evaluatie Proef zuiver inzamelen Invoeren PMD Lager brengtarief milieustraat Samenvatting Proef Zuiver Inzamelen: In en rond het dorp Blijham is in 2015 als proef het restafval eens per vier weken ingezameld in plaats van eens per twee weken. In aanvulling hierop is PMD (plastic-, metaalverpakkingen en drankenkartons) eens per twee weken ingezameld in plaats van eens per vier weken. De proef dient om te bepalen of de maatregel een daling van de hoeveelheid restafval tot gevolg heeft en zo ja, welke problemen bij de uitvoering op kunnen treden. Om de maatregel te beoordelen zijn de opbrengsten en kosten van het GFT, PMD en restafval vergeleken met voorgaande jaren en is onderzocht hoe de inwoners van Blijham en omgeving de proef hebben ervaren. Voor de beoordeling is getoetst aan de afvaldriehoek (milieu, service en kosten). De eerste conclusie is dat de hoeveelheid restafval in het proefgebied aanzienlijk is gedaald; van 175 kg per persoon per jaar naar 140 kg per persoon per jaar. De stap naar het doel van 100 kg per persoon, als vastgesteld in het Grondstoffenplan 2015-2019, is daarmee een stuk kleiner geworden, De tweede conclusie is dat de maatregel goed bij de inwoners is ontvangen; er zijn geen problemen opgetreden. De derde conclusie is dat bij toepassing van de maatregel in de gehele gemeente in 2016, een besparing gerealiseerd kan worden voor de inwoners. De besparing bestaat uit een lagere factuur voor ledigingsheffing voor de restafvalcontainer. De vierde conclusie is dat de Omrin afvalapp door een groot aantal personen wordt gebruikt. Geconcludeerd kan worden dat de proef is geslaagd. Invoeren PMD. Vanaf februari 2015 is het voor de inwoners van de gemeente Bellingwedde mogelijk om naast het plastic, ook metalen verpakkingen (blik) en drankenkartons gratis af te voeren. Het plastic, metaal en drankenkartons (PMD) mag in een en dezelfde zak worden aangeboden. Ten gevolge van deze maatregel is de hoeveelheid PMD gestegen met ca. 70 ton, 20 ton meer dan verwacht. De hoeveelheid restafval is dientengevolge eveneens met 70 ton gedaald. De besparing op restafval is dan ca. 8.400,-. Daarnaast wordt voor de 70 ton een vergoeding verkregen van het landelijke Afvalfonds van ca.. 21.000,-. Geconcludeerd kan worden dat de maatregel succesvol is. Lager brengtarief milieustraat. Op 1 januari 2015 is voor het brengen van grof afval naar de milieustraat het tarief ongeveer gehalveerd. Hiermee komt het tarief overeen met de buurgemeenten. Op deze wijze wordt het voor de inwoners aantrekkelijker om grof afval naar de milieustraat te brengen en wordt er minder grof afval met de restafvalcontainer afgevoerd. evaluatie proef blijham 21-3-2016
Als gevolg van de maatregel is het aantal bezoekers aan de milieustraat meer dan verdubbeld. Ook wordt minder grof afval naar de gemeente Oldambt afgevoerd. Geconcludeerd kan worden dat de maatregel succesvol is. Inleiding In het Grondstoffenplan 2015 2019 is beschreven hoe de gemeente Bellingwedde invulling wil geven aan het landelijke afvalbeleid en hoe de financiële kansen ervan optimaal kunnen worden benut. De gemeente Bellingwedde wil met haar grondstoffenbeleid bereiken dat de totale kosten t.a.v. het huishoudelijk afval dalen en een hoog milieurendement wordt gehaald, waarbij de service voor de burger optimaal is. Om die ambitie te realiseren is zijn in het Grondstoffenplan 2015-2019 maatregelen beschreven. Drie maatregelen die in 2015 zijn uitgevoerd worden gezamenlijk geëvalueerd omdat de afzonderlijke maatregelen elkaar beïnvloeden en niet goed te bepalen is wat het resultaat is van een bepaalde maatregel. De maatregelen moeten substantieel bijdragen aan de drie doelen; 1. hoeveelheid restafval per inwoner is 100 kg 2. het scheidingspercentage aan de bron 70% 3. het percentage tevreden burgers is tenminste 96%. De resultaten van de maatregelen zijn beoordeeld aan de hand van de afvaldriehoek, welke ook in het grondstoffenplan is gebruikt: 1. milieurendement 2. dienstverlening 3. kosten aspect. Proef zuiver inzamelen In maatregel 1 van het grondstoffenplan is aangegeven dat het verlagen van de inzamelfrequentie van restafval en het verhogen van de inzamelfrequentie van GFT een besparing op kan leveren van 19.000,-. Deze besparing kan worden bereikt doordat afval beter wordt gescheiden. Hierdoor daalt de hoeveelheid restafval en daarmee ook de verwerkingskosten ervan. Om te bepalen of deze maatregel inderdaad het gewenste effect teweeg zal brengen en of de service voor de burger tenminste op hetzelfde niveau blijft, is in Blijham en omstreken een proef uitgevoerd. Bij de voorbereiding van de proef is besloten om de oorspronkelijk voorgestelde verhoging van de inzamelfrequentie van GFT te vervangen door een hogere inzamelfrequentie van PMD (kunststof, metaal en drankenkartons). Doordat intussen besloten is om naast kunststof ook metalen en drankenkartons in te zamelen, werd verwacht dat meer behoefte zal zijn aan het vaker inzamelen van deze grondstoffenstroom. De proef is gestart op maandag 13 april en is geëindigd op 31 december 2015. Tijdens de proef is de inzamelfrequentie van restafval verlaagd van eenmaal in de twee weken naar eenmaal in de vier weken en is de inzamelfrequentie van PMD verhoogd van eenmaal in de vier weken naar eenmaal in de twee weken. pagina 2 van 6
Invoeren PMD Bij het collegebesluit van 27 januari 2015 is besloten om drankenkartons en blik tezamen met het kunststof in dezelfde zak in te zamelen. In het besluit is aangegeven dat een meeropbrengst van 53 ton werd verwacht en een besparing van 6.000,-. De kosten van het inzamelen, verwerking en vermarkting zouden worden gedekt door de vergoedingen van het landelijke afvalfonds (Nedvang). Lager brengtarief milieustraat In maatregel 5 van het Grondstoffenplan 2015-2019 is het aanpassen van het brengtarief voor de milieustraat beschreven. De tarieven voor het brengen van grof afval naar de milieustraat waren tot 2015 ca. 12,50 per m 3. Hiermee was het brengen van grof afval in Bellingwedde ruwweg 2 maal zo duur als in een buurgemeente. Bij het raadsbesluit van 2 oktober 2014 is besloten om de tarieven aan te passen aan die van de gemeente Oldambt. Hiermee wordt de drempel voor het brengen van grof afval naar de milieustraat verlaagd en zal er minder grof afval in de restafvalcontainer terecht komen. Verwacht werd dat kosten en besparingen t.g.v. de maatregel in evenwicht zullen zijn. Milieurendement Het milieurendement is goed als vanwege de maatregel de hoeveelheid restafval is gedaald en de hoeveelheid grondstoffen (zoals GFT, PMD) is gestegen. In dat geval is men het afval beter gaan scheiden in restafval en grondstoffen. Om het milieurendement te bepalen zijn in tabel 1 en 2 de verschillen weergegeven tussen het proefgebied en het overige gedeelte van de gemeente. In tabel 1 zijn de opbrengsten van GFT en PMD gespecifieerd naar binnen en buiten het proefgebied weergegeven. tabel 1 kg per jaar per aansluiting 2015 2014 GFT proefgebied 379 overig 321 296 PMD proefgebied 73 overig 60 42 Uit de tabel blijkt dat binnen het proefgebied de hoeveelheden GFT en PMD duidelijk hoger zijn t.o.v. het gebied erbuiten. De proef heeft dus een duidelijk positief effect op het scheidingsgedrag. Uit de vergelijking met 2014 blijkt dat door de invoering van PMD de hoeveelheid ingezameld PMD gemiddeld 18 kg per aansluiting meer is dan de hoeveelheid ingezamelde kunststof in 2014. In tabel 2 is weergegeven hoe vaak de GFT en restafvalcontainers in en buiten het proefgebied zijn geleegd. tabel 2 ledigingen per jaar per aansluiting 2015 2014 GFT proefgebied 6,6 overig 5,7 5,8 restafval proefgebied 6,1 overig 9,7 10,3 pagina 3 van 6
Hierin is goed te zien dat vanwege de proef de GFT container vaker wordt aangeboden en de restafvalcontainer veel minder. Het aantal ledigingen van de restafvalcontainer is in het proefgebied met 6,1 in 2015 zelfs bijna 4 ledigingen minder dan het maximale aantal (10 maal) wat in de proefperiode kon worden aangeboden. Blijkbaar is de frequentie van eenmaal per vier weken nog altijd ruim voldoende. De daling van de ledigingsfrequentie van de restafvalcontainer t.o.v. 2014 zal een gevolg zijn van de invoering van het PMD en een lager tarief voor grof afval. In tabel 3 zijn de jaaropbrengsten van restafval, GFT en PMD van het (proef)jaar 2015 vergeleken met de jaaropbrengsten van 2014. De resultaten van het proefgebied zijn hierin niet aangegeven omdat voor het proefgebied het restafval niet kan worden gespecifieerd. tabel 3 afval in tonnen 2014 2015 verschil GFT 1.161 1.203 + 42 PMD* 164 238 + 74 restafval 1.560 1.366-194 Grof afval 252 374 + 122 * Plastic Metaalverpakkingen en Drankenkartons In de tabel is goed te zien dat de hoeveelheid grondstoffen t.o.v. 2014 is gestegen en de hoeveelheid restafval is gedaald. Dit betekent dat men beter is gaan scheiden. Hoewel deze gegevens voor de gehele gemeente zijn genomen, is de grootste bijdrage in het scheiden te verwachten van het proefgebied. De daling van de hoeveelheid restafval, weergegeven in de kolom verschil, heeft verschillende oorzaken: a. Doordat de restafvalcontainer in het proefgebied minder vaak wordt geleegd is men gedwongen om beter te scheiden. Dit uit zich vooral in een hogere opbrengst van GFT en PMD; b. door het uitbreiden van het inzamelen van kunststof met metalen en drankenkartons in de gehele gemeente, verdwijnt een gedeelte van blik en drankenkartons uit het restafval; c. door de verlaging van de tarieven voor het brengen van grof vuil naar de milieustraat, is minder grof vuil met het restafval ingezameld. De hogere opbrengst van grof afval wordt eveneens veroorzaakt doordat minder grof afval wordt gebracht naar de gemeente Oldambt. Ervan uitgaande dat 50% van de daling van het restafval door de proef is veroorzaakt, kan gesteld worden dat de inwoners van het proefgebied 35 kg minder restafval hebben aangeboden. Dit betekent dat vanwege maatregel 1 de jaarlijkse hoeveelheid restafval daalt van 175 naar 140 kg per persoon. Conclusie: Gesteld kan worden dat vanwege de drie maatregelen het milieurendement is verbeterd; de hoeveelheid restafval daalt en de hoeveelheid grondstoffen stijgt. Voor PMD werd een hogere opbrengst verwacht van 53 ton. Mede dankzij de proef blijkt dit 74 ton te zijn, een extra verhoging van 21 ton. Dienstverlening De proef is gestart op maandag 13 april 2015. Vooraf zijn de bewoners geïnformeerd middels een brief. Op 24 maart 2015 is vervolgens een informatieavond gehouden in Het oude wapen in Blijham. pagina 4 van 6
Op de informatieavond zijn enkele kritische vragen gesteld. De problemen die men verwachtte waren: - eens per vier weken legen van de restafvalcontainer is te weinig - overlast van stank en ongedierte van de restafvalcontainer - in het groeiseizoen is er teveel GFT voor alleen de groene container. De inwoners is aangeboden om bij problemen de afvalcoach te contacteren, om samen een oplossing te zoeken voor het betreffende probleem. Hiervan is overigens geen gebruik gemaakt. Ter ondersteuning van de communicatie is, speciaal voor de proef, de Omrin afvalap gelanceerd. Het blijkt dat van de afvalapp heel goed gebruik wordt gemaakt; maandelijks wordt deze door gemiddeld 1100 personen geraadpleegd. Hierbij worden gemiddeld 3 drie tot vier pagina s bekeken. Door de inwoners van het proefgebied zijn slechts twee klachten geuit. Het betrof een klacht over maden in de restafvalcontainer en een klacht dat de restafvalcontainer te vol zou raken. Bij beide klachten is van het aanbod om een bezoek van de afvalcoach te krijgen, geen gebruik gemaakt. Er zijn ook positieve reacties. Per e-mail zijn berichten ontvangen waarin men aangaf dat het lagere aanbod van containers een opsteker is voor de gemeente en dat ook een gezin met 3 jonge kinderen geen problemen heeft met de lagere ledigingsfrequentie. In de maand mei en juni zijn door de afvalcoach op vier inzameldagen voor GFT alle containers gecontroleerd op de inhoud. Er is in geen enkele container zichtbaar afval aangetroffen dat er niet in hoort. Ook van de verwerker zijn geen signalen ontvangen dat er meer vervuiling van het GFT is opgetreden. In de maand juli zijn door de afvalcoach een 60-tal willekeurige inwoners gevraagd naar hun ervaringen met de proef. Hieruit bleek dat geen van de bevraagden problemen had met de lagere inzamelfrequentie van de restafvalcontainer. Wel kwam enkele malen naar voren dat de GFT container stonk in warme perioden doordat er meer etensresten in terechtkomen. Oplossingen hiervoor zouden o.a. het zelfcomposteren kunnen zijn, het dichthouden van de deksel en het reinigen van de container na lediging. De invoering van het inzamelen van drankenkartons en blik in de kunststofafvalzak is middels de website en publicaties in het Streekblad bekend gemaakt. Hierbij is gebleken dat niet goed duidelijk is geworden dat drankenkartons en blik samen met het kunststof in dezelfde zak mochten worden aangeboden. Hierop is aanvullend een aangepaste tekst gepubliceerd en op de website geplaatst. In tabel 4 is het effect van het lagere tarief voor het brengen van grof afval op de milieustraat in beeld gebracht tabel 4 lager tarief grof afval 2014 2015 bezoekers 1519 3270 totaal betaald 19.900 19.200 Duidelijk is te zien dat het aantal betalende bezoekers meer dan verdubbeld is. Dit betekent dat de dienstverlening sterk vergroot is. pagina 5 van 6
Conclusie; De dienstverlening is t.a.v. de restafval container op hetzelfde peil gebleven; de lagere inzamelfrequentie van restafval levert geen problemen op. De dienstverlening op het inzamelen van PMD is verhoogd. Voor het brengen van grof afval is de dienstverlening eveneens verhoogd door een lager tarief te berekenen. De afvalapp wordt door een groot aantal mensen gebruikt, communicatie naar de inwoners blijft echter een aandachtspunt. Kostenaspect In tabel 5 en 6 worden de financiële resultaten weergegeven. De cijfers zijn voor de gehele gemeente weergegeven. tabel 5 financieel resultaat afvalverwerking* verschil t.o.v. 2014 extra kosten besparing GFT + 42 1.000 PMD* + 74 22.000 restafval - 194 23.000 Grof afval + 122 nihil saldo besparing 44.000 * GFT tarief 22,60 per ton, PMD vergoeding ca. 300,- per ton, restafval tarief 120,62 per ton. tabel 6 financieel resultaat inwoners* verschil t.o.v. 2014 extra kosten besparing GFT ledigingen + 426 1.000 restafval ledigingen - 7.699 52.000 Grof afval brengen** + 1.751 nihil saldo besparing 51.000 * GFT ledigingtarief 2,35, restafval ledigingtarief 6,80 ** het brengtarief is sterk verlaagd t.o.v. 2014 Ten gevolge van de drie maatregelen is 44.000,- bespaard op de verwerking van afvalstoffen. Aan de andere kant hebben de inwoners bespaard op het aantal ledigingen van de restafvalcontainers met 51.000,-. Omdat laatstgenoemde bedrag wordt gemist als inkomsten op de begroting voor afval, is op deze begroting dus een tekort van 7.000,-. Dit tekort wordt overigens gecompenseerd door lagere kosten voor de milieustraat. Uit tabel 3 kan geconcludeerd worden dat de inwoners van het proefgebied voor GFT en restafval gemiddeld 22,37 per aansluiting minder aan ledigingsheffing hebben betaald dan de inwoners buiten het proefgebied. Uit tabel 4 kan geconcludeerd worden dat de kosten en opbrengsten voor het brengen van grof afval ten gevolge van het lagere tarief in evenwicht zijn. Conclusie; De maatregelen blijken alle drie een gunstig effect te hebben op de kosten; er is in 2015 een flinke besparing bereikt. De inwoners van het proefgebied hebben 22,37 minder aan ledigingsheffing betaald dan de inwoners buiten het proefgebied. Voor PMD werd een meeropbrengst verwacht van 6.000,-. Geschat wordt dat dit, mede door de andere maatregelen ruim het dubbele is geworden. Het lagere tarief voor het brengen van grof afval heeft geen extra kosten met zich meegebracht. pagina 6 van 6