Wat levert activering op? Tom van Wel, Werk is de beste zorg Utrecht, 4 december 2013
mag ik me even voorstellen psycholoog/onderzoeker bij Altrechts ABC - voor jongeren met een psychosekwetsbaarheid 25 jaar werkzaam in de zorg voor mensen met ernstige psychische aandoeningen docent bij St. Rehabilitatie 92, Hogeschool Utrecht, Hanzehogeschool, RINO www.linkedin.com/in/tomvanwel http://twitter.com/tomvanwel
Overzicht Gezondheidszorg biedt een halffabricaat Participatie-samenleving: willen we dat? Herstelondermijning + herstelondersteuning door hulpverleners Herstellen door activering en werk?
Eigenaardig de (gezondheids)zorg biedt een halffabricaat
ICF: Internationale Classificatie van het Functioneren (WHO, 2001) 1. functies en anatomische eigenschappen 2. activiteiten en participatie
Participatiesamenleving - louter ingegeven door bezuinigingsdrift? - mensen willen erbij horen
Erbij willen horen maar wil de samenleving dat wel? willen wij dat wel?
Van wie zouden we de meeste acceptatie (minste stigmatisering) mogen verwachten [buiten de persoon zelf en zijn familie] bij het ondersteunen van de eigen wensen om deel te nemen aan de samenleving?
van hun hulpverleners!
Herstelondermijning door ons hulpverleners
Herstelondermijning door ons hulpverleners 1) bewust => misvatting dat je eerst moet herstellen 2) minder bewust => herstelondermijnende reflexen
kernpunt Iemand serieus nemen als volwaardig mens
Herstelondermijnende reflexen [1] beter weten - reflex [2] verantwoordelijkheid ontnemen - reflex
waarom word je hulpverlener?
waarom word je hulpverlener? - mensen willen helpen - iets voor mensen willen betekenen op fysiek niveau adviseren: helpen hen op de goede weg te zetten heel nobel
behalve
[1] beter weten - reflex als het moet gebeuren op de manier van de hulpverlener Onderliggend: de cliënt is onvoldoende in staat over zijn eigen wijze van herstel te oordelen de cliënt wordt klein gemaakt door deskundigen werkt zelfstigmatisering in de hand = herstelondermijnend
[1] beter weten - reflex (2) vb-1. ergernis over onrealistisch doel van een cliënt = hulpverlener weet beter dan de cliënt over het bereiken van herstel Grofweg 2 wegen: verzet of aanpassing door de cliënt
[2] verantwoordelijkheid ontnemen - reflex vb-2. in laatste werkweek: ik hoef niets meer van cliënten
Herstelondermijning [samenvattend] 1) bewust => misvatting dat je eerst moet herstellen 2) minder bewust beter weten - reflex verantwoordelijkheid ontnemen - reflex
Achtergrond / hypothese vraag: Wat gebeurt er in het dierenrijk als een soortgenoot zich afwijkend / gestoord / gek gedraagt? - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
moderne mens: 200.000 jaar
Automatisme een automatische, reflexmatige neiging waarbij de hogere hersenen geen invloed hebben op het ontstaan ervan i.t.t. beschaving (= het beschermen van zwakkeren in de samenleving) mensen met psychische aandoeningen behoren tot de meest gestigmatiseerde een permanent gevaar, m.n. voor hulpverleners
Naar herstelondersteuning herstelondermijning is weliswaar reflexmatig, maar je kunt er nog wel over nadenken Manieren om herstelondermijning tegen te gaan [a] kritische beschouwing van onszelf obv HOZ-kenmerken [b] toepassen van methodieken
[a] kritische beschouwing van onszelf obv HOZ-kenmerken Over de hulpverlener: 1. hoop uitstralen 2. is present (aandachtig aanwezig) 3. bescheiden/terughoudend zijn professionele referentiekader inzetten 4. aanmoedigen tot eigen (herstel)verhaal 5. empowerment stimuleren 6. ervaringsdeskundigheid 7. ondersteuning door belangrijke anderen erkennen 8. eigen regie en autonomie
[b] toepassen van methodieken Doel van methodiek: een lijn vasthouden die effectiever is dan gezonde verstand bv: MI, IRB, IPS Laatste 10 jaar: evidentie dat we methodieken hebben die beter werken dan gezond verstand Methodiek maakt link met HOZ inzichtelijk en toetsbaar Afwijken kan in individuele situaties, mits gemotiveerd
Mirjams boodschap Zorg zou veel actiever op betaald werk gericht moeten zijn, want: + goed voor je eigenwaarde + je bent in de andere, normale wereld + Met andere omgangsvormen (geen therapietaal maar werkvloertaal) + je kwetsbaarheid is niet het hoofdthema + is gericht op wat je kunt / op je talenten
Conclusie - Ondersteunen bij activiteiten & participatie is taak van zorg en welzijn - Mensen met beperkingen willen participeren - menselijke neiging tot het uitstoten van wat gek is - Hulpverleners nemen participatiewensen te weinig serieus Taak van ons hulpverleners: Plaats activering & participatie voorop Op basis van wat de persoon zelf wil Samen nadenken over hoe eventuele hindernissen voor dat doel te overwinnen
dank voor uw aandacht