Symbolische numerieke vaardigheden zijn even belangrijk voor rekenen als fonologisch bewustzijn voor lezen

Vergelijkbare documenten
Het verband tussen numerieke vaardigheden en de ontwikkeling van rekenfeiten Kiran Vanbinst, Pol Ghesquière & Bert De Smedt

Dyslexie als algemeen magnocellulair deficit!? Resultaten van recent onderzoek

Over de grenzen van taal en rekenen. Ontwikkeling van rekenvaardigheid bij baby s en peuters

Alle Taal Centraal 13 november 2014

Hebben jonge kinderen met SLI een groter risico op dyslexie?

(A)TYPISCH ZIJN IN REKENEN, WAAR HANGT HET MEE SAMEN?

SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS

Hoe rekent ons brein?? Recente neurowetenschappelijke inzichten in de ontwikkeling van rekenen en dyscalculie

Bouwstenen van numerieke vaardigheden: Associaties tussen hoeveelheid en ruimte

De Nederlandse Dyscalculie Screener in het mbo

Ernest van Lieshout Vrije Universiteit Amsterdam

Resultaten TIMSS Wiskunde & wetenschappen 4 e leerjaar in internationaal perspectief

Visuele aandachtspanne. Madelon van den Boer Universiteit van Amsterdam

Wiskundeonderwijs : Is er een relatie met motoriek? En zijn er clusters binnen het rekenen? Ruth Vanderswalmen, Stefanie Pieters en Annemie Desoete

TOL-CONGRES Moeder waarom leren wij

Rekenen op taal. Opbouw van deze presentatie. Seminar Berkenbrein Neurocognitie- Wat als leren niet vanzelf gaat?

De relatie tussen niet-symbolische-, symbolische- en mappingvaardigheden en de rekenvaardigheid van zwakke rekenaars in groep 4.

Actuele cognitieve theorieën over dyslexie. Prof. Dr. Pol Ghesquière Gezins- en Orthopedagogiek

DE ROL VAN HET WERKGEHEUGEN EN GETALBEGRIP BIJ REKENPROBLEMEN

How Do Children Read Words? A Focus on Reading Processes M. van den Boer

Weak Reader, Weak Speller or Both: What Underliying Skills Predict Reading and Spelling Best in Seventh Grade?

Dr. Bert De Smedt - KULeuven 1

Cognitieve verklaringsmodellen van dyslexie: een overzicht van recente wetenschappelijke bevindingen

Links between executive functions and early literacy and numeracy.

Het Verband tussen Getalbegrip en Rekenvaardigheid. The Relationship Between Number Sense and Mathematic Skills

Resultaten TIMSS 2015

Conferentie Studiesucces

Peiling burgerzin en burgerschapseducatie in de derde graad aso, bso, kso en tso + Vergelijking met ICCS 2016

MASTER ORTHOPEDAGOGIEK

Rekenen en meisjes ELLEKE KETELAARS 28 MEI 2015

Who will develop dyslexia? Cognitive precursors in parents and children van Bergen, E.

Dag van intelligentie

Making sense of numbers

Verschillen in number sense bij kinderen uit groep 1: spelen thuisactiviteiten en sociaal economische status een rol?

Leesvaardigheid en leesattitude:

Het LOVS rekenen-wiskunde van het Cito

15 SEPTEMBER LEERSTOORNISSEN klinische kinderneuropsychologie. Dr. Jos Hendriksen klinisch psycholoog/ klinisch neuropsycholoog

Seminar matching en selectie in het hoger onderwijs

Het LOVS rekenen-wiskunde van het Cito

Interactief werken aan woordenschat Onderzoek in groep 2 tot en met groep 4

Value added of primary schools with high proportions of minority students: A longitudinal study. J.P. Verhaeghe, J. Van Damme & H.

WETENSCHAP VANDAAG OVER DYSCALCULIE

Inhoud. Introductie Bridge Abstract Bridge Abstract Scores...4

Inhoud. De indirecte optelstrategie als handige strategie voor aftrekopgaven in het getaldomein tot 100

Visuele versus verbale werkgeheugenvaardigheden en numerieke representaties.

De rol van executieve functies in het niveau van rekenvaardigheid van kinderen in groep 3

Welk neuro-anatomisch netwerk ligt aan de basis van lezen en leesproblemen?

Running head: GETALBEGRIP BIJ LEERLINGEN MET REKENPROBLEMEN 1. Abstract Getalbegrip bij Leerlingen met Rekenproblemen:

VCLB De Wissel Antwerpen Vrij Centrum voor Leerlingenbegeleiding

RISICOFACTOREN VOOR REKENPROBLEMEN Opvolging van de rekenvaardigheid van kinderen in het tweede leerjaar

VOOR ANTROPOMETRISCHE VETMASSA BIJ KINDEREN

De causale Relatie tussen Intimiteit en Seksueel verlangen en de. modererende invloed van Sekse en Relatietevredenheid op deze relatie

De ontwikkeling van begrijpend lezen: bronnen van succes en falen. Paul van den Broek

HET NEDERLANDSE LEESONDERWIJS NADER BEKEKEN. Dr. Kees Vernooy september 2006 ProBiblio

SPEELT EFFORTFUL CONTROL EEN ROL TER VERKLARING VAN HET VERBAND TUSSEN STRAF- EN BELONINGSGEVOELIGHEID EN EETSTIJLEN BIJ ADOLESCENTEN?

Voorspellers van Leerbaarheid en Herstel bij Cognitieve Revalidatie van Patiënten met Niet-aangeboren Hersenletsel

Vroegtijdig signaleren en preventie van rekenwiskunde problemen.

Personeelsselectie: Van de theorie naar de praktijk

Pieter Bolderman Albert Schweitzer ziekenhuis MGPT Intern begeleider Maarten Gijssel

De Relatie tussen Vloeiend Lezen en Begrijpend Lezen: De rol van Prosodie. Nathalie Veenendaal

De Fonologische Loop en het Visuo-Spatiële Kladblok als Voorspeller voor het Getalbegrip bij Basisschoolkinderen.

De relatie tussen werkgeheugen en getalbegrip

Werkgeheugen als Voorspeller voor Getalbegrip bij Kinderen in de Leeftijd van 6 tot 12 Jaar

Het ORWELL project: hoe leren basisschoolleerlingen Engels

Tips voor het diagnostische gesprek. Marisca Milikowski Rob Milikowski

Het ABC van de leerstoornissen

Een exploratieve studie naar de relatie tussen geïntegreerd STEM-onderwijs en STEM-vaardigheden op secundair niveau

Minor Dyslexie Cursus 1: Inleiding Dyslexie Bijeenkomst 4

Zwakke rekenaars in het vo

Dyslexie en dyscalculie in het hoger secundair onderwijs

Korte geschiedenis - ontwikkeling. Ratio Deviatie. Constructie van IQ test. Wat meet de test?

Figuur 1. Intelligentiescores (numerieke, spatiale, verbale en algemene) per geslacht

RID, daar kom je verder mee. Jelle wil net als zijn vriendjes naar de havo. Dyscalculie houdt hem niet tegen. Dyscalculiebehandeling

ST 1-6 Vlaanderen diagnosticeert spellingproblemen met een nieuwe Vlaamse spellingtest Christel Van Vreckem VVL-congres, Gent: ICC 10 maart 2017

Leerbaarheid van hoofdrekenen, rekenachterstanden en automatiseringstekorten Eerste resultaten met betrekking tot het Voortgezet Onderwijs

DIAGNOSTISCH PROTOCOL VOOR JONGVOLWASSENEN MET DYSLEXIE

Reading literacy achievement in the primary grades: The role of sociocultural and linguistic diversity Andrea Netten

De zin van onzinwoorden het gebruik van pseudowoorden bij de signalering, de diagnostiek en de behandeling van dyslexie

Samenvatting (Summary in Dutch) Het Belang van Leeftijdsgenoten: Sociale Problemen in de Kleuterklas en de Ontwikkeling van Psychische Problemen

Promotie onderzoek. Preventieve aanpak van ernstige leesproblemen. Haytske Zijlstra

Running head: GEVOEL VOOR HOEVEELHEDEN EN REKENVAARDIGHEID 1

Speaking of Reading. The Role of Basic Auditory and Speech Processing in the Manifestation of Dyslexia in Children at Familial Risk B.E.

Agenda. MLD praktijk Oude regels Learning agility Nieuwe regels Q&A

De samenhang tussen domein algemene- en specifieke vaardigheden en (automatic) mapping bij kleuters

Marleen Weulen Kranenbarg Cyber-offenders versus traditional offenders

Dr. Mieke van Groenestijn 1

De rol van executieve functies in de ontwikkeling van numerieke representaties.

De belangstelling van leerlingen en hun studiekeuze in het S.O.

SERIOUS GAMING : EFFECTIEF IN HET BEVORDEREN VAN EMPATHIE EN SENSITIVITEIT VAN PROFESSIONALS DR. PAULA STERKENBURG & DRS. MIRJAM WOUDA 22 APRIL 2016

Slim omgaan met intelligentie. Beatrijs Brand orthopedagoog

Dyscalculie: zijn er risicosignalen op kleuterleeftijd?

Wat is begrijpend lezen?

A c. Dutch Summary 257

11. Multipele Regressie en Correlatie

Persvoorstelling Resultaten Europees Vreemdetalenonderzoek. 21 juni 2012

Kennislacunes NHG-Standaard Diverticulitis

Protocol Dyscalculie

Rekenbeleid. Procesbeschrijving. Versie: 1

Het trainen van leesvloeiendheid. Patrick Snellings, Universiteit van Amsterdam, Rudolf Berlin Center voor leerproblemen

Transcriptie:

Symbolische numerieke vaardigheden zijn even belangrijk voor rekenen als fonologisch bewustzijn voor lezen Kiran Vanbinst, Daniel Ansari, Pol Ghesquière, & Bert De Smedt Situering Technisch lezen + elementair rekenen = kern onderwijs lagere school Leesonderzoek Fonologisch bewustzijn = sensitiviteit voor de klankstructuur van taal Fonologisch bewustzijn - lezen 1

Situering Symbolische numerieke vaardigheden = verbinding tussen Arabische cijfers en de numerieke hoeveelheid die ze voorstellen Symbolische numerieke vaardigheden Gelinkt aan individuele verschillen in rekenen Ter illustratie: Longitudinale studie start lagere school 2

Hoe heb je dit opgelost? 88 kinderen Start lagere school Symbolische numerieke vaardigheden voorspellen: 7 5 2 + 3 Rekenprestaties midden 1 e Rekenprestaties 2 e Hoe heb je dit opgelost? Rekenontwikkeling 1 e 2 e! Controle! IQ, werkgeheugen, voorschoolse wiskundige kennis, getallen kennis, algemene snelheid 3

Symbolische numerieke vaardigheden voorspellen de rekenontwikkeling doorheen de eerste leerjaren van de lagere school. De verbinding tussen Arabische cijfers en de hoeveelheid die ze voorstellen speelt een cruciale rol in de rekenontwikkeling.!!! Inzetten op de numerieke betekenis van symbolen. Symbolische numerieke vaardigheden Gelinkt aan dyscalculie Ter illustratie: Longitudinale studie bij kinderen met persistente rekenproblemen 4

Kinderen met persistente rekenproblemen Achterstandscriterium < percentiel 25 Hardnekkigheidscriterium 154 kinderen Groep kinderen met persistente rekenproblemen Matchen met controle groep Geslacht Leeftijd IQ Leesvaardigheid Groepen vergelijken 5

Groep met persistente rekenproblemen Controle groep Groep met persistente rekenproblemen Controle groep 3 + 2 4 6 Persistent zwakker op elementaire rekentaak Persistent zwakkere symbolische numerieke vaardigheden 6

Zwakke symbolische numerieke vaardigheden vormen kernprobleem van dyscalculie. Door het screenen van symbolische numerieke vaardigheden zouden kinderen met een verhoogde kans op rekenproblemen vroegtijdig geïdentificeerd kunnen worden. Symbolische numerieke vaardigheden zijn even belangrijk voor rekenen als fonologisch bewustzijn voor lezen. 7

Symbolische numerieke vaardigheden might be an analog as important to mathematics learning as phonemic awareness has been to the reading research field 8

Longitudinaal design 74 normaal ontwikkelende kinderen 29 jongens, 45 meisjes Normaal IQ: M = 107.97, SD = 11.65 Testmateriaal 3 4 Foneemdeletie taak: TARLENT without /l/ 9

Testmateriaal 7 + 6 1-minuut lees test Cross-sectionele verbanden Symbolische numerieke vaardigheden rekenen 10

Symbolisch vergelijken 2100 1900 1700 1500 1300 1100 900 700 500 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 Rekenen r =.49*** Cross-sectionele verbanden Symbolische numerieke vaardigheden rekenen Fonologisch bewustzijn lezen 11

Fonologisch bewustzijn 30 25 20 15 10 5 0 15 25 35 45 55 65 75 85 Lezen r =.44*** Longitudinale verbanden Symbolische numerieke vaardigheden rekenen 1 jaar later 12

Symbolisch vergelijken 2100 1900 1700 1500 1300 1100 900 700 500 0 2000 4000 6000 8000 Rekenen r =.45*** Longitudinale verbanden Symbolische numerieke vaardigheden rekenen 1 jaar later Fonologisch bewustzijn lezen 1 jaar later 13

Fonologisch bewustzijn 30 25 20 15 10 5 0 15 25 35 45 55 65 75 85 Lezen r =.42*** Onafhankelijke correlaties contrasteren Symbolische numerieke vaardigheden rekenen Fonologisch bewustzijn lezen z = 0.31, p =.756 14

Onafhankelijke correlaties contrasteren Symbolische numerieke vaardigheden rekenen 1 jaar later z = 0.22, p =.825 Fonologisch bewustzijn lezen 1 jaar later Rekenen 3 e Voorspellers β t Unieke R² Bayes factor Symbolisch vergelijken.41 4.00**.16 1456.33 Fonologisch bewustzijn -.02-0.14.00 3.24 Lezen -.22-1.95**.04 7.92 IQ -.19-1.83.03 1.62 15

Rekenen 3 e Voorspellers β t Unieke R² Bayes factor Symbolisch vergelijken.41 4.00**.16 1456.33 Fonologisch bewustzijn -.02-0.14.00 3.24 Lezen -.22-1.95**.04 7.92 IQ -.19-1.83.03 1.62 Lezen 3 e Voorspellers β t Unieke R² Bayes factor Symbolisch vergelijken Fonologisch bewustzijn Rekenen IQ -.02-0.13.00 1.19.43 3.83**.16 294.37 -.24-1.95*.04 7.92 -.18-1.62.03 0.24 16

Lezen 3 e Voorspellers β t Unieke R² Bayes factor Symbolisch vergelijken Fonologisch bewustzijn Rekenen IQ -.02-0.13.00 1.19.43 3.83**.16 294.37 -.24-1.95*.04 7.92 -.18-1.62.03 0.24 Arithmetic grade 4 Predictors β t Unique R² Bayes factor Symbolic comparison.37 3.55**.13 156.87 Phonological awareness.10 0.86.01 0.83 Reading grade 4 -.41-3.57**.13 88.68 Intellectual ability -.23-2.06*.04 1.21 17

Rekenen 4 e Voorspellers β t Unieke R² Bayes factor Symbolisch vergelijken.37 3.55**.13 156.87 Fonologisch bewustzijn.10 0.86.01 0.83 Lezen 4 e -.41-3.57**.13 88.68 IQ -.23-2.06*.04 1.21 Lezen 4 e Voorspellers β t Unieke R² Bayes factor Symbolisch vergelijken Fonologisch bewustzijn Rekenen 4 e IQ.05 0.47.00 0.62.42 3.77**.15 58.94 -.42-3.57**.14 88.68 -.23-2.08*.05 0.25 18

Lezen 4 e Voorspellers β t Unieke R² Bayes factor Symbolisch vergelijken Fonologisch bewustzijn Rekenen 4 e IQ.05 0.47.00 0.62.42 3.77**.15 58.94 -.42-3.57**.14 88.68 -.23-2.08*.05 0.25 Symbolische numerieke vaardigheden vormen een minstens even sterke predictor van rekenen, als fonologisch bewustzijn de leesontwikkeling voorspelt. 19

Screening van symbolische numerieke vaardigheden kan leiden tot vroegtijdige identificatie van kinderen met verhoogde kans op rekenproblemen. 20