BELEIDSPLAN IDENTITEIT MARIASCHOOL HOORN december 2006
BELEIDSPLAN IDENTITEIT MARIASCHOOL HOORN 2006. In het beleidsplan de volgende hoofdstukken: 1. Inleiding 2. Visie 3. Missie 4. Doelen 5. Onderwijsinhoud 6. Kwaliteitsbewaking 7. Slotwoord Hoofdstuk 1 Inleiding De afgelopen jaren is binnen het team van de Mariaschool een behoefte ontstaan aan duidelijkheid omtrent onze katholieke identiteit. Via de ouderenquête gaven ook ouders aan graag meer terug te zien van de katholieke grondslag van de school in het onderwijsaanbod. Van daaruit is het team een begeleidingstraject gestart met stichting Arkade. Diverse teamstudiedagen, teamvergaderingen en werkgroepbijeenkomsten hebben ertoe geleid, dat er nu een beleidsplan Identiteit ligt voor de komende jaren.
Hoofdstuk 2 Visie De Mariaschool is een school met een katholieke grondslag. Aan Maria, de moeder van Jezus, ontleent onze school haar naam. Een beeltenis van Maria is te vinden in de hal van onze school. De katholieke mensvisie en de katholieke waarden en tradities vormen het uitgangspunt voor onze identiteit en ons onderwijs. De volgende items zijn dan ook de uitgangspunten voor ons onderwijs. Het gaat om heel de mens. Niet één aspect van de mens is meer waard dan de ander. De mens is lichamelijk, emotioneel, zintuiglijk, rationeel en spiritueel, creatief en sociaal. Iedere mens krijgt talenten mee bij de geboorte. Ieder zijn of haar eigen hoeveelheid en samenstelling. En aan al deze aspecten en talenten willen wij (in de school) evenredig aandacht besteden, wil het kind de kans krijgen als mens te lukken en gelukkig te kunnen zijn. De mens is in principe goed. Dit goede willen wij voordoen. Doordat de mens niet goed is toegerust en uitgerust met kennis, vaardigheden of het goede voorbeeld heeft gezien is hij niet in staat geweest het goede te doen. De vrije wil van de mens laat hem de uiteindelijke keus wel of niet in de richting van het goede kiezen. De mens schiet op zo n moment te kort. Dat wil niet zeggen dat de mens niet verantwoordelijk zou zijn. Dat is hij nu juist wel en hij moet deze verantwoordelijkheid ook op zich nemen en steeds bij zich zelf onderzoeken hoe hij dingen heeft gedaan en of hij daarmee anderen niet heeft benadeeld. De mens mag ook rekenen op vergeving van de kant van de ander, wanneer hij zichzelf en de ander confronteert met zijn foute handelingen. En moet hij het weer goed zien te maken. De mens heeft een geheel eigen verantwoordelijkheid. De mens is uniek maar staat niet alleen. Hij is onderdeel van een groter geheel. Iedere mens is van waarde, omdat hij er is en niet om wat hij doet. Hij heeft echter wel de opdracht er het beste van te maken binnen de gegeven mogelijkheden en mee te werken aan het beter worden van de samenleving.
De mens heeft het leven gekregen. Het leven is een kostbaar geschenk, waarvoor hij dankbaar mag zijn. Ook het leven is in principe goed en daar mogen we blij mee zijn en dat mogen we vieren. God laat ons niet in de steek, dat lezen we terug in de verhalen in de bijbel en in het bijzonder die over het leven, lijden en sterven van Jezus. Niet alleen tijdens ons aardse leven maar zelfs in de dood en na de dood is er toekomst. In ons onderwijs zien we de uitgangspunten als volgt terug: Aandacht voor heel de mens: Wij vinden dat het niet goed is bij tijdgebrek steeds creatieve en spirituele onderdelen van het rooster te laten vallen. De mens is niet voornamelijk rationeel, maar ontwikkelt zich door denken, voelen en doen. Wij willen de kinderen een kans geven hun talenten te ontwikkelen, dus is er aandacht voor heel de mens. Waarden centraal: Door goede kennis en het ontwikkelen van vaardigheden en een voorbeeld van leerkrachten en ouders worden kinderen geroepen en in staat gesteld het goede te doen. Ook regels helpen daarbij mee, maar zijn er tot hulp om dat wat waardevol is te waarborgen. Mensen zijn deel van een groter geheel: Neem eigen verantwoordelijkheid maar geef ook verantwoordelijkheid. Wij willen de school open maken als deel van de gemeenschap in de wijk en als deel van de wereld. Wij leren kinderen ervaren dat zij er toe doen, als ze zich inzetten, ook al lijkt het een druppel op een gloeiende plaat. Het leven is een geschenk: Daarom willen wij het leven ook vieren. Wij staan stil bij het leven en vieren het gezamenlijk. Wij leren kinderen woorden en vaardigheden aan om te kunnen stil staan en te vieren, d.m.v. symboliek en blij te zijn met het leven, ook al is het soms niet eenvoudig.
Ieder mens is waardevol en in principe goed: Wij dragen dit uit naar kinderen en naar elkaar, zodat de kinderen zonder angst en in dialoog hun omgeving tegemoet kunnen treden. Wij willen de kinderen laten ervaren, dat fouten maken bij het leven hoort, maar dat vergeven daar ook bij hoort. De mens wordt mens in relatie met de ander en God: Tijdens de lessen wordt gesproken over God. We willen de kinderen laten ervaren, dat God en de mens partners zijn. Wij dragen uit, dat je nooit alleen bent of het alleen hoeft te doen. We hebben elkaar nodig in het leven. De volgende kernwaarden willen wij, als team van de Mariaschool, uitdragen: Zorgzaamheid Verwondering Plezier Erkenning/waardering Betrokkenheid Vertrouwen Kwaliteit In hoofdstuk vier wordt beschreven hoe deze kernwaarden worden vorm gegeven in onze school. Hoofdstuk 3 Missie Ons ultieme doel: Het team van de Mariaschool streeft naar een zo breed mogelijke ontwikkeling van ieder kind, zodat het kan uitgroeien tot een persoon, die in harmonie met zichzelf leeft en met zijn omgeving en zich gelukkig voelt. Het gaat om de verbinding. De relatie tussen jezelf, de ander en het spirituele.
Hoofdstuk 4 Doelen Bij een zo breed mogelijke ontwikkeling hoort het verwerkelijken van onze waarden met daarbij ook de religieuze ontwikkeling. Wij streven ernaar deze te bereiken, door te werken aan onderstaande waarden en doelen. Hieronder staat de uitwerking van onze kernwaarden: Zorgzaamheid Je werkt met anderen samen Je respecteert de grenzen van anderen Je zorgt voor jezelf en de ander Erkenning / waardering Je mag fouten maken Je mag je gevoelens tonen Je geeft anderen complimenten Je praat respectvol over anderen Je mag doen waar je goed in bent Betrokkenheid Je geeft je mening Je spreekt elkaar aan op ongewenst gedrag Je helpt en steunt elkaar Je staat open voor anderen Vertrouwen Je houdt je aan regels en afspraken Je mag risico s nemen Je mag kritiek geven Je mag hulp of advies vragen Kwaliteit; Je kunt je van anderen onderscheiden Je betrekt anderen bij beslissingen Je streeft naar verbetering Je bent consequent Je geeft het goede voorbeeld Je bent gericht op resultaat
Je staat open voor veranderingen Je deelt kennis Je neemt weloverwogen beslissingen Bovenstaande kernwaarden zijn voorwaarde voor de kernwaarde plezier. De omschrijving van verwondering vindt u terug bij de spirituele vaardigheden. Op systematische wijze willen we de volgende spirituele vaardigheden bij onze kinderen ontwikkelen: Verwondering Je kunt je laten verrassen door gewone dingen van het leven en de wereld. Je neemt tijd om stil te staan bij dingen die vanzelfsprekend lijken, maar bij nader inzien allerlei vragen oproepen. Je bent nieuwsgierig naar het bestaan van mensen en naar de samenhang van dingen. Je ontdekt ook dat jijzelf verrassend kunt zijn voor anderen. Verbondenheid Je weet je verbonden met heel de wereld, met mensen en met de natuur, in de breedte en in de diepte. Je voelt en neemt verantwoordelijkheid voor de wereld om je heen. Je kunt je zo laten raken door mensen en hun noden, dat je in beweging komt en doet wat je kunt voor recht en welzijn van mensen dichtbij en verderaf. Vertrouwen Je ziet het leven als een zinvolle opdracht. Je staat open voor wat goed en mooi is. Je houdt je hart open voor het leed wat je zelf en anderen overkomt en je houdt je ogen open voor wat goed en fout gaat in de wereld. Verbeelding Je leert de taal van beelden en symbolen verstaan en gebruiken. Voorwerpen, gebeurtenissen, verhalen en woorden kunnen tot de verbeelding spreken. Je oren en ogen leren de taal van beelden en symbolen waarin anderen hun verwondering uitdrukken. Ordenen Je kunt ordening aanbrengen in de wereld om je heen en je eigen ervaringen. Je kunt zelfstandig nadenken over wat in de wereld gebeurt, over opvattingen van anderen en ook over je eigen opvattingen.
Communicatie Je kunt met anderen delen wat je zelf in het leven ontdekt. Je staat open voor de rijkdom die anderen te bieden hebben. Dat vraagt om een ontwikkeld gevoel voor mensen en hun waarden, hun culturen en levensbeschouwingen. En ook om de gepaste woorden en sociale vaardigheid. Omgaan met traditie Je kunt traditionele gebruiken en opvattingen herkennen als uitingen van oorspronkelijke godsdienstige ervaringen. Als je kennismaakt met de rijkdom van geloofstradities kritisch bevragen of creatief voortzetten in eigen expressie en beleving. Vieringen. Het vieren in de school heeft de volgende doelen: Voelen: expressie van gevoelens, jezelf laten zien; Willen: vieren als uiting van de waarden die de school belangrijk vindt; Kunnen: sociale en communicatieve vaardigheden, iets durven te laten zien op een podium; Omgaan met tijd: gedenken en herdenken, vieringen als markeringspunten in de tijd; Saamhorigheid en gemeenschapsgevoel; het benadrukken van het gezamenlijke, ervaren van het samen vieren, onderdeel zijn van een geheel en ergens bij horen.
Hoofdstuk 5 Onderwijsinhoud Voor het vak godsdienst en levensbeschouwing worden de volgende methodes en werkvormen gehanteerd. De methode Hemel en Aarde. Vijf keer per schooljaar verschijnt er een katern van de methode Hemel en Aarde. Elk katern heeft een ander thema. Elk katern is als volgt opgebouwd: kunstplaat, inhoudsopgave, introductie, voorwerk voor de identiteitsbegeleider, ouderbrief, gedichten en gedachten, lesmateriaal, zes lessen per bouw meer over boeken, liedjes, suggesties voor bijbelverhalen. In de lessen levensbeschouwing is er aandacht voor de volgende onderwerpen: - Sint Maarten, Sinterklaas, Advent, Kerst, Driekoningen, Carnaval, Vasten, Witte Donderdag, Goede Vrijdag, Pasen, Pinksteren en Hemelvaart. - Sacramenten en symbolen in de kerk; dopen, communie, vormsel, trouwen en rouwen. - Wereldgodsdiensten; globale kennis van de inhouden, verschillen en overeenkomsten. Vieringen. Twee keer per jaar is er een gezamenlijke viering. Een kerstviering en een paasviering. Daarnaast zijn er elk jaar een aantal groepen van onze school die meedoen aan de Palmpasenviering. De methode Hemel en Aarde geeft suggesties voor de invulling van een viering. Een viering is gebaseerd op drie bouwstenen; het thema, het verhaal en het symbool. Het thema; Essentieel voor een goede viering is dat iedereen weet wat er eigenlijk gevierd wordt. Niet alleen tijdens de viering maar zeker ook tijdens de voorbereiding ervan. Daarom moet het thema aan het begin van alles goed worden afgebakend,
zodat er door iedereen in dezelfde richting kan worden nagedacht. Dan is het zoeken naar materiaal dat tijdens de viering kan worden gebruikt makkelijker en efficiënter. Het verhaal; Het bindende element voor de gehele viering is altijd het verhaal. Zonder een verhaal geeft een viering geen mogelijkheid tot inleven en zich thuis voelen bij wat er gebeurt. Eigenlijk is een viering zonder verhaal niet denkbaar, dan heeft de viering geen hart. Het symbool; Het symbool is het beeldende element van de viering. Door middel van symbolen kan het verhaal behalve door te horen, ook nog op andere manieren worden beleefd. Een symbool geeft de mogelijkheid tot zien, proeven, ruiken, aanraken. Zo worden alle zintuigen van het kind geprikkeld en is de mogelijkheid tot inleven optimaal voor de gehele schoolpopulatie. Tijdens het voorbereiden van een viering zijn behalve de drie bouwstenen nog een tweetal aandachtspunten waarmee men rekening moet houden: Een goede verhouding tussen verbale en andere elementen Het zijn de niet verbale elementen die vaak als eerste worden geschrapt onder invloed van tijdsdruk. Dat is logisch, maar toch moet een goed evenwicht niet uit het oog worden verloren. De viering wordt anders tot een grote regen van woorden en men kan zich afvragen of er op zo n manier wel gevierd kan worden. Een goede evenwichtige rolverdeling Hoewel de leerlingen natuurlijk een heel belangrijke plaats hebben tijdens de viering, moet dat toch niet tot elke prijs worden doorgevoerd. Niet altijd hoeven alle groepen aan bod te komen om toch de aandacht van iedereen bij de viering te houden. Het kan leiden tot een toneel - optreden van leerlingen, wanneer er een rol aan een leerling wordt gegeven, zonder echte inhoud. Samen zingen of bewegen kan de betrokkenheid van de leerlingen soms beter verhogen, dan het optreden van een klasgenoot. Het voorbeeldgedrag van de leerkracht is hierbij van grote invloed.
Het vertrekpunt om een viering voor te bereiden kan één van de drie bouwstenen zijn: een (kerkelijk)feest, een verjaardag, een jubileum of een andere gebeurtenis. Dan vraag je je af wat gebeurt er op deze dag, bij deze gelegenheid? een verhaal of gedicht. Dan vraag je je af, wat is het in dit verhaal, dat ik erdoor geboeid ben? een object, waarvan je zegt daar wil ik iets mee doen. Een souvenir of een waardevol bezit. Dan vraag je je af, wat doet dit object mij nu precies en waar zou dat door komen? Wat wil ik nu eigenlijk laten ervaren, als ik dit gebruik in een viering? Hoofdstuk 6 Kwaliteitsbewaking De kwaliteitskaart Levensbeschouwelijke Identiteit wordt als volgt omschreven: De katholieke identiteit van de school is zichtbaar in het gegeven onderwijs, in het handelen van het personeel, in de omgang met elkaar en in het curriculum. De volgende gedragsindicatoren worden hierbij gehanteerd met de daarbij behorende kernkwaliteiten. Indicatoren: 1.1.1 De leraren kennen en respecteren de Katholieke grondslag van de school 1.1.2 De leraren werken zo veel mogelijk vanuit de Katholieke grondslag van de school 1.1.3 De school heeft haar visie op de katholieke identiteit helder geëxpliciteerd 1.1.4 De leraren laten zich, voor wat betreft de omgang met elkaar en de leerlingen, inspireren door de Katholieke mensvisie en waarden 1.1.5 De leraren besteden in hun lessen aandacht aan bijbelverhalen 1.1.6 De leraren geven levensbeschouwelijk en godsdienstig onderwijs 1.1.7 De leraren houden in hun onderwijs rekening met de uniciteit van het kind 1.1.8 De leraren besteden dagelijks aandacht aan het elkaar ontmoeten (gemeenschap)
1.1.9 De school besteedt expliciet aandacht aan vieringen 1.1.10 De school verbindt haar levensbeschouwelijke identiteit aan een pedagogische visie 1.1.1 De school heeft haar grondslag beschreven in het schoolplan De school heeft haar grondslag beschreven in de schoolgids De grondslag van de school komt expliciet aan de orde in sollicitatiegesprekken De leraren handelen conform de grondslag van de school De leraren nemen actief deel aan overleg over de identiteit van de school, in vergaderingen, studiemomenten en voorbereidingen van vieringen. 1.1.2 De grondslag van de school is vertaald naar een missie De grondslag van de school is vertaald in de beschreven visie(s) De leraren werken vanuit de missie en de visie De grondslag van de school wordt regelmatig besproken De school bespreekt een keer per vier jaar of de missie en/of visie moet worden aangepast 1.1.3 De levensbeschouwelijke visie staat vermeld in de schoolgids De levensbeschouwelijke visie staat vermeld in het schoolplan De levensbeschouwelijke visie is vertaald in concrete doelen 1.1.4 De school stelt het ontmoeten centraal De school zoekt naar mogelijkheden om de gemeenschap te versterken De school creëert ontmoetingsmomenten tussen team, leraren, kinderen en ouders De ontmoetingsmomenten kenmerken zich door respect voor elkaar De leraren streven naar een houding van respect en aandacht De leraren streven naar communicatie met het accent op luisteren 1.1.5 De leraren zijn zich bewust van hun normen en waarden De leraren beseffen dat informatie waardengebonden is De leraren laten zich niet leiden voor vooroordelen De leraren zetten zich bewust in voor achtergestelden en kansarme groepen, zichtbaar in acties voor Unicef, Novib en Meisjesstad.
De leraren werken vanuit een zevental waarden Normen en waarden komen aan de orde bij Bijbelverhalen Normen en waarden komen aan de orde in de gesprekken met de kinderen De school besteedt aandacht aan de waarden vanuit de Katholieke traditie 1.1.6 De school gebruikt een methode voor levensbeschouwelijk onderwijs 1.1.7 De leraren houden in hun onderwijs rekening met de aard van het individuele kind De leraren houden in hun onderwijs rekening met de aanleg van het individuele kind De leraren houden in hun onderwijs rekening met het tempo van het individuele kind De leraren houden in hun onderwijs rekening met het ontwikkelingsniveau van het individuele kind 1.1.8 Iedere dag is er een moment van bezinning: gedicht, gedachte, lied, verhaal of gesprek De leraren gaan in gesprek met de kinderen over het verhaal 1.1.9 De school organiseert (gezamenlijke) openingen/sluitingen De school organiseert een bijeenkomst in het kader van Kerst De school organiseert een bijeenkomst in het kader van Pasen In de klassen wordt aandacht besteed aan de Christelijke feestdagen In de klassen wordt aandacht besteed aan de religieuze feestdagen 1.1.10 De school hecht veel waarde aan een positief klimaat De school hecht veel waarde aan een veilig klimaat De school hecht veel waarde aan de zelfstandigheid van leerlingen (kiezen in vrijheid) De school hecht veel waarde aan het respectvol omgaan met elkaar De school hecht veel waarde aan het aansluiten op de mogelijkheden van het kind
Hoofdstuk 6 Partners van de school Op de eerste plaats zijn de ouders de partners van de school. De communicatie met de ouders over onderwijsinhoud en beleid verloopt via de Medezeggenschapsraad, de Ouderraad, de ouderenquête en formele en informele gesprekken, zoals voortgangsgesprekken en de koffie-ochtenden. Daarnaast is de parochie Hoorn een partner van de school. In samenwerking met de parochie Hoorn wordt de kerstviering in de Koepelkerk georganiseerd, zijn er rondleidingen in de Koepelkerk en wordt er via de nieuwsbrief van de school informatie gegeven over de gezinsvieringen. Tot slot is Stichting Arkade partner van onze school als het gaat om begeleiding van onderwijsinhoud en beleid ten aanzien van levensbeschouwelijk onderwijs. Hoofdstuk 7 Inrichting van de school De beeltenis van Maria in de hal van onze school is het object, dat de identiteit van de school verbeeldt. De thema s van Hemel en Aarde zijn zichtbaar in aankleding van de lokalen en aanwezige materialen. Tijdens de katholieke feestdagen is er tijdelijke aankleding van de gehele school, in de sfeer van het betreffende feest, bijvoorbeeld de adventskrans en de paastak. Hoofdstuk 8 Slotwoord Met dit beleidsstuk hopen wij een duidelijk beeld te geven van de identiteit van de Mariaschool. Het team van de Mariaschool zet zich in, om dit beleid goed uit te voeren, te evalueren en aan te passen indien nodig. Op deze manier denken wij de kinderen te begeleiden in hun ontwikkeling, zodat zij opgroeien tot zelfbewuste en gelukkige mensen. Dit beleidsstuk is tot stand gekomen met medewerking van Wim Wever, identiteitsbegeleider van Arkade, de werkgroep Identiteit van de Mariaschool, het team van de Mariaschool en de leden van de Medezeggensschapsraad en de Ouderraad. Aan een ieder hartelijk dank hiervoor. Daniëlle Rood directeur Mariaschool. December 2006.