VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL 'T SPEELHOFJE Locatie : Plaats : Naarden Registratienummer : 487079 Onderzoeksnummer : 1119 Datum onderzoek : 15 oktober 2012 Datum vaststelling rapport : 22 januari 201 VVE-rapport 1119 Onderzoeksdatum: 15-10-2012 Pagina 1 van 8
1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Naarden. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de inspectie: www.onderwijsinspectie.nl. De uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Naarden. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de inspectie: www.onderwijsinspectie.nl. Werkwijze onderzoek is een van de voorscholen die bezocht is door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprekken met leidsters en/of leerkrachten gesprekken met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. VVE-rapport 1119 Onderzoeksdatum: 15-10-2012 Pagina 2 van 8
. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 16, waarvan 8 doelgroeppeuters. VVE-rapport 1119 Onderzoeksdatum: 15-10-2012 Pagina van 8
2. HET TOTAALBEELD De voorschoolse locatie t Speelhofje valt onder het bevoegd gezag van Stichting Kinderopvang Bussum Naarden Muiden Muiderberg (SKBNM) die naast peuterspeelzaalwerk ook kinderdagverblijven beheert en tussen- en naschoolse opvang verzorgt. t Speelhofje is gevestigd in basisschool De Tweemaster en kan daardoor ook gebruik maken van voorzieningen in de school, zoals de gymzaal. De voorschool beschikt over een eigen buitenspeelterrein en een groot lokaal. De inrichting van het lokaal is uitdagend en speluitlokkend. Het pedagogisch handelen van de leidsters is van voldoende niveau. Kinderen kunnen zich in een veilige en vertrouwde omgeving ontwikkelen. Ontwikkelpunten zijn er echter ook. Zo is er tot nog toe weinig samenwerking met de vroegscholen. Deze samenwerking kan versterkt worden op het gebied van de afstemming en doorgaande lijn, maar ook op het gebied van de overdracht van kinderen. Dit is momenteel nog weinig uitgewerkt en beperkt zich tot het invullen van een overdrachtsformulier voor sommige kinderen. Hierin hebben zowel de voor- als de vroegscholen een rol. Daarnaast houden leidsters geen dag- en weekplanning bij. Door dit wel te doen kan er gerichter gewerkt worden aan bijvoorbeeld de taalverwerving van de kinderen. Tenslotte kan t Speelhofje zich in de evaluatie van de zorg en het stellen van doelen voor de resultaten van voorschoolse educatie nog verbeteren. VVE-rapport 1119 Onderzoeksdatum: 15-10-2012 Pagina 4 van 8
. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Naarden A0.0 Samenwerking met voor-/vroegschool Nee A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Puk & Ko A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) A Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor jaar VVE? A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5. Alle leidsters spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan A0.0 Hoewel er afspraken zijn tussen de gemeente, welzijnsinstelling en schoolbestuur over de overdracht, het gebruik van een observatie-instrument en de zorg voor leerlingen, moet dit in de praktijk nog vorm krijgen. t Speelhofje is inpandig gevestigd bij basisschool De Tweemaster, maar lang niet alle kinderen stromen hier ook naar door. Zowel met De Tweemaster, als met de overige basisscholen in de omgeving, is nauwelijks sprake van een warme overdracht of afstemming. A0.1 In februari 2012 heeft de GGD een inspectie uitgevoerd. A0.2 Hierbij is de basiskwaliteit, inclusief de voorschoolse educatie beoordeeld. A2-A Er is sprake van dubbele bezetting op de groepen en de groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 2 B Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor-/vroegschool B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind B7 Rekening houden met de thuistaal B1 De stichting heeft beleid geformuleerd ten aanzien van de contacten met ouders. Dit betreft vooral algemene informatie waaronder de communicatie met ouders, de manier waarop contacten geregeld worden, wendagen enz. Deze algemene informatie is voor de voorschoolse locaties niet anders dan voor de reguliere speelzalen. VVE-rapport 1119 Onderzoeksdatum: 15-10-2012 Pagina 5 van 8
Zo wordt er niet vermeld welke doelen er met VVE worden nagestreefd, wat ouders hiervan kunnen verwachten en wat er bijvoorbeeld van ouders wordt verwacht aan activiteiten die zij thuis met hun kinderen ondernemen. Hierin kan de voorschool zich nog verbeteren. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning 2 C1. Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2. De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend C Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C. De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen 2 C.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de 2 ontwikkeling van de individuele kinderen C1.1 De voorschool werkt met het programma Puk & Ko. C1.2 De leidsters volgen het programma zoals aangegeven in de handleiding van de methode. Zij maken geen gebruik van een dag- of weekplanning waarin zij noteren welke lesdoelen er aan bod komen voor welke kinderen en met welke activiteiten zij dit doel willen bereiken. Er is slechts een zeer globale planning aanwezig van thema s die aan de orde komen. C. Het bevorderen van interactie tussen de kinderen is een ontwikkelpunt. De interactie tussen kinderen is beperkt. Kinderen kunnen meer uitgedaagd worden om iets te vertellen waar er nu veelal genoegen wordt genomen met korte antwoorden. Hiertoe kan ook het actief meespelen van de leidster bijdragen in bijvoorbeeld de verschillende hoeken die ingericht worden volgens het thema. De leidster kan dan een rol aannemen en kinderen stimuleren de nieuw aangeboden woorden actief te gebruiken. Hiermee wordt het spelen in de hoeken minder vrijblijvend. C.7 De leidsters noteren aan het eind van een uitgevoerde activiteit niet hoe het gegaan is met de desbetreffende peuter; er is onvoldoende vastgelegd hoe deze informatie wordt opgeslagen. Het is daardoor niet gewaarborgd dat de leidster de volgende keer dat ze een soortgelijke activiteit met de subgroep of het individuele kind uitvoert, daadwerkelijk aansluit bij diens ontwikkeling. VVE-rapport 1119 Onderzoeksdatum: 15-10-2012 Pagina 6 van 8
D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en 2 het individuele kind D1. De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 2 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2. De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden D1.1 Volgens afspraak binnen de gemeente wordt er gewerkt met de observatielijsten van Zo praat ik, Zo doe ik voor het volgen van de spraak-/taalontwikkeling en de sociale competenties van peuters. Deze lijsten worden twee keer per jaar ingevuld op basis van observaties. D1.2 De leidsters hebben geen planning opgesteld. Zowel niet voor de groep als geheel, maar evenmin voor individuele kinderen of subgroepjes die extra aandacht nodig hebben. Hiermee is niet gezegd dat individuele kinderen geen extra zorg krijgen, maar er is geen garantie dat er planmatig gehandeld wordt en dat kinderen ook de juiste zorg op vastgestelde momenten in voldoende mate krijgen. D1. Hierdoor is het ook niet goed mogelijk om de begeleiding te evalueren. D1.4 Leidsters houden niet bij in hoeverre kinderen de woorden die aangeboden worden tijdens een thema beheersen. Hierdoor is er geen zicht op wie welke woorden opnieuw aangeboden zou moeten krijgen en wat het resultaat hiervan is. Er kan daarom gerichter gewerkt worden aan de begeleiding van de taalontwikkeling voor doelgroepkinderen. D2.2 Wanneer leidsters zich zorgen maken over kinderen, overleggen zij dit eerst met elkaar. Indien nodig, kunnen zij de hulp inroepen van hun leidinggevende die in voorkomende gevallen het kind komt observeren. Op basis hiervan wordt bepaald welke maatregelen nodig zijn om het kind verdere zorg te bieden. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig E De voor- c.q. vroegschool evalueert de VVE-resultaten van alle kinderen 2 E4 De voor- c.q. vroegschool werkt planmatig aan VVE-verbetermaatregelen E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar VVE-educatie E1 Binnen de SKBNM is er een leidinggevende die de coördinatie van de voorschool verzorgt. Hoewel er dus wel sprake is van VVE-coördinatie geven leidsters aan dat hier weinig tijd voor is en het overleg met de leidinggevende soms beperkt blijft tot organisatorische zaken. E De voorschool heeft geen doelen gesteld ten aanzien van de resultaten voor VVE. Hierdoor kunnen deze ook niet geëvalueerd worden. VVE-rapport 1119 Onderzoeksdatum: 15-10-2012 Pagina 7 van 8
F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool niet beoordeeld F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen naar 2 een vroegschool F De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht 2 F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd niet beoordeeld F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en niet beoordeeld vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op niet beoordeeld elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar niet beoordeeld afgestemd F1, F4-F7 Doordat er geen sprake is van een directe samenwerking tussen de voorschool en één van de vroegscholen, heeft de inspectie deze indicatoren niet beoordeeld. F De leidsters zorgen bij iedere doelgroeppeuter voor een overdracht. Omdat de kinderen naar verschillende basisscholen gaan en hier geen samenwerking mee is, is er nog geen sprake van een warme overdracht. De overdracht gebeurt in sommige gevallen niet, in andere gevallen schriftelijk en bij uitzondering mondeling. Ook is de ervaring van de leidsters dat scholen niet direct gebruik maken van de genoemde gegevens in de overdracht, maar eerst zelf de kinderen willen observeren. Hierdoor gaat tijd verloren voor de zorg van de leerlingen waar dat in feite niet nodig is. Hoewel er op gemeentelijk niveau afspraken zijn gemaakt over de warme overdracht, is het wenselijk dat er nadere afspraken worden gemaakt tussen voor- en vroegscholen. 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. VVE-rapport 1119 Onderzoeksdatum: 15-10-2012 Pagina 8 van 8