Augustus 2011 Nota van Beantwoording Kadernota Versterking Sociaal Domein
2
Inhoud 1. Inleiding 5 1.1 Doel van de VSD 5 1.2 Leeswijzer 5 1.3 Status van definitieve kadernota VSD 5 2. Inspraak 5 2.1 Tijdens het schrijven van de nota 5 2.2 Na ter inzage legging 6 3. Zienswijzen 6 3.1 Ingediende zienswijzen 6 3.2 Verwerking van de zienswijzen 6 3.3 Beantwoording van de zienswijzen 7-4. Voortgang 10 Bijlagen 1. Advertentietekst inspraak VSD 2. Brief kennisgeving ter inzage leggen concept Kadernota VSD 3. Zienswijzen 3
4
1. Inleiding 1.1 Doel van de VSD De versterking van het sociaal domein (VSD) is een van de grote speerpunten uit het programma-akkoord voor de bestuursperiode 2010 2014. Het stadsdeel heeft de ambitie in Oost een samenleving te realiseren waarin iedereen mee doet en alle kans heeft zich te ontwikkelen. Aan deze ambitie willen we werken met alle partijen en individuele bewoners die door middel van inzet, kennis en expertise een dergelijke samenleving verder kunnen vormgeven. De diverse partijen, bewoners en ondernemers in het stadsdeel hebben inzicht in wat er moet gebeuren om iedereen die kans te kunnen geven. Aan dat inzicht willen we gezamenlijk uitvoering geven. Het Dagelijks Bestuur spreekt bewust van de Versterking Sociaal Domein. Vele (vrijwilligers)organisaties en ondernemers zetten zich ook op dit moment succesvol in voor de buurt. Ze zijn van grote betekenis voor bewoners in achterstandsposities en voor de ontwikkeling en verbetering van hun buurt. Deze successen willen we voortzetten en versterken. 1.2 Leeswijzer In deze nota van beantwoording geeft het dagelijks bestuur van stadsdeel Oost een antwoord op de zienswijzen die zijn ingediend door organisaties en bewoners van stadsdeel Oost als een reactie op de concept Kadernota VSD. In hoofdstuk 2 geven we weer hoe de inspraakprocedure van de kadernota Versterking Sociaal Domein is verlopen. Vervolgens beschrijven we in hoofdstuk 3 de twee zienswijzen die zijn binnengekomen en hoe ze in deze nota van beantwoording zijn verwerkt. We formuleren een reactie op de zienswijzen en geven aan of de zienswijze heeft geleid tot een wijziging in de Kadernota VSD. Hoofdstuk 4 maakt duidelijk wat we vervolgens gaan doen om de intenties in de kadernota VSD te realiseren. 1.3. Status van de definitieve kadernota VSD Nadat de raad deze kadernota VSD definitief heeft vastgesteld zal deze fungeren als input voor een verder te ontwikkelen praktijk (uitvoeringsprogramma`s) op het gebied van Welzijn en Zorg, Jeugd en Onderwijs en de inzet van maatschappelijk vastgoed. Samen met de Algemene subsidieverordening en de uitvoeringsprogramma`s zal dit Kader input geven voor de begroting en de subsidieverlening voor 2012 en volgende jaren. 2. Inspraak 2.1 Tijdens het schrijven van de nota In de maanden vóór het uitkomen van de concept Kadernota Versterking Sociaal Domein zijn gesprekken gevoerd over de uitgangspunten en praktijk met raadsleden, bewoners, ondernemers en partners. We zijn op expeditie geweest naar voorbeelden uit de praktijk, zoals de Eigen Kracht Conferentie of Achter de Voordeur. Bij deze expedities zijn de deelnemers - bewoners, partners, ondernemers, raadsleden, ambtenaren en bestuurders - samen met degenen die de expeditieleden ontvingen op zoek gegaan naar wat wel en niet werkt in de praktijk. De input uit de gesprekken en expedities is gebruikt voor het opstellen van het Sociaal Manifest, dat het dagelijks bestuur van stadsdeel Oost in december 2010 heeft vastgesteld en aan de deelraad toegezonden. Het sociaal manifest is als bijlage bij de Kadernota gevoegd. Wat er geleerd is bij de expedities is ook uitgewisseld bij de Conferentie versterking sociaal domein op 24 januari 2011. Daarnaast stonden de uitgangspunten voor de Kadernota op deze Conferentie ter discussie en zijn ze op bepaalde punten aangescherpt. Er waren circa 150 bewoners, ondernemers en partners aanwezig. De uitkomsten van de gesprekken, expedities en conferentie zijn vervolgens verwerkt in de concept Kadernota Versterking Sociaal Domein die in februari en maart ter inzage is gelegd 5
en in mei naar de raadscommissie Algemene en Sociale zaken is gegaan. Na de commissie is de kadernota aangepast en opnieuw ter inzage gelegd in juli en augustus. 2.2 Na ter inzage legging De ter inzagelegging van de concept kadernota Versterking Sociaal Domein is gepubliceerd in het Amsterdams Stadsblad, de Stadsdeelkrant, op de website www.oost.amsterdam.nl en in de digitale nieuwsbrief van stadsdeel Oost. De mensen die bij de eerste kadernota een zienswijze hebben ingediend hebben een brief ontvangen ter aankondiging van de ter inzage legging. De nota lag ter inzage in het stadsdeelhuis en is te downloaden via de website. Met bovenstaande procedure is aan de eisen van de Inspraakverordening en de Algemene wet bestuursrecht voldaan. 3. Zienswijzen 3.1 Ingediende zienswijzen De kadernota Versterking Sociaal Domein is vanaf 21 juli t/m 17 augustus 2011 ter inzage gelegd. Zienswijzen die na 17 augustus zijn binnengekomen zijn niet meer verwerkt in deze nota van beantwoording. ABC en Karen Ates hebben hun zienswijze per mail en brief ingediend. Hun reacties zijn als bijlage toegevoegd aan deze nota van beantwoording. 3.2 Verwerking van de zienswijzen De zienswijzen worden behandeld per organisatie of bewoner. Lange zienswijzen zijn tot de essentie samengevat. Voor het lezen van de gehele reactie verwijzen wij u naar de bijlagen. Zienswijzen die op verschillende wijze zijn geformuleerd maar om dezelfde reactie vragen zijn samengevoegd. Deze zienswijzen zijn geclusterd boven één antwoord. Daar waar een zienswijze heeft geleid tot aanpassingen in de kadernota wordt dat expliciet vermeld. Indien in de zienswijze zelf wordt gevraagd om aanpassing in de kadernota dan zal gemotiveerd worden beantwoord of deze aanpassing al dan niet in de kadernota is opgenomen. Alle organisaties en bewoners die een zienswijze hebben ingediend ontvangen na vaststelling door het dagelijks bestuur een exemplaar van de nota van beantwoording. 3.3 Beantwoording van de zienswijzen ABC Het eerste punt zit in het formuleren van de doelgroepen in Oost (blz. 13-14). Behalve jongeren en ouderen wordt de groep 'kwetsbare bewoners' niet nader gedefinieerd (reden op blz.14). Uit het overzicht van bijlage 6 (blz. 73) blijkt dat de groep 65-plussers in Oost slechts 8% van het totaal aantal inwoners is. De groep niet-westerse allochtonen daarentegen bestaat uit 34% van het aantal inwoners. Onze ervaring is dat ook onder deze groep veel kwetsbare bewoners zijn, d.w.z. dat zij belemmeringen ervaren bij het meedoen aan sociale en maatschappelijke verbanden (blz.13). Een van de belemmeringen is het gebrek aan kennis van de Nederlandse taal. Omdat er door de regering bezuinigd wordt op de inburgering vermoeden wij dat in de groep niet-westerse allochtonen een deel buiten de sociale en maatschappelijke boot zal vallen als er onvoldoende toegankelijke taalcursussen zijn. Taal is immers de sleutel tot meedoen. Onze vraag aan u is uiteraard niet om de groep ouderen nu te vergeten, maar wel om ook de grote 6
groep niet-westerse allochtonen goed in het vizier te houden. Binnen deze groep zijn bovendien veel bewoners met een laag inkomen, en juist die worden het hardst getroffen door bezuinigingen (zoals in de kadernota wordt beschreven, blz. 9). Antwoord Eén van de ambities van de kadernota Versterking Sociaal Domein (VSD) is dat iedereen meedoet, ongeacht leeftijd of achtergrond. Bij het beoordelen van kwetsbaarheid maakt het stadsdeelbestuur geen onderscheid naar leeftijd of achtergrond maar gelden als criteria: 1. de mate waarin bewoners maatschappelijk actief zijn; 2. de afstand tot de arbeidsmarkt. De kadernota VSD besteedt dan ook nadrukkelijk aandacht aan integratie van bewoners in een isolement en met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Uitgangspunt van VSD is dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor het wegnemen van belemmeringen om mee te doen. Lukt dit niet op eigen kracht dan kan een beroep gedaan worden op de welzijnsinstelling of vrijwilligersorganisaties voor ondersteuning bij het verkleinen van de afstand tot de arbeidsmarkt en bij het doen van maatschappelijke activiteiten. Zienswijze Het tweede punt dat het ABC wil benoemen is de grote taak die het bestuur van Oost toekent aan de civil society. De gedachte is dat bewoners, ondernemers en organisaties in een buurt zelf bijdragen aan het aanpakken van sociale problematiek (blz. 16). Het ABC ervaart dat niet alle bewoners vanzelfsprekend over een netwerk beschikken of in staat zijn mee te doen aan bestaande netwerken. Veel niet-westerse migranten wonen zonder familie of vrienden in Nederland, en hebben moeite met het leggen van contacten of het vinden van hun weg in de Amsterdamse samenleving en hun eigen buurt. Zij willen graag verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leven, maar weten simpelweg niet wat er van hen verwacht wordt of waaruit die verantwoordelijkheid bestaat. Er zijn in Oost gelukkig veel bewoners die bereid zijn op vrijwillige basis hun stadsdeelgenoten te helpen uit dit isolement te komen. Wij zijn van mening dat dit niet zonder professionele ondersteuning kan. Door professionele ondersteuning worden vrijwilligers namelijk aangestuurd om doelmatig te werken aan het vergroten van zelfredzaamheid van een kwetsbare bewoner. Ook wordt de duur van het contact afgebakend om onnodig 'pamperen' te voorkomen. Dit alles vergroot de kwaliteit van het contact. Daarnaast biedt een professionele organisatie continuïteit. Als een vrijwilliger stopt valt de persoon of het gezin in kwestie niet terug in isolement, maar blijft onder de aandacht. Ook kan van een professionele organisatie verwacht worden dat zij op de hoogte is van de sociale kaart van het stadsdeel en kan inschatten wanneer een kwetsbare bewoner meer baat heeft bij doorverwijzing naar een hulpverlener. Het stadsdeelbestuur onderschrijft de zienswijze dat beschikbaarheid van professionele ondersteuning van vrijwilligers belangrijk is. Het stadsdeelbestuur hecht groot belang aan vrijwilligers en initiatieven uit de buurt die gericht zijn op het aanpakken van sociale problemen en op het ondersteunen van medebewoners. Deze inzet wordt gestimuleerd en gewaardeerd. Het stadsdeel vindt het belangrijk om vrijwilligers te faciliteren. Deskundigheidsbevordering van vrijwilligers is dan ook nadrukkelijk opgenomen in de kadernota VSD. Daarnaast biedt het welzijnswerk zo nodig professionele ondersteuning en coaching van vrijwilligers en buurtinitiatieven. Het is daarbij belangrijk dat de vrijwilligers hun grenzen bewaken en daar waar nodig tijdig doorverwijzen naar de professionele hulpverlening. 7
Karen Ates Op p. 9 van de kadernota VSD versie 12 juli 2011 geeft u aan wat de gevolgen zijn van de bezuinigingen voor verschillende groepen. Op p. 52 staat ook een rijtje van groepen waar de bezuinigingen gestapeld terecht (gaan) komen. Op p. 10 geeft u aan dat in de loop van 2011-2012 duidelijk wordt welke stedelijke minimale afspraken worden gemaakt. De stedelijke minimale afspraken zullen iets zeggen over de vloer waar u niet doorheen wilt zakken. Wanneer communiceert u die ondergrens? Het uitgangspunt is dat Stad en stadsdelen gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de hervormingen in het sociaal domein en het regelen van een uniform basispakket aan voorzieningen waar alle bewoners van Amsterdam die dat nodig hebben een beroep op kunnen doen. In de uitwerking van de bestuursopdrachten Zorg & Welzijn, Jeugd, Werk & Inkomen wordt hieraan inhoud gegeven. Gezien de gezamenlijke verantwoordelijkheid zal hierover vanuit centrale stad en stadsdelen ook gezamenlijk gecommuniceerd worden. In VSD is het uitgangspunt dat er altijd een vangnet van professionele en informele hulp is voor bewoners die niet op eigen kracht mee kunnen doen. Dat is voor ons het minimum. Voorzien (te maken) afspraken intern en met partners en de centrale stad in monitoring van de gevolgen van de bezuinigingen voor in ieder geval de op p.9 en p.52 genoemde groepen? In opdracht van de stad en stadsdelen heeft de Sociale Alliantie onderzocht wat de effecten zijn van de heroverwegingen en welke groepen in de stedelijke samenleving hiervan de gevolgen zullen ondervinden. Het blijvend monitoren van de effecten van de heroverwegingen voor de op pagina 9 en 52 genoemde groepen is noodzakelijk. Bent u met mij van mening dat de nog te maken sociale kaarten op buurtniveau (p. 17) onderdeel uitmaken van de nulmeting, genoemd in de 5 juli jl. door de raad aangenomen motie anti mist nota s? De doelen van de programma s in het sociaal domein zijn het uitgangspunt voor de effectmeting. Effectmeting is onderdeel van de planning- en controlecyclus. In de begroting van 2012 zijn maatschappelijke effecten en meetbare doelen opgenomen, ook voor de programma s van het sociaal domein. Het cijferoverzicht van het jaar 2010 geldt als nulmeting. In de sociale kaarten wordt een kwalitatieve beschrijving opgenomen van accommodaties, ondernemingen, organisaties, zorginstellingen bewonersgroepen en netwerken. (p. 17) Kunt u aangeven waarop de inmiddels via de perspectievennota vastgestelde speerpunten per buurt zijn gebaseerd en hoe deze gang van zaken zich verhoudt tot de werkwijze geschetst op p. 17? De per buurt opgenomen speerpunten zijn gebaseerd op een integrale gebiedsanalyse. Voor de analyses is gebruik gemaakt van kennis binnen de stadsdeel organisatie, van beschikbaar gekomen statistische informatie per wijk (factsheets) en van bestaande contacten en informatie van partners in de buurt. 8
Deze werkwijze sluit aan op de op pagina 17 van de Kadernota VSD voorgestelde werkwijze. Met de voorgestelde manier van werken zal in de toekomst aanvullend een sociale kaart worden gemaakt en worden bewoners en organisaties betrokken bij het bepalen van de speerpunten voor de buurt. Ondanks het feit dat die minimale stedelijke afspraken nog niet duidelijk zijn en er nog geen sociale kaarten op buurtniveau beschikbaar zijn, op grond waarvan u enige indicatie hebt welk beroep u in de praktijk kunt doen op de civil society (p.17), stelt u op p. 10 : met een vernieuwende werkwijze en het slim aan elkaar verbinden van initiatieven moeten we hier oplossingen voor kunnen vinden. Wat mij betreft is deze opmerking niet reëel en een kadernota onwaardig. Bent u bereid de door mij bedoelde passages over civil society aan te passen? De aangehaalde passages definiëren de civil society. De doelstelling is dat iedereen mee doet en betrokken is bij de ontwikkeling van de buurt(bewoners). Uiteraard ontkennen wij onze verantwoordelijkheid als overheid niet. Het is een proces waarin de civil society gefaciliteerd zal worden in het nemen van haar eigen verantwoordelijkheid. Als het perspectief op werk ontbreekt, stopt DWI voortaan met het aanbieden van activiteiten en begeleiding. Die DWI klanten worden overgedragen aan de stadsdelen. Kunt u aangeven waar u in de kadernota deze verantwoordelijkheid op u neemt? Hoe laat zich dat vertalen in termen van het logical framework? In Amsterdam wordt gezamenlijk de effecten van deze wijzigingen en bezuinigingen geanalyseerd en minimaal aanbod gedefinieerd. Het stadsdeel is zich ervan bewust dat zij niet alle gevolgen van deze bezuinigingen kan opvangen. Door slimme keuzes willen we ervoor zorgen dat de effecten van de stapelingen van bezuinigingen niet leiden tot het buiten de boot vallen van aandachtsgroepen (p.25). Eén van de vele wijzigingen in stedelijk beleid is de veranderingen in de werkwijze van DWI. De kadernota VSD beschrijft op p. 23 (onder de kop 'Participatiebeleid') de betekenis van het stedelijke beleid en de verantwoordelijkheid die dat voor het stadsdeel met zich meebrengt. Op p. 26 van de kadernota VSD staat onder andere dat dit voor het stadsdeel leidt tot een omslag van algemeen toegankelijk buurtwerk naar een gerichte inzet van professionals en specifieke activiteiten. Het nieuwe stedelijke participatiebeleid zal nog verder geïmplementeerd worden. De uitwerking van het stedelijke meerjarenbeleidsplan is aangekondigd op p. 40 van de kadernota VSD (onder de kop 'Welzijn en Zorg'). Het stadsdeelbestuur streeft uiteraard naar een effectieve aansluiting tussen stedelijk en stadsdeelbeleid. Zienswijze : In welk kader (uitvoeringsprogramma?) komt het handen en voeten geven aan deze verantwoordelijkheid aan de orde en zo ja, op welke termijn? Het komt begin 2012 aan de orde in het uitvoeringsprogramma Participatiebeleid. Levert het overgangsjaar 2011 inzichten op die het delen waard zijn? 9
2012 zien wij als het overgangsjaar en al werkende wijze worden ook de verworven inzichten gedeeld. 4. Voortgang Bovenstaande zienswijzen leiden niet tot aanpassingen in de Kadernota Versterking Sociaal Domein. De concept Kadernota Versterking Sociaal Domein is op 12 juli 2011 door het Dagelijks Bestuur goedgekeurd en vrijgegeven voor inspraak per 21 juli 2011. De Nota van Beantwoording is 23 augustus 2011 door het Dagelijks Bestuur Oost vastgesteld en wordt samen met de Kadernota Versterking Sociaal Domein ter advisering doorgeleid naar de Commissie Algemene en Sociale Zaken van 6 september 2011. Indien de bespreking daar aanleiding toe geeft zullen wijzigingen in de Kadernota worden aangebracht. Het Dagelijks Bestuur legt het concept Kadernota Versterking Sociaal Domein op 27 september 2011 ter vaststelling voor aan de deelraad. Met de formele vaststelling van de Kadernota zijn we er (nog) niet. In de nota staan kaders die nog verder ingevuld moeten worden. Gezien de opzet van de Kadernota willen we deze kaders juist samen met partners, bewoners en ondernemers in de praktijk brengen. We gaan geen grote beleidsstukken meer opstellen, maar wel uitvoeringsprogramma s, zoals Jong Oost of het Maatschappelijk Investeringsprogramma accommodaties. We gaan ook samen met de buurten kijken waar de prioriteiten liggen en hoe we elkaar kunnen versterken. 10