KIJKWIJZER VOOR PAV-BUNDELS Inleiding Uitgeverijen brengen heel wat publicaties op de markt die nuttig kunnen zijn voor leraren PAV en hun leerlingen. Daarnaast verkiezen veel leraren om volledig of gedeeltelijk te werken met zelf gemaakte bundels. Anderen tenslotte ontlenen bundels van collega s. Vaak zal het nodig zijn om het materiaal aan te passen door: - leerinhouden toe te voegen, - eigen opdrachten en actieve werkvormen in te passen - en/of bepaalde onderdelen te herschrijven of bewust weg te laten. Dit is nodig, omdat de bundel in de aangeboden vorm niet (helemaal) aangepast is - aan de actualiteit of - aan het niveau, - aan de interesse, - aan de groeilijnen van de eigen leerlingen. Liever dan uitspraken te doen over de kwaliteit van iedere afzonderlijke themabundel, willen de vakbegeleiders PAV de leraren een Kijkwijzer aanbieden. Met deze kijkwijzer kunnen leraren zelf aan de slag: door het analyseren van de eigen bundels, die van andere collega s en/of uitgeverijen komen zij zelf tot een kwalitatieve beoordeling. Hét perfecte project bestaat wellicht niet; aan iedere bundel kan wat veranderd worden. Toch moeten we vooral niet overhaast reageren. Het komt erop aan om de noodzakelijke verbeterpunten te selecteren. Deze verbeterpunten komen haarscherp in beeld, wanneer de kijkwijzer, het leerplan en het jaarplan naast elkaar gelegd worden. De vakbegeleiding dankt de lerarenopleiding PAV van de Karel de Grote Hogeschool voor haar medewerking aan dit opzet.
KIJKWIJZER VOOR PAV-BUNDELS 1. Volledigheid van de uitgave Waaruit bestaat dit project? ja neen Werkbladen voor de leerlingen/leerlingenbundel Verbetersleutel Didactische lerarenhandleiding/draaiboek Bijlagen met (thematische) achtergrondinformatie Uitbreidings- en remediëringsmateriaal Ondersteunende media/bronnen Toegang tot website voor updates Andere 2. Vormelijke en uiterlijke kenmerken van de leerlingenbundel: De vormgeving is uitnodigend. De lay-out is aangenaam. De lay-out is functioneel (vb. gebruik van betekenisvolle pictogrammen) Er is een gebruiksvriendelijke inhoudstafel. De structuur is duidelijk en doordacht. Het taalgebruik is helder. Het taalgebruik is aangepast aan de taalvaardigheid van onze leerlingen. Er zijn voldoende illustraties. De illustraties zijn functioneel. Er is sprake van een evenwichtige verdeling van tekst, tekeningen, illustraties, grafieken, Het aantal blz.is aanvaardbaar.
3. Leerplandoelstellingen De leerlingen zijn op de hoogte van de doelen. De doelen zijn realistisch haalbaar. De doelen zijn duidelijk en concreet. De doelen streven weerbaarheid na. De doelen zijn functioneel. Het project traint vaardigheden. Het project traint leervaardigheden (leren leren) Het project stelt eisen qua attitudes. Er is een gezond evenwicht tussen de verschillende vaardigheidsclusters. Het project is middel en geen doel. 4. Thematische leerinhouden Het thema heeft een motiverende insteek. De leerinhouden sluiten aan bij de leefwereld van de leerling. Het thema is interessant. Het thema wordt benaderd vanuit levensechte contexten. De leerinhouden verhogen de weerbaarheid. Het thema biedt functionele leerinhouden. Het thema/project heeft een aanvaardbare tijdsduur. Het thema is op dit moment actueel. Het thematisch materiaal is up to date. Er is aandacht voor fictie.
5. Werkvormen Er is voldoende variatie aan werkvormen. Het project bevordert zelfstandig leren en werken. De werkvormen ondersteunen de integratiegedachte. Er zijn interactieve werkvormen aanwezig. Er zijn groepsopdrachten voorzien. Er wordt gewerkt met authentiek materiaal. Er zijn directe ontmoetingen tussen de leerling en de samenleving (uitstappen, ontmoetingen, bezoeken, ) Er is aandacht voor differentiatie. Er worden verschillende leerstijlen aangesproken. Er zijn educatieve/informatieve spelvormen. De werkvormen zijn realistisch qua klasmanagement. De opdrachten/oefeningen zijn uitdagend en motiverend. De opdrachten sluiten op natuurlijke wijze aan bij het thema. 6. Instructie en evaluatie Er is een overzicht van wat leerlingen moeten kunnen en kennen. De instructietaal is aangepast aan de doelgroep. Er zijn duidelijke instructies, instructiekaarten, stappenplannen, hulplijnen, oplossingsplannen, Er is aandacht voor reflectie op het leerproces. (procesevaluatie) Er zijn (zelf)evaluatieformulieren (criteria) opgenomen. Er is voldoende variatie in de wijze van evalueren. Er is aandacht voor alternatieve vormen van evaluatie. Er is aandacht voor evaluatie van attitudes.
7. Vanuit enkele fundamentele PAV-principes. De bundel draagt bij tot het realiseren van de individuele persoonlijkheidsontwikkeling. De bundel streeft weerbaarheid na. De bundel heeft oog voor relevante sociale vorming. De bundel verhoogt de interesse van leerlingen voor en hun inzicht in mens en maatschappij. Er is aandacht voor differentiatie. Het ingezette materiaal is authentiek. De bundel integreert inhouden. De bundel verhoogt het strategisch handelen. 8. Taalrijk PAV Een vlotte taalbeheersing is hét instrument bij uitstek om te leren en om functioneel te communiceren. Daarom nemen wij dit item op in een aparte rubriek. De bundel bevat een aantal specifieke taaldoelen. In de bundel wordt er naast de specifieke woordenschat van het thema ook aandacht besteed aan vaktaal, instructietaal en schooltaal. De woordenschatverwerving gebeurt in 4 fasen: activeren van de voorkennis, betekenis geven, inoefenen, controleren. In de bundel is er aandacht voor leesstrategieën. De bundel bevat schrijf- en/of spreekkaders. De bundel stuurt aan op interactie tussen leerlingen met het oog op taalbevordering. Bijsturingsacties bij invoering van dit thema