VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DE BEZIGE BIJTJES BASISSCHOOL DE KLEINE KAMP Locatie Brinnr. 13 SL Plaats Steenwijkerland Onderzoeksnummer 9753 + 9754 Datum onderzoek 13 en 16 juli 2012 Datum vaststelling 7 november 2012 VVE-rapport 9753 + 9754 Onderzoeksdatum: 13 en 16 juli 2012 Pagina 1 van 8
1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. Dit rapport maakt onderdeel uit van de bestandsopname in de gemeente Steenwijkerland. In deze gemeente hebben alle voor- en vroegscholen die te maken hebben met VVE een vragenlijst ingevuld waarin zij de stand van zaken op hun (voor)school weergeven. Alle locaties krijgen automatisch een zelfrapportage. Enkele locaties zijn vervolgens bezocht door de Inspectie van het Onderwijs ter verificatie van deze zelfevaluaties. Alle bezochte locaties ontvangen een rapportage met de bevindingen van de Inspectie. Het definitieve rapport wordt gepubliceerd op de website van de Inspectie: <link> uitkomsten van alle zelfevaluaties en de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs naar aanleiding van de locatiebezoeken worden samengevat in een gemeentelijk rapport. Dit geeft een totaalbeeld weer van VVE in de gemeente Steenwijkerland. Dit rapport wordt, als het definitief is vastgesteld, samen met de locatierapporten, gepubliceerd op de website van de Inspectie. Werkwijze onderzoek is een van de (voor)scholen die bezocht is door de Inspectie van het Onderwijs. Daarbij hebben de volgende activiteiten plaatsgevonden: groepsbezoeken gesprekken met leidsters en/of leerkrachten gesprekken met ouders gesprekken met locatieleiding, coördinatie en directie Dit rapport geeft de bevindingen van de Inspectie over de kwaliteit van VVE op deze locatie weer. Inhoud rapport In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: voorwaarden van VVE ouders kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen ontwikkeling, zorg en begeleiding kwaliteitszorg doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig ze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk ze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen ze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Dit rapport is gebaseerd op het VVE-toezichtkader (zie de internetsite van de onderwijsinspectie). VVE-rapport 9753 + 9754 Onderzoeksdatum: 13 en 16 juli 2012 Pagina 2 van 8
Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Daarbij kunnen de overeenkomsten en verschillen tussen de zelfevaluatie van de locatie en de bevindingen van de Inspectie eveneens worden geduid. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 14, waarvan 5 doelgroeppeuters. Aantal kleuters in groep a: 11, waarvan 7 doelgroepkleuters. VVE-rapport 9753 + 9754 Onderzoeksdatum: 13 en 16 juli 2012 Pagina 3 van 8
2. HET TOTAALBEELD Het aangetroffen beeld van kwaliteit van VVE op peuterspeelzaal (PSZ) de en basisschool de is overwegend positief. inspectie heeft op de meeste indicatoren van de voorschoolse educatie voldoende kwaliteit aangetroffen. ze indicatoren liggen met name binnen de domeinen Condities, Pedagogisch klimaat, Educatief handelen en Zorg en Begeleiding. Vanwege de aanvullende VVE-scholing en certificering van de leidsters van de voor het VVE-programma is indicator A5.4 als een voorbeeld voor anderen benoemd. Het pedagogisch en educatief handelen van de leidsters en leerkrachten is op de meeste indicatoren positief gewaardeerd, waarbij ook de inzet en het enthousiasme van deze mensen een compliment verdient. inrichting van de ruimte behoeft op beide locaties versterking. verwachting is dat dit gerealiseerd wordt in de brede school. bouw van dit gebouw is begin juli 2012 begonnen. Eveneens is vastgesteld dat enkele indicatoren binnen andere domeinen versterking behoeven: Kwaliteitszorg, Ouderbeleid en de Doorgaande lijn. leidinggevenden herkennen het door de inspectie geschetste beeld. Dit feit en de nieuwe aanzetten ten aanzien van de kwaliteitszorg en een versterkte samenwerking binnen de nieuwe brede school vormen een gunstig perspectief voor de verdere ontwikkeling van de VVE. VVE-rapport 9753 + 9754 Onderzoeksdatum: 13 en 16 juli 2012 Pagina 4 van 8
3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Steenwijkerland A0.0 Samenwerking met voor/vroegschool A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3 A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie 3 getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Startblokken Schatkist A2 groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 3 A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor VVE? 2,5 jaar A5 Kwaliteit leidsters/leerkrachten A5.2 Alle leidsters/leerkrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5.3 Alle leidsters spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle leidsters zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 4 3 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan condities zijn op beide locaties in voldoende mate ingevuld. Op PSZ de werken twee pedagogisch medewerkers en een groepshulp. In de vroegschool zorgt een onderwijsassistent naast de leerkracht nog 3 dagen in de week voor extra ondersteuning. leidsters van de PSZ hebben een opleiding afgerond voor het VVE programma dat zij gebruiken. Daarnaast hebben zij een bijscholing gevolgd voor de taallijn. Indicator 5.4 is om die reden als voorbeeld voor anderen beoordeeld. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 2 2 B3 Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 2 3 B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 2 3 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind B7 Rekening houden met de thuistaal Het ouderbeleid gericht op VVE is herkenbaar in de informatie die de PSZ de ouders biedt over de ontwikkeling van hun kind. ze informatie wordt met name tijdens de inloop en de halfjaarlijkse oudergesprekken gegeven. ouders worden tevens frequent geïnformeerd over het themaaanbod. ouders met wie de inspectie gesproken heeft, geven aan tevreden te zijn over de betrokkenheid en de inzet van leidsters en leerkrachten. Ondanks de positieve reacties van ouders ligt er op het domein Ouders een aantal ontwikkelpunten, waaronder een specifiek op VVE gericht ouderbeleid met betrekking tot het beschrijven van de kenmerken van de ouderpopulatie (PSZ) en de specifieke doelen die op grond VVE-rapport 9753 + 9754 Onderzoeksdatum: 13 en 16 juli 2012 Pagina 5 van 8
hiervan worden geformuleerd. (PSZ en BS). participatie in VVE activiteiten vraagt op de PSZ om hernieuwde aandacht (B.5). Doelgerichte activiteiten, zoals bv. het boekenplan, zijn wat verwaterd. Dit geldt ook voor het regelmatig organiseren van relevante ouderactiviteiten op de PSZ (B6). Het percentage ouders dat bereikt wordt is momenteel gering. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 2 3 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol C2.2 leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend 2 2 C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden de hele 'dag' effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen Wat betreft het aanbod, het pedagogisch en het educatief handelen is er een overwegend identiek en positief beeld op de voor- en vroegschool. Binnen het aanbod is doelgericht aandacht voor de taalontwikkeling. Daarbij heeft de intern begeleider van de met hulp van een extern deskundige, het aanbod (Schatkist) aangepast voor de specifieke doelgroep. Dit heeft zij beschreven in een apart beleidsplan. Het pedagogisch handelen kenmerkt zich als duidelijk, in de zin van pedagogische grenzen stellend, en respectvol, waarbij ook aandacht is voor de ontwikkeling van de zelfstandigheid van de kinderen. leidsters en leerkrachten bevorderen de interactie tussen de kinderen en door actieve betrokkenheid wordt het spel en het leren verrijkt. Door terug te blikken op het spel wordt het aanpakgedrag ontwikkeld. inrichting van beide lokalen verdient enige aandacht (C2.5). Zo ontbreekt het aan echte materialen, bijvoorbeeld materialen uit de eigen cultuur. Ook de inrichting van verschillende hoeken kan worden versterkt. Daarbij geldt dat de peuterspeelzaal het huidige lokaal moet delen met volstrekt andere doelgroepen, als bijvoorbeeld een dartsvereniging. Hierdoor moet het lokaal wekelijks worden ontruimd en weer worden ingericht. Met de in gebruik name van de brede school zal, naar zeggen van de leidinggevenden, extra aandacht worden geschonken aan de inrichting van de ruimte. Een ander verbeterpunt is vastgesteld in het planmatig vastleggen van de differentiatie (PSZ). leidsters stemmen af op verschillen tussen leerlingen vanuit hun ervaring. Vooraf wordt dit niet vanuit doelen beschreven in bijvoorbeeld de dag- of weekplanning (C1.4). VVE-rapport 9753 + 9754 Onderzoeksdatum: 13 en 16 juli 2012 Pagina 6 van 8
D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1.3 evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden Zowel de peuterspeelzaal als de basisschool volgt regelmatig de brede ontwikkeling van hun kinderen met een observatie-instrument. Hoewel de gebruikte systematiek verschilt, zijn de einddoelen voor de PSZ afgestemd met de vroegschool. Peuters en kleuters die extra zorg nodig hebben krijgen deze planmatig aangeboden. Dit gebeurt zowel individueel als in kleine groepjes. Daarbij neemt de taalontwikkeling een prominente plek in. effecten van de hulp worden geëvalueerd waarna eventuele vervolgstappen worden beschreven. contacten met de externe zorgketen zijn adequaat en naar de mening van de zorgcoördinatoren laagdrempelig en functioneel. Startpunt bij de externe zorg is het KIK-overleg (Kind in de Kern). Dit is een zorgadviesteam waar de ouders ook deel van uit maken. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2 3 E3 voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen E4 voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties 2 2 verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie 2 2 E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken 2 3 Op de peuterspeelzaal wordt onder leiding van de VVE-coördinator regelmatig met elkaar gesproken over de kwaliteit van VVE. Thema s als zorg en begeleiding, ontluikende gecijferdheid en deskundigheidsbevordering hebben de afgelopen periode op de agenda gestaan. Er is echter geen cyclisch systeem waarmee de kwaliteit in kaart wordt gebracht (E2). Zowel het evalueren van de kwaliteit als het planmatig werken aan verbeteractiviteiten en de borging zijn nog verbeterpunten (E4, E5, E6). Op de basisschool is een start gemaakt met zo n cyclische benadering. Met behulp van een zelfevaluatie instrument evalueert de school sinds dit schooljaar specifiek de kwaliteit haar VVE. Daarbij worden ook de opbrengsten van de doelgroepkinderen betrokken. school heeft als beleidsvoornemen het formuleren van verbetermaatregelen en de borging van haar VVE-beleid in de planning van het komend opgenomen (E4, E5). VVE-rapport 9753 + 9754 Onderzoeksdatum: 13 en 16 juli 2012 Pagina 7 van 8
F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool F2 Er is concreet beleid om zoveel mogelijk kinderen te laten doorstromen naar een vroegschool F3 voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en de vroegschool zijn op elkaar afgestemd F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F6 manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op 2 2 elkaar afgestemd F7 interne begeleiding en zorg op de voor- en vroegschool zijn op elkaar afgestemd 2 2 VVE-coördinator is verantwoordelijk voor de coördinatie tussen de voor- en vroegscholen. Bij de overdracht staan de startdoelen voor 4-jarigen van de Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) centraal. ontwikkeling van de peuters wordt bij de warme overdracht besproken. Op basis van deze doelen vindt er ook overleg plaats over het aanbod en de te behandelen thema s (F4). Ook vindt afstemming plaats ten aanzien van het pedagogisch klimaat. Zo profileert de wijk zich als Kanjerwijk door gezamenlijk training te volgen ten aanzien van de sociaalemotionele ontwikkeling en het daarbij behorende aanbod (F5). Het overleg tussen de voor- en vroegscholen heeft nog niet geleid tot afstemming op het gebied van het ouderbeleid en de zorg en begeleiding. Dit is daarom als verbeterpunt aangemerkt (F6 en F7). G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 resultaten worden gemeten conform de gemeentelijk afspraken G2 resultaten zijn van voldoende niveau 3 G3 Verlengde kleuterperiode 3 Vanaf 2014 wordt in de Steenwijkerland met een gemeentelijke norm gewerkt. nvt 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. VVE-rapport 9753 + 9754 Onderzoeksdatum: 13 en 16 juli 2012 Pagina 8 van 8