SPD Bedrijfsadministratie Examenopgave JAARREKENING WOENSDAG 5 OKTOBER 2016 8.45-11.45 UUR Belangrijke informatie Deze examenopgave bestaat uit 11 pagina s, inclusief het voorblad. Dit examen bestaat uit 4 opgaven en omvat 23 vragen. Dit examen bestaat uit de volgende documenten: examenopgaven Controleer of alle documenten aanwezig zijn. Het aantal te behalen punten is 100. Als bij een vraag een x-aantal antwoorden wordt gevraagd, wordt alleen het eerste x-aantal antwoorden meegenomen in de beoordeling. Lever beider exemplaren van het examenpapier in. Lever ook het kladpapier na afloop van het examen in bij de toezichthouder. Dit wordt vernietigd en niet meegenomen in de beoordeling. Schrijf zo duidelijk mogelijk. Motiveer altijd uw antwoord, ook als dat niet expliciet wordt gevraagd. Schrijf met een blauw- of zwartschrijvende pen. De toegestane hulpmiddelen bij dit examen zijn: Woordenboek Programmeerbare Rekenmachine SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Woensdag 5 oktober 2016 B / 11
2016 NGO-ENS B / 11
Opgave 1 (55 punten) Een product dat door onderneming Rademakers BV wordt geproduceerd en verkocht is het product Pegazus. De standaard fabricagekostprijs van 100 eenheden Pegazus is als volgt: Grondstoffen 50 kg à 7,30 365,- Direct loon 25 manuren à 25,- - 625,- Indirecte fabricagekosten 18 machine-uren à 35,- - 630,- 1.620,- Toeslag uitval (10%) - 180,- Standaard kostprijs 100 producten 1.800,- Verder is nog gegeven: Normale productie is 75.000 ongekeurde producten per jaar. Het tarief van 35,- per machine-uur bestaat voor 20,- uit constante kosten en voor 15,- uit proportioneel variabele kosten. Verkoopprijs exclusief 21% omzetbelasting (OB) is 25,- per product. Afgekeurde producten hebben geen opbrengst en voor de afvoer van de afgekeurde producten hoeven geen specifieke kosten te worden gemaakt. Interestkosten en algemene beheerskosten worden rechtstreeks in rubriek 9 verantwoord. Bij de afsluiting van het boekjaar heeft Rademakers BV de volgende voorlopige saldibalans per 31 december 2015 opgesteld. De in de saldibalans opgenomen cijfers betreffen uitsluitend de boekingen van de productie en verkoop van het product Pegazus. SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Woensdag 5 oktober 2016 3 / 11
400 Verbruik grondstoffen 273.750,- 410 Directe lonen afdeling fabricage 480.000,- 411 Indirecte kosten afdeling fabricage 459.930,- 412 Indirecte lonen afdeling verkoop 152.000,- 420 Directe lonen afdeling verkoop 32.000,- 499 Overboekingsrekening 1.397.680,- Totalen rubriek 4 1.397.680,- 1.397.680,- 510 Indirecte fabricagekosten 459.930,- 511 Budget afdeling fabricage 467.100,- 512 Te dekken budget afdeling fabricage 467.100,- 515 Dekking afdeling fabricage 459.900,- 520 Indirecte verkoopkosten 152.000, - 521 Budget afdeling verkoop 158.850,- 522 Te dekken budget afdeling verkoop 158.850,- 525 Dekking afdeling verkoop 162.000,- 599 Overboekingsrekening 9.970,- Totalen rubriek 5 1.247.850,- 1.247.850,- 600 Verbruik grondstoffen 273.750,- 601 Directe lonen 468.750,- 602 Toeslag indirecte fabricagekosten 459.900,- 603 Werkelijke uitvalkosten 126.000,- 610 Standaard verbruik grondstoffen 266.450,- 611 Standaard direct loon 456.250,- 612 Standaard toeslag indirecte fabricagekosten 459.900,- 613 Standaard toeslag uitvalkosten 131.400,- 630 Betaalde direct lonen 480.000,- 631 Verrekende directe lonen 468.750,- 699 Overboekingsrekening 25.650,- Totalen rubriek 6 1.808.400,- 1.808.400,- 800 Kostprijs verkopen 1.296.000,- 810 Toeslag directe verkoopkosten 45.000,- 815 Toeslag indirecte verkoopkosten 162.000,- 840 Opbrengst verkopen 1.800.000,- 850 Werkelijke directe verkoopkosten 32.000,- 855 Standaard directe verkoopkosten 45.000,- 899 Overboekingsrekening 310.000,- Totalen rubriek 8 1.845.000,- 1.845.000,- 900 Afdelingsresultaten 9.970,- SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Woensdag 5 oktober 2016 4 / 11
910 Fabricageresultaat 25.650,- 920 Verkoopresultaat 310.000,- 940 Interest 8.500,- 950 Algemene beheerskosten 53.500,- 999 Overboekingsrekening 232.320,- Totalen rubriek 9 319.970,- 319.970,- Totaaltelling 6.618.900,- 6.618.900,- Naast bovengenoemde rekeningnummers maakt Rademakers BV gebruik van de volgende grootboekrekeningen. 051 Buiten gebruik gestelde bedrijfswagens 075 Voorzieningen 130 Debiteuren 135 Voorziening debiteuren 180 Te vorderen OB 185 Te betalen OB 960 Dotatie voorziening debiteuren 980 Bijzondere baten Vraag 1 Vraag 2 Vraag 3 Vraag 4 Vraag 5 Vraag 6 Bereken het normaal aantal machine-uren op jaarbasis. Bereken het werkelijk aantal machine-uren voor het jaar 2015. Bereken de begrote constante indirecte fabricagekosten op jaarbasis. Bereken voor 2015 het aantal geproduceerde eenheden. Bereken voor 2015 het aantal afgekeurde producten. (6 punten) Bereken het uitvalresultaat: Vraag 6a intracomptabel; Vraag 6b extracomptabel. Geef tevens aan of het een voordelig of nadelig resultaat betreft. SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Woensdag 5 oktober 2016 5 / 11
Vraag 7 Vraag 7a (6 punten) Bereken intracomptabel: het budgetresultaat van de afdeling fabricage; Vraag 7b het bezettingsresultaat van de afdeling fabricage. Geef bij beide resultaten aan of het een voordelig of nadelig resultaat betreft. Vraag 8 (4 punten) Verklaar aan de hand van een berekening het bezettingsresultaat van de afdeling fabricage. Bij de accountantscontrole na de voorlopige afsluiting van het boekjaar 2015 is geconstateerd dat een aantal mutaties uit 2015 nog niet in de boekhouding is verwerkt: 1. De opbrengst van de inruil van een van de bedrijfsauto s. 2. Deze bedrijfsauto was begin 2011 aangeschaft voor 50.000,-. Op het moment van inruilen is 40.000,- afgeschreven. De inruilwaarde is 15.000,- exclusief btw. Het resultaat staat nog geboekt op de rekening 051 Buiten gebruik gestelde bedrijfswagens. 3. Een van de chauffeurs van Rademakers BV heeft een aantal jaren geleden een ongeval veroorzaakt dat heeft geleid tot een schadeclaim. Voor deze schadeclaim is in het betreffende jaar een voorziening gevormd van 65.000,-. De schadeclaim is in 2015 afgewikkeld, waarbij uiteindelijk een bedrag van 50.000,- is uitbetaald. De directie heeft besloten dat het resterende bedrag van de voorziening in 2015 kan vrijvallen. 4. Een van de afnemers van Rademakers BV heeft aangegeven niet tevreden te zijn met de kwaliteit van 900 artikelen Pegazus die hij heeft ontvangen en wil deze terugsturen en nieuwe geleverd krijgen. Na enig overleg gaat de afnemer akkoord met een korting van 20% op de factuur van 22.500,- (exclusief 21% OB). Deze creditnota is eind december 2015 verzonden, maar nog niet geboekt. 5. Bij de verplichte statische toets van de dynamisch gevormde voorziening debiteuren blijkt dat er 10.000,- meer gedoteerd moet worden aan de voorziening. (Voor opgavedoeleinden mag u veronderstellen dat er verder geen boekingen zijn gemaakt op rekening 960.) Vraag 9 Vraag 10 Geef de journaalpost(en) waarmee de opbrengst van de inruilwaarde van de bedrijfsauto alsnog in de winst-en-verliesrekening wordt opgenomen. Geef de journaalpost(en) van het vrijvallen van het restant van de voorziening voor de schadeclaim. SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Woensdag 5 oktober 2016 6 / 11
Vraag 11 (5 punten) Geef de journaalposten van de creditnota van de korting van 20% die aan de betreffende afnemer is verzonden, inclusief de journaalpost om de saldibalans bij te werken. Vraag 12 Vraag 13 Vraag 14 Geef de journaalpost(en) van de voorziening van de naar verwachting in 2016 niet te ontvangen debiteuren. (8 punten) Stel aan de hand van de in deze opgave verstrekte gegevens (inclusief gemaakte journaalposten) de interne analytische winst-en-verliesrekening op. (10 punten) Stel met behulp van de in deze opgave verstrekte gegevens (inclusief de gemaakte journaalposten) de winst-en-verliesrekening op volgens de categoriale kostensplitsing. SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Woensdag 5 oktober 2016 7 / 11
Opgave 2 (12 punten) Onderneming Terracotta BV produceert verschillende bloemenvazen: De vaas Tullip met een commerciële kostprijs van 65,- en een verkoopprijs van 85,- exclusief OB. De vaas Hyacint met een commerciële kostprijs van 135,- en een verkoopprijs van 175,- exclusief OB. Voor het jaar 2015 was een productie en afzet van 150 Tullipvazen en 250 Hyacintvazen begroot. Vraag 15 Bereken het gemiddelde begrote standaardverkoopresultaat per product voor het jaar 2015. In het jaar 2015 zijn er 140 Tullipvazen en 300 Hyacintvazen verkocht. De kostprijzen en verkoopprijzen waren conform de begroting. Vraag 16 Vraag 17 Bereken het verschil tussen het voor 2015 begrote standaard verkoopresultaat en het in 2015 werkelijk behaalde verkoopresultaat. (8 punten) Geef bij bovenstaande mix variance de extracomptabele analyse van het verschil tussen het voor 2015 begrote standaard verkoopresultaat en het in 2015 werkelijk behaalde verkoopresultaat. Laat per verschil de berekening zien. SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Woensdag 5 oktober 2016 8 / 11
Opgave 3 (14 punten) In het stramien voor de opstelling en vormgeving van de jaarrekening (Het Stramien) worden vier onderwerpen van de jaarrekening behandeld. Een van deze onderwerpen betreft kwalitatieve kenmerken van de jaarrekening. Vraag 18 Vraag 19 Vraag 20 (4 punten) Geef de vier voornaamste kwalitatieve kernmerken die in Het Stramien worden beschreven. (6 punten) Noem met betrekking tot de balans drie posten waarop een impairmenttoets noodzakelijk kan zijn. Hoe wordt de intrinsieke waarde van een aandelenoptie berekend? Bij hedge accounting worden financiële instrumenten ingezet om risico s ten aanzien van activa en passiva of kasstroom af te dekken. Vraag 21 Geef aan hoe hedge accounting wordt ingezet met betrekking tot vreemde valuta. SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Woensdag 5 oktober 2016 9 / 11
Opgave 4 (19 punten) In deze opgave wordt afgezien van omzetbelasting. Aannemingsbedrijf Bestebouw BV is gespecialiseerd in de bouw van grote commerciële gebouwencomplexen waarvan de bouw in de meeste gevallen twee tot drie jaar in beslag neemt. Bestebouw BV neemt de winst volgens de Percentage of completion method with zero profit (completed contract method). Gedeclareerde termijnen worden in mindering gebracht op het onderhanden werk, tenzij de gedeclareerde termijnen de kosten overtreffen. Dit laatste wordt per project apart bekeken. Bij het afsluiten van het boekjaar over 2015 moeten van een aantal projecten de balansposten nog worden vastgesteld. Het betreft de balansposten van vier projecten waarvan de volgende gegevens bekend zijn: Projectnummer Werkelijke kosten Gedeclareerde termijnen Tot en met 31-12-2015 Ontvangen Nog te ontvangen BB 7800 3.500.000,- 3.000.000,- BB 7950 2.500.000,- 1.000.000,- BB 8055 5.000.000,- 4.000.000,- 2.000.000,- BB 9035 1.500.000,- 1.500.000,- Totalen 12.500.000,- 8.500.000,- 3.000.000,- SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Woensdag 5 oktober 2016 10 / 11
Vraag 22 (7 punten) Welke bedragen moeten per 31-1-2015 ten aanzien van deze projecten op de balans worden opgenomen als: a. Debiteuren; b. Onderhanden werk; c. Vooruitbetalingen. Verder heeft de directie inzicht gevraagd in de resultaten van project BB 6500 dat in 2013 is gestart en in 2015 is afgerond. De directie vraagt zich af wat de resultaten en waardering zouden zijn bij toepassing van de Percentage of Completion method with profit. Van dit project zijn de volgende gegevens vastgelegd: Aanneemsom 7.500.000,- Begrote kosten: 2013 1.500.000,- 2014 3.500.000,- 2015 1.000.000.- De werkelijke kosten zijn als volgt: Jaar 2013 2014 2015 Werkelijke kosten 1.476.000,- 5.040.000,- 6.350.000,- t/m 31-12 Begrote nog te maken 4.674.000,- 1.260.000,- kosten Totaal 6.150.000,- 6.300.000,- 6.350.000,- Declaratie vindt plaats aan het einde van het project. Er wordt bij dit project niet gewerkt met termijnfacturen. Vraag 23 Vraag 23a (12 punten) Bereken voor dit project de door de directie gevraagde bedragen betreffende: de verantwoorde winsten in de winst-en-verliesrekeningen van de jaren 2013, 2014 en 2015. Vraag 23b de post Onderhanden werken op de balansen van de jaren 2013, 2014 en 2015. Einde examen. SPD Bedrijfsadministratie Jaarrekening Woensdag 5 oktober 2016 11 / 11