Thema 8 Ergonomie 1 Inleiding Dit thema gaat over ergonomie. Het woord is je misschien niet bekend, maar ergonomisch werken doe je als het goed is wel. Als zorghulp probeer je zo te werken dat je je lichaam en geest zo gezond mogelijk houdt. In dit thema geven we aanwijzingen hoe je dit kunt doen. De inhoud van dit thema: 2 Wat is ergonomisch werken? 3 Zorg voor je lichaam 4 Geestelijke belasting voorkomen 5 Praktijkoefeningen 1 Zorghulp DC 8 Ergonomie 1
2 Wat is ergonomisch werken? Als zorghulp doe je vaak zwaar lichamelijk werk. Je tilt, je bukt, je werkt voorover. Je gebruikt bij je werk allerlei schoonmaakmiddelen, die je niet altijd zelf hebt uitgezocht. Sommige daarvan zijn niet goed voor je gezondheid. Ook is je werk geestelijk niet altijd even makkelijk. Je komt bij mensen die hun hart soms willen luchten en je van alles vertellen waarover jij dan weer gaat nadenken. Om te voorkomen dat je allerlei klachten krijgt, moet je ergonomisch werken. Ergonomie: het aanpassen van de werkomgeving aan de mens 2 Ergonomisch werken wil zeggen dat je zorgt dat je geen lichamelijke en geestelijke klachten oploopt door je werk. Je probeert zo gezond en veilig mogelijk te werken. Daarvoor zijn allerlei regels en richtlijnen gemaakt, waaraan jij en je werkgever zich moeten houden. Jouw werkgever moet zorgen voor een goede werkomgeving. Dat is een omgeving die goed verlicht is, waar een goede ventilatie is en waar rustig en prettig gewerkt kan worden. Vind je dat je werkomgeving zo is, dat je niet goed kunt werken, dan kun je dit bespreken met je werkgever. 2 Zorghulp Digitale Content
Maar jij moet ook zelf zorgen voor een gezonde en veilige werkplek. Dat kan bijvoorbeeld door: goede werkschoenen aan te trekken, handschoenen te gebruiken bij je schoonmaakwerk; goede werkmaterialen te gebruiken. Bijvoorbeeld, als je ramen zeemt ga je op een trapje staan en niet op een wiebelig krukje; veilig om te gaan met schoonmaakmiddelen. Bijvoorbeeld, als je met chloor werkt, lees je eerst de gebruiksaanwijzing; een goede werkplanning te maken; op tijd even te pauzeren. Dit zijn maar een paar voorbeelden van wat je zelf kunt doen. In de volgende paragrafen gaan we in op het voorkomen van lichamelijke en geestelijke klachten. Zorghulp DC 8 Ergonomie 3
3 Zorg voor je lichaam We noemden het in de vorige paragraaf al: als zorghulp doe je vaak zwaar lichamelijk werk. Daarnaast kom je in aanraking met allerlei stoffen en middelen, die je op een veilige manier moet gebruiken. Ergonomisch werken betekent dat je gezond werkt en zorgt dat je lichaam niet onnodig belast wordt. Hoe doe je dat? 3.1 Lichamelijke belasting voorkomen Om te voorkomen dat je je lichaam onnodig belast, moet je letten op een goede werkhouding. Ook moet je letten op signalen die je lichaam je geven. Wees alert op klachten, zoals pijn in hand, pols, arm, nek of schouders. Let niet alleen op pijn, denk ook aan tintelingen, kramp, krachtverlies of een stijf gevoel in de ledematen. Een goede werkhouding kun je aannemen door de volgende zaken in de gaten te houden. Wissel staan en zitten af. Strijken kun je bijvoorbeeld ook zittend doen. Zorg dat je niet met een gebogen rug werkt. Zorg voor een werkblad op de juiste hoogte, dat is ellebooghoogte, of voor een verstelbaar bed. Werk je laag, zak dan door de knieën. Werk niet langer dan één minuut achter elkaar met een gedraaide romp. Wissel dan even van houding. Let ook bij stofzuigen goed op, dat je je romp niet steeds draait. Duwen en trekken kunnen zware inspanningen zijn. Gebruik je lichaamsgewicht hierbij. Houd je lichaam voorover als je duwt en achterover als je trekt. Vraag hulp als je een zware last moet verplaatsen. Zwaarder werk kun je beter s morgens doen en afwisselen met licht werk. Loop zo min mogelijk. Denk na wat je nodig hebt, maak een lijstje. Dat voorkomt dat je heen en weer rent. Als je zware boodschappen tilt, draag je de tas in je armen, dicht bij je lijf. Of je verdeelt de boodschappen over twee tassen die ongeveer even zwaar zijn. Draag de tassen zo dicht mogelijk bij je lichaam. Til zo weinig mogelijk, soms kun je ook schuiven. Als je verkeerd tilt, forceer je je rug. Hoe moet je tillen? 4 Zorghulp Digitale Content
Tillen Neem een stabiele houding aan, bijvoorbeeld de voeten iets uit elkaar; Zak door de knieën, buig niet voorover; Breng het voorwerp zo dicht mogelijk bij je lichaam; Houd je rug recht en draai je wervelkolom niet; Til vanuit je benen, kom langzaam omhoog; Zorg voor een goede stabiliteit, draag goed schoeisel. Doe het zo: en niet zo: Zorghulp DC 8 Ergonomie 5
3.2 Veilig en gezond werken Lichamelijke klachten kunnen voorkomen worden door veilig te werken met schoonmaakmiddelen en gevaarlijke stoffen. Als zorghulp kun je op het werk met allerlei gevaarlijke chemische stoffen in aanraking komen. Denk maar aan schoonmaakmiddelen en ontsmettingsmiddelen. Sommige stoffen kunnen allergische reacties teweegbrengen. Door bijvoorbeeld zepen, ontsmettingsmiddelen en oplosmiddelen kunnen huidaandoeningen en contacteczeem ontstaan. In beschermende handschoenen zit latex, sommige mensen hebben een latexallergie. Als je weet dat je allergisch bent voor iets, geef dat dan door aan je leidinggevende en je cliënten. Tips voor het omgaan met gevaarlijke stoffen en besmettingsgevaar: Werk hygiënisch: gebruik beschermende huidcrèmes, handschoenen en was regelmatig je handen. Gebruik handschoenen die weinig latexeiwitten afgeven. Gebruik zoveel mogelijk handschoenen die poedervrij zijn. Gebruik latex handschoenen alleen bij infectiegevaar. Lees de gebruiksaanwijzingen en productinformatie goed. Houd je aan de richtlijnen die daarin staan. Let op of je een symbool voor gevaar op het etiket ziet staan. Hieronder zie je de symbolen en betekenissen. 6 Zorghulp Digitale Content
Zorghulp DC 8 Ergonomie 7
4 Geestelijke belasting voorkomen Als zorghulp werk je met allerlei mensen. Je werkt bij mensen thuis, in een verzorgings- of verpleeghuis. Je werkt met ouderen, met kinderen, met mensen met een beperking. Die mensen hebben vaak ook zin in een praatje en ze vertellen je misschien over hun problemen, over hun eenzaamheid, over hun verdriet. Cliënten waarbij je werkt kunnen overlijden of ernstig ziek worden. Als je klaar bent met je werk, denk je er misschien nog over na. Misschien slaap je er wel eens slecht van. Het is belangrijk dat jij als zorghulp met collega s kunt praten over wat je mee maakt in je werk. Het is ook belangrijk om af en toe een rustpauze in je werk te hebben en met collega s koffie of thee te drinken en te praten over wat je bezighoudt. Als je in de thuiszorg werkt, moet je hier ook goed op letten. Maak regelmatig een afspraak met je leidinggevende om over je cliënten en wat jou bezighoudt te praten. Ook dit valt onder ergonomisch werken. Eline werkt in de thuiszorg bij Ans. Ze zorgt ervoor dat Ans in een prettige en schone omgeving leeft. Ook drinkt ze altijd even koffie met Ans. Ans is 25 jaar en heeft een spierziekte. Ze vertelt erover aan Eline. Eline vindt het behoorlijk heftig wat Ans allemaal mee maakt. Telkens als ze bij Ans vandaan gaat, denkt ze er nog een poos over na. Gelukkig polst Diana, de leidinggevende van Eline, regelmatig of Eline het niet te zwaar vindt om bij Ans te werken. Ook laat ze Eline en Nina af en toe samen bij haar op kantoor komen om te praten. Nina werkt ook bij een jonge vrouw met een ziekte. Samen kunnen ze er goed over praten. 8 Zorghulp Digitale Content
5 Praktijkoefeningen Hieronder staan oefeningen in tillen, dragen, bukken, enzovoort. Laat zien dat je weet hoe je ergonomisch werkt. Lees alle tips uit dit thema, oefen de situaties en laat een klasgenoot kijken of jij het goed doet. 1 Een wasmand dragen Hoe til je een zware wasmand op en hoe draag je hem naar de wasmachine? 2 De wasmachine vullen Hoe doe je dit? Welke houding neem je aan bij het vullen van de wasmachine? 3 Een bank verschuiven en terugzetten Hoe houd je je lichaam? 4 Een kind optillen Laat zien hoe je goed tilt. 5 Een vol dienblad van het aanrecht naar de tafel brengen Hoe pak je het op, hoe draag je het blad en hoe zet je het neer? 6 Stofzuigen Hoe houd je je lichaam tijdens het stofzuigen? 7 De vloer dweilen Kies de juiste materialen om je rug te ontlasten. Hoe doe je het? 8 Stof opvegen met een stoffer en blik Laat zien hoe jij dit ergonomisch doet. Zorghulp DC 8 Ergonomie 9