Ratificatie VN-verdrag 2006a

Transcriptie

1 Ratificatie VN-verdrag 2006a Op 13 december 2006 hebben de Verenigde Naties het Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap aangenomen. Op 30 maart 2007 ondertekende Nederland dit Verdrag. De Tweede Kamer heeft het verdrag in januari 2016 geratificeerd. Deze ratificatie ligt nu bij de Eerste Kamer. De Eerste Kamer kan geen amendementen meer indienen. Ze kunnen wel aanscherpen en boodschappen meegeven. Bijvoorbeeld dat het Optioneel Protocol getekend moet worden. Dit is een aanhangsel van het verdrag dat bepaalt dat mensen een klacht kunnen indienen. Dat recht hebben personen met een handicap nog niet, want Nederland heeft dit aanhangsel niet ondertekend. We hebben als Koninkrijk ook een verantwoording voor Caribisch Nederland en een aantal moties zijn niet aanvaard door de Tweede Kamer. Denk aan steun voor mensen met een visuele of verstandelijke beperking in het stemlokaal. De Eerste Kamer kan nog benadrukken dat het belangrijk is dat iedereen op alle gebieden meedoet. Een samenvatting van de plussen van de ratificatiewet Er is veel en serieus over gesproken in de Tweede Kamer en uiteindelijk is het verdrag geratificeerd met algemene stemmen. Een belangrijke motie om Algemene Toegankelijkheid te regelen is ingediend door Otwin van Dijk. Hierin wordt gesteld dat eerst algemene maatregelen moeten worden genomen om toegankelijkheid te regelen en als dat niet voldoende is, moeten individuele maatregelen worden genomen. Dit moet nog verder worden uitgewerkt in een Algemene Maatregel van Bestuur. Het amendement van Otwin van Dijk op de Algemene Toegankelijkheid is een omslagpunt in het denken over inclusie omdat het toegankelijkheid van de samenleving centraal stelt. De gemeente kan, als ze echt openstaat voor inclusie, een belangrijke rol spelen door middel van de Participatiewet. De centrale overheid moet de gemeenten hierin ondersteunen en monitoren of dit goed gebeurt. De overheid als geheel blijft verantwoordelijk voor een goede uitvoering van het VN-verdrag. Veel informatie is te vinden op de website Pagina 1 van 5

2 De betekenis van het VN-verdrag is dat het autonomie, gelijkheid en participatie mogelijk maakt. Dit zijn geen nieuwe rechten. Al deze rechten staan in andere verdragen die Nederland al lang heeft geratificeerd. Het VN-verdrag is een instrument om deze rechten duidelijker te omschrijven. Een handicap wordt pas een belemmering als de juiste aanpassingen of ondersteuning ontbreken. Implementatie van het VN-Verdrag De Verenigde Naties verwachten na 2 jaar een rapport hoe Nederland het verdrag uitvoert. De regering zal rapporteren, en een alternatieve rapportage wordt gemaakt door het College van de Rechten van de Mens. Om ook de ervaringen van mensen met een beperking te kunnen rapporteren, zal de Coalitie voor Inclusie verhalen verzamelen voor de zogenaamde schaduwrapportage. Veel gemeenten maken een lokale inclusie agenda. Om daarover in gesprek te gaan met elkaar, kunnen we de rapportages van de andere mensenrechtenverdragen gebruiken, bijvoorbeeld het kinderrechtenverdrag. Maatschappelijke organisaties hebben veel zorgen nu veel taken en verantwoordelijkheden zijn overgeheveld naar de gemeente. De overheid werd aangesproken op systeemverantwoordelijkheid en de lokale uitwerking blijft een belangrijk gespreksonderwerp. Om inclusie een solide basis te geven moeten we het als verplichting formuleren. En geen gebruik maken van allerlei beperkende bewoordingen zoals de regering heeft gedaan bij de behandeling van het verdrag in de Tweede Kamer. Het VN-Verdrag legt de verantwoordelijkheid voor een inclusieve samenleving niet alleen bij de overheid en het bedrijfsleven, maar ook bij de mensen met beperkingen zelf. Eigen kracht stimuleren is een wezenlijk element van de veranderingen in de zorg die Nederland heeft ingezet. Het VN-Verdrag legt daarvoor de basis en geeft daarmee richting aan ontwikkelingen. Er is veel onvrede onder lokale, specifieke belangenorganisaties over hun betrokkenheid op dit moment. De focus van een Wmo adviesraad is te smal vanuit het gezichtspunt van het VN-Verdrag. En door ontwikkelingen bij veel Wmo adviesraden voelen mensen zich lang niet altijd goed vertegenwoordigd. Werkgroepen Toegankelijkheid doen belangrijk werk, maar beperken zich vaak tot fysieke toegankelijkheid. Pagina 2 van 5

3 Het VN-Verdrag is breder en gaat over het recht van mensen met een beperking om volledig en volwaardig in de samenleving mee te doen. Er is nog steeds onduidelijkheid rondom de term inclusie. Inclusief houdt in dat er oog en ruimte is voor diversiteit op het gebied van geld, beperkingen, cultuur, taalgebruik. Inclusie gaat over iedereen, niet alleen over hen die een lastig lijf hebben. De term inclusie roept in de ene gemeente grote weerstand op, terwijl in een andere gemeente een motie Toegankelijkheid unaniem wordt aangenomen en toegankelijkheid ook in alle beleidsstukken het thema is. Het is jammer dat er door de gemeenten niet meer gebruik wordt gemaakt van de kennis van ervaringsdeskundigen met een beperking. Echter als ervaringsdeskundige kun je ook (financieel) verantwoordelijk gesteld worden voor gegeven adviezen. Daarom dient er bij nieuwbouw gebruik gemaakt te worden van het handboek toegankelijkheid. Het centrale doel van zorg en ondersteuning in de gehandicaptenzorg is om mensen met een beperking te ondersteunen bij het zo goed mogelijk en zo zelfstandig mogelijk vormgeven van hun leven. De individuele persoon en de beoogde kwaliteit van diens bestaan, zijn vertrekpunt voor het vormgeven van zorg en ondersteuning. De kwaliteit van de zorg en ondersteuning wordt bepaald door de mate waarin de gemaakte zorgafspraken en uitgangspunten gehaald worden: 1. Zorg en ondersteuning zijn gericht op het bevorderen dan wel in stand houden van de kwaliteit van bestaan van mensen met een beperking; 2. Eigen regie van mensen met een beperking is een centrale waarde in zorg en ondersteuning. Helaas ontbreekt het in veel gevallen aan een onafhankelijke cliëntondersteuner. En als deze er is, is die vooral op zorg georiënteerd. In iedere gemeente is er behoefte aan een onafhankelijke cliëntondersteuner die ook georiënteerd is op werk en inkomen. De Nederlandse aanpak met betrekking tot zowel werk en werkgelegenheid als sociale zekerheid, lijkt een rommelig en inconsequent geheel. Inconsequent in de zin dat we in ons land grotere arbeidsparticipatie nastreven maar daar niet de harde consequenties uit Pagina 3 van 5

4 trekken. Alles wat we hebben gedaan, heeft nog niet geleid tot een systeem waarin uitsluiting afwezig is. De Wmo stimuleert actieve participatie van alle burgers aan de samenleving. Maatschappelijke ondersteuning is er op gericht het mogelijk te maken dat mensen kunnen meedoen. Gemeenten kunnen aangesproken worden op een samenhangend beleid voor een grote diversiteit aan doelgroepen en zijn eindverantwoordelijk voor de ondersteuning die haar kwetsbare burgers nodig hebben om in de samenleving te kunnen participeren. Zij hebben in het kader van de Wmo een compensatieplicht. En mensen met een beperking hebben zelf een regierol. Passend Onderwijs kan een arrangement op maat aanbieden en als dat niet kan via het regulier onderwijs, dan via het speciaal onderwijs. Dit is echter een ander systeem dan dat waarin een en dezelfde onderwijsinstelling voor ieder kind aangepast onderwijs faciliteert. Het VN-Verdrag is een niet vrijblijvende uitnodiging om het Nederlandse model aan te passen. Een ontwikkeling naar echt waarden-vol passend onderwijs zou ondersteund moeten worden door effectieve wet- en regelgeving en heldere beleidsuitspraken van de landelijke overheid. Geconstateerd moet worden dat er geen enkele vorm van volwassenenonderwijs en tweedekansonderwijs is voor mensen met een verstandelijke beperking. In Nederland worden mensen met een beperking bij beleid en regelgeving betrokken. Landelijk gebeurt dat via belangenorganisaties, lokaal via raden, zoals Wmo-raden. Daarnaast is er het niveau van de individuele ondersteuningsrelatie waarin de persoon met een beperking al dan niet eigen regie en/of invloed heeft. Participatie geeft, of het nu gaat om een Wmo-raad of om een relatie tussen cliënt en hulpverlener of ondersteuner, gelegenheid tot het uitoefenen van zeggenschap, één van de meest fundamentele rechten van de mens. Zeggenschap betekent het geven van invulling aan je leven, greep hebben op wat er met je gebeurt en om je heen gebeurt, groei en ontwikkeling naar een eigen identiteit, het gevoel van eigenwaarde en zelfvertrouwen en het vergroten daarvan. Pagina 4 van 5

5 Door zeggenschap kan ieder zich ontwikkelen in een richting die hij wil en door middel van zijn keuzes, voorkeuren en leefstijl uitdrukking geven aan een eigen identiteit (Perspectief, 2007). Bij alle aanpassing en ontwikkeling van wet- en regelgeving die voor en tijdens de implementatie van het VN-Verdrag nodig is, dient voortdurend voor ogen te worden gehouden dat wet- en regelgeving dienstbaar moeten zijn aan de samenleving, niet andersom. Dat betekent dat er een nadrukkelijke rol voor de samenleving is weggelegd om de implementatie te laten slagen. Ratificeren is mooi, aanpassing van wet- en regelgeving noodzakelijk, maar dan moet het vervolgens landen in de samenleving. De gedachte wat kan ik eraan bijdragen moet worden ingebracht en ontwikkeld, zowel bij mensen zonder als bij mensen met een beperking. Dus dient er niet alleen aandacht te zijn voor de afdwingbaarheid van de rechten, maar ook voor de ruimte die de samenleving biedt in de vorm van individuele initiatieven, handelingen en overtuigingen. Annemie van Roij Referentie: Schuurman, M. (2010). Tekenen en dan? Stand van zaken en aanbevelingen voor de implementatie van het VN-Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap. Utrecht: Drukkerij Pascal Coalitie voor Inclusie Postbus AG Utrecht Pagina 5 van 5