blad voor verbazend interessante persoonlijkheden Afgiftekantoor: Antwerpen X, P808382, BC30941 Een brede school staat niet alleen Samenwerken met de buurt De school als dienstverlener dossier scholenbouw Geen muren, geen grenzen allemaal buren en unieke mensen jaargang 2 - nr.9 - maart 2010 (driemaandelijks maart - april - mei 2010)
editoriaal Editoriaal Brede School: een smeltkroes van kansen Scholen hebben altijd al een brede rol in de samenleving gespeeld. Deze rol vertaalde zich tot voor kort in spontane initiatieven. Zoals het organiseren van voor- en naschoolse kinderopvang, het openstellen van de infrastructuur voor lokale verenigingen, samenwerken met partners om kansarme groepen meer kansen te geven, De komst van de Brede School geeft aan al deze initiatieven een gestructureerd, duurzaam en doelgericht karakter. In de Brede School ontmoeten verschillende partners elkaar die een gemeenschappelijk doel hebben: de brede ontwikkeling van kinderen, jongeren en volwassenen, op school en in de vrije tijd. Het GO! kan zich helemaal vinden in dit collectieve streven naar een leeromgeving waar iedereen zich goed voelt en zich maximaal kan ontwikkelen. Daarom voeren we in dit nummer een hartverwarmend pleidooi voor de ontwikkeling van onze scholen naar een Brede School. Een proces waar we samen met onze partners werk van willen maken. Wij in het GO! zijn ervan overtuigd dat onderwijs het beste middel is om kinderen een kans te geven vooruit te komen in het leven. Maar enkel door een nauwe samenwerking kan de Brede School uitgroeien tot een samenhangend netwerk van toegankelijke en kwalitatieve voorzieningen voor kinderen, jongeren, het gezin en de lokale gemeenschap. De eerste brede scholen ontstonden uit de wil om werk te maken van kansbevordering voor kansarme groepen. Door een multidimensionele aanpak met andere betrokkenen kan je een aantal hindernissen wegnemen en zo de leerkansen van deze leerlingen optimaliseren. De Brede School voldoet tegelijkertijd aan de behoeften van ouders en samenleving. Door haar aanbod te verrijken kan de school inspelen op de toenemende vraag naar kinderopvang. Door van de opvang een zinvolle vrijetijdsbesteding te maken kan ze extra educatieve ontplooiingskansen creëren. De samenwerking met verschillende sectoren stelt het GO! in staat om de partners wederzijds te versterken en de kwaliteit van de eigen werking te verhogen. Deze open houding vergroot ook de positieve uitstraling van ons onderwijsnet. Het hoeft niet altijd om grootse prestigeprojecten te gaan. Het belangrijkste is dat de school samenwerkt met externe partners en zo meehelpt de werking van lokale partnerorganisaties te verstevigen en te verdiepen. De Brede School sluit aan op onze visie over onderwijs, leren en school. Met een brede aanpak speelt de school op een organische manier in op ontwikkelingen en veranderingen in onze samenleving. Oog voor diversiteit, verbinding en participatie staan daarbij centraal. Samen met de scholen en diverse partners wil het GO! van elke school een Brede School maken, voor àlle kinderen en àlle ouders. Meer dan enkel kennis over te brengen wil de Brede School een plek zijn waar verschillende culturen, generaties en bewonersgroepen elkaar ontmoeten en de handen in elkaar slaan om werk te maken van levenslang en levensbreed leren. In dit magazine komen enkele inspirerende bredeschoolprojecten binnen het GO! aan bod. Veel leesplezier! Raymonda Verdyck afgevaardigd bestuurder 2
Inhoud 04 30 12 34 02 Editoriaal Raymonda Verdyck 04 onder begeleiding Kinderopvang in Aalter FitClass in Westerlo De rol van de Pedagogische begeleidingsdienst Steunpunt Diversiteit en Leren Wat gebeurt er over de grens? De weg naar succes 12 hart van de buurt Rol van de gemeenten Brussel in UitBREEDing Geen taalperikelen in Ronse Alle blokjes passen in De Puzzel Piazza voor iedereen Samenlevingsopbouw Gent 19 Dossier Scholenbouw 30 Gelijke kansen voor iedereen. Ouders doen wonderen in Genk Brede School Tielt KA Hoboken bouwt aan kritische geest column 33 estafette voor talent Samenwerking tussen sectoren. 34 KTA Sint-Michiels verwent ouderen Onthaalouders in KTA Dendermonde Het Paradijs in de Kempen Een nest wordt een web 19 Lucrèce Eeckhout, Etienne De Loor & Linda Verbeke namen deel aan onze lezersenquête en winnen een Bongobon Pittoresk Logeren 2010. Dit tijdschrift is een uitgave van het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Communicatiedienst, Alhambragebouw, Emile Jacqmainlaan 20, 1000 Brussel tel. 02 790 93 00, Fax: 02 790 95 06 Frequentie: GO! & co verschijnt viermaal per jaar Oplage: 41.000 exemplaren Info: huismagazine@g-o.be Je vindt GO! & co ook op www.g-o.be/communicatie Redactiecomité: Hélène De Keyser, Luc De Man, Koen Denolf, Nadine Libens, An-Sofie Van Den Noortgate, Ann Van Driessche, Willem-Jan van Ekert, Luc Van Gasse, Cynthia Vanhee, Raymonda Verdyck. Werkten mee aan dit nummer: Femke Coopmans, Edwin De Ceukelaire, Wilfried De Rijck, Eva Hugaerts, Fons Leroy, Steunpunt Diversiteit en Leren, Thea Swierstra, Barbara Vandenbussche, Redactie en vormgeving: Het Salon - www.het-salon.be Fotografie: Thomas De Boever, Michiel De Cleene Verantwoordelijke uitgever: Raymonda Verdyck, afgevaardigd bestuurder Emile Jacqmainlaan 20, 1000 Brussel Reclameregie: Media Surplus - tel. 0497 48 15 17
4 onder begeleiding
Een brede school staat niet alleen Sommige brede scholen groeien spontaan. Andere scholen ontpoppen zich tot Brede School door een vraag van buitenaf. Dat proces verloopt niet volgens vastgelegde regels. En er komt heel wat bij kijken. Maar laat je als school zeker niet afschrikken om in dit boeiende verhaal mee te stappen. Kinderopvang in Aalter Onze leraren hebben opnieuw meer vrije tijd In 2001 nam de gemeente Aalter het initiatief om alle kinderopvang in Aalter en deelgemeenten samen te brengen in een gestructureerd netwerk. Een kleine tien jaar later loopt de kinderopvang gesmeerd en van een tekort aan plaatsen hebben ze hier nog nooit gehoord. Samen met zes vrije scholen stapte basisschool De Beuk Aalter van het GO! in dit netoverschrijdende initiatief. Onze school organiseerde al sinds 97 voor- en naschoolse opvang, maar dat was eigenlijk niet officieel geregeld en gebeurde op vrijwillige basis. Toen de gemeente het idee lanceerde om de kinderopvang in Aalter te structureren en te organiseren, zagen we dat meteen zitten. Zo kregen onze leraren die de opvang verzorgden opnieuw meer vrije tijd, licht directeur Stephanie Willems toe. De gemeente huurde onze oude sporthal en richtte die opnieuw in, aangepast aan de strenge normen van Kind & Gezin. De gemeente zorgt voor het opvangpersoneel en de coördinatie. Deze opvang gebeurt wel op mijn domein, maar dat is tegelijk een gigantisch voordeel. De kinderen kunnen op dezelfde locatie blijven. Onze school werkt ook heel goed samen met het personeel van de opvang en grote speeltoestellen kopen we gezamenlijk aan. Als de school dicht is door een pedagogische studiedag blijft de opvang de hele dag open. Om de twee maanden werken we hier op school rond een sociale vaardigheid. Op dat moment staat die ook in de opvang in de kijker. Stephanie licht nog andere positieve gevolgen van dit initiatief toe. De kinderen van één van de twee gemeentelijke coördinatoren zijn zelfs overgestapt van het vrije net naar het GO!. Haar bewuste keuze voor onze visie is in een landelijke gemeente als Aalter helaas nog altijd heel gedurfd. Maar ik merk wel dat we dankzij haar beslissing en door de aanwezigheid van een gemeentelijke opvangdienst op ons schoolterrein beter scoren bij de bevolking. De vooroordelen tegenover ons net beginnen naar de achtergrond te verdwijnen. Het is wel nog te vroeg om dit al vertaald te zien in een stijgend leerlingenaantal, maar wie weet? De Beuk heeft zich ondertussen nog meer verbreed. Een aantal lokale sportverenigingen maakt nu ook gebruik van onze nieuwe sporthal. Zo creëren we nieuwe banden met leden van de gemeenschap, die het GO! zo ook beter leren kennen. De huurprijs die we hen aanrekenen storten we door aan de Scholengroep. Een deel gaat in de pot voor de energiekosten en een deel gaat naar de school die de infrastructuur ter beschikking stelt. BS De Beuk Aalter Stationsstraat 128, 9880 Aalter tel. 09 374 42 77 e-mail: basisschool@debeuk.be web: www.debeuk.be 5
onder begeleiding FitClass in Westerlo Vanuit de school de hele regio gezond maken Welke school droomt niet van een eigen fitnessruimte, uitgerust met state-of-the-art fitnesstoestellen, én met een persoonlijke begeleiding? Het lijkt zo weggelopen uit een glamoureuze Amerikaanse tienerserie, maar op het KTA De Beeltjens Westerlo werd deze droom werkelijkheid. Vzw FitClass België kreeg van de school een lokaal ter beschikking. Leerlingen kunnen nu overdag een uurtje de examenstress wegsporten, na de schooluren is iedereen er welkom, ouders van de leerlingen op kop. Met dit initiatief hoopt de vzw mensen opnieuw te leren bewegen met plezier. Initiatiefnemer Yves Van Craenenbroeck legt uit. In 2003 richtten we de eerste FitClass op een Vlaamse school in. Alarmerende onderzoeken over de erbarmelijke fysieke conditie van de Vlaamse jongeren lagen aan de basis van dit privé-initiatief. Door het aanbieden van de juiste infrastructuur en methodiek aan de scholen willen we de jeugd sensibiliseren. Sport is plezant is onze belangrijkste boodschap. Door de massale respons van de scholen op ons initiatief riepen we de FitClass School Challenge, georganiseerd door vzw Sporta, in het leven. Dit is de eerste stap in hun evolutie naar een Brede School. Scholen die actief meewerken aan het promoten en communiceren over deze actie, zowel binnen als buiten de school, kunnen een volledig uitgeruste FitClass cadeau krijgen op school. De toestellen krijgen ze gratis ter beschikking, de onderhoudskosten voor het lokaal draagt de school zelf. Een bijkomende voorwaarde voor het inrichten van de FitClass is dat volwassenen er na de schooluren gebruik van moeten kunnen maken. Ondertussen zijn er 18 FitClasscentra met een capaciteit tot 1200 leerlingen en 500 externe bezoekers per centrum. We willen deze 18 centra uitbreiden naar 100, licht Yves de ambities van de vzw toe. Met het GO! als geprivilegieerde partner want tot dusver verliep de samenwerking met GO! scholen heel vlot en enthousiast. Dit partnerschap is een schitterend voorbeeld van publiek-private samenwerking zonder de problemen van een PPS. Het leuke is dat onze sensibilisering in verschillende richtingen werkt: ouders maken via hun kinderen kennis met ons initiatief en maken zo de klik om ook zelf opnieuw te gaan sporten. Vanuit de school willen we de hele regio gezond maken. Maar niet elke school beschikt over een geschikte ruimte voor zo n FitClass. Dat hoeft niet te betekenen dat de school niet kan meegaan in dit project. We willen geen 2 FitClassen per gemeente inrichten, dat zou leiden tot nodeloze concurrentie. Als er verschillende scholen uit dezelfde gemeente in aanmerking komen voor een FitClass zullen we hen samenbrengen in één FitClass, die we bijvoorbeeld centraliseren in de gemeentelijke sporthal. Op die manier wint elke school, ongeacht het net. Alle gegevens rond conditieniveau, trainingsresultaat en dergelijke worden op een centrale database verzameld en op dit moment onderzocht door Vrije Universiteit Brussel. Zo kan de invloed van meer en verantwoord bewegen gemeten en onderzocht worden. KTA De Beeltjens Westerlo Spikdorenveld 22, 2260 Westerlo tel. 014 53 86 53 e-mail: ktawesterlo@debeeltjens.be web: www.debeeltjens.be/kta Meer info: www.fitclass.be www.schoolchallenge.be 6
Ook binnen het GO! sta je niet alleen De afdeling Infrastructuur van het GO! adviseert en ondersteunt scholen bij de bouw van hun Brede School. Ook de Pedagogische begeleidingsdienst draagt zijn steentje bij tot de ontwikkeling van bredeschoolprojecten. Wilfried De Rijck licht toe. De Pedagogische begeleidingsdienst houdt zich bezig met het pedagogische en didactische luik, met de schoolorganisatie. We werken bij deze projecten nauw samen met de afdeling Infrastructuur. Beide aspecten gaan immers hand in hand bij het opstarten van een geslaagde Brede School of een bredeschoolproject. In de loop van vorig schooljaar bezocht ik met Edwin De Ceukelaire van de afdeling Infrastructuur 7 projecten in het kader van bredescholenbouw in het GO!. Ik ging na of deze projecten inhoudelijk onderbouwd waren. Twee projecten sprongen eruit: BS De Groene Parel in Sint-Pieters-Leeuw en de Dagpauwoogschool in Koningshooikt. Hun project steunde op een goed onderbouwde visie en een ruime combinatie van functies. Zij krijgen nu de unieke kans om zich helemaal tot nieuwe Brede School te ontwikkelen. In vele andere GO! scholen lopen op dit moment al bredeschoolinitiatieven en ook zij kunnen steun krijgen van ons als ze dat vragen. Wat kan de Pedagogische begeleidingsdienst doen? Wij hebben vooral een ondersteunende en adviserende rol. In eerste instantie maken we voor de school een omgevingsanalyse die de beginsituatie in kaart brengt. We gaan na welke behoeften leven bij de school, de ouders, de leerlingen en de buurt en kijken hoe de school hierop kan inspelen. Het begrip Brede School is zeer ruim en dus leven er binnen de scholen zeer diverse behoeften. Wij zijn er om deze, samen met de school, in kaart te brengen. We proberen te antwoorden op de vraag: Welke Brede School willen we zijn? en dan ontwikkelen we in samenspraak met de school de doelen. Scholen kunnen hierbij vaak hulp gebruiken. Niet elke school streeft hetzelfde doel na en het is aan de school om uit te maken welk specifiek doel zij wil bereiken: kansarmoede bestrijden of gelijke kansen creeren, voor- en naschoolse opvang of kinderopvang verzorgen, zich profileren als hart van de wijk, infrastructuur beter gebruiken, enz. Vervolgens ontwikkelen we een actieplan en kijken we wie welke rol opneemt. Een goede samenwerking heeft een grote impact op de slaagkansen. Zit het actieplan snor, dan kunnen we effectief een leerprogramma voor de leerlingen opstellen met activiteiten, enz. En dan is er uiteraard ook nog het kostenplaatje dat we samen bekijken. Pas na al deze stappen volgt de uitvoering. Bij elke fase van het proces zijn wij er om de school te begeleiden. Als ze hulp vragen, staan wij voor ze klaar. Systeembegeleiding Secundair onderwijs Pedagogische begeleidingsdienst e-mail: wilfried.de.rijck@g-o.be 7
Onder begeleiding Nood aan een duurzame basis Annelies Joos van het Steunpunt Diversiteit en Leren Het Steunpunt Gelijke Kansen heeft de afgelopen jaren diverse proefprojecten rond verschillende thema s vanuit het onderwijs ondersteund en opgevolgd. Op basis van hun ervaringen stelt het op dit moment een eindrapport op met advies voor het beleid. Het is nog wat afwachten tot de nieuwe opdracht wordt vastgelegd, maar dat onze steunende rol blijft, ligt al vast, zegt Annelies Joos van het Steunpunt Diversiteit en Leren. In opdracht van de minister van Onderwijs ondersteunt het de ontwikkeling van de Brede School verder nadat het Steunpunt Gelijke Kansen begin dit jaar werd stopgezet. Samen met het beleid denken we mee over de verdere vormgeving op beleidsniveau, terwijl we ook steun bieden aan concrete projecten. De Brede School is een breed gedragen verhaal, waar ook cultuur, jeugd, sport en welzijn bij betrokken worden. Zij kunnen steunen op onze expertise en materiaal dat we ontwikkelen. Advies krijgen Op basis van de proefprojecten van de afgelopen drie jaar kan Annelies Joos advies geven om de Brede School voort te zetten. We merkten bijvoorbeeld dat de benadering altijd erg projectmatig was. Voor een meer structureel resultaat zou men eigenlijk los moeten komen van die projectwerking en de Brede School beleidsmatig een plaats geven. Zo n school vraagt veel tijd en energie van een groep partners uit verschillende sectoren, die samen moeten werken aan een complexe materie op lange termijn. Daarom is een duurzame basis nodig, zodat je voldoende tijd en fundament hebt om de dingen uit te bouwen. Annelies Joos vindt het ook cruciaal dat men in een coördinatiefunctie voorziet om het samenwerkingsverband te realiseren. Dit is niet verplicht, maar eigenlijk kan je hier niet buiten. Voor een project waar veel tijd in kruipt en waar verschillende partners elkaar vertrouwen moeten geven, heb je een coördinator nodig die een verbindende rol speelt, praktische dingen ondersteunt, het doel bewaakt en de mensen aanstuurt. Financiering De proefprojecten rond de Brede School werden rechtstreeks gefinancierd vanuit het departement Onderwijs, maar in de toekomst zouden steden en gemeenten hier ook meer bij betrokken moeten kunnen worden. Thema s als jeugd en cultuur worden al vaker lokaal ingevuld; ook een Brede School zal hier niet buiten kunnen. Tot slot mag men binnen de projecten de maatschappelijke relevantie ervan niet uit het oog verliezen. Dat kan door na te gaan wat de noden en kansen zijn binnen de lokale context, om daar dan op in te spelen. Er is geen model voor heel Vlaanderen. Wel ontwikkelden we een referentiekader Brede School dat de contouren van de werking aangeeft: doelen, inhoud en organisatie van de Brede School. Dat kan verder lokaal worden ingevuld. Op die manier krijg je een meerwaarde voor kinderen en jongeren, maar evenzeer voor de verschillende partnerorganisaties. Alle informatie en materialen die voortkwamen uit de opvolging van de proefprojecten Brede School kan je overigens terugvinden op www.vlaanderen.be/bredeschool Steunpunt Diversiteit en Leren Sint-Pietersnieuwstraat 49, 9000 Gent tel. 09 264 70 38 e-mail: info@diversiteitenleren.be web: www.steunpuntdiversiteitenleren.be 8
Over de grens Een Brede School verhoogt de leefbaarheid van je gemeente In Nederland heeft het lager onderwijs sinds 2006 de plicht om voor een aansluitend arrangement te zorgen op de schooluren. In een eerste fase ging dat vooral om opvang, zoals in Vlaanderen, nu evolueert het concept Brede School meer in de richting van een integrale aanpak onder één dak. Om dit allemaal georganiseerd te krijgen doen scholen een beroep op externe partners, zoals de Stichting Brede School. Dit adviesbureau begeleidt de school gedurende de hele evolutie naar Brede School. Peter Vereijken licht hun werking toe. Wij helpen onderwijsinstellingen, gemeentebesturen en kinderopvangorganisaties bij het ontwikkelen van hun visie en doelstellingen. Daarnaast helpen wij hen de meest geschikte partners te kiezen. Dikwijls zijn er meer partners kandidaat dan nodig en dus is het handig dat wij als buitenstaander een objectieve keuze kunnen maken. Zo hoeven er geen tranen te vloeien, lacht hij. Bij het opzetten van de samenwerking leren wij alle partners om multidisciplinair na te denken over de producten die ze willen ontwikkelen. Ons team van bouwkundigen zet deze visie dan om in een Programma van eisen (PvE) en nadien in een bouwproces, dat wij begeleiden tot zelfs het afsluiten van de huurcontracten toe. Daarna helpen wij de samenwerking om te zetten in concrete activiteiten of programma s. Zo hebben we sinds 2003 al tientallen scholen begeleid. Zo n proces neemt toch al gauw 36 à 40 maanden in beslag. Peter merkt een belangrijke trend aan bij het ontwikkelen van brede scholen. Vooral in kleine leefkernen slaat de vergrijzing en ontgroening al hard toe. Om de leefbaarheid van de buurt hoog te houden slaan steeds meer voorzieningen de handen in elkaar om het niveau op peil te houden. Dikwijls komen ze bij de school dan aankloppen voor accommodatie. Op die manier wordt vermeden dat deze kleine gemeenschappen openluchtmusea worden. Zo hebben we nu een project lopen in Wintelre, een dorpje in de Nederlandse Kempen met 1937 inwoners. De school dokterde samen met de gemeente één pedagogisch plan uit waarbij het hele dorp werd betrokken. Ook bejaardenorganisaties sloten zich aan bij de samenwerking, omdat iedereen van het belang ervan voor het overleven van het dorp overtuigd was. Voor de nieuwe Brede School werd de helft van het schoolgebouw en het gemeenschapshuis afgebroken en getransformeerd in één grote polyvalente ruimte. Eén beheerder is verantwoordelijk voor de nieuwe accommodatie, waar naast de lokale fanfare ook bejaarden terechtkunnen, er is ruimte voor kinderopvang, jeugdwerking en zelfs een medische dienst vindt er onderdak. Het aantal locaties is teruggebracht tot één nieuwbouw, waardoor mensen met elkaar moeten leren omgaan en verplicht zijn tot samenwerken. Over een aantal maanden is het helemaal af, maar ondertussen krijgen we vanuit de gemeenschap al heel wat positieve reacties over de voorzieningen die er allemaal gaan komen. Stichting Brede School www.bredeschool.com VIRBO, de Vereniging van directeurs van het basisonderwijs van het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, nodigt u uit op haar jaarlijkse happening in het Seminariecentrum Semcom, Vlieghavenlaan 21, 3140 Keerbergen Keerbergen - dinsdag 27 april 2010 VIRBO-HAPPENING met doorlopend didactische beurs 9
Onder begeleiding De weg naar een succesvolle Brede School De laatste jaren schieten brede scholen en nieuwe projecten als paddenstoelen uit de grond. Dankzij de vele mogelijkheden ziet de toekomst voor het nog nieuwe concept Brede School er rooskleurig uit. Toch is voorzichtigheid geboden. In de praktijk werkt het concept niet altijd. Vaak worden de vooropgestelde doelen niet gehaald. Eén ding is zeker: dé Brede School bestaat niet. Wat kan er misgaan? Goede vrienden Samenwerking Taakbelasting Financieel Een Brede School is niet altijd welkom. Plannen voor een toekomstige Brede School kunnen soms protest uitlokken bij de buurtbewoners of andere partijen als het bijvoorbeeld gaat over de combinatie van appartementen en een school. De buurtbewoners kunnen het jammer vinden dat een deel van de open ruimte verloren gaat of zijn soms ongerust over hoe de verkeerssituatie zal wijzigen, en of er nog parkeermogelijkheid zal zijn. Je moet hier uiteraard rekening mee houden bij het uitwerken van je concept en een goed communicatietraject uitbouwen. Maak bij de bouw van een nieuwe Brede School dus een masterplan op en bespreek dit met alle betrokken partijen. Scholen verschillen nogal van elkaar en het is dan ook niet eenvoudig om ze met elkaar te vergelijken. In veel gemeenten is de Brede School een succes, maar soms treden er tussen de partners van brede scholen samenwerkingsproblemen op, bijvoorbeeld omdat de exploitatie niet rond geraakt of door onenigheid over het beheer. Voor het welslagen van brede scholen op lange termijn is het belangrijk dat er onderlinge afspraken gemaakt worden over het beheer en de exploitatie van een Brede School. Hiervoor zijn handleidingen nodig en ook een specifiek begeleidingsteam, een actieteam dat de school kan helpen bij deze moeilijke opdracht. Een Brede School biedt extra kansen en verruimt de kijk van de kinderen en het schoolteam. Een Brede School draagt bij tot het bereiken van ruimere opvoedingsdoelen en komt de bekendheid en uitstraling van de deelnemende school zelfs ten goede. Het concept werkt ook drempelverlagend bij ouders en vergemakkelijkt de communicatie. Het grootste knelpunt dat scholen vaak aangeven bij het ontwikkelen naar een Brede School is de taakbelasting. Initiatieven in het kader van een Brede School brengen extra overleg, organisatie en opvolging met zich mee en vragen om gedreven directeurs en leerkrachten. Ook het financiële aspect wordt als probleem gesignaleerd. De school biedt dikwijls de infrastructuur gratis aan, en dat brengt extra kosten met zich mee. Door een goed samenwerkingsverband met duidelijke afspraken kan je als school ervoor zorgen dat jouw partners deze extra kosten op zich nemen, of toch een deel ervan. 10
Hoe maak je van jouw school een succesvolle Brede School? Hieronder sommen wij enkele tips op voor een succesvolle Brede School. 1. Stel een coördinator aan die het hele project begeleidt, met voldoende autonomie om zelf beslissingen te nemen en met toegang tot een ruim en divers netwerk aan actoren. Dit is van belang om een krachtdadige Brede School te realiseren. 2. Samenwerken zorgt voor méér samenwerken. Start klein en breid geleidelijk aan uit. Maak werk van participatie en betrokkenheid van partners. Organiseer rondetafelgesprekken met alle partijen. Leer je partners en de buurt kennen en bespreek met hen de mogelijke noden en verwachtingen. Blijf op termijn voldoende kritisch ten aanzien van het functioneren van het samenwerkingsverband. 3. Zorg dat je Brede School een duidelijk profiel krijgt. Het mag geen containerbegrip blijven dat door iedereen anders kan ingevuld worden. Elk concreet project moet een duidelijk profiel krijgen. Denk goed na over een aantal vragen: Vanuit welke idealen willen wij een Brede School inrichten? Welke meerwaarde heeft de Brede School? Wie willen we betrekken? Willen die partners ook meedoen en onder welke voorwaarden? Zo komt gaandeweg een gezamenlijke visie tot stand. 4. Formuleer heldere, gezamenlijke doelen. Bewaak steeds de winsituatie voor alle betrokken actoren. 5. Pak concrete problemen en veranderingen aan. Ga daarbij doelgericht en stap voor stap te werk. 6. Vooral voor projecten getrokken door een school: probeer op termijn breder te werken dan de eigen schoolwerking en schoolpopulatie. Een heleboel factoren van de schoolomgeving beïnvloeden immers het leren en functioneren op school. Ook als school kan je daar een rol in spelen. 7. Vooral voor bredeschoolprojecten die getrokken worden door een andere organisatie dan een school: maak ook werk van breed leren. Ook in de vrije tijd zijn er verschillende gelegenheden. 8. Betrek leerkrachten bij het bredeschoolverhaal. Alleen dit leidt tot een bredere kijk op leerlingen en tot verbinding tussen binnen- en buitenschools leren. 9. Besteed in de activiteiten voor kinderen en jongeren ook expliciet aandacht aan de band met de buurt. Zo creëer je voor kinderen en jongeren meer realistische leercontexten, binnen en buiten de school. 10. Zorg voor diversiteit in het activiteitenaanbod en trek verschillende registers open. Werk met andere woorden zowel aan breed leren als aan het verbreden en versterken van de omgeving. Het is de combinatie en de breedte van de werking die leidt tot meer succes. 11. Probeer een divers publiek aan te spreken: ook buiten de school en in de buurt. Brede School werkt zo aan gelijkheid van kansen zonder te stigmatiseren. 12. Durf te zoeken naar minder evidente samenwerking. Te vaak blijven brede scholen beperkt tot samenwerking met een kinderopvang en een gedeelde sportaccomodatie. Zie bijvoorbeeld cultuur als meerwaarde voor de Brede School. De ervaringswereld van de kinderen wordt vergroot en dat komt hun algemene en culturele ontwikkeling ten goede. Ook kunnen kunst en cultuur worden ingezet om aan sociale en communicatieve vaardigheden te werken. 13. Er zijn verschillende motieven om te starten met een brede school. Nieuwbouw kan een enorme inspiratiebron zijn om samen aan de slag te gaan met de bredeschoolgedachte. Een nieuw gebouw biedt tenslotte veel nieuwe kansen en mogelijkheden. Ook al is het een uitstekende katalysator, toch mag het nooit het centrale uitgangspunt zijn van de samenwerking. Bouwen aan een Brede School is meer dan ervoor zorgen dat de stenen op de juiste plek komen of dat instellingen beter gaan samenwerken. Bij de bouw van een nieuwe Brede School moeten we leren denken vanuit het multifunctioneel gebruik. 14. Zoek dus eerst de juiste mensen bij elkaar, geef de samenwerking inhoudelijk en organisatorisch gestalte en zie een nieuw schoolgebouw als bekroning van dat proces. Bron: Steunpunt Diversiteit en Leren, januari 2010 en het GO! (Edwin De Ceukelaire) 11
Het hart van de buurt De VVSG kan de Brede School als pedagogisch concept alleen maar een goede zaak vinden 12
Samenwerken met de buurt Een school is geen eiland Heel wat scholen deden het al spontaan, de bredeschoolprojecten gaven nieuwe impulsen en extra mogelijkheden. En het werkt, omdat zowel de scholen als hun omgeving voelen dat ze er wel bij varen. Op zoek naar opportuniteiten in de streek! De VVSG, koepelorganisatie van de Vlaamse gemeentebesturen en OCMW s, wilde graag weten wie doorgaans het initiatief nam voor een bredeschoolproject en welke formule het beste werkte. Horen de gemeenten de draaiende kracht te zijn? Of de scholen? De twee zijn mogelijk, zo bleek, en ook alle varianten op samenwerking daartussen. 40 % van de brede scholen wordt door het lokale bestuur gecoördineerd, 40 % door de scholen zelf en 20 % door beide. Marleen De Vry is stafmedewerker Flankerend Onderwijsbeleid: Twee uitersten zijn bijvoorbeeld Gent en Antwerpen. In Gent zijn de projecten zeer wijkgericht en geregisseerd door de stad. Antwerpen laat de scholen zelf coördineren. Voor beide systemen zijn argumenten te vinden. Zes wijkgerichte projecten In Gent zijn de projecten ooit gestart vanuit de sector Samenlevingsopbouw om later overgedragen te worden aan de pedagogische dienst van de stad, weet Marleen De Vry. Eén persoon, Karolien Lecoutere, houdt het geheel in het oog en zes wijkgerichte basisschoolprojecten hebben elk nog eens een verantwoordelijke. De brede scholen kijken rond en betrekken zoveel mogelijk partners: kinderopvang, bibliotheek, jeugdwerking, hulpverlening aan jongeren en ook privépartners zoals theatergezelschap De Vieze Gasten of de Circusschool. Dat netwerk wordt steeds groter. Het bijzondere is: de Stad Gent heeft ook eigen onderwijs, maar richt zich hier toch heel uitdrukkelijk tot scholen van alle netten. Leerlingen motiveren De Stad Antwerpen had tot vorig jaar een fonds voor bredeschoolprojecten. Ze schreef drie jaar op rij een call uit waarop scholen konden reageren en selecteerde er dan tien die konden rekenen op financiële en logistieke steun. Maar de organisatie was aan de scholen zelf. De samenwerking tussen de verschillende scholen was daardoor wel anders, merkte Marleen. Met zes in eenzelfde project, dat was nauwelijks haalbaar. Maar het leverde even goed geëngageerde partners en een schitterende samenwerking op. In Antwerpen voelden ook de secundaire scholen zich aangesproken. Zij spitsen zich liever toe op specifieke kansen voor hun leerlingen. Vaak zijn het TSO- en (D)BSO-scholen die leerlingen moeilijker gemotiveerd krijgen om hun uren op school te slijten. Maar als ze nu een echte kinderopvang organiseren, een kapsalon openhouden of bedrijven voorzien van hun dagelijkse lunch, voelen ze dat ze een werkelijke bijdrage leveren in de buurt. Dat heeft een heel positief effect. Gelijke Kansen Terwijl ze nog een aantal voorbeelden aanhaalt, heeft Marleen De Vry het opmerkelijk vaak over kansarme buurten. Dat is geen voorwaarde voor een bredeschoolproject, geeft ze toe. Maar het blijft wel zo dat een wijkwerking bijna altijd is opgezet in het kader van heropwaardering. Eigenlijk is de Brede School een pedagogisch concept dat kansen wil bieden aan alle kinderen die in de buurt wonen. De VVSG kan dat alleen maar een goede zaak vinden. Hoe meer mensen met een diploma, hoe minder werkloosheid in de gemeente. En als die gemeente stimulansen kan bieden, dan zie ik niet waarom ze dat niet zou doen. Het gelijkekansenbeleid past perfect binnen het kader van de Brede School. Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten vzw (VVSG) Paviljoenstraat 9, 1030 Brussel tel. 02 211 55 00 e-mail: info@vvsg.be web: www.vvsg.be 13
het hart van de buurt Basisschool avec section francophone Die flexibiliteit in taalgebruik is op onze school een absolute must Ronse net tegen de Waalse grens leeft en beweegt, dat voelt al wie er de laatste twintig jaar wel eens is geweest. En de scholen dragen hun steentje daartoe bij. Door een unieke constructie voelen zowel Nederlands- als Franstalige kinderen uit de buurt zich welkom in de basisschool dr. Ovide Decroly Ronse avec section francophone. Directeur Eddy Desmet legt uit waarom. De infrastructuur is volledig afhankelijk van het Vlaamse gewest. Maar op het vlak van inspectie wordt de Nederlandstalige afdeling doorgelicht door de inspectie van het Vlaamse Onderwijsdepartement, de Franstalige door die van het Waalse ministerie. Ik ben directeur van alle afdelingen, maar voor de pedagogische kant en de praktische werking hebben we een aparte directeur voor de Franstalige sectie en één voor onze vier Nederlandstalige kleuterscholen. Ik ga één keer per week langs alle klassen, maar als alles goed loopt en dat doet het ben ik er eigenlijk niet nodig. De Franstalige afdeling is een volwaardige basisschool, met zo n 210 leerlingen. We mogen er alleen kinderen inschrijven die in Ronse wonen. Het idee van die afdeling is dat kinderen hun lagereschooltijd vlak bij huis kunnen beleven. Ronse is een stad met taalfaciliteiten, maar in de praktijk wonen er heel veel Franstaligen. Het systeem bestaat al sinds de taalwetgeving van 1963. De laatste jaren loopt de samenwerking vlotter dan ooit. Taalperikelen kennen we niet, we passen ons heel snel aan. Heel veel kleurtjes Ook mijn communicatie met de ouders zou bijna onmogelijk zijn als ik niet af en toe switchte naar het Frans. Aan de telefoon vraag ik onmiddellijk in welke taal ik hen verder kan helpen en waar nodig vertalen we de briefwisseling, ook voor ouders van leerlingen die in de Nederlandstalige afdelingen les volgen. De gemeenschapsinspectie heeft daar geen bezwaar tegen, alleen met officiële documenten zoals rapporten of getuigschriften mag het niet. We proberen de ouderbetrokkenheid zo hoog mogelijk te houden. We nodigen hen uit mee een les te volgen in het eerste leerjaar en regelmatig komt ons overkoepelend oudercomité samen. Ouders uit al onze afdelingen en vestigingen praten daar Nederlands en Frans door mekaar. Die flexibiliteit in taalgebruik is op onze school een absolute must. Als je bij ons op de speelplaats kijkt, zie je veel kleurtjes. Het zijn bijna allemaal Belgen, maar dikwijls pas in de tweede of derde generatie. Natuurlijk moet je daarop inspelen. We hebben vier godsdiensten op school: katholiek, protestants, orthodox en islam. En dan is er nog niet-confessionele zedenleer. Ze hebben elk hun klas, elk hun materiaal, maar werken heel fijn samen aan projecten. Op ons breughelfeest verwelkomen we zowel de deken als de imams en de dominee. 14
Jaarlijks verwelkomen we in Ronse ook een heleboel anderstalige nieuwkomers. Dankzij de goede samenwerking met het katholiek onderwijs mogen wij voor hen sinds een paar jaar permanent de OKANklas inrichten. Kinderen die van buiten België komen en geen Nederlands of Frans spreken, leren daar in een sneltempo Nederlands. Twintig uur per week, elke voormiddag. In de namiddag gaan ze naar de gewone klassen. Toen ik hier vier jaar geleden directeur werd, ben ik onmiddellijk gaan kijken hoe de verschillende scholen zoveel mogelijk konden gaan samenwerken. De directeurs zien mekaar nu minstens wekelijks, de leerkrachten kennen mekaar, de ouders hebben hun overkoepelend comité en de leerlingen zitten naast mekaar op de schoolbus. Dag en nacht verschil met hoe het was. En dan hebben we ook nog de link gelegd met het katholieke onderwijs. Ik ben best trots op het resultaat. BS dr. Ovide Decroly Ronse K. Astridplein 1, 9600 Ronse tel. 055 21 16 15 e-mail: info@decrolyschool.be web: www.decrolyschool.be Gezinnen meer kansen geven op school Met haar vele verschillende nationaliteiten kan je basisschool De Puzzel Mechelen gerust een multiculturele school noemen. Voor deze sfeervolle, familiale en kleine school in de wijk Arsenaal in Mechelen is het belangrijk om met al die verschillende culturen om te gaan en op ieders maat te werken. Een open schoolwerking met lage drempels en een open communicatie staan hierbij centraal. Directeur Els Van Houtven: Veel van onze ouders spreken geen Nederlands. Toch proberen we de drempel naar de school voor hen zo laag mogelijk te houden. Onze Arabische leerkracht helpt ons hierbij en geeft ook les aan een aantal moedergroepen. Ze legt hen uit wat er allemaal omgaat op school en beantwoordt alle vragen. Onze anderstalige ouders zijn niet bang om naar school te komen en om vragen te stellen. We hebben een goed contact met de ouders. We proberen ook met de wijk een goede verstandhouding te hebben en werken samen met het Wijkhuis. Ook met de ouderen gaan we samenwerken. We proberen als school een goede plaats in de buurt te krijgen. In de wijkschool, De Bel Muizen, proberen we bovendien het familiale karakter op school te bewaren. Dit heeft niet enkel te maken met onze beperkte infrastructuur, maar vooral ook met datgene waar wij in geloven: op maat van onze kinderen werken. We houden bewust het aantal leerlingen op school laag maximum 12 leerlingen per klas en kiezen voor een kleine en gezellige school waar iedereen elkaar kent. Dat maakt een individuele aanpak realiteit. Ik denk dat je ons gerust een Brede School kunt noemen. Een Brede School met als grootste doel kansarme gezinnen meer kansen geven. BS De Puzzel Mechelen Leuvensesteenweg 41, 2800 Mechelen tel. 015 41 54 18 BS De Bel Muizen Peter Benoitstraat 2a, 2812 Muizen tel. 015 42 26 62 e-mail: info@depuzzel.be web: www.depuzzel.be 15
het hart van de buurt Piazza voor iedereen Iedereen alle kansen geven om te leren wat en hoe hij wil, dat is een van de mooie ambities van het Open Leercentrum bij CVO De Oranjerie Diest. Directeur Lut Lippeveld en projectmedewerker Veerle Bammens vertellen waarom ze dat centrum voor iedereen vrij toegankelijk wensen te houden. In een open leercentrum (OLC) krijgen verschillende doelgroepen de gelegenheid om zelfstandig en op eigen ritme te leren. In juni 2005 openden wij samen met het Centrum voor Basiseducatie ons OLC Piazza. Die samenwerking is uniek, maar zonder hadden we het nooit willen of kunnen doen. Piazza was een onderdeel van ons dossier voor het project Geletterdheid. Zoveel mogelijk mensen met een lage scholing in een leertraject brengen, dat was het plan. Omdat we wisten dat we de drempel dan zo laag mogelijk moesten houden, stelden we het OLC meteen open voor alle burgers. Iedereen is er gratis welkom op elk uur van de dag! Er is trajectbegeleiding op afgesproken uren en op alle andere momenten is er permanentie, zoveel mogelijk door competent personeel. Met onze eigen cursisten zijn de ervaringen zeer positief. Mensen die anders zeker zouden afhaken, leggen nu bijna vlekkeloos hun traject af om uiteindelijk naar huis Zoveel mogelijk mensen met een lage scholing in een leertraject brengen, dat was het plan te gaan met een diploma. Met het aspect buurt hebben we nog een hele weg af te leggen. We willen dat ook de gewone Diestenaar of Aarschottenaar het centrum binnenwandelt. We proberen daarvoor samen te werken met omliggende scholen, de VDAB of bibliotheek, we nodigen migranten- of andere verenigingen uit, maar zijn voorlopig nog maar matig enthousiast over wat er uiteindelijk mee gebeurt. Het blijft belangrijk om ons OLC wereldkundig te maken. We houden onze website up-todate, hebben een aantrekkelijke brochure, versieren hier en daar publicaties,... Maar mensen zijn het niet gewoon dat ze zomaar ergens kunnen binnen wandelen. Sinds augustus 2008 zijn de drie projectjaren met extra medewerkers achter de rug. Het is soms knokken om met de bestaande middelen de Piazza s draaiende te houden, maar de samenwerking met het Centrum voor Basiseducatie blijft het tot op vandaag mogelijk maken. Ons centrum is er de afgelopen jaren ook zo van doordrongen dat we het echt niet meer kunnen missen. Het is een deel van onze missie geworden. CVO De Oranjerie Diest Boudewijnvest 3, 3290 Diest tel. 013 35 09 90 e-mail: info@deoranjerie.be web: www.deoranjerie.be piazza.deoranjerie.be 16
Een netwerk in de wijk Soms zijn wijkbewoners zelf de motor achter een bredeschoolproject. Dat was bijvoorbeeld het geval in Gent, waar wijkbewoners uit Sluizeke-Tolhuis-Ham in een onderzoek de behoefte aan een betere afstemming tussen het onderwijs en de buurt lieten blijken. Een deel van de mensen ging niet meer naar de scholen in de buurt omdat ze vonden dat het aanbod niet was afgestemd op hun kinderen, vertelt beleidsmedewerker Frank Vandepitte van Samenlevingsopbouw Gent. We zijn zo n tien jaar geleden gaan samen zitten met de verschillende scholen, wijkorganisaties en buurtbewoners. Werken aan het ontkrachten van wederzijdse vooroordelen was een eerste actiepunt. Door elkaar beter te leren kennen, kon er langzaamaan een groot onderling vertrouwen opgebouwd worden. Scholen komen nu naar buiten in één gezamenlijke infofolder over het onderwijs in de wijk. Daarbij weet elke school zich met haar eigen specificiteit en sterkte te profileren. Wijkwandelingen Er gebeurde al veel in de wijk Sluizeke-Tolhuis-Ham, maar er waren geen of weinig linken tussen onderwijs en welzijn. Beide werelden waren van elkaar afgescheiden. We besloten daarom wijkwandelingen aan te bieden: leerkrachten konden de wijk verkennen en raakten vertrouwd met een aantal voorzieningen waar kinderen of hun ouders gebruik van maakten. Maar ook voor diensten en organisaties kregen de scholen in de wijk een duidelijker gezicht en werden ze makkelijker aanspreekbaar. Vroeger vierden de scholen elk apart carnaval, terwijl er nu een grote stoet door de hele wijk trekt. De wereld van de school en de kinderen komt samen in de buurt. Uiteindelijk brachten we een netwerk van organisaties, bewoners en scholen samen, dat de leef- en leerkansen van kinderen en jongeren uit de wijk uitbreidde. Zo werden korte sportlessenreeksen aangeboden op woensdagnamiddag, werd een kinderfanfare opgestart met leerlingen uit de vier scholen en gingen de deuren open van wijkkinderbibliotheek Baloe. De Brede School werd een factor van belang in de wijkopbouw van de wijk. Daarbij luisterden we ook naar de ouders, omdat zij als geen ander weten welke tekorten er zijn in het wijkaanbod en welke noden hun kinderen ervaren. Over het muurtje kijken De Stad Gent zet sterk in op het concept Brede School. Ondertussen bestaan er vijf brede scholen in evenveel wijken. Samenlevingsopbouw Gent kreeg van de stad onlangs opdracht een nieuwe Brede School op te richten in de wijk Ledeberg. We treden hier op als onafhankelijke partner om de betrokken diensten samen te brengen, legt Frank Vandepitte uit. We merken dat de verschillende scholen onderling vaak onbekenden zijn voor elkaar en niet vertrouwd zijn om samen te werken. Binnen de samenwerking krijgen ze echter alle ruimte om hun eigen sterke punten naar voren te schuiven, zodat ze ondanks hun aparte insteek een hecht partnerschap kunnen opbouwen. De samenwerking tussen die scholen en andere organisaties biedt volgens Frank Vandepitte een enorme meerwaarde. Kinderen kunnen genieten van een groter aanbod in de wijk, ongeacht van wie het komt. Ook ouders krijgen meer participatiekansen, los van de oudervereniging van de school. Cultuur, welzijn en sport komen samen en vinden een aanspreekpunt in de Brede School om activiteiten op te zetten. Er wordt over het muurtje gekeken. Daarbij kan een breed netwerk in wijken of gemeenten een groot en verscheiden aanbod opleveren. Mensen samenbrengen om dingen op touw te zetten is daarbij heel belangrijk, omdat je via cultuur, jeugdzorg, sport en dergelijke veel ingangspoorten hebt om bij mensen interesse los te weken. En zo breng je een breed aanbod naar mensen die anders moeilijk of niet bereikt kunnen worden. Samenlevingsopbouw Gent bracht een publicatie uit over dit onderwerp. Jouw kind groeit op in de wijk: 9 jaar praktijkervaring binnen de Brede School, 68 blz., 8 is te verkrijgen bij Samenlevingsopbouw Gent. Samenlevingsopbouw Gent Blaisantvest 70, 9000 Gent tel. 09 223 95 15 e-mail: info.gent@samenlevingsopbouw.be web: www.samenlevingsopbouwgent.be 17
het hart van de buurt Brussel in UitbrEEding In Brussel is er voorlopig nog maar één brede secundaire school: Kunsthumaniora Brussel. Eigenlijk niks nieuws onder de zon, want de KSO-school zoekt al sinds haar oprichting in 1972 naar interessante partners in de regio. Maar het project bracht toch ook andere inzichten. Directeur Jurgen Wayenberg en coördinator Koen Cuypers waren drijvende krachten. Een opleiding podiumkunsten kan onmogelijk zonder ervaring op een podium. Wij weten al heel lang dat je veel leert door buiten de muren van de klas te gaan. En bovendien heeft een kunstschool ook iets om mee naar buiten te komen. Bij de start van het project gingen we op zoek naar partners in de ruime regio. Leerlingen gingen bijvoorbeeld verhalen vertellen op de kinderkankerafdeling van het AZ Jette. Gaandeweg zagen we dat veel scholen, vooral basisscholen, hun brede projecten koppelden aan de directe omgeving. Dat moest ons ook lukken. We stapten mee in verschillende projecten, sommige erg prestigieus, andere heel klein, maar net zo waardevol. Een vertelverhaalproject in een basisschool op dezelfde campus deed ons dichter naar mekaar groeien. We werkten samen met het gemeenschapscentrum Nekkersdal rond veiligheid in de metro, organiseerden concertjes bij de kapper, nodigden de motorclub uit om te figureren in onze dansvoorstelling... Daarnaast hebben we onze school opengezet. Wij hebben een gigantische campus, die mocht deel worden van de gemeenschap die ons omringt. Brosella Folk & Jazz heeft sinds kort zijn bureau in onze gebouwen en het Orkest der Lage Landen komt hier repeteren. Onlangs zongen 120 van onze leerlingen een concert in Oostende met dat professionele orkest. Een onwaarschijnlijke ervaring. We hebben onnoemelijk veel georganiseerd en de partnerlijst is ontzettend lang geworden. Een Brede School is de beste voorbereiding op het echte leven Ondertussen is het project afgelopen. Dat betekent: de subsidies zijn gestopt. En je hebt voor zulke dingen centen nodig. Wij hopen dat we die blijven vinden, dat de minister de waarde ervan inziet, want we schrijven hier een erg mooi verhaal. Wij komen los van ons eiland. Het is niet meer achter de schoolbank kruipen, je hoofd volgepropt krijgen en de volgende dag een toets. Wij hebben het beste onderwijs van Europa, maar onze kinderen zijn doodongelukkig. Een Brede School kan daar iets aan doen. Het is de beste voorbereiding op het echte leven. Kunsthumaniora Brussel Chrysantenstraat 26, 1020 Brussel tel. 02 474 06 05 (secretariaat) e-mail: kh.brussel@rago.be web: www.kunsthumaniorabrussel.be 18
DOSSIER: scholenbouw Dossier: Scholenbouw De concepten Brede School en Duurzaam scholen bouwen gaan hand in hand. Duurzaam bouwen is een voortdurende evenwichtsoefening in het zoeken naar meerwaarde voor de school. Hoe kan een gebouw aangepast worden aan de behoeften van de huidige en toekomstige gebruikers? Daarom willen we van nieuwe schoolgebouwen meer maken dan een beschermende doos waar toevallig leerlingen verblijven. Ons dossier Scholenbouw toont je niet alleen enkele recente realisaties, maar geeft ook een aantal bruikbare tips. De directeur over BS de Polyglot...p.20 2 leerlingen leiden ons rond op het KT@ Dendermonde...p.22 De architect over oostende ter zee...p.24 Een checklist van ontwerp tot oplevering...p.26 tips en weetjes...p.28 19
DOSSIER: scholenbouw De directeur over Basisschool De Polyglot Spiere-Helkijn Hij was er niet bij om mee de plannen vorm te geven en de werken op te volgen. Ludwig Van Tendeloo werd directeur in september 2006, vier dagen na zijn aanstelling mocht hij het nieuwe gebouw plechtig openen. Spiere-Helkijn is een gemeente met 2000 inwoners pal op de taalgrens. 62 % van de kinderen heeft een Franstalige achtergrond, wij leren hen de beide culturen kennen. Op dit moment lopen hier 489 leerlingen school. Dat zijn er veel, maar onze nieuwe school straalt zoveel rust uit dat het echt niet opvalt. In de jaren 90 besliste het gemeentebestuur om een nieuw centrum in te richten halfweg tussen de twee dorpskernen van Spiere en Helkijn. Midden in het groen kwam een gemeentehuis, een postkantoor, een politiebureau, een sporthal met sportvelden, een crèche en... een school. De eerste nieuwbouw werd in 1999 in ge- bruik genomen, maar de school groeide de gemeente boven het hoofd en een jaar later nam het toenmalige Gemeenschapsonderwijs al over. Daarbij werd meteen de afspraak gemaakt dat er nog een nieuw De school straalt zoveel rust uit dat het niet opvalt met hoeveel we zijn deel bij zou komen. Onze kleuters zitten nu in het gebouw van 1999 als ze niet in de vestiging in Helkijn zitten de lagere school verhuisde in september 2006. Het is een prachtige school geworden. Ze is heel functioneel ontworpen, ziet er sober en strak uit. Kleuterklasjes hebben elk een aanpalend tuintje en vanuit elke klas van de lagere afdeling heb je een schitterend zicht over de weidse natuur. De lokalen zijn ruim en modern. We hebben twee grote speelplaatsen en een grasdomein met houten speeltuigen en een avonturenpad. Alleen de overdekte speelruimte valt helaas wat klein uit. 20
Waar ligt Spiere-helkijn? Spiere Helkijn We onderhouden nog steeds de beste banden met de gemeente. Er is voortdurend overleg, tijdens de schooluren staat de gemeentelijke sporthal te onzer beschikking en als er in het dorp iets georganiseerd wordt, dan kan dat hier. Ik denk aan activiteiten in samenwerking met de cultuur- of sportraad, aan speelpleinwerking in de zomer, aan verenigingen of particulieren die ergens een locatie voor zoeken,... Voor een stuk is dat uit noodzaak: we kunnen niet zonder mekaar. Het dorpscentrum fungeert als één campus. Ondertussen zijn we alweer uit onze voegen aan het barsten. We hebben containerklassen ingericht en huren lokalen in de gemeentelijke sporthal. Maar een verdere uitbreiding is dringend nodig. Vanuit de scholengroep is daarvoor dit jaar prioritair een aanvraag ingediend. We zijn een school in volle beweging en daar zijn we allemaal heel fier op! Basisschool De Polyglot Spiere-Helkijn Oudenaardseweg 75, 8587 Spiere-Helkijn tel. 056 45 53 53 e-mail: bs.spiere.helkijn@g-o.be web: www.bsdepolyglot.be 21
DOSSIER: scholenbouw Twee leerlingen leiden rond op KT@ Dendermonde Gwendoline Gutierrez-Arroyo (Kantoor) en Chloë De Block (Sociaal-technische wetenschappen) wandelen ongestoord alle klassen binnen. Les of geen les. Even aankloppen, Excuseer meneer, het is voor een rondleiding. Ze nemen hun opdracht ernstig: ons het nieuwe gebouw laten zien. Het KT@ van Dendermonde is een TSO/BSOschool met 450 leerlingen in de tweede en derde graad. De afgelopen vijftig jaar borrelden er regelmatig plannen op rond nieuwe gebouwen, maar die werden even vaak weer In dit vierkant kom je altijd uit waar je moet zijn opgeborgen. Tot drie jaar geleden. Toen kon een deel van de leerlingen verhuizen naar een eerste nieuwbouw. Vorig jaar trok Middenschool Zwijveke in de linkervleugel van hetzelfde moderne gebouw in. De twee delen zijn mekaars spiegelbeeld. Wij gaan samen met Gwendoline en Chloë op ontdekkingstocht in de rechterhelft, te beginnen met twee deurtjes achter het onthaal op de gelijkvloerse verdieping. Achter de ene deur zit de lift voor als je met een tv moet sleuren of problemen hebt met je benen achter de andere toiletten voor leerkrachten. Zij hebben dat op elke verdieping, telkens twee, met een lavabo. Kijk maar. Rond de vijver De dames zetten er stevig de pas in. Nog zoveel te zien! Chloë krijgt vijf uur kookles per week, zij is gids in de keukens. Waar we les hebben, hangt af van de grootte van onze groep. In de kleine keuken zitten de afwasbakken allemaal tegen de zijmuur, bij de grote keuken zitten ze in de blokken verwerkt. We hebben telkens twee fornuizen, één op gas en één op elektriciteit. Jassen mogen hier niet binnen en boekentassen stoppen we onmiddellijk in de kast. Hygiëne is hier heel belangrijk. Tegenover de keukens ligt een refter die ook dienst doet als studiezaal. Hij is opvallend klein. Onze pauzes zijn gesplitst, legt Chloë uit. Er is ook nog een warme refter en de meeste gaan buiten eten, als dat mag van de ouders. Ik eet meestal hier na de kookles. De ruimte valt best mee. Het blijft natuurlijk een refter, maar we hebben plaats genoeg en mogen vrij kiezen waar we gaan zitten. Het mooie aan de school vind ik dat er overal veel licht is. De refter heeft inderdaad grote ramen die uitgeven op een gezellige binnentuin met vijver. Op zwoele zomerdagen de schuifdeuren wagenwijd open trekken en lunchen aan de rand van het water... Nee, de vijver is afgesloten, doorprikt Gwendoline de ballon. Hij is wel tof, maar alleen om naar te kijken. 22