een enorm waardevolle manier om patronen bloot te leggen. Je zult gaan zien dat er patronen zijn die er keer op keer voor zorgen dat je in de problemen komt en vaak ook nog op dezelfde terreinen. Met de volgende oefeningen gaan we meer inzoomen op de "oplossing" en onderzoeken manieren om je ervaring te veranderen. Zodat triggers neutraal worden, of je ervaring verrijkt door anders te denken, voelen en handelen. Hiervoor zijn gelukkig geweldige oefeningen. Voor nu is de eerste stap om je triggers in kaart te brengen en daar de moeite voor te doen. Das niet het leukste klusje, maar de beloning is het waard! Het kost alleen een beetje tijd. Later komt de fun-part: oefenen met methodieken die je ervaringen gaan veranderen :-) Heel veel succes!
Patroon waar ik aan ga werken: (omschrijf) Datum: Trigger: (Wat was de aanleiding) Met wie was ik? Waar was ik? Wat voelde ik? (Welke emoties speelde op?) Wat waren mijn gedachten? Wat was mijn gedrag? (Wat deed ik vervolgens, deed ik niet?) Opmerkingen:
Hoe NLP ingezet wordt in een coach gesprek en de IC blootlegt. Zo heb je een voorbeeld: Voorbeeld uitvragen Index Computations (met Backtracken): S=klant P=coach S: Toen keek hij naar mij met zo n afkeurende blik en ik voelde mij klein worden. P: En toen je je zo klein voelde worden, wat ging er toen door je heen? S: Ik dacht ik heb niets fout gedaan. P: En toen je dacht ik heb niets fout gedaan, wat voor conclusie trok je hieruit? S: Dat ik altijd de schuld krijg. P: En wanneer je die conclusie trekt dat jij altijd de schuld krijgt, hoe voel je je dan? S: Dan ga ik mij pas echt waardeloos voelen. P: En als je je zo waardeloos voelt, wat doe je dan? S: Dan klap ik dicht, hou mijn mond en trek mij terug. Dan loop ik het liefst weg (= Ip).