VoorleesExpress. Samen met ouders aan de slag. Praktische tips

Transcriptie

1 VoorleesExpress Samen met ouders aan de slag Praktische tips

2 Samen met ouders aan de slag Ouders betrekken bij het voorlezen Je gaat straks via de VoorleesExpress twintig weken voorlezen bij een of meerdere kinderen in een gezin. Hoe ga je de ouders van deze kinderen bij het voorlezen betrekken? Ouders hebben een belangrijke rol bij de ontwikkeling en het onderwijs van hun kinderen. En dus is ouderbetrokkenheid cruciaal. In deze brochure geven wij onze visie op hoe je ouders kunt versterken. Dit doen we aan de hand van praktische tips met voorbeelden uit de praktijk. De voorwaarden voor gelijkwaardig partnerschap met ouders Samen met stichting Actief Ouderschap formuleerden we deze voorwaarden voor een gelijkwaardig partnerschap met ouders: Elkaar erbij vragen We hebben jou nodig! Dat is de eerste bij partnerschap. Je vraagt iemand er gericht bij en zegt dus niet: Je moet meedoen. Ook kun je ingaan op het initiatief van de ouder: Wil jij iets? Ik doe mee! Voor elkaar kiezen Partnerschap is een keuze en wordt niet opgelegd. Partners word je vrijwillig. Het gelijkwaardig partnerschap Wij geloven in het belang van een gelijkwaardig partnerschap rondom de ontwikkeling van kinderen. Niet de ouder vertellen hoe het moet - maar naast de ouder gaan staan en samen zoeken naar passende oplossingen. Op die manier is de kans het grootst dat ouders met hun kind de taalomgeving blijven stimuleren. Dit vraagt een open, nieuwsgierige en creatieve houding. Van de leidster op het kinderdagverblijf en de leerkracht op school. Maar ook van jou als vrijwilliger. Deze brochure prikkelt je om bewust naar jouw rol te kijken en de voorwaarden te scheppen voor een gelijkwaardige samenwerking. We wensen je veel voorleesplezier! Elkaar versterken Partners hebben elk een eigen verantwoordelijkheid. Ze vullen elkaar aan. Partners zijn gelijkwaardig, maar niet gelijk. Er is duidelijkheid over ieders rol. Samen gaan voor het kind Partners zijn betrokken bij het kind. Ze hebben een duidelijk beeld van wat ze samen voor het kind willen bereiken. Elkaar energie geven Partners delen ervaringen en successen met elkaar. Het partnerschap geeft energie, zelfvertrouwen en vaak ook plezier.

3 Het partnerschap versterken Praktische tips 1 Beginnen samen van start Neem de tijd om elkaar te leren kennen. Durf nieuwsgierig te zijn en stel open vragen. Verken met het gezin wat ze al doen aan voorlezen en met taal. Verken hoe een voorleesritueel in het gezin zou passen. Waar zou een fijne voorleesplek zijn? En welk moment is het fijnst om voor te lezen? Geef de ouder al vanaf het begin een kleine rol. Een rol die niet moeilijk is, maar wel leuk en die echt onderdeel uitmaakt van het ritueel. Voordat we gaan lezen leg ik de boeken neer op tafel. Ik probeer moeder er altijd bij te betrekken. Ik vraag bijvoorbeeld: wat vindt u een leuk boek? Lees op een toegankelijke manier voor, zodat de ouder het zichzelf ook zou kunnen zien doen. Kijk uit dat je niet te leuk of te goed gaat voorlezen. Gebruik dus geen moeilijke taal, technieken of stemmetjes. Anders wordt het voorbeeld onbereikbaar voor de ouder. Als ouders een beetje huiverig zijn, werkt het bij mij altijd goed om kinderen een verhaal te laten navertellen aan ouders. Hebben we een boek een paar keer gelezen, dan zeg ik tegen het kind: je kent het boekje al bijna uit je hoofd, vertel maar aan je mama of papa. Dan denkt de ouder vaak zelf: mijn kind kan helemaal niet lezen, maar ik volg het verhaal wel. Waarom zou ík het dan niet kunnen? 2 Verdiepen op zoek naar taal in huis Onderzoek welke talenten en interesses ouders hebben en laat zien hoe waardevol die kunnen zijn bij het stimuleren van de taalontwikkeling. Wees creatief - dit kan op allerlei manieren. Aan het einde van het voorleesuur lees ik samen met de jongen, moeder en het zusje een zoekboek. Zo kan moeder ook meedoen, daar heeft ze geen taal voor nodig. Heb oog voor de situatie thuis en belemmeringen die in de weg staan om tijd te nemen voor het voorlezen. Misschien kun je hier samen met de ouders praktische oplossingen voor bedenken. Doordat hij lezen leuker is gaan vinden, vindt moeder het ook leuker om aan hem voor te lezen. Ik begeleidde een voorleesgezin waarbij de moeder net bevallen was. Ze gaf aan geen tijd te hebben om voor te lezen aan haar zoon. Bovendien vond haar zoon het voorlezen altijd saai. Moeder besefte wel hoe belangrijk voorlezen is. Aan het eind van het voorleesseizoen had ze met vader afgesproken dat hij een uur voor het baby tje ging zorgen, zodat zij kon voorlezen. Sindsdien leest ze bijna dagelijks voor. Moeder heeft ervaren dat het ook een band schept tussen haar en haar zoon. Ze delen een moment met elkaar, waarbij ze het ontzettend naar hun zin hebben. Soms is het stellen van grote doelen te hoog gegrepen voor ouders. Maak de jes klein. Kijk samen wat haalbaar en leuk is voor het gezin. Zoek bijvoorbeeld in de eerste voorleessessie samen met ouders en kind naar een goede voorleesplek en -tijd. Door de pen klein en haalbaar te maken groeit het zelfvertrouwen van de ouder. Dit vergroot de kans dat zij het voorlezen overnemen. Sta steeds even stil bij wat gelukt is en geef ouders regelmatig een compliment. De ouder krijgt daardoor misschien meer zelfvertrouwen en het kind kijkt met meer waardering naar de ouder. Geef ook de kinderen complimenten. Hierdoor stimuleer je de ouder om dat ook af en toe te doen. Aan het eind van het voorleesuur blijf ik meestal voor een kopje thee. Dan neem ik de tijd om stil te staan bij hoe het is gegaan. Dat probeer ik al vanaf het begin in te bouwen.

4 3 Verbreden op zoek naar taal buitenshuis Onderzoek samen met het gezin de mogelijkheden buitenshuis om de taalontwikkeling van de kinderen te stimuleren. Wat kan hen ondersteunen? Denk met ze mee over het inzetten van de bibliotheek, online prentenboeken en activiteiten op school. Maar misschien kun je het gezin ook ondersteunen bij het mobiliseren van hun netwerk. Misschien is er wel een oom, een oudere zus, een buurvrouw of iemand anders die soms met de kinderen wil lezen of naar de bibliotheek wil gaan. 4 Borgen wij hebben plezier met taal Bespreek samen met de ouder per keer hoe het ging. Steeds als ouders iets hebben ontdekt wat ze zelf kunnen doen leg je dit vast. Iedere week herhaal je het weer, tot het een vast onderdeel wordt van het ritueel. Plezier staat voorop. Zoek steeds naar manieren om op een speelse manier aan te sluiten bij de belevingswereld van de kinderen en de ouders. Laat zien dat het gaat om plezier, en dat je op allerlei manieren met boeken kunt aanhaken bij je eigen ervaringen en interesses. Als ik binnenkom vraag ik altijd: zijn jullie nog naar de bibliotheek geweest? Zullen we kijken wat voor boeken jullie hebben meegenomen? En dan geef ik ze een compliment als ze naar de bibliotheek zijn geweest. 5 Begin bewust met loslaten en overdragen. Geef de ouder een steeds grotere rol en laat bijvoorbeeld het halen van boekjes op een gegeven moment aan hen over. Een moeder herkende het sprookje dat ik aan het voorlezen was. Ze vertelde dat haar ouders vroeger altijd verhalen aan haar vertelden, maar dat ze nooit had beseft dat dit een bestaand sprookje was. Hierdoor leerde ik dat het vertellen van verhalen in haar cultuur gebruikelijk was en kon ik daarop aansluiten. Vieren we vieren ons succes Als een kind bijvoorbeeld tien minuten stil kan zitten in plaats van vijf minuten, vertel ik dit aan de ouders. Een succeservaring van het kind is ook een succeservaring voor de ouders. Misschien lijkt het succes dat je met elkaar boekt soms klein - toch is dit succes het vieren waard. Sta met elkaar stil bij wat goed ging en wat leuk was. En bij wat jullie geleerd hebben.

5 Taalontwikkeling basiskennis voor het ondersteunen en adviseren van ouders Analfabete ouders kunnen hun kinderen goed in taal stimuleren. Zij kunnen bijvoorbeeld verhalen vertellen, liedjes zingen, samen met kinderen praten of spelletjes doen. Daarnaast kunnen ze met het kind naar de bibliotheek gaan of online boeken en spelletjes aanbieden. Meertaligheid hoeft helemaal geen probleem te zijn. Sterker nog: meertaligheid is juist heel waardevol en verhoogt de creativiteit van een kind. Basisregel is wel dat de talen goed en consequent worden aangeboden. Ouders kunnen dus gerust hun kind in de moedertaal voorlezen en stimuleren. Voorlezen is het effectiefst als het voorlezen interactief is. Dat houdt in dat je kinderen steeds prikkelt om te reageren en over het verhaal te praten. Als je voorleest aan de allerkleinsten, dan kom je niet ver met het stellen van open vragen. Maak het voorlezen dan interactief door het kind te vragen om iets aan te wijzen of te benoemen. Voorlezen is effectief, maar het is niet de enige manier. Naast voorlezen zijn er nog veel andere manieren om kinderen op een leuke manier te stimuleren in hun taalontwikkeling. Denk aan samen praten, fantaseren, liedjes zingen, educatieve programma s bekijken en digitale prentenboeken bekijken. De VoorleesExpress stimuleert de taalontwikkeling van kinderen en verrijkt de taalomgeving thuis. Daarnaast versterken we het partnerschap tussen school en ouders. Dit is een uitgave van SodaProducties in samenwerking met stichting Actief Ouderschap Copyright SodaProducties, Fotografie: Passie in Beeld, Rudest photography, Fotografie Jørgen Koopmanschap Tekstredactie: De schone schrijfster Ontwerp en illustraties: Jessicaas ontwerp