pagina 1 van 25 ticken DOCENTENHANDLEIDING v1.8 (dec 17)

pagina 1 van 25 ticken DOCENTENHANDLEIDING v1.8 (dec 17)

Pagina 2 van 25 ticken Inhoudsopgave De laatste wijzigingen zijn oranje gemarkeerd. 1 Samenvatting voor snelle starters 1.1 Inloggen 3 1.2 Invoeren van docenten 3 1.3 Invoeren van leerlingen 3 Invoeren van een groep leerlingen via een csv-bestand 4 1.4 Wachtwoord van de leerling 4 1.5 Het verplaatsen van een leerling naar een andere groep 5 Volg de resultaten van de leerlingen via je eigen 1.6 computer 5 Ouders: een e-mail met de resultaten van hun kind 1.7 (optie) 5 1.8 Examen 6 1.9 Herexamen aan een leerling aanbieden 7 1.10 (De)blokkeren van een leerling 7 1.11 Een leerling permanent laten verwijderen 8 1.12 Een hele groep leerlingen permanent laten verwijderen 8 2 De leerling 2.1 Startpagina opties 8 I. Mijn typecursus II. Mijn studieresultaten 9 III. Mijn persoonlijke gegevens 10 IV. Examen doen 2.2 Reflectie via de scorelijst en studieresultatenoverzicht 11 3 TIPS 12 4 Gezonde werkhouding achter het keyboard 13 5 De inhoud en opbouw van de typecursus 5.1 Achtergrond en lesinhoud 14 5.2 Effectieve aanpak 14 5.3 Lesopbouw 14 5.4 Overzicht van de lessen 15 5.5 Typereflex leermethode 16 6 Veelgestelde vragen (FAQ) 17 7 Over blindtypen 20 8 Over de TICKEN typecursus 22 9 Over TICKEN 23 10 Over het toetsenbord: QWERTY -AZERTY 24

Pagina 3 van 25 ticken 1. SAMENVATTING VOOR SNELLE STARTERS Handleidingen worden vaak niet of slecht gelezen. Daarom hier een korte samenvatting voor wie snel aan de slag wil vanaf de startpagina van de coördinator. 1.1 Inloggen Iedere gebruiker van de typecursus logt rechtsboven op de TICKEN website in via mijn ticken. Voor jou als coördinator/docent opent de startpagina: 1.2 Invoeren van docenten Klik op Een docent(e) toevoegen en voer de voornaam, naam en het e-mailadres in van de docent(e) in. Nadat de docent(e) is ingevoerd ontvangt deze direct een e-mail met de inloggegevens en kan ook leerlingen invoeren en zo toegang geven tot de TICKEN typecursus. 1.3 Invoeren van leerlingen Klik op Een cursist toevoegen en voer in ieder geval de voornaam, naam en het e-mailadres in van de leerling en kies (of maak) een Groep en klik op Verder. Heeft de leerling géén eigen e-mailadres, vink dan de optie aan om een fictief e-mailadres aan. De geboortedatum is van belang voor het typediploma, maar deze kan ook later door de leerling zelf worden ingevuld op de eigen pagina Persoonlijke Gegevens. Groep: elke cursist moet in een groep geplaatste worden. Nadat de leerling is ingevoerd ontvangt deze direct een e-mail met de inloggegevens. Als er een fictief e-mailadres is gebruikt, ontvangt de coördinator de inloggegevens en dienen deze aan de leerling te worden doorgegeven. De leerkracht ontvangt altijd in kopie elke e-mail van ons systeem aan de leerling, dus ook de mail met het resultaat van het examen met in de bijlage het eventuele typediploma.

Pagina 4 van 25 ticken Een groep leerlingen toevoegen middels een csv-bestand. 1) Open een nieuw Excel bestand en zet er de 6 kolomtitels in (exact over te nemen): voornaam tussenvoegsel achternaam email wachtwoord gebdatum Is het veld in de kolom wachtwoord leeg, dan genereert TICKEN automatisch een wachtwoord. Je kan de optie om wachtwoorden voor de leerlingen in te vullen als je bijvoorbeeld fictieve e-mailadressen gebruikt. 2) Sla vervolgens het Excel bestand op als een CSV (Windows) bestand. 3) Klik op je startpagina op Een leerling toevoegen. 4) Kies een groep. Selecteer een bestaande groep of vul de naam van een nieuwe groep voor je nieuwe leerlingen. In het voorbeeld hieronder is de nieuwe groep genaamd 2015. 5) Klik daarna op de button Bladeren... om de juiste csv-file te selecteren. 6) Druk op knop Verder en als de leerlingen succesvol zijn toegevoegd, verschijnt er tijdelijk een bevestigingsmelding op je startpagina. 1.4 Wachtwoord van de leerling De nieuw toegevoegde leerling Albert ontvangt automatisch een e-mail met de bevestiging en zijn wachtwoord. De leerling kan het ontvangen wachtwoord desgewenst wijzigen op zijn pagina met Persoonsgegevens. Nieuw wachtwoord en persoonlijke gegevens van de leerling aanpassen Is de leerling het wachtwoord kwijt of wil je een e-mailadres of naam van de leerling aanpassen? Klik dan het groepsoverzicht met leerlingen op de naam van de leerling. (zie afbeelding 4 hierboven). Er opent zich een nieuw venster:

Pagina 5 van 25 ticken 1.5 Het verplaatsen van een leerling naar een andere groep Klik op de groene pijl die rechts op de regel van de desbetreffende leerling staat en selecteer de groep waar die leerling naar toe moet. 1.6 Volg de resultaten van de leerlingen via je eigen computer Om de voortgang van de leerlingen te zien, klik je eerst op de naam van de Groep. De leerkracht ziet: - Les: bij welke les/oefening is elke leerling; - Nauwkeurigheid: het nauwkeurigheidspercentage; - Snelheid: de typesnelheid (let op: de leerling ziet de typesnelheid pas vanaf les 17); - Keyboard: groen letters hebben een nauwkeurigheidspercentage van 99% of hoger, oranje tussen75% en 99% en rood betekent minder dan 75%. - Examen: de status van het examen wordt met kleuren aangeduid. - Blok: blokkeren of weer deblokkeren van de leerling. - Bericht: een intern berichtje sturen naar de leerling. 1.7 Ouders: een e-mail met de resultaten van hun kind (optie) Als de leerling is ingelogd, kan deze op de pagina Persoonlijke Gegevens de e-mailadressen van de ouders/familie/verzorgers invoeren (maximaal 3 personen). Die ontvangen na elke afgeronde typeles de resultaten per e-mail, maar alleen als het e-mailadres niet gelijk is aan die van de leerling. Ook als docent kan je de e-mail adressen van de ouders invoeren, als je deze kent. Klik daarvoor op het envelopje links van de naam van de leerling (zie afbeelding 4). AFBEELDING 4.

Pagina 6 van 25 ticken 1.8 Examen Klassikaal examen of individueel examen? Je kan de leerlingen klassikaal het examen afnemen. Open daarvoor de desbetreffende groep. Standaard staat het examen op groen, maar klik je op Examen, dan wordt deze rood gekleurd Examen. Examen = Elke cursist in deze groep kan, nadat de laatste les met het proefexamen heeft afgerond, zelf bepalen wanneer hij/zij examen doet door op zijn/haar startpagina te klikken op Examen doen. Examen = Elke leerling in deze groep kan pas examen doen als jij als coördinator/leerkracht het examen voor deze groep hebt vrijgegeven EN de leerling de laatste les met het proefexamen heeft afgerond. NOOT: de leerling kan pas examen doen als de laatste les (proefexamen) is afgerond. De laatste les is een proefexamen. De leerling kan dan bepalen of hij voldoet aan de exameneisen of nog even moet blijven oefenen. Als het proefexamen van 7 minuten is gemaakt wordt de leerling automatisch toegelaten tot het examen. Om examen te doen, klikt de leerling op zijn startpagina op optie IV. Examen doen. Het is van belang dat de leerling voor het examen zijn geboortedatum correct heeft opgegeven in zijn persoonlijke pagina, omdat die datum ook op het diploma staat. Het examen is online en kan op school of thuis gedaan worden. Als leerkracht kun je in overleg met de leerlingen zelf bepalen waar en wanneer. Tijdens het examen wordt gedurende 7 minuten de typesnelheid en de nauwkeurigheid gemeten. Typefouten kunnen net als in het dagelijks leven direct met de Backspace gecorrigeerd worden. Afhankelijk van de score, ontvangt de leerling een TICKEN Typediploma: Diploma Typevaardigheid Diploma Typevaardigheid cum laude Diploma Typevaardigheid magna cum laude Diploma Typevaardigheid summa cum laude Min. 100 apm en max. 1% foute aanslagen. Min. 130 apm en max. 0,5% foute aanslagen. Min. 150 apm en max. 0,5% foute aanslagen. Min. 180 apm en max. 0,5% foute aanslagen. Een leerling kan maximaal 3 examens van 7 minuten doen in één examensessie. Slaagt de leerling, dan ontvangt hij per e-mail het diploma als pdf-bestand. Naast de leerkracht, ontvangen ook de ouders het typediploma per e-mail, op voorwaarde dat hun e-mailadres staat vermeld op de pagina Persoonlijke Gegevens van de leerling. Als de leerling is geslaagd voor het examen, ziet de leerkracht dat op zijn dashboard van de groep met leerlingen: in de kolom Examen is het vierkant groen. Zie het screenshot onder.

Pagina 7 van 25 ticken 1.9 Herexamen voor een leerling? Is een leerling gezakt voor het examen, dan is het vierkant rood. Als je je cursor op het vierkant in de kolom Examen plaatst, dan zie je de opties die er - afhankelijk van de kleur- mogelijk zijn: Als een leerling op zijn startpagina klikt op de optie Examen doen terwijl hij al examen heeft gedaan, ziet hij: "De examenlink is al eerder geactiveerd. Vraag je docent voor een herexamen." Geslaagd en het examenresultaat verbeteren? Een leerling die al geslaagd is volgens onze norm, kan je de kans geven om zich te verbeteren. - Open de groep van de leerling. - Klik op de naam van de leerling en scrol naar de oranje button: - Klik op de oranje button herexamen aanbieden en de leerling kan zijn examen weer activeren. - In de kolom Examen zal het groene vierkantje (geslaagd) nu geel zijn (herexamen). Certificaat van Deelname voor extreme gevallen Doet een leerling zijn best, maar zal deze toch niet binnen afzienbare tijd voldoen aan de ondergrens van 100 apm/99%, dan kan je op je startpagina het Word document Certificaat van Deelname downloaden. Het ECDL examen (tegen meerprijs) Afhankelijk van de examenscore, ontvangt de leerling één van de volgende vier internationaal bekende ECDL typediploma's: Diploma Typevaardig Junior (tot 13 jaar) Diploma Typevaardig Diploma TypeProfessional Diploma TypeMaster Min. 100 apm en max. 1% foute aanslagen. Min. 130 apm en max. 0,5% foute aanslagen. Min. 150 apm en max. 0,5% foute aanslagen. Min. 180 apm en max. 0,5% foute aanslagen. 1.10. (De)blokkeren van een leerling Klik in de kolom Toegang op de groene V om een leerling tijdelijk te toegang tot de typecursus te ontzeggen. Klik in de kolom Toegang op de rode bal met het witte kruis om de toegang weer te geven.

Pagina 8 van 25 ticken 1.11. Een leerling permanent laten verwijderen Je kan aanvragen leerlingen van een vorig licentiejaar permanent te laten verwijderen of leerlingen van het lopende licentiejaar, die nog niet zijn begonnen met de typecursus, vragen door TICKEN te laten verwijderen. Klik daartoe in een na laatste kolom op de rode bal met het witte kruis:. 1.12. Een hele groep leerlingen permanent laten verwijderen Je kan op een eenvoudige wijze de leerlingen van een hele groep uit een vorig licentiejaar eenvoudig aanvragen om te laten verwijderen via een knop onderaan de groep: 2. De leerling. 2.1. startpagina opties De leerling/cursist (bijv. Albert) komt na inloggen op zijn persoonlijke startpagina.. I. mijn typecursus Hier kan hij verder beginnen of verder gaan met de typecursus.

Pagina 9 van 25 ticken Tijdens elke oefening ziet Albert aan de blauwe gekleurde balk hoe hij vordert in de oefening. Als hij een letter fout aanslaat zal hij een geluidsignaal horen en de letter zal rood kleuren. De rode kleur verdwijnt pas als hij de juiste toets aanslaat. Na afloop van elke oefening ziet Albert het Scorebord en zijn ranking score ten opzichte van 9 andere cursisten in het land. Tot les 17 ziet Albert alleen zijn nauwkeurigheid. Pas vanaf les 17 wordt ook de typesnelheid getoond. Nauwkeurigheid is voorlopig belangrijker. Typesnelheid komt vanzelf al Albert langer en vaker heeft getypt. II. mijn studieresultaten Albert kan na elke oefening de studieresultaten zien. In de kalender is te zien op welke dagen Albert heeft geoefend. Als Albert met de cursor op de gewerkte dag gaat staan, ziet hij de resultaten terug.

Pagina 10 van 25 ticken III. mijn persoonlijke gegevens Hier moet Albert controleren of zijn ingevoerde gegevens correct zijn. Aangezien hij een jongen is, zal hij in elk geval Geslacht moeten wijzigen, dat standaard op vrouw staat. Voor hij verder gaat, kan Albert in ieder geval een eigen, persoonlijk wachtwoord kiezen. Hij kan onderaan drie e-mailadressen toevoegen van supporters. Deze personen, meestal de ouders of verzorgers, ontvangen na afronding van een complete typeles (er zijn er 30) een e-mail met de studieresultaten. IV. examen doen De leerling kan pas examen doen als de laatste les is afgerond. De laatste les (29) is een proefexamen. De leerling kan dan bepalen of hij/zij voldoet aan de exameneisen of nog even moet blijven oefenen. Als het proefexamen is gemaakt wordt de leerling automatisch toegelaten tot het examen. Het examen is online en kan op school of thuis gedaan worden. Als leerkracht kun je in overleg met de leerlingen zelf bepalen waar en wanneer. Als de leerling is geslaagd voor het examen, ziet de leerkracht dat op zijn/haar dashboard en de leerling ontvangt per e-mail het diploma als pdf-bestand. Ook de ouders ontvangen deze per e-mail (op voorwaarde dat hun e- mailadres staat vermeld op de persoonlijke pagina). Persoonlijke gegevens op het diploma Het is van belang dat de leerling voor het examen zijn namen en geboortedatum correct heeft opgegeven in zijn persoonlijke pagina, omdat die datum ook op het diploma staat.

Pagina 11 van 25 ticken 2.2. Reflectie via de scorelijst en studieresultatenoverzicht Dankzij de Scorelijst en het overzicht op de pagina Studieresultaten laat het systeem de leerlingen reflecteren op de zaken die goed en niet goed zijn verlopen (foutenanalyse). De vragen Hoe komt het dat het niet goed ging? en Hoe komt het dat het nu wel goed ging? leren leerlingen inzicht te krijgen in hun leerproces. Leerlingen die gewend zijn foutenanalyses uit te voeren blijken sneller te leren dan degenen die dat niet doen. Als een leerling goed reflecteert op een handeling, zal hij de resultaten daarvan gebruiken bij een volgende situatie waardoor de handeling verbeterd wordt. Om inzicht te krijgen in het eigen leerproces is reflectie het beste middel. Valkuil bij het leren blind typen Het leren blind typen kent een grote valkuil, die iedereen die een cursus blind typen volgt ervaart. Je merkt dat je de eerste maand(en) sneller zou zijn door op je oude, vertrouwde manier te typen. Je komt in het begin misschien niet verder dan 80 aanslagen per minuut. Daardoor heb je de neiging om in het dagelijks werk weer met 2 vingers te typen. Echter, als je blijft blind typen met tien vingers gaat je snelheid na de typecursus als snel richting 200 apm en wie veel typt zal zelfs richting de 300 of erboven gaan.

Pagina 12 van 25 ticken 3. TIPS Systeemcheck De cursist heeft een computer of tablet met toetsenbord en een internetverbinding nodig. Via de internet browser kan de coördinator, docent en/of cursist naar de website van TICKEN en er inloggen via mijn ticken. Gebruik je een schoolnetwerk? Gebruik je school-netwerkconfiguratie met een firewall of proxy die toegang tot internet controleert, dan kan dat in sommige gevallen een trage toegang veroorzaken. Als er teveel leerlingen op één website gaan, kan een firewall de desbetreffende website in de 'ban' doen. Of wellicht wordt de connectie afgebroken omdat er meer aansluitingen of informatie aan Mb's werd binnengehaald dan toegestaan. Ik raad je aan om jullie netwerkbeheerder dit te laten controleren en eventueel te lenigen voor de website van TICKEN. Zie ook pagina 20: 7. Technische Vereisten. Succesfactor: regelmatig oefenen Om succesvol te leren blind typen, is het van belang en planning te maken waarbij de 30 lessen in bijvoorbeeld 10-15 weken zijn afgerond, ook al is er 12 maanden toegang. De reden: leren blind typen is een voorbeeld van "motorisch leren", net als pianospelen, lopen, fietsen, autorijden etc.: je kan het alleen leren door regelmatig te herhalen. Indien je wilt weten waarom de hersenen 'herhaling' nodig hebben: Als je handen twee onbekende tegengestelde taken moet doen, moeten je hersenen steeds heel kort de activiteit van één hand even uitschakelen. Dat heet 'bimanuele interferentie'. De interferentie is de pauze die de hersenen nodig hebben om te bepalen wat zij moeten doen. Daarom vergen pianospelen en blind typen zoveel oefening, want alleen bij elke herhaling van een beweging verdiepen de neurale routes zich en wordt je beter. Maar als je niet genoeg oefent, blijven je hersenen die pauze nodig hebben. Om de toetsaanslagen goed vast te leggen in de hersenen, is het van belang dat je bijvoorbeeld elke dag 2 oefeningen doet of bijvoorbeeld om de dag minimaal 4 oefeningen. Elke les heeft 6 oefeningen, m.u.v. de introductieles en de laatste les, het proefexamen. Als je stopt na een oefening, gaat de cursus de volgende keer dat je inlogt weer verder met de eerstvolgende. Skinny Typehelp typematje Een handig hulpmiddel om te leren blind typen is de Skinny Typehelp, een siliconenrubberen typematje dat de letters op de toetsen afdekt en voorkomt dat de leerling naar de vingers blijft kijken. De Skinny Typehelp kan op het toetsenbord op school worden geplaatst, maar desgewenst kan de leerling deze zelf ook aanschaffen via school of de website van TICKEN.

Pagina 13 van 25 ticken 4. Gezonde werkhouding achter het keyboard In de typecursus wordt de leerling uitgelegd hoe een gezonde werkhouding achter het toetsenbord hoort te zijn. De lichaams- of werkhouding is heel belangrijk. Vaak zit men voorovergebogen of onderuit, languit hangend. De typist denkt natuurlijk dat hij ontspannen zit, maar het geeft uiteindelijk lichamelijke klachten als men de komende jaren zo blijft typen. Ons advies (gebaseerd op het Arbobesluit en de Arboregelingen en eisen voor beeldschermwerk, EG-richtlijn nr. 90/270/EEG van 29 mei 1990) is om als volgt te zitten tijdens het typen: - zit goed achterin en rechtop je stoel, dus met je rug recht; - houd je ellebogen dicht bij je lichaam, schouders ontspannen; - de handen en vingers vormen een omgekeerd kommetje; - Vergeet ook je benen niet. Deze zijn in een hoek van 90 graden, dus een rechte hoek, met de voeten plat op de grond. Een voetensteun met lichte helling omhoog is ook goed; - het beeldscherm staat recht voor mij; de kijkafstand is ongeveer de lengte van je armen als je deze naar voren uitstrekt; - het middelpunt van een los beeldscherm ligt ongeveer 10 cm lager dan je ooghoogte. Als dat niet zo is moet je het beeldscherm verhogen; - heb je een laptop en werk je er langer dan een uur mee, dan is een apart scherm beter voor je nek en schouders; - kijk tijdens het tikken alleen naar je beeldscherm. Dus niet naar de toetsen en je vingers. - zorg ervoor dat de F en J toetsen van het toetsenbord zich ter hoogte van het midden van je lichaam bevinden. - na het aanslaan van elke toets keert de vinger terug naar de basispositie. Ontspanningsoefeningen Als je kramp of pijn in je vingers krijgt, komt dat doordat je nog verkrampt achter je toetsenbord zit. Dat is in het begin van de typecursus heel normaal. Toch moet je proberen om je vingers te laten ontspannen. Als er spanning op een spier van de ene vinger komt, moeten de spieren van je andere vingers harder werken om een beweging te kunnen maken. Die spanning vermindert controle en snelheid. Daarnaast is het ook een vervelend gevoel. Het toverwoord is dus ontspannen... In de typecursus wordt de volgende prettige 1-minuuts ontspanningsoefening aangeleerd. 1. Bal je vuisten gedurende zeven seconden 1-2-3-4-5-6-7 2. Ontspan door het volgende te doen. Stel je voor dat je natte handen hebt en schudt deze zogenaamd droog terwijl je rustig tot zeven telt. 1-2-3-4-5-6-7 3. Draai je handen nu zeven keer om je polsen, eerst linksom 1-2-3-4-5-6-7 en dan rechtsom 1-2-3-4-5-6-7. 4. Strek dan nu je vingers door met de vingertoppen zeven seconden tegen elkaar te duwen. 1-2-3-4-5-6-7 5. Stel je weer voor dat je natte handen hebt, en laat je handen weer ontspannen wapperen terwijl je rustig tot zeven telt. 1-2-3-4-5-6-7

Pagina 14 van 25 ticken 5. De inhoud en opbouw van de typecursus 5.1 Achtergrond en lesinhoud De leerstof is in een reeks zinvolle leertaken verdeeld. Als ze tot een goed einde zijn gebracht, resulteren deze in de vaardigheid om te kunnen blind typen met tien vingers. Elke stap is zo gekozen dat daardoor een optimale oriënteringsbasis wordt opgebouwd voor de volgende stap in de reeks. Er zijn 30 lessen. Na de introductieles krijgt de leerling 28 typelessen en er wordt afgesloten met les 29, het proefexamen. 5.2 Effectieve aanpak Deze typecursus werkt effectiever dan andere typecursussen. Normaliter leert de cursist eerst alle letters, daarna gaat men woordjes leren en uiteindelijk leert men ook zinnen. Dankzij de Typereflex -methode van TICKEN leer je in de helft van de tijd blind typen in vergelijking met een normale typecursus. Uiteraard leert de cursist eerst de basispositie A S D F voor de linkerhand en J K L ; voor de rechterhand. Echter, vervolgens worden de letters zoveel mogelijk aangeleerd zoals deze qua frequentie voorkomen in de Nederlandse taal: positie letter % 1 e 18,91 2 n 10,03 3 a 7,49 4 t 6,79 5 i 6,50 6 r 6,41 7 o 6,06 8 d 5,93 9 s 3,73 10 l 3,57 11 g 3,40 12 v 2,85 13 h 2,38 14 k 2,25 15 m 2,21 16 u 1,99 17 b 1,58 18 p 1,57 19 w 1,52 20 j 1,46 21 z 1,39 22 c 1,24 23 f 0,81 24 x 0,04 25 y 0,04 26 q 0,01 (verhouding) (bijna 1 op 5) (ca. 1 op 10) (ca. 1 op 13) (ca. 1 op 15) (ca. 1 op 15) (ca. 1 op 16) (ca. 1 op 17) (ca. 1 op 17) (ca. 1 op 27) (ca. 1 op 28) (ca. 1 op 29) (ca. 1 op 35) (ca. 1 op 42) (ca. 1 op 44) (ca. 1 op 45) (ca. 1 op 50) (ca. 1 op 63) (ca. 1 op 64) (ca. 1 op 66) (ca. 1 op 68) (ca. 1 op 72) (ca. 1 op 81) (ca. 1 op 123) (ca. 1 op 2.500) (ca. 1 op 3.000) (ca. 1 op 11.000) Daardoor leert de cursist eerst de E, dan de N, et cetera. Het grote voordeel is dat de cursist al heel snel echte woorden en zinnen kan gaan typen. Dat is erg motiverend en belangrijk. Leren blind typen is namelijk niet zozeer de afzonderlijke toetsaanslagen automatiseren, maar is vooral toetscombinaties automatiseren. Elk woord wordt door onze hersenen gezien als een plaatje en elk plaatje heeft zijn eigen toetsencombinatie. 5.3 Lesopbouw Naast de introductieles en de afsluitende les met het proefexamen zijn er 28 typelessen met de volgende opbouw: 1. de doelstelling van de les in tekst; 2. een videoclip van 1-2 minuten, waarin de virtuele studiebegeleidster Sterre duidelijk uitleg geeft over de vingerzettingen voor de nieuwe toets; 3. 6 korte oefeningen van 3-5 minuten elk, bestaande uit een stapsgewijze opbouw en losse woorden om de nieuwe toets(en) te leren

Pagina 15 van 25 ticken 4. een scorelijst, waarbij de score wordt vergeleken met de scores van de negen beste scores van cursisten in het land van de afgelopen 10 dagen. 5. Ter afsluiting kan de leerling een typegame te spelen, waarin de geleerde letters aan bod komen. Dat is niet verplicht, maar velen vinden dat leuk. 5.4 Overzicht van de lessen Les Inhoud 0. Introductieles: over typen en QWERTY-toetsenbord 1. De linkerhand: A S D F en de spatiebalk; de reliëfstreepjes op de F en J toetsen, de Typereflex en ontspanningsoefeningen 2. De rechterhand voor de J K L en de puntkomma (;) 3. Herhaling van de basisposities A S D F J K L ; en ontspanningsoefeningen 4. Letter E en een gezonde werkhouding achter de computer 5. Letter N en de Enter toets 6. Letter I en de gezonde werkhouding 7. Letter R 8. Letter U 9. Letter G en de Backspace toets 10. Letter H 11. Letter T en leesteken punt (.) en de ontspanningsoefeningen 12. Letter O en de gezonde werkhouding 13. Letter M, de gezonde werkhouding en de ontspanningsoefeningen 14. Letter C 15. Letter P 16. Letter V 17. Leesteken komma (,). Vanaf deze les wordt ook de typesnelheid getoond. 18. Letter B en de Shift toets voor onder andere de hoofdletters 19. Letter W 20. Letter Z 21. Letter Y 22. De toets met het cijfer 2 en het @ 23. Letter X en het koppelteken (-) 24. Letter Q 25. De toets met het cijfer 1 en het uitroepteken (!) 26. De toets met de slash (/) en het vraagteken (?) 27. De leestekens dubbele punt (:) en de underscore (_) 28. De toets met de apostrof ( ) en aanhalingstekens ( ) 29. Het oefenexamen: gedurende 7 minuten een oefenexamentekst. Het examen typevaardigheid, dat kan leiden tot het typediploma. Er is bewust gekozen om niet elk leesteken en elk cijfer op te nemen in de typelessen. Enerzijds omdat cijfers en leestekens als $, % en ^ etc. zeer sporadisch in onze taal voorkomt, maar bovenal omdat de motivatie van de leerling zou afnemen tot een nulpunt. In de examen typevaardigheid staan sinds oudsher ook geen cijfers of zelden voorkomende leestekens.

Pagina 16 van 25 ticken 5.5 Typereflex leermethode Het geheugen dat betrekking heeft op impliciete kennis van vaardigheden en automatismen zoals blind typen wordt het motorisch geheugen of procedureel geheugen genoemd. De automatisme, door TICKEN de Typereflex genoemd, kun je verbeteren door herhaaldelijk en in kleine stapjes te trainen. TIP: het automatiseren gaat het meest effectief als de leerling hardop spellend typt. Dankzij de TICKEN Typereflex -methode leermethode leer je in de helft van de ''normale'' tijd blindtypen. Je verliest geen tijd aan saaie, onzinnige lettercombinaties, maar leert meteen woordjes typen. Als je kan blind typen, typ je namelijk zoals je leest: hele woorden. Dit is ook wetenschappelijk bewezen en de basis van de Typereflex methode: je hersenen herkennen het plaatje van een woord zelfs als je alle binnenste letters op andere volgorde zet. Probeer de tekst in het gele vlak maar eens te lezen: Volgens Dr. J. van Leyden (1993) is het grote verschil tussen blind typen en zoekend typen: Wie kan blind typen, typt zonder na te denken, via een reflex, in hele woorden. Het woord wordt via een geheugenbuffer zo veel mogelijk in z n geheel naar de vingers doorgestuurd. Slechts bij moeilijke of onbekende woorden typt de blindtyper letter voor letter. Je leert bij TICKEN ook zonder de stress van tijdsdruk: niet het aantal slagen per minuut is voorlopig het doel, maar de nauwkeurigheid, oftewel de ontwikkeling van je Typereflex. De snelheid van typen neemt toe naarmate de ervaring groter wordt. Na de typecursus Na de typecursus is het belangrijk dat de vaardigheid wordt onderhouden. Daardoor wordt de cursist ook steeds sneller en wordt het zelfs mogelijk om meerdere dingen tegelijk te doen: blind typen terwijl het luistert naar een gesprek of nadenkt over de inhoud. Dat wordt mogelijk doordat het blind typen en het gesprek volgen door andere hersendelen worden verwerkt en elkaar dus niet hinderen

Pagina 17 van 25 ticken 6. Veelgestelde vragen (FAQ) Mogelijk heeft een leerling tussentijds een vraag. Het is dan raadzaam dat de leerling eerst leert kijken op de pagina Veelgestelde vragen onder klantenservice. Mocht men er niet uit komen, dan is een berichtje via het contactformulier voldoende om antwoord te krijgen op de vraag. Kinderen hebben meestal heel snel door hoe een interactief programma werkt, maar hier zijn de meest voorkomende vragen en hun antwoorden. 1) Eventuele technische, it-vragen Deze kan men het beste richten aan de klantenservice, maar als er al it-vragen zijn, dan worden die in de regel veroorzaakt doordat de internet browser (meestal Internet Explorer of Firefox) niet de meest recente versie is. Download the laatste Internet Explorer versie op http://www.microsoft.com/netherlands/windows/internet-explorer/ In plaats van Internet Explorer om internet browser Firefox te downloaden. Firefox is erg prettig in gebruik en gratis te downloaden op http://getfirefox.com/ na een dubbelklik op het groene vlak aldaar. 2) Kan ik een wachtwoord voor een leerling wijzigen/aanmaken? Ja, dat kan. Klik op de naam van de leerling en er verschijnt een vak om een nieuw wachtwoord in te voeren. De leerling zal een e-mail ontvangen met het nieuwe wachtwoord. 3) Kan ik tijdens een les tijdelijk stoppen? Wat als mijn internetverbinding of computer plotseling stopt? Als je stopt, dan zal de typecursus de volgende keer dat je inlogt verder gaan op het punt waar je bent gebleven. Stop je bijvoorbeeld na oefening 9.2 afgerond te hebben, dan vervolg je de volgende keer met 9.3. Ben je midden in oefening 9.2 en wordt je internetverbinding verbroken, dan zal je na wederom inloggen weer beginnen bij 9.2. Gelukkig wordt elke afgeronde oefening onthouden. 4) Hoelang heeft de cursist de tijd voor de typecursus? De leerling van een school met een schoollicentie heeft een jaar toegang tot de typecursus, maar er wordt verwacht dat je de typecursus in 10-15 weken afrondt. Die tijd is bewust gelimiteerd, omdat je ongeveer 2-3 lessen per week moet doen om je typehandelingen te kunnen automatiseren. Met een typeles per week gebeurt dat minder goed. Met 3 typelessen in de week ben je na 10 weken al klaar voor het examen. 5) De nauwkeurigheid wordt maar geen 99% of hoger. Dat hoeft geen probleem te zijn. Hardop spellend typen is een manier om een hoge nauwkeurigheid the benaderen. Vergeet ook niet: elke les leer je weer een nieuwe toets, die je nauwkeurigheid negatief beïnvloedt. Tijdens de oefeningen kan je niet corrigeren, maar tijdens het (proef)examen wel.

Pagina 18 van 25 ticken Doet een leerling zijn best, maar zal deze toch niet binnen afzienbare tijd voldoen aan de ondergrens van 100 apm/99%, dan kan je op je startpagina het Word document Certificaat van Deelname downloaden. 6) Hoe kan ik specifieke oefeningen voor een bepaalde letter opstarten? Om lessen te herhalen moet je ingelogd zijn als cursist via Mijn Ticken en bij 'studieresultaten' klikken op de gekleurde toets/letter om naar de les met die letter te gaan. Klik je bijvoorbeeld op de gekleurde S, dan kun je les 3 nogmaals doen. Kies je later bijvoorbeeld voor de letter R, dan ga je naar les 7, waar de R wordt uitgelegd en geïntroduceerd. 7) Vraag van een ouder: als ik op een rode of oranje toets klik, kom ik op de homepage. Als je de 'ouderlijke' e-mail ontvangt en je gaat via de link uit die e-mail naar de pagina studieresultaten en je klikt op een gekleurde toets, dan ga je naar de homepage, omdat je als ouder geen cursist bent en derhalve geen toegang krijgt tot de typecursus zelf. 8) Kan ik de typespelletjes ook tussen de lesjes door doen, want die zijn heel leuk? De leerling kan op de pagina Studieresultaten typegames herhalen. Die optie staat onder de kalender. 9) Ik wil dat de leerlingen tegelijkertijd examen doen. Kan dat? Ja, je kan de leerlingen plenair het examen afnemen. Open daarvoor de desbetreffende groep. Standaard staat het examen op groen, maar klik je op Examen, dan wordt deze rood gekleurd: Examen. Examen = Elke cursist in deze groep kan, nadat de laatste les met het proefexamen heeft afgerond, zelf bepalen wanneer hij/zij examen doet door op zijn/haar startpagina te klikken op Examen doen. Examen = Elke leerling in deze groep kan pas examen doen als jij als coördinator/leerkracht het examen voor deze groep hebt vrijgegeven EN de leerling de laatste les met het proefexamen heeft afgerond. 10) Een leerling heeft een verkeerde geboortedatum op zijn typediploma. Nadat de geboortedatum is aangepast, kan de leerling zelf het typediploma downloaden via zijn pagina Studieresultaten : geheel rechts staat een grijze knop downloaden TICKEN typediploma. Of de coördinator/leerkracht klikt in de kolom Examen op het groene vierkantje achter de naam van de leerling.

Pagina 19 van 25 ticken VRAGEN OVER DE SCHOOLLICENTIE 11) Hoe lang is de licentie geldig? Onafhankelijk van het moment waarop je als school de licentie aangaat, is de licentieduur 12 maanden. Wil je als school verlengen, dan kan je dit per e-mail of het contactformulier laten weten aan TICKEN. 12) Als een leerling begint in het voorjaar, kan hij dan de typecursus wel afmaken of stopt het op 31 juli? Nadat een leerling is begonnen met de typecursus heeft hij maximaal een jaar om de typecursus af te ronden, tenzij de schoollicentie eerder wordt opgeheven. Overigens is een leerling na 10 weken klaar als hij zich houdt aan de 3 typelessen per week. 13) Ik heb een fout gemaakt bij het invoeren van een leerling. De leerling moet verwijderd worden, want deze zal geen gebruik maken van de schoollicentie. Ga naar de groep waarvan de leerling deel uitmaakt en klik in de kolom Wissen op de regel van de desbetreffende leerling op het rode bolletje met het witte kruis. Nadat je op het bolletje hebt geklikt zie je het bericht: De administratie zal de leerling definitief verwijderen. Je ontvangt daar een bevestiging van.

Pagina 20 van 25 ticken 7. Over blindtypen Noot: vanwege de leesbaarheid wordt hij en zijn gebruikt, maar uiteraard kan een leerling of leerkracht ook vrouwelijk zijn. soepeler gaan. Het bovenstaande voorbeeld is het leren door ervaring en reflectie. Blindtypen leren is de vorming van automatismen. De TICKEN typecursus kan door de cursist zelfstandig worden gevolgd. Met behulp van video en interactieve software wordt stap voor stap de vaardigheid van het blind typen aangeleerd. Het voordeel van de geïntegreerde typecursus op school is dat leerlingen extra gemotiveerd kunnen worden als zij merken dat de leerkracht oprecht geïnteresseerd is in hun vorderingen. De rol van de leerkracht is daarom vooral die van katalysator: de leerkracht heeft een positieve rol in het proces, zonder zelf deel te nemen aan de acties die de leerling moet volbrengen. De typecursus van TICKEN is gericht op vorming van automatismen, oftewel het leren op handelingen en die dan automatisch maken. "Bijv. als schrijven automatisch gaat, kan aandacht geschonken worden aan spellen, gaat dat ook automatisch, dan komt er aandacht voor de inhoud.", (Carel F. van Parreren, Nederlandse psycholoog, 2000). Hetzelfde geldt ook voor blind typen. Als typen automatisch gaat, kan aandacht geschonken worden aan spelling en inhoud. Van Parreren ontwikkelde een actie-theoretische theorie van leren op de basis van de actie theorie van Kurt Lewin. Volgens van Parreren is leren een proces in de transformatie van een actie structuur. Bijvoorbeeld hoe een leerling, Albert, leert typen. In het begin zal je zien dat Albert op zoek moet naar bepaalde letters, keer op keer. Stel dat Albert bijvoorbeeld het woord "kaas" wil typen. Hij zal op zoek gaan naar de letter, en hij toetst de letter k in. Als hij niet meer weer waar de toets met de k zich bevindt, kijkt hij naar het voorbeeld op het beeldscherm of hij begint een "trial and error" proces. Eindelijk vindt hij de letter k. Dan bedenkt hij zich, wat moet ik nu doen? A, ja een a. Waar is de a? Na wat zoekwerk vind hij de gezochte letter. Hij toetst de a in. Dan staat er ka. En dit herhaalt zich, en herhaalt zich. Als je een analyse van bovenstaande actie maakt, zie je dat een beginnende typer zeer uitgebreid en onzeker te werk gaat. Hij brengt een serie van acties (indrukken van een toets), gescheiden door een oriënterende actie. Naarmate de leerling meer ervaring verwerft in het typen zal dit proces een stuk Het nadeel alleen van de vorming van automatismen, is dat wanneer men een fout maakt, dat deze steeds ook wordt herhaal, er wordt namelijk niet meer nagedacht over hetgeen dat men doet. Dus die fout is vastgelegd en duikt steeds weer op. Bij deze online typecursus wordt voorkomen dat foute aanslagen worden aangeleerd. Zo gauw de cursist een verkeerd toets aanslaat, kleurt de letter op het scherm rood en klinkt er een signaal. Ten aanzien van de werkhouding achter de computer is de docent belangrijk, vooral in het begin. Er moeten duidelijke instructies worden gegeven over de werkhouding, zodat aan het begin van het proces foute werkhoudingen er niet insluipen. Deze kunnen namelijk op lange termijn gezondheidsproblemen veroorzaken. Het blind typen bestaat al sinds het einde van de 19 eeuw. Christopher Sholes, de uitvinder van de eerste productie-schrijfmachine, noemde de eerste typemachine de Type-Writer, omdat een 'type', wat een gegoten letter is, tegen een carbon papier op een vel papier sloeg en zo schreef. De tijden zijn veranderd. Waar vroeger tientallen vrouwen in de typekamer zaten te blind typen, wordt iedereen geacht zelf te typen. In Nederland werkt nu al 46% van de beroepsbevolking achter een toetsenbord. Het overgrote deel van die personen hebben geen cursus blind typen gevolgd. Daardoor typen zijn met enkele vingers, steeds kijkend waar de volgende letter op het toetsenbord staat. De Engelsen hebben voor dat zoekend typen een mooie term, hunt and peck. Daarmee verwijzen ze naar het proces hoe een kip haar eten zoekt en pikt... Typen voor kinderen op school Scholen kunnen ervoor kiezen om kinderen te leren blind typen of andere vaardigheden, maar het is niet verplicht. Al jaren lang zijn computers op school niet meer weg te denken. Het Ministerie van

Pagina 21 van 25 ticken CW&Onderwijs heeft leren blind typen niet verplicht gesteld en laat de keuze over aan de scholen. Een barrière voor veel scholen en methoden is dat de meeste docenten zelf niet kunnen blind typen. Sommige scholen zien het belang en/of hebben de behoefte van de ouders van de leerlingen gehoord. Een peiling van Maurice de Hond in september 2009 legt de vinger op de zere plek. Slechts 6% van de Nederlandse scholen in het basisonderwijs bieden tijdens of na schooltijd blind typen aan, terwijl bijna 4 op de 5 ouders dat wel wenselijk vinden. 46% van onze beroepsbevolking werkt achter een toetsenbord. Wat is een geschikte leeftijd om te leren blind typen? Allereerst is het belangrijk dat het kind niet te jong is. Een vereiste is dat het kind in ieder geval al goed kan lezen. Sommigen willen dat hun kinderen leren blind typen zo gauw ze leren lezen om te voorkomen dat ze gewend raken aan het met twee vingers gaan typen. Ook de grootte van de handen is van belang. Een kind van 5 kan wel een typecursus doen, maar de motoriek van de kleine handen en het relatief grote toetsenbord zijn nog niet op elkaar afgestemd. Daarnaast is het belangrijk dat het kind naast de typecursus ook regelmatig tijd zal doorbrengen achter het toetsenbord. Tijdens en na de typecursus moet je immers nog regelmatig buiten de typecursus om blijven typen om de typevaardigheid te onderhouden. Ook de typesnelheid en nauwkeurigheid zal de komende jaren blijven toenemen. Sommige kinderen zijn er al aan toe als ze 7 of 8 zijn, maar voor het overgrote deel is dat op 9-, 10- of 11- jarige leeftijd. Van belang is ook dat het kind het leuk vindt om te doen. Je wilt niet dat het een straf wordt om de oefeningen te doen. Dat is erg zwaar voor het kind, maar ook voor de leerkracht en ouder(s), als het kind ook thuis oefeningen maakt. Blind typen gunstig effect bij dyslexie Leren typen met tien vingers is een belangrijke vaardigheid elk kind, maar vooral ook voor een kind met dyslexie. Dyslectische kinderen die moeite hebben met schrijven, bloeien vaak op als zij hebben leren blind typen. Remedial Teachers adviseren kinderen met dyslexie om te leren blind typen en het gebruik van een laptop in de klas. Dyslectische kinderen die vlot kunnen blind typen, kunnen het tempo in de klas beter volgen. Om goed te kunnen blind typen, moeten de kinderen met dyslexie natuurlijk wel eerst geschikte typelessen volgen. Dankzij de interactieve lesmethode op het beeldscherm kan een kind met dyslexie de TICKEN typecursus succesvol afronden. De TICKEN typecursus maakt geen gebruikt van teksten op papier tijdens de typeles. Het kind hoeft daardoor niet steeds te schakelen tussen de leestekst en beeldschermen raakt daardoor minder snel de draad kwijt. Hierdoor is blind typen ook goed te leren door kinderen met dyslexie. Positieve invloed van blind typen Leren blind typen is een leerproces met een bewezen positieve invloed op de ontwikkeling van het letteren woordbeeld. Die gunstige invloed ontstaat dankzij: Extra training van de letter klankkoppeling bij spellend typen. Interactieve oefeningen met signalering en correctie bij het typen van een verkeerde toets. Steeds weer herhalen van letters en lettercombinaties, die woorden vormen. Een kind met dyslexie ervaart taal als lastig en vaak loopt het kind achter met taal. Dankzij de positieve effecten van blind typen kunnen zij taal positiever ervaren, wat weer goed is voor mentale gesteldheid.

Pagina 22 van 25 ticken 8. Over de TICKEN typecursus TICKEN is een innovatieve, online typecursus, waar kinderen (en volwassenen) op een interactieve manier leren typen met tien vingers. Zonder boekjes per post, zoals de gevestigde orde al vele tientallen jaren doet, maar met een typecursus die aansluit bij de belevingswereld van jonge mensen anno 2000nu. Met de interactieve aanpak (via internet, video s en typespelletjes) leren kinderen en volwassen in 30 lessen spelenderwijs blindtypen. Elke typeles eindigt met een uitdagend typespel. Na iedere oefening krijg je bovendien je persoonlijke resultaat te zien, vergeleken met 9 andere cursisten, met de beste scores. Vanaf het moment dat je als leerling van een school met een schoollicentie bent ingevoerd, heb je een jaar om de cursus af te maken, maar bij slechts 3 lessen per week ben je al na 10 weken klaar. De gelimiteerde tijd is bewust gekozen, want met een uurtje in de week automatiseer je bewegingsbanen. Je moet minimaal 2-3 typelessen per week afronden. Je kunt het vergelijken met het leren spelen van een muziekinstrument. Alleen door regelmatig en frequent te oefenen, zal je de toetsen of snaren blindelings vinden. De sterke punten van de TICKEN Typecursus zijn: direct na de aanmelding kun je beginnen; via internet, zodat je overal, ook thuis, gemakkelijk kunt oefenen; duidelijke uitleg via videoclips; interactief, dus je weet het direct als je een foute aanslag maakt; elke oefening in de typeles werkt als een game met een scorelijst; aan het einde van elke typeles wacht jou een van de zeven uitdagende typespelletjes; ouders kunnen na elke les een e-mail met de resultaten van hun kind ontvangen, zodat zij betrokken zijn; persoonlijk advies voor de toetsen die extra aandacht verdienen. dankzij de Typereflex -methode leer je in de helft van de normale tijd blind typen.

Pagina 23 van 25 ticken 9. Over TICKEN Naast de online typecursus beheert TICKEN nog twee e-learning platforms: online bijles en toetstraining voor rekenen en taal via extraas.nl en via tet.nl de examentrainer voor de CBR theorie-examens auto, motorfiets en bromfiets. TICKEN houdt met het effect van zijn activiteiten op het milieu en oog heeft voor mensen, zowel binnen als buiten de organisatie. Maatschappelijk verantwoord ondernemen: profit, planet en people. TICKEN vermijdt onnodige kosten en spaart het milieu waar het kan. Geen luxe leasewagens, dure kantoorgebouwen of onnodig papierwerk. Waar mogelijk, gebruikt TICKEN FSC keurmerkpapier, wat afkomstig is uit verantwoord beheerde bossen. CO2-neutraal TICKEN is de eerste (en enige) typecursus, die klimaatneutraal onderneemt. Wij compenseren alle aan ons bedrijf gerelateerde CO2-uitstoot via projecten van de Climate Neutral Group. Ook compenseert het de CO2-uitstoot, die gemoeid is met de verzending van brievenpost en pakketten. TICKEN doet dit in een project met PostNL, die het compensatiebedrag van TICKEN verdubbelt. Het compensatiebedrag wordt geïnvesteerd in een windmolenpark in India. Wij zijn een internetbedrijf en om alles goed te laten verlopen, maken wij gebruik van een hoogwaardige server, waarop onze website en cursusapplicaties draaien. Alle CO2-uitstoot, die aan onze server is gerelateerd, compenseren wij. Elektriciteit wekken wij zelf op met 40 zonnepanelen. Via lokale boomaanplant ter compensatie van onze CO2-productie dragen wij rechtstreeks bij aan bosaanplant in Nederland, die gegarandeerd minimaal 99 jaar blijft staan. De boomaanplant vindt plaats via de Stichting Het Geldersch Landschap.

Pagina 24 van 25 ticken 9. Over het toetsenbord: QWERTY -AZERTY Het Nederlandse toetsenbord is eigenlijk een Amerikaanse. Er zijn verschillende soorten toetsenborden in gebruik. Als we onze beperken tot de landen met Latijnse letters, zoals ook wij gebruiken, dan zien we vooral: QWERTY - in de Engelstalige landen AZERTY - in België en de Franstalige landen en regio s. QWERTZ - in Duitstalige landen en regio s. De naam is afgeleid van de letters die linksboven op het toetsenbord zijn af te lezen. De herkomst van QWERTY Christopher Sholes, de uitvinder van de eerste productieschrijfmachine, noemde deze machine de Type-Writer, omdat een 'type', wat een gegoten letter is, tegen een carbon papier op een vel papier sloeg en zo schreef. Sholes zette op zijn eerste model de letters op het toetsenbord in alfabetische volgorde. In het mechaniek van de machine leverde dit problemen op, omdat enkele veel gebruikte tekens vlak naast elkaar kwamen te liggen. De handgebouwde machine functioneerde traag, zodat de letterstangetjes veelvuldig tegen elkaar botsten en klem bleven zitten. Sholes verplaatste daarop een aantal letters in het mechaniek, waardoor ook de volgorde op het toetsenbord veranderde. De machine (de Sholes, Glidden & Soule, naar Sholes en zijn vrienden genoemd) die uiteindelijk rond 1873 in productie werd genomen bij Remington had een voorloper van de QWERTY-indeling die wij ook nu nog op toetsenborden terugvinden. De originele schrijfmachine heeft toetsen om de letters met de vingers aan te slaan. Door vrij hard op een knop met een letter te drukken komt een staafje ('hamertje') omhoog, waarop een drukletter ( type ) is gemonteerd. Deze slaat vrij hard tegen het inktlint aan, waardoor er op het achter het lint gelegen papier een afdruk van de letter wordt gemaakt. Het systeem voor blind typen met 10 vingers werd in de jaren 90 van de 19de eeuw ontwikkeld.

Pagina 25 van 25 ticken Copyright - alle rechten voorbehouden Niets van deze handleiding mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, schermafdrukken, microfilm, elektronische berichtgeving of op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van TICKEN B.V. Op enkele onderdelen berusten de rechten bij derden. Ook deze mogen in geen enkel geval zonder schriftelijke toestemming van de rechthebbende worden geschonden. ticken