Burgemeester en wethouders Aan de gemeenteraad Telefoon Doorkiesnummer (055) 5802250 Telefax (055) 5801169 E-mail a.devlieger@apeldoorn.nl Datum 13-01-2010 Pa-nummer Onderwerp: Reactie college op het advies van de Wmo-raad inzake de nota Participeren in de Civil Society Geachte leden, Op 7 december 2009 hebben wij de Wmo-raad gevraagd om advies uit te brengen over de notitie Participeren in de Civil Society. In deze notitie heeft het college de volgende uitgangspunten geformuleerd voor het gemeentelijk beleid naar aanleiding van veranderingen in de AWBZ: Optie 1: niet te kiezen voor het verstrekken van individuele aanspraken gelijk aan het huidige aanbod waarmee de dienstverlening op gelijk niveau blijft Optie 2: wel het netwerk informele zorg en het faciliteren van collectieve welzijnsarrangementen te versterken waarbinnen zinvolle activiteiten kunnen plaatsvinden Optie 3: wel de structuur van de Woonservicegebieden te versterken waarbij participatie en de individuele hulpvraag centraal staan De Wmo-raad heeft op 5 januari 2010 advies uitgebracht. Omdat de notitie Participeren in de Civil Society voor het kerstreces is toegezonden aan de gemeenteraad, hebben wij besloten om het advies van de Wmo-raad niet te verwerken in een nieuwe versie van de nota, maar om onze reactie op het advies in deze brief te verwoorden. Het advies van de Wmo-raad is bijgesloten. Naar aanleiding van punt 1. van het advies: De Wmo-raad is van mening dat de nota Participeren in de Civil Society onvoldoende onderbouwing van de kaders kent en onvoldoende inzicht geeft in de effecten van de genoemde maatregelen. Projectdoelstellingen en projectresultaten zijn niet SMART geformuleerd. Met deze nota stelt het college aan de raad voor om de uitgangspunten te bepalen voor nadere beleidsontwikkeling. Door middel van deze notitie geeft de raad opdracht aan het college om het beleid in de Wmo verder te ontwikkelen. Voor de zomer 2010 worden de kaders uitgewerkt en worden integrale keuzen voorgelegd. Het is niet de intentie van het college om in deze notitie concrete projectdoelstellen en projectresultaten te benoemen. Dat is wél de bedoeling in de geplande vervolg-nota die voor de zomer 2010 kan worden opgesteld naar aanleiding van het nu gevraagde raadsbesluit in de nota Participeren in de Civil Society. Behandeld door: Antonie de Vlieger Postbus 9033 7300 ES Apeldoorn Bezoekadres Stadhuis Marktplein 1 Als u reageert datum en kenmerk van deze brief vermelden Internet: www.apeldoorn.nl
Naar aanleiding van punt 2.1. van het advies: De Wmo-raad concludeert dat het college voorstelt om de financiële compensatiemiddelen van het Rijk voor de pakketmaatregel aan te wenden voor de ontwikkeling van de civil society als stimulans voor de verdere invulling van de compensatieplicht, en om niet te kiezen voor het verstrekken van individuele verstrekkingen. Die conclusie is juist. De Wmo-raad is van mening dat dit niet de lijn is die de meeste gemeenten aanhangen en in tegenspraak is met het landelijk beleid waar het individu en maatwerk uitgangspunt is. Onze waarneming is veeleer dat vanuit het ministerie van VWS de gemeenten worden aangespoord om vooral de informele zorg en collectieve welzijnsarrangementen te ontwikkelen. De meeste gemeenten hebben nog geen definitief standpunt ingenomen over het realiseren van een individuele verstrekking. Wel worden in voorkomende gevallen individuele maatregelen getroffen om schrijnende situaties te voorkomen. In de voorstellen van het college zal ook de gemeente Apeldoorn die mogelijkheid behouden (zie ook overbruggingsmaatregelen). Daarbij wijst de Wmo raad op de kadernota meer meedoen mogelijk maken waarin de ambitie is aangegeven dat de gemeente Apeldoorn het voorzieningenniveau 2006 wil handhaven. De AWBZ pakketmaatregel betreft echter landelijke wetgeving die na 2006 is vastgesteld. Het betreft hier dus een nieuwe situatie die vraagt om nieuwe antwoorden. De Wmo-raad ziet in het voorstel een uitholling van prestatieveld 6 en een breuk met het huidige beleidsuitgangspunt, handhaving van het bestaande voorzieningenniveau. Het college is een andere mening toegedaan. Het beleid voor individuele verstrekkingen in prestatieveld 6 blijft met deze beleidsvoorstellen onaangetast. Handhaving van het bestaande voorzieningenniveau in de vorm van individuele verstrekkingen betekent het één op één overnemen van de individuele voorzieningen uit de AWBZ. Het college acht dit onbetaalbaar. Juist door een omslag in beleid richting informele zorg, collectieve welzijnsarrangementen en het stevig inzetten op de doorontwikkeling van de woonservicegebieden, doet de gemeente Apeldoorn het uiterste om het bestaande voorzieningenniveau zoveel mogelijk te handhaven. De vormgeving van de voorzieningen in de Wmo zal echter wel anders zijn dan voorheen in de AWBZ. De Wmo-raad adviseert optie 1 (het verstrekken van individuele aanspraken) niet uit te sluiten. Het college adviseert de raad daar wél voor te kiezen als uitgangspunt. Dit laat onverlet dat het mogelijk blijft voor de gemeente om in uitzonderlijke situaties te besluiten om op individuele basis een voorziening te treffen én te financieren. Voor deze uitzonderingssituaties kan een taakstellend budget worden gereserveerd. Over de hoogte van dat budget zal in de vervolgnota voor de zomer 2010 een voorstel worden opgenomen. Naar aanleiding van punt 2.2. van het advies: In zijn advies vraagt de Wmo-raad op basis waarvan en binnen welke termijn de gemeente het nieuwe beleid wil gaan toetsen op doelmatigheid en effectiviteit. Het college stelt voor om daar in de nadere uitwerking in de komende maanden, in samenspraak met de Wmo-raad, criteria voor te formuleren. Zodra daarover duidelijkheid bestaat kan een 0-meting worden gehouden. Overigens worden landelijk diverse metingen en onderzoeken uitgevoerd, daarvan zullen we zoveel mogelijk ook de resultaten naar de gemeente Apeldoorn vertalen. 2
Geconstateerd wordt dat het CIZ de (her)indicaties op de functie begeleiding geïsoleerd uitvoert. De gemeente Apeldoorn is bereid om als monitorgemeente voor de pakketmaatregel bij de staatssecretaris onder de aandacht brengen dat dit kan leiden tot (onbedoelde) nadelige effecten voor individuele cliënten. De reactie van de staatssecretaris zullen wij uiteraard terugkoppelen. Ook wordt door de Wmo-raad voorgesteld dat de gemeente Apeldoorn vaststelt wat de basiszorg (vanuit compensatie en participatiegedachte) is die de gemeente wil bieden aan haar burgers (zowel individueel als collectief). Het college zal dit zeker meenemen bij de nadere uitwerking van de voorstellen in de komende maanden. Naar aanleiding van punt 2.3. van het advies: De Wmo-raad adviseert om financiële ruimte te reserveren voor de groep cliënten waarvan de indicatie is vervallen en waarbij (op termijn) blijkt dat er problemen ontstaan die niet worden opgelost. Het college is bereid om op basis van de ervaringen in het eerste kwartaal 2010 binnen optie 2 alsnog nadere voorstellen te formuleren over de mogelijkheden om in uitzonderlijke situaties een individuele voorziening te treffen. Op basis van de gegevens uit het eerste kwartaal 2010 is het wellicht mogelijk hierin een algemene lijn te bepalen. Het gaat hierbij nadrukkelijk niet om het één op één overnemen van individuele voorzieningen uit de AWBZ (dat is optie 1.), maar om het ontwikkelen van een vangnet voor specifieke doelgroepen en om dit vast te leggen in de vorm van individuele voorzieningen bij uitzonderlijke situaties. Binnen optie 2 zal hiervoor een taakstellend budget worden voorgesteld in de vervolgnota. Naar aanleiding van het advies en een bespreking daarvan in de Wmo-raad op 4 januari 2010 heeft het college besloten om: bij optie 2 toe te voegen de volgende passage: In uitzonderlijke situaties kan de gemeente besluiten om op individuele basis een voorziening te treffen én te financieren. Bij de verdere uitwerking van de begroting voor optie 2 zal een voorstel worden gedaan voor een taakstellend budget voor deze individuele maatregelen. Naar aanleiding van punt 2.4. van het advies: Het college neemt het advies van de Wmo-raad over om zélf de regie ter hand te nemen van alternatieven, pilots en experimenten én om aandacht te besteden aan een goede voorlichting aan de inwoners van Apeldoorn over de civil society. Ook is het college voornemens om ten aanzien van het vrijwilligersbeleid krachtig door te stappen op de ingeslagen weg, zoals de Wmo-raad voorstelt. Naar aanleiding van punt 2.5. van het advies: Het is juist dat de notitie Participeren in de Civil Society zich eigenlijk niet beperkt tot zorg en welzijn. Het college stelt voor om de subtitel geheel te laten vervallen. Naar aanleiding van punt 2.6. van het advies: De Wmo-raad is van mening dat er een goede begripsbepaling moet komen van de civil society en adviseert om daarvoor een Nederlandse term te hanteren. Het college neemt deze uitdaging graag aan. 3
Naar aanleiding van bijlage 1. beter versus maximaal College en Wmo-raad delen de mening dat met individuele aanspraken (optie 1.) maximaal vorm gegeven wordt aan de compensatieplicht in de Wmo. Bij een verschuiving van formele zorg naar informele zorg en van individuele zorgaanspraken naar collectieve welzijnsarrangementen worden betere financiële resultaten verwacht. Ook daarover bestaat geen verschil van inzicht. Echter, het college geeft ook om inhoudelijke redenen de voorkeur aan deze laatste optie omdat daarmee beter recht gedaan wordt aan landelijke beleidslijnen op het gebied van zorg en welzijn en aan de gedachte van de civil society waarin de eigen verantwoordelijkheid van de hulpvrager en het aanspreken van het netwerk van informele zorg belangrijke uitgangspunten zijn. Naar aanleiding van bijlage 1. eigen bijdrage voor dagopvang ouderen We hebben gekozen voor een eigen bijdrage van 2,50 omdat het een redelijk laagdrempelig bedrag is, voor welzijnsactiviteiten gelden vaak hogere eigen bijdragen. De inning van de eigen bijdrage gebeurd door de zorgaanbieders zelf, dat kan bijvoorbeeld in de vorm van koffie-geld. Wettelijk is dit geen eigen bijdrage in het kader van de Wmo of AWBZ omdat er geen sprake is van een individuele verstrekking. Een inkomensafhankelijke bijdrage, rekening houdend met cumulatie van eigen bijdrage in Wmo/AWBZ kan alleen gerealiseerd worden door inning via het CAK. In dit geval is inning via het CAK niet mogelijk omdat er géén sprake is van een individuele verstrekking. De gemeente vergoed in het overgangsjaar de helft van het aantal dagdelen dat door (her)indicaties is komen te vervallen, de gemeente doet dat in de vorm van een eenmalige subsidieverlening aan de zorgaanbieders. Of er mogelijkheden zijn om voor de eigen bijdrage een beroep te doen op de bijzondere bijstand zal worden onderzocht. Naar aanleiding van bijlage 1. Intake en diagnose De periode tussen signaleren, psychiatrische diagnose, aanmelding voor zorg en start van zorg wordt niet langer overbrugd door de AWBZ. De Wmo-raad adviseert hiervoor gelden te reserveren. Het college is van mening dat dit probleem reeds voldoende is ondervangen met subsidieverlening in het kader van het Regionaal Kompas Oost-Veluwe. Er wordt door de gemeente Apeldoorn financieel flink ingezet op de outreachende bemoeizorg en toeleiding tot zorg, onder andere via Iriszorg voor risicojongeren, via het (O)GGz-team en via het Algemeen Maatschappelijk Werk. Bij de vooraanmelding van een trajectplan ontvangt de zorgaanbieder standaard 500 per trajectplan om de periode van intake en diagnose te kunnen overbruggen. Tenslotte Bij de verdere uitwerking van optie 2 en 3 zal nadrukkelijk aandacht worden besteed aan de onderbouwing op welke wijze deze beleidslijn daadwerkelijk antwoord kan geven op individuele en collectieve problemen die (dreigen te) ontstaan door het wegvallen van begeleiding ten gevolge van de pakketmaatregel AWBZ. Tot slot hechten wij eraan de omvang van de opgave waar we met elkaar voor staan nog eens te benadrukken. Het rijk voert een stelselherziening AWBZ door die landelijk 800 miljoen aan besparingen op moet leveren. Dit betekent op Apeldoorns niveau dat het rijk een besparing van circa 8 miljoen binnen de AWBZ verwacht te realiseren. Honderden Apeldoorners die nu in meer of mindere mate een beroep doen op de AWBZ kunnen dat straks niet meer. Apeldoorn ontvangt 1 miljoen ter compensatie hiervan en heeft de taak om in het kader van de Wmo oplossingen te bedenken. Feitelijk betekent dit een stelselherziening op lokaal niveau. 4
Ons college beperkt zich in het zoeken naar adequate maatregelen niet tot de compensatiemiddelen van het rijk maar betrekt daarin de totale Wmo budgetten die in de Meerjarenprogramma begroting van programma's 9 en 10 zitten. Daar zit de financiële zoekruimte. Aan de voorkant is het voor ons echter noodzakelijk om te weten of de raad ons standpunt deelt dat Apeldoorn niet in staat en bereid is om de AWBZ besparing van het rijk 1 op 1 te compenseren. Ook wij zijn met het rijk van mening dat zorg en welzijn anders georganiseerd moet worden om het op termijn betaalbaar en dus beschikbaar te houden. Voor een gemeente als de onze, de meest vergrijsde 100.000+ gemeente van Nederland die dus ontegenzeggelijk een groei van de zorgvraag kan verwachten, is dit noodzaak. De meer gedetailleerde vragen en opmerkingen in bijlage 1 van het Wmo-advies zullen wij graag op een later tijdstip met de Wmo-raad bespreken en beantwoorden. Hoogachtend, Burgemeester en wethouders van Apeldoorn, de secretaris, de burgemeester, 5