Technische briefing PS Ontwikkelingsmaatschappij vitale vakantieparken
Hoofdopzet briefing -Waarom een OMVV?: Henri Stakenburg -Hoe kunnen we de OMVV inrichten?: Gregor Heemskerk, Twijnstra Gudde -Hoe werken we samen?: Rob van den Hazel -Vragen; opmerkingen; vervolg
Wat vooraf ging? Werkbezoek PS-leden 9 dec 2015 Brief van GS aan PS, april 2017 Vergelijkbaar proces: breedband Provincie Gelderland 28/11/2017 3
Vervolg: voornemen tot oprichting --> 19 december GS Wat gaan GS aan PS vragen? Het uiten van wensen en bedenkingen voorafgaande aan GS-besluit ( voorhang ) Beschikbaar stellen van 4 miljoen euro als startkapitaal Provincie Gelderland 28/11/2017 4
Overall-doel: Veluwe op 1 VeluweAgenda
Provincie Gelderland 28/11/2017 6
Werkbezoek 9 dec 2015 Tonselseveld: vele kleine parken, vele eigenaren Provincie Gelderland 28/11/2017 7
Een voorbeeld Kans: op de markt komen van een park Provincie Gelderland 28/11/2017 8
Marktfalen Marktpartijen investeren onvoldoende Te weinig vernieuwing; de achterstand tot de consumentenvraag is groot. Vaak complexe eigendomsverhoudingen (uitponding) en pacht- en huurrelaties die een belemmering zijn voor vernieuwing. Kleinschalige structuur van parken met weinig fysieke mogelijkheden tot uitbreiding (ligging in waardevolle natuurgebieden). Terughoudendheid van financiers om te investeren of leningen te verstrekken in deze sector. Weinig tot geen samenwerking tussen ondernemers, eigenaren etc. Weinig tot geen samenwerking tussen overheden en ondernemers. Provincie Gelderland 28/11/2017 9
Een nieuw instrument Marktfalen doorbreken Provincie Gelderland 28/11/2017 10
Interventie is nodig om de negatieve spiraal te doorbreken. Het Programma VVP werkt namens de samenwerkende overheden aan een nieuw instrument: een ontwikkelingsmaatschappij. Doel: kwaliteitsverbetering van vakantieparken op de Veluwe actief stimuleren en ondersteunen, ondermeer door samen met ondernemers (mee) te investeren. Als de markt het laat afweten: de Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken (OMVV), die bestaat uit een ontwikkelbedrijf en een revitaliseringsfonds. Provincie Gelderland 28/11/2017 11
Onderzoek - Deskundigen geraadpleegd - Ervaringen in den lande (bv HMO) - Reflectie door Cie vd Krabben - Bestuurlijk commitment gesondeerd via Stuurgroep VVP Provincie Gelderland 28/11/2017 12
Uitwerking in bedrijfsplan, besluitvorming, statuten Provincie Gelderland 28/11/2017 13
Provincie Gelderland 28/11/2017 14
Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken Nut, noodzaak en werking Arnhem 22 november 2017
Agenda 1. Wat gaat de onderneming doen? 2. Hoe wordt OMVV ingericht? 3. Werking van het ontwikkelbedrijf. 4. Werking van het revitaliseringsfonds. 5. Aandachtspunten en risico s. Twynstra Gudde Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken 22 november 2017 16
1. Wat gaat de ontwikkelingsmaatschappij doen? OMVV bestaat uit twee onderdelen: een ontwikkelbedrijf en een fonds. Het fonds stelt financiële middelen beschikbaar aan partijen zodat die partijen projecten kunnen uitvoeren. Het ontwikkelbedrijf van OMVV kan zélf projecten uitvoeren, die bestaan uit onder andere verwerving, investeren in vastgoed, beheer van vastgoed en verkoop van vastgoed. Onderlinge spelregels tussen ontwikkelbedrijf en fonds moeten worden vastgelegd. Twynstra Gudde Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken 22 november 2017 17
Activiteiten ontwikkelbedrijf Het aankopen van (een aandeel in) een vakantiepark met als doel het vakantiepark te bewerken of aan te passen: Investeren in het vakantiepark. Het kan gaan om het verbeteren of uitbreiden van de verblijfsaccommodaties, de voorzieningen en/of de onbebouwde ruimte. Transformatie naar een andere bestemming. Een tijdelijke bestemming. Sloop. Na het voltooien van de bewerking of de aanpassing wordt (het aandeel in) het vakantiepark verkocht zodat er weer vermogen vrijkomt dat in een nieuw aan te pakken park kan worden gestoken. Leveren van expertise en advies aan ondernemers, verenigingen van eigenaren en gemeenten. Beheren van ontwikkelrechten (bouwrechten) die beschikbaar komen door regionale verevening van ontwikkelrechten Faciliteren van (vrijwillige) ruilverkaveling. Twynstra Gudde Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken 22 november 2017 18
Activiteiten van het fonds Garantie afgeven. Lening verstrekken. Het verstrekken van financiële bijdragen. Het ontwikkelbedrijf is een ondernemer. Een ondernemer moet snel kunnen handelen als een kans zich voordoet. Dat stelt eisen aan slagvaardig kunnen opereren, risicomanagement, competenties en een zekere mate van afstand tot de politiek. Het fonds treedt niet op als ondernemer maar als financier. Het fonds is daardoor meer reactief Twynstra Gudde Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken 22 november 2017 19
2. Hoe wordt OMVV ingericht? Het behartigen van publieke belangen moet bij voorkeur via de publiekrechtelijke weg plaatsvinden. Alleen wanneer de meerwaarde van een privaatrechtelijke rechtspersoon aantoonbaar is, wordt overgegaan tot oprichting van een privaatrechtelijke rechtspersoon. Voor de afweging welke organisatievorm het meest geschikt is voor aanpak van de opgaven op de Veluwe, is gebruik gemaakt van een stroomschema uit de Nota Verbonden Partijen Gelderland 2013. Doorlopen van het stroomschema levert het inzicht op dat hier, bij de opgave op de Veluwe, een privaatrechtelijke rechtspersoon de beste manier is om goed aan de slag te kunnen. De ontwikkelingsmaatschappij wordt een nieuwe verbonden partij. Het oprichten van een nieuwe verbonden partij betekent een uitvoeringsorganisatie op afstand. Twynstra Gudde Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken 22 november 2017 20
Ontwikkelbedrijf en fonds vormen één onderneming Succesvolle bestaande voorbeelden zijn HerstructureringsMaatschappij Overijssel (HMO) en de Greenport OntwikkelingsMaatschappij (GOM) in de Bollenstreek. Dat zijn gespecialiseerde ondernemingen met publieke aandeelhouders waarbij onderneming en fonds in één juridische entiteit zijn gebracht. Gezien de doelstellingen van de ontwikkelingsmaatschappij in het kader van de opgaven van Vitale Vakantieparken en de praktijkervaringen in Overijssel en de Bollenstreek, worden het ontwikkelbedrijf (ondernemer) en het fonds (financier) in een besloten vennootschap (B.V.) vormgegeven. Twynstra Gudde Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken 22 november 2017 21
Aandeelhouders in de B.V. Partijen Aandeel Aandelen (st) Kapitaal ( ) 1 Provincie Gelderland 50,00% 25.000 25.000 2 Apeldoorn 10,88% 5.440 5.440 3 Ede 8,25% 4.125 4.125 4 Ermelo 6,23% 3.115 3.115 5 Barneveld 6,03% 3.015 3.015 6 Nunspeet 4,15% 2.075 2.075 7 Putten 4,08% 2.040 2.040 8 Epe 3,13% 1.565 1.565 9 Harderwijk 2,60% 1.300 1.300 10 Elburg 1,70% 850 850 11 Oldebroek 1,50% 750 750 12 Heerde 1,45% 725 725 Totaal 100,00% 50.000 50.000 De aandeelhouders hebben zeggenschap over de koers en het beleid van de onderneming, maar delen ook mee in de risico s. De onderneming heeft geen winstoogmerk, alle inkomsten worden ingezet voor revitaliseringsmaatregelen. Twynstra Gudde Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken 22 november 2017 22
Besturing en toezicht OMVV wordt bestuurd door een deskundige directeur onder toezicht van een Raad van Commissarissen. In de statuten en de governance code worden de besluiten vastgelegd die de directie, RvC en Algemene Vergadering kunnen nemen alsmede de besluiten die hogere goedkeuring nodig hebben. Twynstra Gudde Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken 22 november 2017 23
Werkkapitaal Uitgangspunt is dat de gemeenten bij de start geen kapitaal inleggen. De provincie zorgt voor het werkkapitaal van 4 miljoen. Evaluatie na de eerste fase. Twee jaar na de oprichting zal de werking van OMVV worden geëvalueerd. Tevens dient dan te worden bezien of het mogelijk is om OMVV te voorzien van meer werkkapitaal, aangezien de opgave om meer investeringen vraagt. Twynstra Gudde Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken 22 november 2017 24
3. Werking van het ontwikkelbedrijf Meerjarenprogramma en jaarplan: criteria om projecten te prioriteren Lokaal initiatief noodzakelijk Projecten passen in gemeentelijk beleid Maatwerkafspraken per project over de aanpak en organisatie, o.a. coparticipatie Kleine, compacte organisatie Kosten zoveel mogelijk ten laste van projecten Investeringsreglement / investeringsinstructie Twynstra Gudde Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken 22 november 2017 25
4. Werking van het fonds Het fonds stelt financiële middelen (lening of garantie) beschikbaar aan partijen zodat die partijen projecten kunnen uitvoeren. Voor het fonds geldt dat per project/park sprake is van cofinanciering. Uitgangspunt is maximaal 50%. De directie van OMVV is fondsmanager en doet voorstellen voor aanwending van middelen. Tot een bepaald bedrag beslist de directie zelf over aanwending van middelen. Daarboven maar passend binnen de kaders van het Meerjarenprogramma beslist de Raad van Commissarissen, als het niet past beslist de Algemene Vergadering. In een op te stellen fondsreglement worden de regels opgenomen waaraan de activiteiten van het fonds moeten voldoen. Twynstra Gudde Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken 22 november 2017 26
5. Aandachtspunten en risico s Financiële risico s voor gemeenten en provincie Verhouding tot kwaliteitsteam van Programma Vitale Vakantieparken nog te bepalen Voorwaarde is dat de gemeenten aan continue en stringente handhaving van bestemmingsplannen doen Geen staatssteun door marktconform te handelen (anders verstoort zij de markt). Aanbestedingsbeleid Twynstra Gudde Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken 22 november 2017 27
Revolverendheid Voor wat betreft het ontwikkelbedrijf geldt dat revitalisering en herstructurering veelal verliesgevende activiteiten zijn. De mate van revolverendheid zal laag zijn. Daarom is het van belang dat het Meerjarenprogramma ook winstgevende projecten bevat. Bij het fonds geldt dat leningen en garanties revolverend zijn. Een lening wordt afgelost en ook bij een garantie wordt de onderhavige lening afgelost. Een financiële bijdrage voor het uitvoeren van een verkenning of quick scan is niet revolverend, tenzij de kosten van de verkenning of quick scan in een later stadium kunnen worden geactiveerd als het project wordt uitgevoerd. Twynstra Gudde Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken 22 november 2017 28
Waarom wordt het fonds niet ondergebracht bij een bestaand fonds? Voorwaarden om als onderneming goed te kunnen opereren zijn snelle besluitvorming, slagkracht, concentratie van kennis, financieel beleid in één hand, alle instrumenten beschikbaar en flexibiliteit. Indien het revitaliseringsfonds wordt ondergebracht bij een bestaand fonds, bestaat het risico van verschillen in beleid en kennis. De vereiste specifieke kennis van de problematiek van vakantieparken is bij bestaande fondsen momenteel niet aanwezig. De afwezigheid hiervan leidt tot vertraging bij projecten, en tot minder slagkracht, aangezien meer tijd nodig is voor de beoordeling van investeringsvragen. Bovendien zal het werkkapitaal van 4 miljoen in dat geval moeten worden verdeeld over fonds en OMVV. Twynstra Gudde Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken 22 november 2017 29
Waarom ontwikkelbedrijf en fonds in één entiteit? De ontwikkelingsmaatschappij beschikt na oprichting over een kapitaal van 4 mln. Scheiding van ontwikkelbedrijf en fonds in twee afzonderlijke entiteiten zou betekenen dat het kapitaal zou moeten worden gesplitst in een deel voor het ontwikkelbedrijf en een deel voor het fonds. Dan wordt de financiële slagkracht van het ontwikkelbedrijf gering. Daarbij komt dat op dit moment de vraag niet bekend is: is er meer behoefte aan het verstrekken van bijdragen c.q. financiering (fonds) of is er meer behoefte aan het (participeren in) aankopen en bewerken van parken (ontwikkelbedrijf)? Elke splitsing van het kapitaal is arbitrair omdat we de behoefte van de markt niet weten. Bovendien zijn er succesvolle voorbeelden van regionale ontwikkelingsmaatschappijen die ook een fonds beheren, zoals HMO en GOM. Twynstra Gudde Ontwikkelingsmaatschappij Vitale Vakantieparken 22 november 2017 30
ghm@tg.nl jvw@tg.nl mlt@tg.nl Alle intellectuele eigendomsrechten met betrekking tot deze presentatie berusten bij Twynstra Gudde. Niets uit deze presentatie mag worden verveelvoudigd of openbaar gemaakt zonder schriftelijke toestemming van Twynstra Gudde.