Peter Glasbeek, Portefeuillehouder Verkeer en Vervoer, regio Holland Rijnland

9 maart 2009 Aan: - College van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, t.a.v. dhr. J.W.A. van Dijk - College van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, t.a.v. mevrouw E. Post - Dagelijks Bestuur van de Stadsregio Amsterdam, t.a.v. dhr. J.F. - Dagelijks Bestuur van de regio Holland Rijnland, t.a.v. dhr. Peter Glasbeek Van: Peter Glasbeek, Portefeuillehouder Verkeer en Vervoer, regio Holland Rijnland Onderwerpen: - Vaststelling eindrapport Verkenning OV corridor Duin- en Bollenstreek Schiphol - Vaststelling vervolgacties Geachte collega, Hierbij ontvangt u het eindrapport van de Verkenning OV corridor Duin- en Bollenstreek Schiphol. Deze verkenning, uitgevoerd in het kader van de Bereikbaarheidsstudie grensstreek en onder trekkerschap van de regio Holland Rijnland, heeft onderzocht hoe de OV relatie tussen de Duin- en Bollenstreek en Schiphol structureel verbeterd kan worden. Stadsregio Amsterdam, regio Holland Rijnland en de provincies Zuid- en Noord-Holland zijn opdrachtgevers van de verkenning. De verkenning is afgerond en levert een duidelijk beeld op van de gewenste OV structuur in de onderzochte corridor. Het onderzoek heeft opgeleverd dat er een structurele verbetering van het OV op de relatie Duin- en Bollenstreek Schiphol noodzakelijk en mogelijk is. Met de uitkomst kan een robuust OV netwerk worden opgezet dat het Zuidvleugelnet verbindt met het netwerk van de Metropoolregio Amsterdam (MRA net). Station Sassenheim vervult een belangrijke rol als schakel in de nieuwe opzet, uitgaande van een stopfrequentie van 4x per uur. Op de deelcorridor Noordwijk/Noordwijkerhout - Voorhout - Sassenheim is het mogelijk om een nieuwe reizigersmarkt aan te boren en kan een frequente en kwalitatief goede OV verbinding gerealiseerd worden. Op de verbinding Sassenheim - Lisse - Haarlemmermeer bestaan kansen om de Zuidtangent door te trekken. De haalbaarheid van het doortrekken van de Zuidtangent is in grote mate afhankelijk van de situering van de woningbouwlocaties in de Westflank van de Haarlemmermeer. Uit de verkenning blijkt dat de ligging en dichtheden van de woningbouwlocaties de vervoerwaarden voor een doortrekking naar Sassenheim in grote mate beïnvloeden. Aanvullend onderzoek naar de samenhang tussen woningbouwlocaties, mogelijke tracés en daaruit voortvloeiend vervoerwaarden, exploitatiemogelijkheden en investeringsopgave is daarom nodig. Op 11 december 2009 heeft bestuurlijk overleg plaatsgevonden in het kader van de Bereikbaarheidsstudie Grensstreek. Het voorliggende onderzoek is aan de orde geweest en er zijn richtinggevende afspraken gemaakt over het vervolg. Het eindrapport is destijds niet toegezonden aan de bestuurders, daarom kon het op 11 december nog niet vastgesteld worden.

Inmiddels is het rapport afgerond en wil ik de volgende voorstellen doen voor het vervolg: 1. Vaststellen van het eindrapport Verkenning OV corridor Duin- en Bollenstreek Schiphol (eindrapport is als bijlage bijgevoegd) 2. Starten van een gezamenlijke planstudie gericht op realisatie van HOV in de buscorridor Noordwijk Sassenheim - Lisse - Nieuw Vennep/Schiphol, aansluitend op de Rijngouwelijn West en de Zuidtangent in de Haarlemmermeer: Fase 1 Exploitatie en vervoerwaarde De verkenning wijst uit dat realisatie van HOV/Zuidtangent in de corridor haalbaar is. De locatie van de geplande woningbouw in de Westflank Haarlemmermeer is van grote invloed op de vervoerwaarden en exploitatie. De planvorming ten aanzien van de woningbouw in de Westflank is echter nog volop in beweging en aanvullend onderzoek is nodig. Dit onderzoek richt zich op de exploitatie effecten van de verschillende varianten, uitgedrukt in financiële consequenties. Daarnaast zal gekeken worden naar de invloed van positionering van woningbouwlocaties op de vervoerwaarden. Na afronding van dit onderzoek volgt een go, no-go besluit om met de volgende fase te starten. In deze volgende fase wordt het voorkeurstracé nader uitgewerkt. Dit besluit wordt genomen door de betrokken bestuurders op basis van helder inzicht in vervoerwaarden, investeringsbeeld en de exploitatie effecten. Fase 2 Inpassing tracés De beoogde maatregelen in de corridor worden in de verkenning onderbouwd door vervoerwaarden. In deze fase wordt vooral onderzocht wat realistische tracés zijn die inpasbaar zijn in de bestaande woon- en leefomgeving. In de voorliggende verkenning is het voorkeurstracé op het traject Noordwijk-Voorhout- Sassenheim in grote lijnen duidelijk. Voor dit deel kan reeds gestart worden met het uitwerken van concrete maatregelen. Belangrijke onderwerpen daarbij zijn: Bundeling van busvervoer met tracé RijnGouwelijn West in bebouwde kom van Noordwijk Knelpunten op de N443 uitwerken in samenhang met het maatregelpakket voor het middengebied van de grensstreek. Rondweg Voorhout: exact tracé en planning ten opzichte van realisatie woonwijk Doorstromingsmaatregelen in combinatie met maatregelen voor het wegverkeer tussen Voorhout en Sassenheim Alternatieve ontsluiting voor station Sassenheim parallel aan de A44 en de combinatie van financiering weg/ov Voor het traject Sassenheim-Lisse-Nieuw Vennep/Schiphol is er nog geen voorkeurstracé bepaald. De uitkomsten van fase 1 worden in deze fase verder uitgewerkt en leiden tot een voorkeurstracé.

Fase 3 Investeringskosten Voor de gehele corridor is bepaald wat het voorkeurstracé is en welke maatregelen daarbij horen. In deze fase wordt vooral onderzocht wat het investeringsniveau is van dit tracé en welke partijen de financiële dragers zijn voor deze investeringskosten. Dit geldt ook voor de exploitatielasten. Het trekkerschap voor deze planstudie ligt conform de afspraken in het Breed Bestuurlijk overleg, d.d. 11 december 2009, bij de provincies Zuid-Holland en Noord-holland, in nauwe afstemming met de Stadsregio Amsterdam en de regio Holland Rijnland. 3. Vaststellen no regret maatregelen / quick wins en bijbehorende projecttrekkers Maatregel Omschrijving Globale raming Trekker Aansluiting station Creëren van een directe aansluiting 2.300.000 Provincie Zuid- Sassenheim op voor openbaar vervoer en wellicht Holland ism Oosteinde en A44 autoverkeer van station Sassenheim Teylingen op het aansluiting 4 op de A44 Aansluiting N207 / A4 Benodigde maatregelen om de 80.000 Provincie Noordbusdiensten vanuit Lisse e.d. Holland voorrang te geven voor afslag vanaf de N207 op de A4 Overstaphalte 61/310 Realisatie overstaphalte inclusief 300.000 Provincie Noord- (N207 Getstewoud- afslagmogelijkheden op de N207 Holland Zuid) Overstaphalte Nieuw Overstap van buslijnen uit Hillegom 80.000 Gemeente Vennep Getsewoud op de 310 te Nieuw Vennep Haarlemmermeer centrum aanpassen Vetag/Vecom/KAR Technische maatregelen om VRI s te 200.000 Diverse beïnvloeden en busverkeer voorrang wegbeheerders te geven. Budget AROV en Teylingen Nader te bepalen tussen AROV, SRA en PZH/PNH Nader te bepalen tussen AROV, SRA en PZH/PNH Nader te bepalen tussen AROV, SRA en PZH/PNH Allen Ongeacht de vraagstukken met betrekking tot tracékeuze, woningbouwscenario s en exploitatiemogelijkheden zijn de no regret maatregelen wenselijk. Deze zijn onder te verdelen in maatregelen voor verbetering van het OV product in de corridor Noordwijk-Sassenheim-Lisse-Nieuw Vennep-Schiphol en maatregelen die voor verbetering zorgen in het gebied rond en aansluitend op de corridor. De AROV middelen en de middelen die de provincie Zuid-Holland beschikbaar heeft gesteld dienen besteed te worden aan maatregelen in de corridor. De maatregel aanpassing knelpunt van Pallandtlaan is voor dit moment uit de lijst van no regret maatregelen gehaald, omdat de ontwikkeling van het HOV-systeem tussen Sassenheim-Lisse-Nieuw Vennep/Schiphol nog onderwerp van discussie is. De planstudie zal daar meer duidelijkheid over geven. Deze maatregel kan dan alsnog opgenomen worden in de lijst van no regret maatregelen.

4. Vaststellen maatregelen ter verbetering dienstregeling en exploitatie huidige busnetwerk Maatregel Beoogd trekker Status Opheffen 208 Stadsregio Amsterdam Voorstel Knippen 59 Provincie Zuid-Holland Voorstel 51 naar station Sassenheim Provincie Zuid-Holland Voorstel 61 naar station Sassenheim Provincie Zuid-Holland Voorstel Opheffen 89 Provincie Zuid-Holland Voorstel 61 naar kwartiersdienst Provincie Zuid-Holland Voorstel Inkorten/opheffen 207 Stadsregio Voorstel De betrokken concessiebeheerders zullen hier nog onderling overleg over voeren in samenspraak met de betrokken vervoerder(s). Gelet op het bovenstaande, verzoek ik u om het eindrapport vast te stellen en akkoord te gaan met de uitgewerkte acties en rolverdeling voor het vervolg. Met vriendelijke groet, Peter Glasbeek, Portefeuillehouder Verkeer en Vervoer Holland Rijnland en voorzitter Stuurgroep OVcorridor Duin- en Bollenstreek Schiphol

JNJN Regio Holland Rijnland Provincie Zuid-Holland Provincie Noord-Holland Stadsregio Amsterdam 26 februari 2010 EINDRAPPORT Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek Schiphol

Opdrachtgever(s) Regio Holland Rijnland, Provincie Zuid-Holland, Provincie Noord- Holland, Stadsregio Amsterdam Titel rapport Verkenning OV corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol Rapportage Goudappel Coffeng i.s.m. Peter Heida Datum publicatie 26 februari 2010 opdrachtgever(s) Projectteam Goudappel Coffeng Ambtelijk Projeccteam Peter Heida Holland Rijnland / ViNU consult Roel Meilof, Hendrik Bouwknegt, Hans van der Stok, Arnout Kwant Peter Heida (Projectleider Holland Rijnland) Tatjana Stenfert Kroese (assistent projectleider), Marco Louwman (provincie Zuid-Holland), Ruud Bos (provincie Zuid-Holland), Clasien Slebos (Stadsregio Amsterdam), Claudia de Kort (Holland Rijnland), Gert-Jan Kamerik (provincie Noord-Holland), Wilfred Thon (gemeente Haarlemmermeer)

Inhoudsopgave Samenvatting... 4 1 Inleiding... 1 1.1 Aanleiding en doel... 1 1.2 Betrokken partijen... 2 1.3 Actieprogramma Regionaal Openbaar Vervoer... 3 1.4 Bestuurlijk proces tot nu toe en het vervolg... 3 1.5 Afbakening... 3 1.6 Leeswijzer... 4 2 Beschrijving OV-corridor... 5 2.1 Studiegebied... 5 2.2 Huidig openbaar vervoer... 8 2.3 OV-gebruik in de corridor... 12 2.4 Concessies en wegbeheerders... 14 2.5 Nieuwe ontwikkelingen... 15 3 Analyse: de knelpunten... 17 3.1 Ontwikkeling bij ongewijzigd beleid... 17 3.2 Structurele knelpunten in het studiegebied... 18 3.3 Knelpunten in fysieke infrastructuur... 20 4 Naar een structurele versterking van het OV-netwerk... 25 4.1 Van analyse naar oplossingsrichtingen... 25 4.2 Vijf varianten gekoppeld aan de ruimtelijke opgave... 28 4.3 Resultaten vervoerwaardenberekening... 29 4.4 Exploitatie... 31 5 Conclusies... 38 5.1 Het openbaar vervoer in de corridor groeit niet mee met de trend 38 5.2 Slechte aansluiting tussen netwerken en fysieke infrastructuur... 38 5.3 Structurele verbetering van het OV netwerk mogelijk... 39 Bijlage 1: Voorgestelde maatregelen infrastructuur... 44 Bijlage 2: Maatregelen dienstregeling/exploitatie... 66 Bijlage 3: Reizigersaantallen busnet... 70 Bijlage 3: Analyse lijnen 207 en 164... 74 Bijlage 4. Vertragingsmetingen... 75 Bijlage 5 Toelichting op de onderzochte varianten... 76

Samenvatting Aanleiding en doel van de verkenning De Duin- en Bollenstreek is strategisch gelegen ten opzichte van de belangrijke werklocatie Schiphol. Uit de bereikbaarheidsstudie Grensstreek is gebleken dat het openbaar vervoer op deze corridor achterblijft bij de ontwikkeling van het autoverkeer. Het doel van de uitgevoerde verkenning is te onderzoeken hoe de openbaar vervoer relatie tussen de Duin- en Bollenstreek en Schiphol structureel verbeterd kan worden. Daarbij ligt de nadruk op het onderzoeken in hoeverre hoogwaardig openbaar vervoer mogelijk is. Haalbaarheid van mogelijke doortrekking van het zuidtangentsysteem vanuit de Haarlemmermeer is daarbij een belangrijk onderwerp. Proces en aanpak Deze verkenning is één van de deeluitwerkingen van de samenwerkingsagenda behorende bij de Bereikbaarheidsstudie Grensstreek. Deze studie is in 2007 gestart onder regie van de provincie Zuid-Holland in samenwerking met de provincie Noord-Holland, om de specifieke grensstreekproblematiek tussen de twee provincies op het gebied van bereikbaarheid en leefbaarheid tegen het licht te houden. De provincies Zuid-Holland en Noord-Holland, de Stadsregio Amsterdam en Regio Holland Rijnland hebben gezamenlijk opdracht gegeven voor deze OV verkenning. Regio Holland Rijnland is benoemd tot trekker. De verkenning wordt gezamenlijk gefinancierd door de provincie Zuid-Holland, de Stadsregio Amsterdam en Regio Holland Rijnland. Vanuit het Actieprogramma Openbaar Vervoer is een budget in co-financiering beschikbaar van circa 35 miljoen euro. In de verkenning zijn knelpunten in beeld gebracht en worden concrete voorstellen gedaan op het gebied van infrastructuur en dienstregeling. Ook is onderzocht welk robuust netwerk in 2020 de beste openbaar vervoer oplossingen voor de corridor zou bieden en wat daarvan de haalbaarheid is. Het onderzoeken in hoeverre het doortrekken van de zuidtangent vanuit de Haarlemmermeer haalbaar is, is daarbij de insteek. Omvang van vervoersstromen Uit analyse blijkt dat de oriëntatie van de Duin- en Bollenstreek gericht is meerdere richtingen. Met name de gerichtheid op het zuiden (Leiden/Den Haag) is groot. Voor de Duin- en Bollenstreek als geheel gaat ongeveer 6% van het vervoer naar Schiphol. Daarbij is uiteraard sprake van verschil tussen de kernen. Vanuit Lisse is 9% van het verkeer gericht op Schiphol, vanuit Noordwijk 3%. Wanneer gekeken wordt naar het aandeel van het vervoer vanuit de Duin- en Bollenstreek

in het totale vervoer naar Schiphol blijkt dat 3,2% van alle vervoer naar Schiphol de Duin- en Bollenstreek als oorsprong heeft. Bij ongewijzigd beleid zal dit aandeel afnemen in 2020 tot 2,6%. Knelpunten in het gebied Gesteld kan worden dat de oriëntatie van de Duin- Bollenstreek vooral noord-zuid gericht is langs de van oudsher ontstane routes tussen Leiden en Haarlem. De wegenstructuur is er verder erg versnipperd en bebouwing staat vaak dicht op de wegen. Verder is er sprake van een grote verspreiding van kleinere kernen wat het optimaal functioneren van een openbaar vervoer netwerk lastig maakt. De ruimtelijke structuur in de Haarlemmermeer is juist grootschalig en open. De Ringvaart tussen de Haarlemmermeer en de Bollenstreek vormt een van de voornaamste knelpunten in de onderzochte corridor. De oversteken hebben, op de kruising met de N207 na, allemaal een beperkte capaciteit. Het openbaar vervoer in de corridor is ook op organisatorisch gebied versnipperd. Er is sprake van twee verschillende concessies met de Stadsregio Amsterdam en de provincie Zuid-Holland als opdrachtgevers. Het huidige OV-netwerk is vooral gericht op het ontsluiten van de kernen en functioneert niet goed wat betreft het aansluiten op regionale netwerken. De twee spoorlijnen die het gebied doorsnijden zijn matig te bereiken doordat stations buiten de kernen liggen en niet goed met de bus bediend worden. Het busnetwerk wordt gekenmerkt door een lage bezetting, weinig gestrekte lijnen, veel overstappen en lage frequenties. Naar een structurele verbetering van het OV-netwerk Bij het bepalen van robuuste oplossingsrichtingen voor een structurele verbetering van het OV-netwerk in de corridor Duin- en Bollenstreek Schiphol is een aantal elementen bepalend. Allereerst speelt de opening van station Sassenheim een belangrijke rol. Hierdoor krijgt de Duin- en Bollenstreek ook een goede toegang tot het spoor tussen Leiden en Schiphol/Amsterdam. In eerste instantie (voorlopig tot 2016) zal hier 2x gestopt worden. Uit het onderzoek blijkt dat het voor een structurele verbetering essentieel is dat er op middellange termijn op station Sassenheim 4x per uur gestopt gaat worden. Daarnaast zijn de grootschalige woningbouwontwikkelingen in de Westflank van de Haarlemmermeer van groot belang. Hier worden tot 2020 circa 10.000 woningen gebouwd waarbij ingezet wordt op het zoveel mogelijk ontsluiten van

deze woningen met HOV. De haalbaarheid van het doortrekken van zo n systeem is in grote mate afhankelijk van de configuratie van deze woningbouw. In de Westflank is sprake van twee varianten. Deze varianten zijn in dit onderzoek gebruikt als input voor de rekenmodellen. In het onderzoek is doortrekking van het zuidtangentsysteem vanuit de Haarlemmermeer naar de Duin- en Bollenstreek als uitgangspunt gehanteerd. De nabijheid van een dergelijk hoogwaardig openbaar vervoersysteem biedt grote kansen op het vergroten van de kwaliteit van het openbaar vervoer in de corridor en sluit de Bollenstreek ook rechtstreeks aan op de woon- en werklocaties in de Haarlemmermeer. Ter toetsing van deze HOV verbinding op zijn merites is daarnaast gekeken naar varianten met rechtstreekse buslijnen vanuit Sassenheim, Lisse en Hillegom in combinatie met een zuidtangent tot Lisse. Zo is gekeken welk OV systeem ontwikkeld zou kunnen worden die het openbaar vervoer in de corridor structureel zou kunnen verbeteren. Integrale varianten De combinatie van de mogelijke woningbouwvarianten en de twee OV systemen levert een aantal varianten op die zijn doorgerekend op vervoerwaarde. Variant 1A doorgetrokken Zuidtangentsysteem aan de bestaande lijn 310 Deze variant is gebaseerd om een grote bouwlocatie bij Lisserbroek. De huidige Zuidtangent 310 wordt als vrijliggend HOV doorgetrokken naar Lisserbroek en gaat over de Ringvaart naar Lisse en vervolgens door naar Sassenheim station, Voorhout en Noordwijk. Hillegom en Noordwijkerhout worden bediend met een feederlijn op respectievelijk Nieuw Vennep en Sassenheim. In de modellen zijn hier voor het hele traject een vrijliggende baan en een hoge frequentie gebruikt. Variant 1B Zuidtangentsysteem aan nieuwe westflanklijn Met de ontwikkeling van een omvangrijke woningbouwlocatie naast Nieuw Vennep komt een nieuwe HOV-lijn in beeld. Deze nieuwe zuidtangent wordt als vrijliggend HOV van de nieuwboulocatie naar Lissersluis en gaat over de Ringvaart door Lisse naar Sassenheim station, Voorhout en Noordwijk. In het model is voor het hele traject een vrijliggende busbaan en een hoge frequentie gebruikt. Hillegom en Noordwijkerhout worden bediend met een feederlijn op respectievelijk NS-stations Nieuw Vennep en Sassenheim. Variant 2A Rechtstreekse lijnen vanuit de Bollenstreek In deze variant worden Lisse en Hillegom bediend met rechtstreekse lijnen naar Schiphol. De lijn vanuit Lisse gaat via de N207, vanuit Hillegom via de toekomstig mogelijk verlengde N206-N205. De lijn vanuit Lisse start al in Noordwijk en doet ook station Sassenheim aan. De bussen rijden over de openbare weg aangevuld met busstroken op knelpunten. Er is uitgegaan van een kwartiersdienst. Variant 2B Rechtstreekse lijnen vanuit Lisse, Hillegom aan HOV-westflank Lisse wordt bediend via een rechtstreekse lijn, Hillegom wordt ontsloten door een verlening van de HOV Westflank. De HOV lijn door de westflank splitst zich en rijdt 4x per uur naar Hillegom op vrije infra en 4x per uur naar Lisse tot de Ringvaart. Variant 2C Rechtstreekse lijnen vanuit Lisse, Hillegom als feeder Als 2B, maar Westflank maar de Westflank wordt niet meer bediend door een nieuwe HOV-lijn. Een groot deel van Buiten Vennep wordt bediend door een feeder vanuit Hillegom naar Nieuw Vennep.

Bouwen in Lisserbroek en Hoofddorp Bouwen in Nieuw Vennep Doortrekken Zuidtangents ysteem Vrijliggende HOV-baan 1A: Zuidtangentsysteem, aan 310 1B: Zuidtangentsysteem door Westflank Rechtstreeks e lijnen Lokale maatregelen 2A: Rechtstreekse lijnen Lisse/Hillegom 2B: Combinatie, splitsende lijn Zuidtangentsysteemlijn Rechtstreekse lijn Zuidtangentsysteemlijn gesplitst Feeder Hillegom Nieuw Vennep Ringvaart 2C: Combinatie, feeder Overzicht van de beschouwde varianten Conclusies ten aanzien van de variantenstudie Uit de analyse van vervoerwaarden en exploitatieberekeningen komt een aantal zaken naar voren. Allereerst zijn er een paar duidelijke uitgangspunten te formuleren die van belang zijn bij het beoordelen van de varianten. 1. 4x per uur een trein op station Sassenheim is essentieel De kwaliteitssprong van het openbaar vervoer in de corridor is vooral gebaseerd op een stopfrequentie voor treinen van 4x per uur op station Sassenheim. Wanneer dit bij 2x per uur blijft zal het openbaar vervoer in de regio niet significant verbeteren. 2. Grenswaarden exploitatie van de verschillende systemen Voor een vervoerssysteem zoals de huidige Zuidtangent (gelede bussen, minimaal zes ritten per uur) is een vervoerwaarde van ongeveer 6.000 reizigers per etmaal nodig om exploitabel te zijn. Voor een kwartierdienst met standaardbussen zijn ongeveer 3.000 reizigers per etmaal nodig. Uiteraard zijn deze grenzen niet hard en kan omwille van extra openbaar vervoer ambitie anders besloten worden. Vanzelfsprekend legt dit een extra druk op de exploitatiekosten.

3. Doorstromingsmaatregelen infrastructuur op alle busroutes gewenst Versnelling van het openbaar vervoer door middel van doorstromingsmaatregelen is gewenst, en dient op alle busroutes ter hand te worden genomen. Hiervoor is een no-regret pakket samengesteld. 4. Onderscheid tussen totale vervoerwaarde op doorsnede en op specifieke lijn Bij het beoordelen van de uitkomsten van de modelstudie is het van belang onderscheid te maken tussen het totaal aantal reizigers op doorsnede en reizigers die specifiek op een bepaalde lijn zitten (in dit geval de doorgetrokken zuidtangent. De doorsnede cijfers tonen alle reizigers die langs een bepaald meetpunt in het model komen, dus ook reizigers uit het onderliggende OV net (andere buslijnen) worden hier in meegerekend. De specifieke cijfers per lijn geven de aantallen reizigers die in het model daadwerkelijk zijn toe te schrijven aan de zuidtangentlijn. De doorsnede cijfers zijn uiteraard hoger dan de cijfers specifiek voor de zuidtangentlijn vanwege het meetellen van het onderliggend OV net. De doorsnede cijfers vormen een goede basis voor de onderbouwing van infrastructuur ten behoeve van snelle doorstroming op een bepaald traject. Voor onderbouwing van de haalbaarheid van een doorgetrokken zuidtangent moet gekeken worden naar de specifieke lijn cijfers in het model. De doorsnedecijfers geven daarbij uiteraard wel een beeld van de totale potentie per trajectdeel. Deze uitgangspunten in achtnemend, is een aantal conclusies te trekken. Daarbij is specifiek gekeken naar de ambitie om het OV-netwerk van de Metropoolregio Amsterdam (MRA net, in dit geval in de vorm van de zuidtangent) te verbinden met het zuidvleugelnet (Rijngouwelijn West, Stedenbaan): 1. Doortrekking van het Zuidtangentsysteem tot in de bebouwde kom van Lisse/Lisserbroek is op basis van de geconstateerde vervoerwaarden goed mogelijk (vervoerwaarde op zuidtangentlijn tussen 9500 en 4500 reizigers/etmaal). Het aansluiten van Lisse op het Zuidtangentsysteem heeft een positieve werking op de bezetting van de Zuidtangent. Voor het deeltraject Nieuw Vennep Lisse/Lisserbroek laten beide woningbouwvarianten voor de Westflank goede vervoerwaarden zien. De doortrekking van de huidige zuidtangentlijn 310 scoort daarbij beter (9500) dan de doortrekking van de nieuwe westflanklijn (4500) De keuze voor woningbouwlocaties in de Westflank Haarlemmermeer is uiteraard zeer bepalend voor de uiteindelijke tracékeuze. Op dit deeltraject is in het model alleen sprake van een zuidtangentlijn waardoor de vervoerwaarden op doorsnede gelijk aan de vervoerwaarden op de zuidtangentlijn. 2. Doortrekking van het Zuidtangentsysteem van Lisse tot station Sassenheim is mogelijk (vervoerwaarde op zuidtangentlijn tussen 2000 en 4000 reizigers/etmaal). Tussen Lisse en Sassenheim schommelt de vervoerwaarde grofweg tussen de 2000 (variant 1B) en de 4000 (variant 1A) reizigers. Een dergelijke doortrekking geeft Lisse en Haarlemmermeer een goede ontsluiting op het spoor richting Leiden en verder. De vervoerwaarden zijn lager dan op de trajectdelen dichter bij Schiphol maar dat is gebruikelijk bij de uiteinden van een dergelijk vervoersysteem. De totale vervoerwaarde op doorsnede (alle buslijnen samen) tussen Lisse en Sassenheim bedraagt in variant 1A 7.000 reizigers. In de bebouwde kom van Sassenheim, richting het treinstation, loopt dit op tot circa 9.200 reizigers. In variant 1B zijn deze getallen respectievelijk 5000 en 8000 reizigers.

3. Nadruk woningbouwontwikkeling in het zuiden van de Haarlemmermeer draagt bij aan voldoende reizigers tussen Lisse en station Sassenheim. De verschillen in vervoerwaarden tussen Lisse en Sassenheim worden vooral bepaald door de keuze van woningbouwlocaties en -omvang in de Westflank van de Haarlemmermeer. Varianten met omvangrijke woningbouw in het zuiden (bijvoorbeeld Groot Lisserbroek in variant 1A) maken het doortrekken logischer en laten goede vervoerwaarden zien (tot 4000 voor de zuidtangent) tussen Lisse en Sassenheim. In de andere woningbouwvarianten is aanmerkelijk minder woningbouw in het zuiden geprojecteerd, daar zal vooral ontwikkeld worden ten westen van Nieuw Vennep. Deze variant (1B) laat duidelijk lagere vervoerwaarden zien in de richting van Sassenheim (tot 2000 voor de zuidtangent) op basis waarvan het doortrekken van het zuidtangentsysteem niet haalbaar lijkt. Het verschil wordt vooral verklaard doordat bij een concentratie van woningbouw in het zuiden de oriëntatie op Leiden/Den Haag groter is (meer mensen binnen de invloedssfeer van station Sassenheim) dan bij noordelijke wonigbouwconcentratie. Het is mogelijk dat het verschuiven van woningbouwaantallen in zuidelijke richting in variant 1B bijdraagt aan een beter resultaat voor de doortrekking van het zuidtangentsysteem in deze variant. Concreet zou dit betekenen dat de woningbouwlocatie Lissersluis/Lisserhaven aanmerkelijk groter zou moeten worden. 4. Doortrekken van het Zuidtangentsysteem tot aan Noordwijk lijkt niet haalbaar (vervoerwaarde op zuidtangentlijn circa 1800 reizigers/etmaal) De geconstateerde vervoerwaarde tussen Voorhout en Noordwijk ligt met maximaal 1800 reizigers onder het benodigde niveau voor een zuidtangentsysteem met frequente bussen en vrijliggende infrastructuur. Daarnaast is realisatie van vrije infrastructuur op dit traject maar voor een beperkt deel mogelijk. Het doortrekken van een volwaardig zuidtangentsysteem tot Noordwijk lijkt daardoor niet haalbaar. De totale vervoerwaarde op doorsnede (alle buslijnen samen) tussen Voorhout en Sassenheim ligt rond de 5800 reizigers, in variant 1B is dat ongeveer 4600 reizigers. Op basis van de vervoerwaarde en het inpassingsvraagstuk is realisatie van HOV tussen Sassenheim en Noordwijk mogelijk. Dan gaat het om deels vrij liggende infrastructuur en deels doorstromingsmaatregelen. Op basis van vervoerwaarden en inschatting van de exploitatie zou gestreefd kunnen worden naar een frequentie van 4x per uur. Dit sluit ook aan bij de (toekomstige) frequentie van de treinen op Sassenheim. Station Voorhout zal waarschijnlijk een frequentie houden van 2x per uur. 5. Een knip bij station Sassenheim is essentieel Doortrekking van de verbinding Noordwijk Voorhout Sassenheim richting Lisse en Schiphol heeft vervoerkundig weinig meerwaarde. Het overgrote deel van de reizigers zal de overstap op de trein maken in Sassenheim. De lijnen Noordwijk-Voorhout-Sassenheim en Sassenheim-Lisse-Haarlemmermeer- Schiphol moeten dan ook als aparte corridors beschouwd worden. Het beëindigen van lijnen bij station Sassenheim is ook wenselijk om te voorkomen dat verstoringen van de dienstregeling niet te lang doorwerken. Dat lukt het best met lijnen die eindigen op station Sassenheim. 6. Buscorridor Noordwijk-Voorhout-Sassenheim heeft nauwelijks effect op de bezetting van de RijnGouwelijn Het toevoegen van een snelle verbinding van Noordwijk via Voorhout naar station Sassenheim boort een nieuwe markt aan en heeft dus een extra aantrekkende werking. De RijnGouwelijn richting Katwijk en Leiden bedient een ander deel van de vervoersmarkt en verliest hierdoor nauwelijks reizigers. De

koppeling van beide systemen levert vanuit een netwerkgedachte een duidelijke kwalitatieve meerwaarde voor de Duin- en Bollenstreek. 7. OV-verbinding Noordwijkerhout laat een positieve ontwikkeling zien Noordwijkerhout wordt met een 4x per uur dienst naar station Sassenheim via station Voorhout goed bediend. Het grootste deel van de OV-reizigers vanuit Noordwijkerhout kiest voor deze verbinding. Hierdoor is de OV-stroom vanuit Noordwijkerhout richting Voorhout en Sassenheim groter dan die vanuit Noordwijk waar immers als alternatief de RijnGouwelijn is. 8. Kwaliteit noodzakelijk op pendel Noordwijk - Voorhout Sassenheim Een kwaliteitsverbetering op de verbinding Noordwijk-Voorhout-Sassenheim levert duidelijk meer reizigers op, en rechtvaardigt dan ook investering in maatregelen ter verhoging van betrouwbaarheid en snelheid. Vooral de route door Voorhout is een opgave. De route via de Nagelbrug (N444) en vervolgens door het centrum is zeer gevoelig voor vertragingen en de fysieke mogelijkheden voor verbetering zijn zeer beperkt. De aanleg van een nieuwe rondweg aan de noordzijde van Voorhout, eventueel vooruitlopend op realisatie van de woningbouwlocaties aangelegd als busbaan, is noodzakelijk om een acceptabele rijtijd voor doorgaande reizigers te combineren met een goede bediening van Voorhout. 9. Bediening Hillegom Hillegom wordt optimaal ontsloten met een goed doorstromende busverbinding van 4x per uur tussen de stations Hillegom en Nieuw Vennep. Dit is vanuit het netwerk geredeneerd de beste oplossing. Koppeling aan woningbouwlocaties in de Westflank levert daar nog een extra bijdrage aan. De onderzochte rechtstreekse lijn via de nieuwe N206 levert slechts beperkt hogere vervoerwaarden en heeft geen meerwaarde voor het OV netwerk. 10. Weinig verschil in totale vervoerwaarde tussen de onderzochte modelvarianten Alle modelvarianten laten een verbetering zien in het OV-gebruik. De totale vervoersprestatie van de onderzochte varianten verschilt niet noemenswaardig wanneer gekeken wordt naar de totale corridor. Op deeltrajecten zijn wel duidelijke verschillen waar te nemen. In alle varianten heeft het openbaar vervoer iets hogere aantallen reizigers in het bussysteem en iets lagere reizigersaantallen in de trein dan in de referentie-situatie, beide op een niet significante schaal. Voorgestelde maatregelen Om de kwaliteit van het openbaar vervoer te verbeteren is in deze verkenning een groot aantal verbetervoorstellen gedaan. De maatregelen staan vermeld in bijlage 1 en 2 bij dit rapport. Het gaat daarbij om in totaal 18 voorstellen op het gebied van verbetering van infrastructuur en 7 voorstellen ter verbetering van de dienstregeling. Een aantal daarvan betreft no regret maatregelen die snel kunnen worden uitgevoerd en passen in het lange termijn perspectief. De maatregelen zijn onder te verdelen in de deeltrajecten Noordwijk-Voorhout-station Sassenheim, van station Sassenheim naar Lisse en van Lisse via de Haarlemmermeer naar Schiphol. Voor de maatregelen zijn grove kostenramingen gemaakt om een indruk te krijgen van de benodigde investeringen per maatregel en per deeltraject. Bij uitwerking zal deze raming verder moeten worden aangescherpt. In de maatregeltabel is tevens aangegeven welke partij de meest logische trekker is om de maatregel uit te voeren of verder uit te werken.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 1 1 Inleiding 1.1 Aanleiding en doel De ruimtelijke en economische ontwikkelingen in het noordwestlijke deel van de Randstad gaan snel. Schiphol groeit verder door de komende jaren, langs de westzijde van de A4 wordt logistiek bedrijventerrein ACT (Amsterdam Connecting Trade) gerealiseerd en in de Haarlemmermeer wordt aan de westzijde een grote woningbouwopgave voorbereid. In de Duin- en Bollenstreek ligt de nadruk op wonen en lokale/regionale werkgelegenheid. De nabijheid van een grote werklocatie als Schiphol is in meerdere opzichten belangrijk voor dit gebied. Een goede verbinding met Schiphol is daarom van belang. Op dit moment is deze verbinding niet sterk. Dit geldt voor zowel het autogebruik als het Openbaar Vervoer (OV)-gebruik. Daarbij valt op dat het aandeel OV-gebruik duidelijk achterblijft op het autogebruik ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Deels is dit te verklaren door de historische sterke noord-zuid verbindingen van Leiden naar Haarlem en van Leiden naar Amsterdam. De moeizame oost-west verbindingen vinden verder hun oorzaak in de versnipperde kernen en de barrière die gevormd wordt door de Ringvaart tussen de Haarlemmermeer en de Duin- en Bollenstreek. De verwachting is dat tot 2020 het aantal reizigers op de corridor zeker zal toenemen en dat de woon-werkrelatie sterker zal worden. Maatregelen zijn noodzakelijk om het OV-aandeel niet verder te laten afnemen. Duidelijk is ook dat de toenemende mobiliteitsvraag niet alleen opgelost kan worden door extra infrastructuur voor autoverkeer. Er liggen dus zeker kansen voor verbetering van het openbaar vervoer. Het aanpakken van deze corridor is daarom opgenomen in het Actieprogramma Regionaal Openbaar Vervoer (AROV) van het Rijk. Dit Actieprogramma is een uitvoering van de Mobiliteitsaanpak zoals die in 2008 door de minister is vastgesteld. De idee achter het actieprogramma openbaar vervoer op regionale verbindingen is om een impuls te geven waardoor verbeteringen sneller gerealiseerd kunnen worden. Er bestaat daarmee een duidelijke noodzaak en urgentie op verschillende bestuurlijke niveaus om de OV-verbinding tussen de Duin- en Bollenstreek en Schiphol te verbeteren. Deze verkenning onderzoekt welke mogelijkheden er zijn

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 2 om het openbaar vervoer tussen Schiphol en de Duin- en Bollenstreek te versterken. In de verkenning wordt zowel gekeken naar de korte als de lange termijn. Voor de korte termijn zijn knelpunten in beeld gebracht en worden concrete voorstellen gedaan op het gebied van infrastructuur en exploitatie. Voor de lange termijn wordt onderzocht welk robuust netwerk in 2020 de beste OV-oplossingen voor de corridor zou bieden en wat daarvan de haalbaarheid is. Het onderzoeken van de haalbaarheid van het doortrekken van Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV)- verbindingen vanuit de Haarlemmermeer is daarbij de insteek. 1.2 Betrokken partijen Deze verkenning is één van de deeluitwerkingen van de samenwerkingsagenda behorende bij de Bereikbaarheidsstudie Grensstreek. Deze studie is in 2007 gestart onder regie van de provincie Zuid-Holland in samenwerking met de provincie Noord-Holland, om de specifieke grensstreekproblematiek tussen de twee provincies op het gebied van bereikbaarheid en leefbaarheid tegen het licht te houden. De provincies Zuid-Holland en Noord-Holland, de Stadsregio Amsterdam en Regio Holland Rijnland hebben gezamenlijk opdracht gegeven voor deze studie. Regio Holland Rijnland is benoemd tot trekker. De verkenning wordt gezamenlijk gefinancierd door de provincie Zuid-Holland, de Stadsregio Amsterdam en Regio Holland Rijnland. De gemeente Haarlemmermeer is direct vertegenwoordigd in de projectgroep vanwege haar centrale positie in het plangebied, de aanwezigheid van de Zuidtangentsysteem en de grootschalige ontwikkeling van de Westflank woningbouwlocatie. Lijn 59 spoedt zich door Noordwijk

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 3 De gemeenten Hillegom, Lisse, Teylingen, Noordwijkerhout en Noordwijk worden door Holland Rijnland vertegenwoordigd en zijn bilateraal op de hoogte gehouden en zijn bij diverse werksessies betrokken geweest. Het openbaar vervoer in de corridor valt uiteen in twee concessies die momenteel worden uitgevoerd door Connexxion. Aangezien de ontwikkeltaak voor tussentijdse verbeteringen in de concessie is uitbesteed aan deze vervoerder, is overleg met de vervoerder van belang om de aanbevelingen uit deze verkenning door te voeren. 1.3 Actieprogramma Regionaal Openbaar Vervoer Vanuit het Actieprogramma Regionaal Openbaar Vervoer (AROV) is voor de kosten van de doorstromingsmaatregelen een bedrag van 35 miljoen euro geschat. Daarbij betaalt het Rijk maximaal 16,3 miljoen euro, onder voorwaarde dat de regionale partijen dan zelf minimaal 18,7 miljoen euro investeren. Wanneer de investeringen in de corridor lager zijn dan 35 miljoen euro, dan is de bijdrage van het Rijk evenredig lager. De bijdrage van het Rijk wordt jaarlijks uitbetaald en reikt tot het jaar 2020. De provincie Zuid-Holland heeft in het coalitieakkoord 2007-2011 alvast een bedrag gereserveerd. Omdat dit bedrag voor deze collegeperiode is gereserveerd, dienen betalingen ten laste van dit budget ook uiterlijk in 2011 plaats te vinden. 1.4 Bestuurlijk proces tot nu toe en het vervolg Het Bestuurlijk Overleg Bereikbaarheidsstudie Grensstreek vormt het bestuurlijk kader voor de verkenning en de afspraken over het vervolg. In het Bestuurlijk Overleg van 11 december 2009 zijn afspraken gemaakt voor het vervolg. Deze bevatten de uitvoering van quick win projecten en het opstarten van een planstudie waarin exploitatie effecten, tracés en investeringskosten nader worden onderzocht. De provincie Zuid-Holland is trekker van de vervolgfase. 1.5 Afbakening In de voorliggende verkenning is onderzocht hoe het openbaar vervoer op de verbinding Duin- en Bollenstreek Schiphol kan worden verbeterd. Concreet betreft het de kernen Noordwijk, Noordwijkerhout, Voorhout, Sassenheim, Lisse, Hillegom enerzijds en Nieuw-Vennep, Hoofddorp en Schiphol anderzijds. Effecten op aangrenzende OV-routes (RijnGouwelijn, busverbindingen naar Haarlem, onderliggend OV-net etc. ) zijn meegenomen. Door de betrokken organisaties worden variërende definities gehanteerd voor verschillende termen op het gebied van openbaar vervoer. Het gaat daarbij met name om termen als HOV, Zuidtangent, Regionaal OV, etc. In deze verkenning wordt niet specifiek ingezoomd op HOV. Er wordt onderzocht wat de best mogelijke invulling is voor het openbaar vervoer op de corridor. Daarom is er in deze studie gericht onderzocht: wat de haalbaarheid is van vrijliggende OV-infrastructuur; wat gezien de vervoersvraag de beste frequentie zou zijn voor het OV; welk materieel (enkele of gelede bus) daarbij ingezet zou moeten worden.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 4 1.6 Leeswijzer Na dit inleidende hoofdstuk 1, richt hoofdstuk 2 zich op de beschrijving van de huidige situatie en de kenmerken van het studiegebied. In hoofdstuk 3 wordt de analyse van de knelpunten gepresenteerd. Hoofdstuk 4 gaat in op de mogelijkheden om het openbaar vervoer in de corridor structureel te verbeteren. In hoofdstuk 5 staan de conclusies geformuleerd. In de bijlagen zijn de maatregelen voor infrastructuur en dienstregeling uitgewerkt, wordt een toelichting gegeven op de reizigersaantallen op de verschillende huidige lijnen en worden de onderzochte lange termijnvarianten toegelicht.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 5 2 Beschrijving OV-corridor In dit hoofdstuk wordt een beeld geschetst van de ruimtelijk economische kenmerken van het studiegebied en de rol van het openbaar vervoer. Het OV-netwerk wordt besproken en de vervoersstromen tussen de Duin- en Bollenstreek en Schiphol worden in beeld gebracht. Ook wordt een beeld gegeven van het speelveld: meerdere partijen bepalen het beleid. 2.1 Studiegebied De corridor wordt gevormd door enerzijds de Duin- en Bollenstreek en anderzijds Haarlemmermeer/Schiphol. Het gebied bestaat uit de gemeenten Noordwijk, Figuur 2.1: Studiegebied

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 6 Noordwijkerhout, Teylingen (Sassenheim en Voorhout), Lisse, Hillegom en Haarlemmermeer. De Duin- en Bollenstreek bestaat uit een aantal kleinere kernen met de nadruk op wonen en lokale/regionale bedrijvigheid. Tot 2020 zal hier beperkte groei plaatsvinden. Tussen de Duin- en Bollenstreek en Schiphol ligt het westelijke deel van de Haarlemmermeer met daarin grootschalige woongebieden bij Nieuw Vennep en Hoofddorp en werkgebieden rondom Hoofddorp en Schiphol. De dynamiek in de Haarlemmermeer is groot: zowel het aantal inwoners als het aantal arbeidsplaatsen stijgt er sterk, terwijl dat in de Bollenstreek slechts beperkt toeneemt. De groei van het aantal inwoners in de Haarlemmermeer zal overigens vooral zijn plaats krijgen in de Westflank, de strook tussen de kernen in de polder en de dorpen buiten de Ringvaart. inwoners arbeidsplaatsen 2005 2020 2005 2020 Noordwijk 25.000 27.000 10000 10.000 Noordwijkerhout 15.000 17.000 6000 7.000 Hillegom 20.000 21.000 6000 6.000 Lisse 22.000 23.000 9000 9.000 Teylingen 35.000 39.000 12000 12.000 Totaal Bollenstreek 117.000 127.000 43.000 44.000 Haarlemmermeer 126.000 171.000 112000 184.000 Tabel 2.1: huidig en verwacht aantal inwoners en arbeidsplaatsen Van oudsher is het OV-netwerk noord-zuid gericht. Langzamerhand is het zwaartepunt van werkgelegenheid in de regio naar het oosten aan het schuiven, naar Schiphol en de Amsterdamse Zuidas. Dit zou ook in het openbaar vervoer tot een verschuiving moeten leiden. In de structuur van dit gebied zitten problemen ingebakken. De Bollenstreek is zoals gezegd historisch gezien voornamelijk noord-zuid georiënteerd, van Leiden naar Haarlem via Sassenheim, Lisse en Hillegom. De achtergrond hiervan is de Figuur 2.2: oriëntatie en (verkeers)structuur van het gebied

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 7 ondergrond van strandwallen en stradvlakten waarlangs de bebouwing zich heeft ontwikkeld. In de structuur van het gebied is dat terug te zien in de spoorlijn Leiden-Haarlem en de N208, de oude wegroute door de dorpen Sassenheim, Lisse en Hillegom richting Haarlem. De verbinding van de Bollenstreek naar Schiphol staan haaks op deze van oudsher ontstane noord-zuid oriëntatie. Verder bestaan de verbindingen in de Bollenstreek uit een stelsel van kleinere wegen waarlangs diverse bebouwing zich heeft ontwikkeld. De fysieke ruimte langs deze wegen in de Bollenstreek is daardoor vaak zeer beperkt. In de Haarlemmermeer is juist sprake van een zeer open polderstructuur waar aanpassingen en nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen nog mogelijk zijn. De Ringvaart tussen Bollenstreek en Haarlemmermeer vormt in vele opzichten een barrière. Hij is slechts op een paar punten oversteekbaar. De bruggen in Lisse en Hillegom zijn zeer krap en liggen midden in de bebouwde kom in gebieden die niet zijn ingesteld op grote verkeersstromen. De belangrijkste oversteek over de Ringvaart ligt tussen Lisse en Hillegom en bestaat uit de N207 die loopt van de N208 naar de A4. Naast de sterke noord-zuid oriëntatie en de beperkte fysieke ruimte speelt de verspreide ligging van de dorpen in de Bollenstreek een belangrijke rol. In dergelijke gebieden waar de dorpen grofweg een gelijke omvang hebben en verspreid gelegen zijn is het lastig om een sterk OV-netwerk op te bouwen aangezien openbaar vervoer altijd gebaat is bij een bepaalde mate van concentratie. Ook speelt de organisatorische factor een rol. Er is sprake van een grensgebied tussen verschillende opdrachtgevers voor het openbaar vervoer met als gevolg daarvan twee verschillende concessies. Afstemmingsproblemen zijn daardoor bijna niet te voorkomen. Het betreft de concessie Amstelland Meerlanden (38) waarvan de Stadsregio Amsterdam de concessieverlener is en de concessie Duin- en Bollenstreek Leiden / Rijnstreek / Midden-Holland (39) waarvan de provincie Zuid-Holland de concessieverlener is. Figuur 2.3: De concessiegebieden

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 8 De Bollenstreek ligt te ver van de in 1981 geopende spoorlijn Leiden-Schiphol- Amsterdam om daar goed van te profiteren. Vooralsnog heeft het busnetwerk, mede door de moeilijke routes en de overgang van Bollenstreek naar Haarlemmermeerpolder, te weinig aantrekkingskracht om een volwaardig alternatief voor de auto te vormen. 2.2 Huidig openbaar vervoer 2.2.1 Het huidige busnetwerk in het studiegebied Het netwerk tussen de Bollenstreek en Haarlemmermeer/Schiphol is diffuus (zie figuur 2.4). Er gaan zes buslijnen rechtstreeks naar de Haarlemmermeer waarvan twee spitslijnen (207 en 208). Beide spitslijnen hebben een beperkte dienstregeling met elk twee ritten in de ochtendspits naar Schiphol en twee in de avondspits terug. Lijn 207 rijdt vanuit Noordwijkerhout via Hillegom en Nieuw Vennep naar Schiphol. Lijn 208 verbindt Noordwijk via Voorhout en Sassenheim met Schiphol. Figuur 2.4: Openbaar vervoernet in 2009 De vier lijnen die de gehele dag rijden, hebben verschillende karakteristieken. Lijn 57 rijdt van Leiden via Voorhout en Noordwijkerhout naar Lisse, Hillegom en station Nieuw Vennep. Deze lijn is ontstaan uit een samenvoeging van andere lijnen en kent, als de meeste buslijnen in dit gebied, veel dakpanvervoer (korte reizen die elkaar gedeeltelijk overlappen). Lijn 59 rijdt van Noordwijk via Voorhout, Sassenheim en Lisse naar station Nieuw Vennep. Lijn 61 is een nieuwe lijn: hij rijdt van Sassenheim-Noord naar Lisse, vervolgens non-stop naar Schiphol Plaza. De vierde lijn die de gehele dag rijdt is lijn 164. Deze start te Oegstgeest en gaat via Sassenheim, Abbenes en Nieuw Vennep naar station Hoofddorp. In tabel 2.2 zijn de frequenties van de buslijnen opgenomen.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 9 werkdagen zaterdag zondag lijn route 07-09 09-15 15-18 18-24 9-18 18-24 9-18 18-24 57 Leiden Lisse Nw Vennep 30 30 30 30 30 60 60 60 59 Noordwijk Lisse 60 60 60 60 60 60 60 60 59 Lisse - Nw Vennep 30 30 30 60 60 60 60 60 61 Sassenheim Lisse - Schiphol 30 30 30 30 30 30 30 30 164 Oegstgeest Sassenheim 60 60 60 - - - - - 164 Sassenheim Nieuw Vennep 60 60 60 60 60 60 60 60 164 Nw Vennep Hoofddorp 30 30 30 60 30 60 60 60 207 Noordw.hout Hillegom Schiphol 2x /dag - 2x /dag - - - - - 208 Noordwijk Voorhout - Schiphol 2x /dag - 2x /dag - - - - - Tabel 2.2: frequentie (in minuten) tussen Bollenstreek en Schiphol, dienstregeling 2009. Opvallende elementen uit tabel 2.1 zijn dat hoge frequenties niet bestaan (maximaal 2x per uur) en dat de frequentie weinig wisselingen binnen de dag kent: de frequentie die in de spits wordt geboden, geldt ook tussen de spitsen en voor enkele lijnen ook zelfs in de avond. Het netwerk in dit gebied heeft de laatste jaren wijzigingen ondergaan. Bij de st art van de concessie in Leiden/Duin- en Bollenstreek per december 2004 zijn veel routes veranderd. Bij de start van de concessie Amstelland-Meerlanden (december 2007) waren er wederom veel routewijzigingen. Per december 2008 zijn opnieuw routewijzigingen doorgevoerd. Vooral de routes van lijn 57 en 59 richting Nieuw Vennep zijn vaak veranderd. Lijn 61 van Sassenheim en Lisse via de A4 naar Schiphol is pas in december 2007 gestart. Voor een nieuwe lijn is deze bezetting in de spitsuren goed te noemen. Frequente routewijzigingen zijn negatief voor betrouwbaarheid van OV-gebruik. Daarnaast wijst het regelmatig ingrijpend wijzigen van routes in een gebied vaak op een matig bezet OV-netwerk. Samengevat kan gesteld worden dat er weinig gestrekte lijnen zijn in het gebied, dat het gebruik en daarmee samenhangend de frequenties laag zijn en dat er veel wijzigingen in het busnetwerk plaats hebben gevonden. 2.2.2 De OV-verbinding van de Duin- en Bollenstreek met Schiphol Reizigers kunnen op verschillende manieren vanuit de Duin- en Bollenstreek naar Schiphol. (voor reizigersaantallen, zie bijlage 1) Spitslijnen 207 en 208 vanuit Noordwijkerhout en Noordwijk Vanuit de Duin en Bollenstreek rijden twee spitslijnen naar Schiphol: lijn 207 uit Noordwijkerhout en Hillegom, lijn 208 uit Noordwijk, Voorhout en Sassenheim. Omdat ze per spits slechts twee ritten rijden, is hun aantrekkingskracht beperkt. De bezetting van lijn 207 is slecht, van lijn 208 redelijk (in de ochtend goed, in de middag matig). Rechtstreekse lijn vanuit Sassenheim en Lisse Vanuit het noordelijke gedeelte van Sassenheim en Lisse rijdt lijn 61 elk half uur rechtstreeks via een snelle route (A4) naar Schiphol. De bezetting van lijn 61 is buiten de spits redelijk, in de spits zijn de bussen goed gevuld. Dit is opvallend omdat de lijn relatief nieuw is. Overstap Vanuit alle kernen in de Bollenstreek is met één overstap Schiphol te bereiken. Hoewel kwantitatief inzicht ontbreekt, mag men aannemen dat met name vanuit de Duinstreek een aanzienlijk deel van het vervoer in deze relatie wordt verzorgd via Leiden. Vanaf Leiden gaat zes keer per uur een trein naar Schiphol: vier

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 10 Intercity s (rijtijd 15 minuten) en twee stoptreinen (20 minuten). De overstap te Leiden van bus op trein is aantrekkelijk door het voorzieningen aanbod van station Leiden ( krantje en croissantje ) en de korte loopafstanden tussen bus en trein. Naast de route via Leiden, kan men richting Schiphol vanuit de kernen in de Bollenstreek reizen met lijn 57 en 59 en overstappen te Nieuw Vennep op de Zuidtangent lijn 310. Ook kunnen reizigers naar Schiphol te Nieuw Vennep Station overstappen op de stoptrein met zijn halfuurdienst. Deze overstap voegt weinig toe aan de overstap op de Zuidtangent. Weliswaar is de trein sneller naar Schiphol (negen tot veertien minuten), maar zijn frequentie is veel lager (halfuurdienst, Zuidtangent elke 7,5 minuten overdag). Daar komt bij dat de Zuidtangent ook andere drukke halten bedient in Hoofddorp en op Schiphol. De overstaptijd van lijn 57 en 59 op de trein is te Nieuw Vennep ongeveer 15 minuten, wat de attractiviteit verder beperkt. Tot slot is opmerkelijk dat lijn 61 die Lisse met Schiphol verbindt, vlak bij het beginpunt van de Zuidtangent 310 komt (P+R Getsewoud Zuid) maar daar geen halte heeft. De infrastructuur ter plaatse verklaart dat: de N207 waarover lijn 61 rijdt heeft ter plaatse geen oversteekmogelijkheden voor overstappende reizigers. Ook is de afstand van de weg tot de halte relatief lang (500 meter). P+R Getsewoud Zuid niet gekoppeld aan N207 en dus niet aan lijn 61

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 11 2.2.3 De Zuidtangent Sinds 2002 rijdt de Zuidtangent lijn 300 van Haarlem via Hoofddorp en Schiphol naar Amsterdam Bijlmer. In 2007 kwam lijn 310 van Amsterdam Zuid via Schiphol naar Nieuw Vennep in dienst, waarmee de Zuidtangent dichter naar de Bollenstreek is gekomen. De Zuidtangent biedt hoogwaardig agglomeratief openbaar vervoer met hoge frequenties en bijna geheel over een vrije baan. De Zuidtangent behaalt hierdoor hoge snelheden en een grote mate van stiptheid. Het netwerk van de Zuidtangent is sinds de start steeds verder gegroeid, en een gelegitimeerde vraag is dan ook of een uitbreiding richting de Duin- en Bollenstreek zinvol zou zijn. De Zuidtangent op Schiphol 2.2.4 Openbaar vervoer op en rond Schiphol Nabij luchthaven Schiphol liggen vele bedrijven en bedrijventerreinen. Het gaat om Schiphol Oost, Schiphol Rijk en Hoofddorp. Deze studie richt zich op de bereikbaarheid vanuit de Duin- en Bollenstreek van dit gehele gebied, niet alleen van de hoofdingang van de luchthaven. Het is niet haalbaar om vanuit de Bollenstreek alle bestemmingen op en rond Schiphol rechtstreeks te bedienen. Om het uitgestrekte gebied met alle bedrijvigheid van openbaar vervoer te voorzien functioneert op en rond Schiphol het Schiphol Sternet (zie figuur 2.5), met een hoog voorzieningenniveau. Het sternet is openbaar vervoer onder de gedeelde bevoegdheid van de Stadsregio Amsterdam en Luchthaven Schiphol. Werknemers met pasje kunnen binnen de grenzen van Schiphol gratis reizen met de bussen van het Schiphol Sternet. Goede aansluitingen op het Sternet van

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 12 Schiphol kunnen ervoor zorgen dat alle locaties op en rond de luchthaven goed bereikbaar worden vanuit de Bollenstreek. We gaan uit van goede overstappunten bij station Hoofddorp, Knooppunt de Hoek en bij Schiphol Plaza: deze liggen gunstig, er komen veel lijnen en de voorzieningen voor reizigers zijn goed. Figuur 2.5: Sternet Schiphol 2.3 OV-gebruik in de corridor 2.3.1 Gebruik van de buslijnen Een nauwkeurige analyse van de reizigersaantallen in de buslijnen tussen de Bollenstreek en Haarlemmermeer/ Schiphol wijst uit dat de bezettingen over het algemeen laag zijn. In bijlage 1 zijn tabellen opgenomen. De voornaamste conclusies luiden: de bezetting per rit van de lijnen tussen Bollenstreek en Haarlemmermeer is over het algemeen lager dan die van andere buslijnen in het gebied, zowel in de spits als in de daluren; op de grenstrajecten tussen de Bollenstreek en de Haarlemmermeer is de bezetting per rit in de drukste uren slechts in enkele gevallen hoog: lijn 208 in de ochtendspits en lijn 61 in ochtend- en avondspits; in enkele gevallen is de bezetting tussen de Bollenstreek en de Haarlemmermeer in de daluren zeer laag. De geconstateerde reizigersstromen wijzen uit dat om op Schiphol te komen, de rechtstreekse lijn (lijn 61) het meest gewaardeerd wordt. Waar het gebied te klein is om een rechtstreekse lijn met aantrekkelijke frequentie te exploiteren, is een overstap op de Zuidtangent een alternatief. Aansluiten op station Nieuw Vennep voegt daar weinig aan toe. 2.3.2 Omvang van de vervoersstromen Het lijkt logisch dat Schiphol en omgeving voor de inwoners van de Bollenstreek een interessante concentratie is van werkgelegenheid waardoor een substantiële vervoersstroom op deze corridor aanwezig zou moeten zijn. Andersom ligt het voor de hand dat voor Schiphol en omgeving de Bollenstreek een belangrijk herkomstgebied is voor werknemers.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 13 Uit het verkeersmodel voor de Grensstreekstudie blijken de volgende aantallen en aandelen: Bestemming: Schiphol e.o. Aantal ritten naar Schiphol, auto + OV Aandeel Schiphol per etmaal Herkomst Noordwijk/Noordwijkerhout 3.000 3% Lisse/Hillegom 9.200 9% Teylingen 4.700 5% 16.900 6% Tabel 2.3: huidige omvang vervoersstromen Bollenstreek-Schiphol v.v. (verkeersmodel Grenssstreekstudie 2005) Tabel 2.3 geeft aan dat vanuit de Bollenstreek slechts 6% van het vervoer naar Schiphol gaat. De gerichtheid op kernen als Katwijk, Den Haag en Leiden is groter. Binnen het gebied zijn Lisse en Hillegom het sterkste gericht op Schiphol. Deze kernen liggen het gunstigste ten opzichte van de hoofdstructuur (A44). Noordwijk en Noordwijkerhout zijn slechts zeer beperkt gericht op Schiphol. Figuur 2.6: oriëntatie vervoersstromen van en naar Duin/Bollenstreek (aandeel van alle in- en uitgaande ritten Bollenstreek, auto+ov, model 2005)

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 14 Andersom is slechts 4,6% van het verkeer van en naar Schiphol e.o. afkomstig uit de Duin- en Bollenstreek. Daarvan komt ruim de helft uit Lisse en Hillegom. Teylingen en vooral Noordwijk/Noordwijkerhout vormen slechts een klein deel van het achterland voor Schiphol. Overigens moet wel gesteld worden dat samen met Nieuw Vennep en Hoofddorp (9%) de relatie Duin- en Bollenstreek al weer een aanmerkelijk groter aandeel vormt. Amsterdam is voor Schiphol met ruim 30% van de verplaatsingen van veel groter belang. Figuur 2.7: Vervoersstromen naar Schiphol (Verkeersmodel 2005) 2.4 Concessies en wegbeheerders Het busnetwerk tussen de Duin- en Bollenstreek en Haarlemmermeer/Schiphol kent diverse opdrachtgevers. Drie buslijnen vallen onder de bevoegdheid van de provincie Zuid-Holland (lijn 57, 59 en 61), vijf onder de bevoegdheid van de Stadsregio Amsterdam (164, 207, 208, 300 en 310). Lijnen van een concessieverlener rijden door tot in het gebied van een naburige concessieverlener. Er rijden in de Haarlemmermeer ook buslijnen onder de bevoegdheid van de provincie Noord-Holland, maar die spelen geen wezenlijke rol voor het vervoer tussen de Duin- en Bollenstreek en Schiphol. De treinen van en naar Schiphol zijn onderdeel van de landelijke concessie van NS Reizigers. Het netwerk dat Connexxion in beide concessies rijdt en de bijbehorende dienstregeling (frequenties, aansluitingen en vertrektijden) kennen een hoge mate van ontwikkelvrijheid voor de vervoerder. De concessieverlener kan niet zo maar een bepaalde verandering opleggen anders dan door het inkopen tegen meerwerktarief. Wel zou in het bestek van een nieuwe concessie een bepaalde concrete verbetering als verplicht onderdeel opgenomen kunnen worden. Er dient wel een solide motivatie te zijn omdat het indruist tegen de gehanteerde concessiesystematiek van beide OV-autoriteiten in dit gebied.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 15 Het feit dat momenteel één vervoeder twee concessies heeft, is gunstig voor de samenhang. Bij een nieuwe aanbesteding kan dat veranderen. Het aanleggen van infrastructuur is een verantwoordelijkheid van de wegbeheerders. In het geval van provinciale wegen in Zuid-Holland is dat meestal dezelfde partij als de concessieverlener. Voor de lijnen in dit onderzoek is in Noord-Holland de provincie Noord-Holland de wegbeheerder en Stadsregio Amsterdam de concessieverlener. Bij gemeentelijke wegen is de wegbeheerder per definitie niet de concessieverlener. Lijn 61: de meest gebruikte buslijn tussen de Bollenstreek en Schiphol 2.5 Nieuwe ontwikkelingen In het studiegebied staan de komende jaren belangrijke ontwikkelingen op stapel, in meer of mindere mate concreet. Beknopt noemen we de belangrijkste. Haarlemmermeer Westflank In het westelijke gedeelte van de Haarlemmermeer zullen circa 10.000 nieuwe woningen worden gebouwd. Thans wordt gestudeerd op de locatie. Er zijn twee varianten: de gebiedshypothese (concentratie van de nieuwbouw tussen Nieuw Vennep en Hillegom) en een model met nadruk de locaties nabij Hoofddorp en in Lisserbroek. In beide gevallen is aanwezigheid van hoogwaardig openbaar vervoer het uitgangspunt. ACT In de strook ten noordwesten van de A4 tussen Nieuw Vennep en Hoofddorp wordt gedacht aan een groot gebied met werkgelegenheid. Er is nog geen tijdplanning voor. MRA-net Onder de naam MRA-net wordt momenteel wordt momenteel samengewerkt door een breed scala aan partijen aan de ontwikkeling van een samenhangend

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 16 HOV-netwerk voor de Metropoolregio Amsterdam. Bij de ontwikkeling van het MRA-net wordt zo veel mogelijk aangesloten bij reeds lopende initiatieven. Ook wordt er nadrukkelijk een koppeling gemaakt met andere modaliteiten en met ruimtelijke ontwikkeling. Deze corridorstudie geeft invulling aan de mogelijke verbinding van het MRA-net met de Duin- en Bollenstreek. Bouwlocaties Duin- en Bollenstreek In de Duin- en Bollenstreek is op enkele plaatsen nieuwbouw van woningen en werkgelegenheid voorzien. Over het algemeen zijn deze niet zodanig omvangrijk dat de structuur van het gebied er wezenlijk door verandert. In Noordwijk (plancapaciteit tot 2020 zo n 3000 woningen) en Voorhout (plancapaciteit ongeveer 1600 in Nieuw Boekhorst en Hooghkamer tot 2020) zullen de grootste bouwlocaties ontwikkeld worden. Stedenbaan De provincie Zuid-Holland beoogt in samenwerking met de Stadsregio Rotterdam, Stadsgewest Haaglanden en NS een stelsel van zes stoptreinen per uur op de lijn Dordrecht Leiden te introduceren. De voorlopige doelstelling van Stedenbaan is om rond 2016 ook ten noorden van Leiden 6x per uur te rijden. Daarbij wordt uitgegaan van 4x per uur stoppen op Sassenheim en 2x per uur op Voorhout en Hillegom. In deze studie wordt uitgegaan van een mogelijke groei van twee naar vier treinen per uur voor de lijn Sassenheim Schiphol. De lijn Leiden Haarlem (stations Voorhout en Hillegom) zou voorlopig de huidige halfuurdienst van stoptreinen behouden. Invoering van 4x per uur stoppen op Sassenheim zal nog wel de nodige bestuurlijke druk vanuit de regio richting vervoerder behoeven. Station Sassenheim Eind 2010 zal station Sassenheim worden geopend aan de Schiphollijn. De bestaande stoptreinen Leiden Schiphol Amsterdam Zuid Hilversum Utrecht zullen er twee keer per uur stoppen. Het station ligt aan de zuidkant van Sassenheim en wordt bereikt via de Wasbeekerlaan. Voorzien zijn twee bushalten en ruim 200 parkeerplaatsen en fietsenklemmen. RijnGouwelijn West Volgens de huidige planning gaat eind 2015 de RijnGouwelijn rijden. Deze verbindt Noordwijk via Katwijk met Leiden (en verder naar Alphen aan den Rijn en Gouda). Uitgegaan wordt van 8 trams per uur tussen Leiden en Katwijk Raadhuis. Hier splitst het tracé: 4 keer per uur een tram naar Katwijk kust en 4 keer per uur een tram via Katwijk Noord, Esa/ ESTEC naar Noordwijk kust. Maatregelen wegverkeer Op diverse punten in het studiegebied bestaan plannen voor verbeteringen van de weginfrastructuur. Zo wordt de N207 tussen Nieuw Vennep en de A4 verbreed van 2x1 naar 2x2 en worden ook de knelpunten op de A4 zoals bij Leiderdorp aangepakt. In studie is de aanleg van de zogenaamde N206 XL die vanaf de provinciegrens bij De Zilk doorgetrokken zou worden naar de A4, tussen Hillegom en Bennebroek door en aan de zuidzijde van Hoofddorp.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 17 3 Analyse: de knelpunten In dit hoofdstuk wordt aangegeven wat de te verwachten ontwikkeling is wanneer geen maatregelen genomen worden. Ook worden de structurele knelpunten van het vervoer in de corridor toegelicht en wordt aangegeven welke knelpunten concreet in het gebied aanwezig zijn. 3.1 Ontwikkeling bij ongewijzigd beleid De kwaliteit van de OV-verbinding van de Duin- en Bollenstreek met Schiphol wordt belangrijk gevonden: Schiphol en omgeving is een van de belangrijke concentraties van werkgelegenheid in Nederland. In onder andere de OV-visie van Holland Rijnland zijn de ambities van de regio verwoord. Hiervoor zijn nog geen uitvoeringsplannnen gereed. Indien er geen uitvoering wordt gegeven aan de beoogde OV maatregelen zijn er weinig ontwikkelingen die zullen leiden tot een substantiële verbetering van het openbaar vervoer op de relatie Duin- en Bollenstreek-Schiphol. De opening van station Sassenheim aan de spoorlijn Leiden-Schiphol heeft wel een eenmalige verbetering per 2011 tot gevolg. Dit draagt er dan ook toe bij dat het aantal OV-verplaatsingen op de corridor stijgt (zie tabel 3.1). Het aandeel openbaar vervoer neemt toe ten opzichte van de auto, maar in absolute termen (tabel 3.2) blijft de hoeveelheid bescheiden. Sommige groeipercentages zijn erg hoog. Daarbij moet opgemerkt worden dat het om lage absolute aantallen gaat waardoor de groeipercentages snel kunnen fluctueren. Bestemming: Schiphol e.o. 2005 2020 Groei Herkomst Noordwijk/Noordwijkerhout 200 300 + 100 (+50%) Lisse/Hillegom 1.000 1.400 + 400 (+40%) Teylingen 600 800 + 200 (+33%) 1.800 2.500 + 700 (+39%) Tabel 3.1: Aantal ritten openbaar vervoer Duin- en Bollenstreek-Schiphol (verkeersmodel, werkdag)

Aandeel Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 18 Bestemming: Schiphol e.o. 2005 2020 Groei Herkomst Noordwijk/Noordwijkerhout 2.800 3.500 + 700 (+25%) Lisse/Hillegom 8.200 9.800 + 1.600 (+20%) Teylingen 4.100 4.900 + 800 (+20%) 15.000 18.300 + 3.300 (+22%) Tabel 3.2: Aantal autoritten Duin- en Bollenstreek-Schiphol (verkeersmodel, werkdag) Bij deze beschouwing zijn geen verdere ontwikkelingen van het autonetwerk opgenomen dan de reeds geplande (autonome) projecten. In het kader van de samenwerkingsagenda wordt ook aan de kwaliteit van de verbinding van het autoverkeer gewerkt. Het marktaandeel van het openbaar vervoer hier ook van afhankelijk omdat het openbaar vervoer op grote delen op de openbare weg meerijdt en dus wordt beïnvloed door de mate van doorstroming. Echter, vanuit Schiphol gezien daalt het aandeel verkeer en vervoer uit de Bollenstreek tussen 2005 en 2020 (zie figuur 3.1). Van het verkeer naar Schiphol is in 2020 een kleiner deel afkomstig uit de Duin- en Bollenstreek dan nu. Dit verlies van marktaandeel geldt voor het openbaar vervoer (-17%) in nog sterkere mate dan voor de auto (-9%). Hoewel dus het verkeer vanuit de Bollenstreek naar Schiphol groeit, blijft die groei achter bij de groei vanuit andere gebieden naar Schiphol. Populair gesteld: van de sterk groeiende taart die Schiphol is, krijgt de Bollenstreek een kleiner deel. Dit kleinere deel is dan weliswaar in absolute zin groter dan in 2005, maar groeit niet mee met de ontwikkeling van Schiphol. Dit terwijl Schiphol bij wijze van spreken om de hoek ligt en het één van de belangrijke clusters van werkgelegenheid is in de Randstad. De huidige geplande maatregelen voor het verbeteren van de bereikbaarheid op de corridor verhinderen niet dat het marktaandeel terugloopt. Aandeel vervoer vanuit Bollenstreek op het totaal openbaar vervoer naar Schiphol 10% 8% 6% 4% Rest Nederland Bollenstreek 2% 0% 3,23% 2,67% 2005 2020 Bron: verkeersmodel, basisjaar 2005 en autonome ontwikkeling 2020 Figuur 3.1: Verandering aandeel vervoersstromen Bollenstreek van en naar Schiphol Dit beeld bevestigt de urgentie die gevoeld wordt bij het onderzoeken van de mogelijkheden om de bereikbaarheid per openbaar vervoer te verbeteren. 3.2 Structurele knelpunten in het studiegebied 3.2.1 Slechte toegang tot de spoorlijn Leiden - Schiphol Een belangrijke beperking voor het openbaar vervoer ligt in de opbouw van het netwerk. Het spoor biedt met de spoorlijn Leiden-Schiphol goede verbindingen met Schiphol, alleen is de Bollenstreek niet goed aangesloten op de Schiphollijn. De kernen in de Bollenstreek liggen grotendeels aan de spoorlijn van Leiden naar

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 19 Haarlem die wel een verbinding biedt met Amsterdam en verder, maar niet met Schiphol. Tevens ligt het station Hillegom ver buiten de bebouwde kom van Hillegom De positie van de Bollenstreek zal verbeteren met de opening van station Sassenheim eind 2010. Echter, vooralsnog zal de frequentie op station Sassenheim laag zijn (twee keer per uur) en is de rest van de Bollenstreek niet goed aangesloten op station Sassenheim. De busroute vanuit Noordwijk, Noordwijkerhout en Voorhout naar station Sassenheim is niet frequent, traag en filegevoelig. Voor Lisse en zeker voor Hillegom betekent een reis naar Schiphol via station Sassenheim een aanzienlijk langere route en is daarom niet interessant. 3.2.2 Weinig gestrekte lijnen en veel overstappen De reisafstanden naar Schiphol vanuit de Bollenstreek zijn tussen de 20 en 30 kilometer. Dit betekent dat een traditionele busverbinding met een lage frequentie, veel haltes en weinig eigen businfrastructuur niet aantrekkelijk is voor reizigers over de totale lengte. Een vorm van regionaal openbaar vervoer is meer geschikt. Op dit moment wordt het grootste deel van het vervoer echter verzorgd door de genoemde traditionele buslijnen. De lange reistijden per openbaar vervoer leiden er toe dat veel mensen de auto verkiezen boven het openbaar vervoer. Het kan ook leiden tot een andere oriëntatie: men gaat werken op een met openbaar vervoer beter bereikbare plaats. Zuidtangent op vrije baan: hoge kwaliteit qua rijtijd en frequentie bij grote reizigersstromen. In tabel 3.3 zijn voor de kernen in het studiegebied de rijtijden naar Schiphol vergeleken. Ook is aangegeven hoe de reis per openbaar vervoer is vormgegeven. Andere reizen zijn ook mogelijk maar liggen qua rijtijd of frequentie minder voor de hand. Tabel 3.3 toont aan dat het openbaar vervoer aanzienlijk meer rijtijd vergt dan de auto. Analyse wijst uit dat dit vooral komt door de weinig gestrekte routes van het openbaar vervoer en het stoppen onderweg bij haltes. Verder zijn de overstappen een bekend nadeel, vooral in het beleefde comfort van de reis.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 20 Van Naar Lijn(en) Rijtijd OV t.o.v. auto Lisse Nachtegaallaan Schiphol Centrum 61 +2 Sassenhm. V. Pall.ln Schiphol Centrum 61 +28 Noordwijkerhout Schiphol Centrum 57/61 +23 Voorhout Schiphol Centrum NS/NS +24 Noordwijk Picképl Schiphol Centrum 40/NS +26 Hillegom Schiphol Centrum 57/310 +19 Abbenes Schiphol Centrum 164/310 +27 Tabel 3.3: verschil in rijtijd openbaar vervoer en auto naar Schiphol Centrum Er rijden vanuit de Bollenstreek drie rechtstreekse buslijnen naar Schiphol. De spitslijnen 207 en 208 zijn relatief snel, maar hebben vanwege een beperkte vervoersvraag slechts een beperkte dienstregeling. Vanuit Sassenheim-noord en Lisse biedt lijn 61 rechtstreekse verbinding de hele dag door. Het feit dat veel reizigers gebruik maken van deze pas twee jaar bestaande lijn laat zien dat hij beantwoordt aan de vraag in dit deel van de corridor. Vanuit Lisse is de rijtijd nauwelijks langer dan met de auto. 3.3 Knelpunten in fysieke infrastructuur De knelpunten in de infrastructuur zijn te verdelen in enkele categorieën: Wegen tussen de kernen; Kruisingen van de Ringvaart Haarlemmermeer; Routes in de kernen; Aansluitingen op drukke wegen; Ketenmobiliteit. In de volgende paragrafen worden de ondervonden knelpunten belicht. Op de lijnen 57, 59, 61 en 164 zijn in de perioden van 8 tot en met 21 september 2009 vertragingen gemeten. De uitkomsten zijn opgenomen in paragraaf 3.3.6. 3.3.1 Wegen tussen de kernen In de spitsuren is de verkeersdruk in het hele studiegebied hoog, dus ook op vrijwel alle busroutes: de Noord-Zuid relaties in de Bollenstreek (waaronder de N208 Sassenheim-Lisse-Hillegom) en de oost-west relaties (verbindingen Noordwijk-Voorhout-Sassenheim en Lisse-Haarlemmermeer). Ook in de Haarlemmermeer is de verkeersdruk hoog, zoals bijvoorbeeld op de N207 tussen Nieuw Vennep en de aansluiting op de A4. Verder zijn enkele wegen tussen de kernen voorzien van verkeersdrempels, die een hoge snelheid onmogelijk maken en in de bus onaangenaam zijn (sterk afremmen, klap omhoog, klap omlaag, optrekken). De Venneperweg tussen Beinsdorp en Nieuw Vennep is hiervan een voorbeeld. Aanleg van aparte busstroken is op veel trajecten niet eenvoudig door de beperkte fysieke ruimte aan weerszijden van de wegen. De N208 tussen Sassenheim en Lisse is hiervan een voorbeeld. 3.3.2 Kruisingen van de Ringvaart In de relatie tussen de Bollenstreek en Schiphol kruist men altijd de Ringvaart Haarlemmermeer. Thans gebruikt de bus vijf bruggen. Op geografische volgorde vanuit zuidelijke richting gezien: Kaagbrug Rijksweg A4 (Buitenkaag, Sassenheim): lijn 164 en 208; Lisserbrug Lisse/ Lisserbroek: lijn 59; Elsbroekerbrug Leimuiderweg (Lisse/ Hillegom): lijn 61; Hillegommerbrug Hillegom/ Beinsdorp: lijn 57 en 207; Bennebroekerbrug Bennebroek/ Zwaanshoek/ Hoofddorp: geen lijn uit studie (alleen Buurtbus lijn 401). Al deze verbindingen kennen congestie in de spitsuren, een gebruikelijk beeld bij bruggen in drukke gebieden. Alleen de Elsbroekerbrug heeft bij zijn kruising met

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 21 de Ringvaart een redelijke doorstroming, hier liggen de beperkende knelpunten verderop op de route (aansluiting op de N208 aan westelijke zijde, aansluiting op de A4 aan oostelijke zijde). Deze brug kent weinig openingen voor de scheepvaart omdat hij hoog is. Hij wordt in principe de gehele dag bediend. Voor bussen in oostelijke richting ligt voor de brug een busstrook waardoor de bus vooraan de wachtrij kan komen. Als de brug opengaat, kan de bus als eerste wegrijden. De drie lagere bruggen kennen verschillende spitsbeperkingen. De Lisserbrug gaat niet open in de avondspits (17.00-17.30 uur), de Hillegommerbrug juist niet in de ochtendspits (07.45-08.30 uur), de Bennebroekerbrug kent geen beperkingen. 3.3.3 Routes in de kernen Ook op hun routes in de kernen kennen de buslijnen vertragingen. Meest in het oog springend zijn de route door Voorhout (winkelgebied Herenstraat), het oostelijk deel van Sassenheim (terugslag van zeer druk verkeer voor de aansluiting van de Van Pallandtlaan op de A44) en de Getsewoudweg aan de westkant van Nieuw Vennep tussen de IJweg en de aansluiting op de N207. Ook komen op routes drempels voor die niet geschikt zijn voor busverkeer (bijvoorbeeld Hillegom, Prinses Irenelaan en Valckslootlaan). Net als bij de routes tussen de kernen is vooral in de kernen in de Bollenstreek de fysieke ruimte om op het bestaande tracé uit te breiden ten behoeve van aparte busvoorzieningen zeer beperkt en moeilijk te realiseren. Bruggen over de Ringvaart vormen knelpunten voor doorgaand verkeer 3.3.4 Aansluitingen op drukke wegen Op twee plaatsen geven aansluitingen op drukke wegen vertragingen. De grootste vertragingen worden opgelopen bij: Lisse/Hillegom: aansluiting N207 op N208; Nieuw Vennep/A4: aansluiting van de Leimuiderweg N207 op de A4. In beide gevallen geldt dat de verkeersdruk dermate hoog is, dat eenvoudige oplossingen niet voorhanden zijn: het probleem is structureel. Ook zijn deze punten voor de busroute essentieel, de lijnvoering kan er niet eenvoudig omheen geleid worden.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 22 3.3.5 Beperkte aanvullende faciliteiten OV Over het algemeen is het voorzieningenniveau bij bushaltes in de Bollenstreek basic. Op het gebied van fiets- en autoparkeren, kwaliteit en uitstraling van haltes, aansluiting en logische routes naar haltes en actuele digitale rijtijdinformatie valt nog veel winst te behalen. Wanneer al deze maatregelen op goed niveau zijn zal dit een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de kwaliteit en aantrekkelijkheid van het openbaar vervoer. Bij diverse haltes zijn fietsen gestald, soms met goede voorzieningen, soms zonder. Niet in alle gevallen is er overigens ruimte voor een deugdelijke stalling. Wanneer de kwaliteit van de verbindingen verbeterd wordt, kan er extra behoefte aan fietsenstallingen ontstaan. De grote hoeveelheden fietsen bij de halten van de Zuidtangent te Nieuw Vennep bewijzen dit. Inwoners van Sassenheim zullen grotendeels per fiets naar het station gaan: voor lopen is het te ver, voor de auto te dichtbij. Verder is in Nieuw Vennep bij Getsewoud Centrum de overstapmogelijkheid tussen lijn 57 (rijdend over de Venneperweg) en Zuidtangent lijn 310 slecht. Overstappers moeten ruim 200 meter lopen en de Componistenweg/ Operaweg oversteken. Wanneer overstappers uit lijn 57 een Zuidtangent zien aankomen levert dit gevaarlijke situaties op. Van een andere orde is het ontbreken van een overstapmogelijkheid aan de westzijde van Nieuw Vennep tussen lijn 61 (rijdend over de Venneperweg) en lijn 310 (beginhalte P+R Getsewoud Zuid). Langs de Venneperweg ligt geen fiets- en voetpad zodat het aansluiten van de bushalte op de routes voor het langzaam verkeer om bij de beginhalte van lijn 310 te komen, niet eenvoudig is. Daar komt bij dat ook de aanleg van de bushalte zelf problematisch is, en het rijtijdverlies voor de talrijke doorgaande reizigers betekent. Fietsenstallingen rond Zuidtangent in Nieuw Vennep 3.3.6 Gemeten vertragingen In september 2009 zijn de vertragingen op de lijnen 57, 59, 61 en 164 gemeten. In bijlage 4 wordt dit toegelicht.. In tabel 3.4 staan de grootste knelpunten

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 23 opgesomd op volgorde van gemeten vertraging. Vermeld is de vertraging in de drukste richting in de spits. Volgnr. plaats locatie Lijnen Vertraging(sec) 1 Hillegom Pr. Irenelaan/Weeresteinstr. 59 120 2 Nw. Vennep* Zuiderdreef/Hoofdweg 164 80 * 3 Nw. Vennep N207 N207/Valutaweg 61 74 4 Lisse* Heereweg/ Meer en Duin 61,50,51,57 70 * 5 Sassenheim Hoofdstraat/ v Pallandlaan 59,61 62 6 Noordwijk Rotonde V.Berckelweg/ N206 59 60 7 Lisse Heereweg/2 e Poellaan 50,51,59,61 54 8 Lisse/Hillegom N208/ N207 61 44 9 Voorhout Herenstraat/Leidsevaart 59 42 10 N207/A4 N207/ A4 61 30 Tabel 3.4: Gemeten vertragingen in spits * De vertragingen 2 en 4 zijn deels te verklaren door werkzaamheden ten tijde van de meting Bij de gemeten vertragingen zijn de volgende opmerkingen te plaatsen. (Zie ook hoofdstuk 5). Voor knelpunt 1 (Hillegom, kruising Prinses Irenelaan/Weeresteinstraat) is het plaatsen van verkeerslichten met beïnvloeding door de bussen als oplossing mogelijk. Voor de knelpunten 2 en 9 is het beïnvloeden van de bestaande verkeerslichten door bussen een oplossing. Voor knelpunt 9 (Voorhout, kruising Herenstraat/Leidsevaart) is op langere termijn een andere route dor Voorhout onvermijdelijk. Voor knelpunt 3 (N207 ter hoogte van Nieuw Vennep) is de voorziene verdubbeling van de N207 afdoende, zij het dat op termijn dergelijke knelpunten vaak weer de kop opsteken door extra nieuwe toestroom van autoverkeer op plaatsen waar de doorstroming is verbeterd. Voor knelpunt 4 (Lisse, Heereweg bij Meer en Duin) en 7 (Heereweg bij 2 e Poellaan) zal de spoedige aanleg van rotonden in plaats van kruisingen verlichting kunnen brengen. Voor knelpunt 5 (Sassenheim rotonde Hoofdstraat/Clusiuslaan/Van Pallandtlaan) is geen eenvoudige oplossing op korte termijn voorhanden. Knelpunt 6 kent een onduidelijke oorzaak, wellicht was hier tijdens de meting een tijdelijke aanpassing in de infrastructuur. Voor knelpunten 8 (aansluiting N208/N207) en 10 (N207/A4) worden in hoofdstuk 5 oplossingen voorgesteld. 3.3.7 Bestaande plannen voor infra verbetering Op diverse plaatsen wordt momenteel gewerkt aan verbetering van de infrastructuur of starten binnenkort werkzaamheden. De N208 wordt over zijn Zuid-Hollandse gedeelte ingericht conform duurzaam veilig. Het noordelijke gedeelte is gereed, aan het zuidelijke gedeelte wordt gewerkt. Er zijn geen uitbreidingen van het aantal rijstroken voorzien en geen specifieke maatregelen voor het openbaar vervoer. Wel worden enkele kruisingen met verkeerslichten vervangen door rotondes. Dit geldt bijvoorbeeld voor de aansluiting op Meer en Duin (industrieterrein Lisse, tussen Lisse en de N207) en

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 24 die op de 2 e Poellaan aan de zuidzijde van Lisse (zie ook voorgaande paragraaf). Met het aanleggen van rotondes wordt de veiligheid wel verhoogd maar is de doorstroming moeilijker te beïnvloeden. Te Voorhout zijn plannen voor verlenging van de rondweg langs de noordzijde van Voorhout voorlopig uitgesteld. Ook is besloten om de Oosthoutlaan (lijn 57 en 59) in te gaan richten als 30-km zone maar hierin geen knip ter vermijding van doorgaand autoverkeer aan te brengen. In de Haarlemmermeer bestaan plannen om de Venneperweg tussen de A4 en de N205 (tussen Nieuw Vennep en de Ringvaart) te verdubbelen naar twee keer twee stroken. Daarvoor zijn nog werkzaamheden aan taluds en viaducten nodig, op korte termijn zal dit niet gerealiseerd zijn. In de grensstreekstudie is de voorkeur uitgesproken voor het doortrekken van de N206 voorbij De Zilk tot aan de Bennebroekerweg om daarmee een nieuwe route naar de A4 te creëren. Dit zou op bestaande aansluitingen op de A44 en A4 tot een lagere verkeersdruk kunnen leiden en minder vertraging. Het doortrekken van de N206 is momenteel in onderzoek door de Provincie Noord-Holland. 3.3.8 Moeilijk oplosbare knelpunten Op de meeste plaatsen waar de bus (en meestal ook de auto s) knelpunten ondervindt, is een fysieke oplossing niet eenvoudig te realiseren. Zo kennen de wegen door de kernen in weinig gevallen aan de zijkanten nog ruimte om een extra strook met enige lengte aan te brengen zonder dat dit ten koste gaat van parkeerplaatsen, fietsstroken of bijvoorbeeld opstelstroken voor linksafslaand verkeer. Dit gebrek aan ruimte geldt voor de oudere delen van de kernen (bijvoorbeeld de Herenstraat door het winkelgebied van Voorhout of de Hoofdstraat door Sassenheim) maar ook voor nieuw aangelegde delen (de Oosthoutlaan te Voorhout of de Ruishornlaan te Lisse-Zuid). In de Duin- en Bollenstreek kennen ook veel wegen tussen de kernen geen ruimte voor eenvoudige uitbreidingen, ingeklemd als ze veelal liggen tussen sloten en fietspaden. Niettemin is een aantal oplossingen in kaart gebracht die op korte termijn te realiseren zouden moeten zijn en die een hoog oplossend rendement hebben.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 25 4 Naar een structurele versterking van het OV-netwerk Om het openbaar vervoer op langere termijn structureel te verbeteren zijn verschillende opties onderzocht. De uiteindelijke ruimtelijke invulling van de Westflank Haarlemmermeer is daarbij een belangrijke sturende factor. De nabijheid van de succesvolle Zuidtangent biedt kansen om de Duin- en Bollenstreek aan te sluiten op een kwalitatief hoogwaardig openbaar vervoersysteem. Op deze manier kan het MRA net worden aangesloten op het Zuidvleugelnet (RijnGouwelijn-West en Stedenbaan) Verschillende systemen zijn onderzocht op vervoerswaarde, investeringskosten en exploitatie. 4.1 Van analyse naar oplossingsrichtingen In het vorige hoofdstuk is de analyse gegeven van de problematiek waar het openbaar vervoer in de corridor mee te kampen heeft. Het gebruik en de groei van het openbaar vervoer blijft achter bij het landelijk gemiddelde, het gebied bestaat hoofdzakelijk uit verspreide bebouwing en de infrastructuur is fijnmazig en bevat vele knelpunten. In deze verkenning is gezocht naar mogelijkheden om het OV-netwerk in de corridor structureel te versterken.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 26 Daarvoor zijn twee typen netwerk onderzocht: 1. Doortrekken van het Zuidtangentsysteem vanuit de Haarlemmermeer de Duin- en Bollenstreek in (bestuurlijk uitgangspunt); 2. Gebruik maken van OV-verbindingen vanuit de Bollenstreek zo rechtstreeks mogelijk naar Schiphol. Dit model is gebruikt om het doortrekken van de zuidtangent op zijn merites te beschouwen. Figuur 4.1: Schematisch: 2 modellen OV Beide modellen zijn onderzocht op tracémogelijkheden en aansluiting bij de verschillende woningbouwopties in de Westflank Haarlemmermeer. Vervolgens zijn voor de varianten modelberekeningen uitgevoerd waarmee de vervoerswaarden per variant vastgesteld konden worden. Tot slot is onderzocht wat de exploitatieverschillen zijn tussen de systemen. 4.1.1 Doortrekken Zuidtangentsysteem De Zuidtangent is een bussysteem met vrijwel overal een vrij liggende baan, bediend door hoogfrequente buslijnen. De Zuidtangent 310 eindigt momenteel in Nieuw Vennep Zuid, nabij de N207. In de toekomst zal er mogelijk een nieuwe HOV-lijn worden aangelegd door de woningbouwlocaties van de Westflank. Het doortrekken van de Zuidtangent richting Duin- en Bollenstreek zou een logische uitbreiding kunnen zijn van het Zuidtangentsysteem en sluit de Duin- en Bollenstreek aan op een hoogwaardig OV-netwerk. Daarmee zou het mogelijk worden om in Lisse, Sassenheim, Hillegom en wellicht andere dorpen direct op een hoogwaardige Zuidtangent bus te stappen richting Schiphol. Het kan een kwaliteitssprong voor het openbaar vervoer in de Duin- en Bollenstreek betekenen. De reisafstand vanuit de Bollenstreek naar Schiphol leidt weliswaar tot relatief lange rijtijden bij dit systeem door de vele halten onderweg, maar het systeem biedt wel goede verbindingen met diverse tussenliggende woon- en werkgebieden. Het vervoer naar eindbestemming Schiphol is maar een deel van de stroom. Tussen de Bollenstreek en Schiphol liggen Nieuw Vennep en Hoofddorp waar verschillende concentraties van werkgelegenheid te vinden zijn. De lijn kan met dakpanvervoer over kortere afstanden mogelijk voldoende vervoer genereren om uitbouw richting de Duin- en Bollenstreek te rechtvaardigen. In eerdere berekeningen voor de Grensstreekstudie is aangetoond dat deze lijn zonder station Sassenheim onvoldoende vervoer genereert. Wellicht kan de koppeling met dit station zorgen voor een betere bezetting over de hele lijn. Hillegom kan, conform de opzet van het netwerk in de Grensstreekstudie, met een feederlijn worden gekoppeld aan de stations van Hillegom en Nieuw Vennep, mits zeker te Nieuw Vennep de trein vier keer per uur stopt. Bovendien kan een goed overstappunt georganiseerd worden met de Zuidtangentsysteem 310, die in Nieuw Vennep gekruist wordt. Het inpassen van een vrijliggende OV-baan zal een flinke opgave betekenen. Vooral in de Duin- en Bollenstreek zijn de ruimtelijke mogelijkheden beperkt.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 27 4.1.2 Rechtstreekse regionale lijnen De andere optie bestaat uit het rechtstreeks verbinden van de dorpen in de Duinen Bollenstreek met Schiphol. Dit is kan kansrijk zijn Lisse en Hillegom. Sassenheim krijgt met een treinstation een goede verbinding en voor Noordwijk en Noordwijkerhout geldt dat de afstand te lang is en er te weinig reizigerspotentieel aanwezig is om de hele dag door een frequente rechtstreekse lijn te laten rijden. De rechtstreekse lijnen kunnen functioneren zoals de huidige lijn 61. Ze hebben in tegenstelling tot het Zuidtangentsysteem alleen buiten de bebouwde kom een hoge snelheid, maar zijn qua rijtijd tot Schiphol snel omdat ze over provinciale wegen en snelweg rijden zonder te stoppen bij haltes onderweg. De lijn haalt zijn reizigers op bij diverse haltes in de vertrekplaats en rijdt van daar uit rechtstreeks naar de bestemming. Dit wordt ook wel het Purmerendse model genoemd (zie figuur 4.1). De verbinding met Schiphol wordt daardoor sneller dan die met de Zuidtangent, maar dat gaat wel ten koste van de verbinding met tussengelegen gebieden. Ook is het comfort van het gebruikte materieel over het algemeen van een minder hoog niveau dan de Zuidtangent 4.1.3 Sturing door bouwopgave Westflank Haarlemmermeer In de Westflank van de Haarlemmermeer wordt de komende 15 jaar een omvangrijk bouwvolume gerealiseerd van circa 10.000 woningen. De wens bestaat om de meeste woonlocaties met HOV te ontsluiten, wat in de Haarlemmermeerse praktijk zal betekenen dat aangesloten zal worden op het Zuidtangentsysteem. Op dit moment wordt onderzocht op welke locaties de bouwopgave het best gerealiseerd kan worden. Daarvoor zijn twee opties in beeld: A. Nadruk op bouwen ten westen van Hoofddorp (5000 woningen) en bij Lisserbroek (3500 woningen). Ten westen van Nieuw Vennep zullen verspreid zo n 500 woningen gerealiseerd worden. B. Nadruk op de locatie ten westen van Nieuw Vennep. Deze locatie wordt Buiten Vennep genoemd en omvat in totaal 5000 woningen. De locaties ten westen van Hoofddorp en bij Lisserbroek omvatten allebei zo n 1800 woningen. Verspreid in het hele gebied zullen 600 woningen gerealiseerd worden. De hier genoemde cijfers zijn de stand van augustus 2009 en gebruikt als input voor de modelberekeningen. Figuur 4.2: Woningbouwvarianten A en B voor de westflank Haarlemmermeer

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 28 4.2 Vijf varianten gekoppeld aan de ruimtelijke opgave Zoals gezegd zal de keuze uit de twee varianten voor de ruimtelijke ontwikkeling van de Westflank een belangrijke sturende werking hebben. Tezamen met de twee onderscheiden OV-systemen vormen ze vier varianten (zie figuur 4.3). In de varianten voor woningbouw met de nadruk op de locatie ten westen van Nieuw Vennep (1B, 2B en 2C) zijn drie alternatieven ontwikkeld voor de bediening van Hillegom. Daarmee gaat het in feite om 4+1 variant. De varianten vormen de basis voor modelberekeningen om de vervoersprestaties van de systemen in beeld te brengen. Bij alle varianten is uitgegaan van een bediening van station Sassenheim met vier stoptreinen per richting per uur. Op de spoorlijn van Leiden naar Haarlem is uitgegaan van twee stoptreinen per richting per uur. Om te zien in hoeverre opwaarderen van deze verbinding effect heeft op de kwaliteit van het vervoer in het gebied is ook een gevoeligheidsberekening gemaakt voor een bediening met vier stoptreinen per uur op Voorhout en Hillegom. Bouwen in Lisserbroek en Hoofddorp Bouwen in Nieuw Vennep Doortrekken Zuidtangents ysteem Vrijliggende HOV-baan 1A: Zuidtangentsysteem, aan 310 1B: Zuidtangentsysteem door Westflank Rechtstreekse lijnen Lokale maatregelen 2A: Rechtstreekse lijnen Lisse/Hillegom 2B: Combinatie, splitsende lijn Zuidtangentsysteemlijn Rechtstreekse lijn Zuidtangentsysteemlijn gesplitst Feeder Hillegom Nieuw Vennep Ringvaart 2C: Combinatie, feeder Figuur 4.3: Overzicht met alle varianten

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 29 De feederlijnen hebben ook een kwartierdienst, wat geldt als voldoende kwaliteit. De varianten zijn vergeleken met een referentie situatie welke beschreven is in bijlage. Daar is ook een uitgebreidere beschrijving van de varianten terug te vinden. Variant 1A Doorgetrokken Zuidtangentsysteem aan de bestaande lijn 310 Deze variant is gebasseerd op een grote bouwlocatie bij Lisserbroek. De huidige Zuidtangent 310 wordt als vrijliggend HOV doorgetrokken naar Lisserbroek en gaat over de Ringvaart naar Lisse en vervolgens door naar Sassenheim (NSstation), Voorhout (NS-station) en Noordwijk. Hillegom (NS-station) en Noordwijkerhout worden bediend met een feederlijn op respectievelijk NS-stations Nieuw Vennep en Sassenheim. In de modellen is voor het hele traject een vrijliggende baan en een hoge frequentie gebruikt. Variant 1B Zuidtangentsysteem aan nieuwe westflanklijn Met de ontwikkeling van een omvangrijke woningbouwlocatie ten westen van Nieuw Vennep komt een nieuw HOV-lijn in beeld. Deze nieuwe Zuidtangent wordt als vrijliggend HOV doorgetrokken vanuit de nieuwe bouwlocatie naar Lissersluis en gaat over de Ringvaart door Lisse naar Sassenheim (NS-station), Voorhout (NSstation) en Noordwijk. Hillegom (NS-station) en Noordwijkerhout worden bediend met een feederlijn op respectievelijk NS-stations Nieuw Vennep en Sassenheim. In de modellen is hier voor het hele traject een vrijliggende baan en een hoge frequentie gebruikt. Variant 2A Rechtstreekse lijnen vanuit de Bollenstreek In deze variant worden (NS-stations) Sassenheim, Lisse en Hillegom bediend met rechtstreekse buslijnen naar Schiphol. Vanaf Lisse gaat de buslijn via de N207 richting Schiphol. De buslijn vanuit Hillegom gaat via de mogelijke toekomstige noordelijke verbinding N206-N205 richting Schiphol. De bussen rijden over de openbare weg aangevuld met busstroken op knelpunten. Er is uitgegaan van een kwartiersdienst. Variant 2B Rechtstreekse lijn vanuit Lisse, Hillegom aan HOV-westflank (NS-stations) Sassenheim en Lisse worden bediend via een rechtstreekse lijn. Hillegom (Ns-station) wordt ontsloten door een verlenging van HOV Westflank. De HOV lijn door de westflank splitst zich en rijdt 4x per uur naar Hillegom op vrije infra en 4x per uur naar Lisse tot de Ringvaart. Variant 2C Rechtstreekse lijn vanuit Lisse, Hillegom als feeder Als 2B, maar de Westflank wordt niet meer bediend door een nieuwe HOV-lijn. Een groot deel van de woningbouwlocatie ten westen van Nieuw Vennep wordt bediend door een feeder vanuit Hillegom naar Nieuw Vennep. 4.3 Resultaten vervoerwaardenberekening De vijf varianten zijn doorgerekend met het prognosemodel 1, om inzicht te krijgen in de vervoersstromen die iedere variant genereert. Verschillen in vervoerwaarden worden bepaald door een aantal factoren. Het gaat dan om frequentie, snelheid, haltedichtheid en dergelijke. Snelheid is hierin één van de belangrijke elementen. In onderstaande tabel is inzichtelijk gemaakt wat de verschillen zijn in rijtijd tussen de varianten, op een aantal belangrijke relaties. 1 Prognosemodel op basis van model Haarlem/Haarlemmermeer, ook gebruikt in de Grensstreekstudie en de verkenningen van het openbaar vervoer voor de Westflank.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 30 In de modelberekeningen is uitgegaan van grotere aantrekkende werking van HOV-haltes dan normaal gesproken. De invloedsgebieden van de haltes zijn 1000 meter in plaats van 600 meter. De inschatting is dat dit circa 30% scheelt in het aantal reizigers. Deze grotere aantrekkende werking stelt eisen aan de ruimtelijke inrichting rondom de haltes. Zo moet bijvoorbeeld de fietsstructuur direct en fijnmazig zijn. Op het grondgebied van de Haarlemmermeer is een dergelijke inrichting gebruikelijk, voor de historisch gevormde Duin- en Bollenstreek is dit niet het geval. Rijtijden in minuten van Schiphol naar: voor Variant 1a 1b 2a 2b 2c Lisse 35 39 30 30 30 Sassenheim NS met trein 18 18 18 18 18 Voorhout NS met bus 51 67 - - - met bus+trein 29 29 29 30 31 Noordwijk Pickeplein met bus 61 77 - - - met bus+trein 39 39 39 40 40 Hillegom met bus - - 29 30 - met bus+trein 35 35 - - 35 bus+trein: gerekend met overstaptijd 5 minuten Rijtijd bus Noordwijk-Sassenheim: 16 minuten in alle varianten Tabel 4.1: Reistijden vanuit verschillende plaatsen naar Schiphol Uit de tabel wordt een aantal zaken duidelijk: De overstap op de trein in Sassenheim, komende vanuit Voorhout of Noordwijk is voor iedere variant gunstig; blijven zitten in de Zuidtangentsysteem is in de varianten 1a en 1b niet concurrerend; De reistijd naar Lisse in de varianten 2a, 2b en 2c korter dan de reistijd in de varianten 1a, 1b; dat komt door het andere karakter van de lijn; De reistijd naar Hillegom is in de varianten 2a en 2b korter dan de reistijd in de varianten 1a, 1b en 2c; Dat komt door de overstap en iets minder rechtstreekse route. Een beeld van de vervoersprestatie van de verschillende varianten ontstaat uit de optelling van alle stromen die de Ringvaart kruisen aan de zijde van de Bollenstreek. Omdat er bij Lisse/Lisserbroek niet bekend is in hoeverre mensen uit Lisse in Lisserbroek het openbaar vervoer nemen, is het cordon gelegd buiten Lisserbroek om. Oversteek ringvaart Ref a 1a 2a Ref b 1b 2b 2c (excl Lisserbroek) Totaal Regionaal OV 17600 18800 21000 15300 15000 17000 16000 Trein 43700 42600 42700 44200 44400 43000 44000 Totaal OV 61300 61400 63700 59500 59400 60000 60000 Tabel 4.2: Aantal reizigers over doorsnede Ringvaart (incl. Lisserbroek) (per etmaal in twee richtingen samen, 2020) De varianten met rechtstreekse lijnen (2a, 2b en 2c) trekken iets meer regionale reizigers, terwijl de bezetting van de trein in alle varianten iets daalt en overal ongeveer gelijk is. De verschillen zijn zeer beperkt. Het gaat om enkele tientallen

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 31 tot honderden reizigers per dag, ofwel enkele procenten. Dergelijke waarden duiden niet op significante verschillen tussen de varianten. Op basis hiervan is duidelijk dat een goed netwerk op verschillende manieren vormgegeven kan worden. Effect op RijnGouwelijn West Rond de aansluiting van Noordwijk op het netwerk speelt de vraag of een verbetering van de verbinding naar Sassenheim (met aansluiting op de trein naar Schiphol) ten koste gaat van de RijnGouwelijn West. In de volgende tabel is de vervoerwaarde van de buslijn naar Sassenheim en de RijnGouwelijn West vermeld voor alle varianten. Noordwijk Ref a 1a 2a Ref b 1b 2b/2c Buslijn Noordwijk - Sassenheim 970 1920 1850 980 1560 1850 RijnGouwelijn 5110 4880 4710 5120 4930 4700 Som beide lijnen 6080 6800 6560 6100 6490 6550 Tabel 4.3: Aantal reizigers per doorsnede per etmaal in 2 richtingen samen De bezetting van de lijn naar Sassenheim is in alle varianten duidelijk beter dan in de referentiesituatie. Een sterkere (pendel)verbinding naar Voorhout en Sassenheim levert dus duidelijk meer reizigers op. Dit blijkt maar zeer beperkt ten koste van de RijnGouwelijn. De totale openbaar vervoerprestatie van Noordwijk verbetert. Effect van vier stoptreinen Leiden-Haarlem Voor een variant is in een nadere analyse bezien wat modelmatig het effect is van een verhoging van de frequentie van de stoptreinen Leiden-Haarlem van twee naar vier treinen per uur. Het grootste deel van de verschuiving van de reizigersstroom (ca 80%) blijkt plaats te vinden tussen de spoorlijnen naar Amsterdam. De een gaat via Schiphol, de ander via Haarlem. De regionale effecten zijn beperkt. Het gaat vooral om een afname op de buslijnen 50/51, die min of meer parallel aan de spoorlijn van Leiden naar Haarlem rijden. Ook is er lokaal een beperkte toename te zien op de lijnen die reizigers naar de trein brengen in Hillegom. Dit leidt tot de conclusie dat een frequentieverhoging van de stoptreinen tussen Haarlem en Leiden een positief effect heeft op verplaatsingen over langere afstand (Amsterdam). Het effect op de regionale stromen is beperkt. Wel helpt de groei op de feederlijn Nieuw Vennep - Hillegom om deze lijn een goede en evenwichtige exploitatie te geven. 4.4 Exploitatie 4.4.1 Inleiding De gevolgen van de uitgewerkte modellen op de exploitatie zijn op drie aspecten beoordeeld: 1. het geprognosticeerde aantal reizigers per lijn in relatie tot frequentie. 2. gevolgen voor de verdeling van het aantal reizigers op de diverse trajectdelen 3. betrouwbaarheid: de mate waarin een goede dienstuitvoering mogelijk is zonder doorwerkende vertragingen en met goede aansluitingen. 4.4.2 Frequentie Ten aanzien van exploitatie hangt het aantal reizigers nauw samen met de frequentie en het gebruikte materieel. In tabel 4.4 is voor gelede bussen (zoals het Zuidtangentsysteem) en standaardbussen (lengte twaalf meter) opgenomen welke intervallen ontstaan bij een gegeven aantal reizigers, een verdeling hiervan over

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 32 de perioden van de dag conform lijn 300 (Zuidtangent Haarlem Schiphol Amsterdam Bijlmer) en een inzetnorm van respectievelijk 40 en 30 in de spits en 30 en 20 in de daluren tussen de spitsen. Dergelijke inzetnormen zijn relatief laag, ze zorgen voor aantrekkelijke frequenties zonder overvolle bussen en met een kleine kans op een staanplaats. Op dit moment rijdt de Zuidtangent van Amsterdam via Schiphol naar Haarlem, met een tak naar Nieuw Vennep. De route gaat voornamelijk door grotere, dichtbebouwde woon- en werkgebieden. Bij dit agglomeratieve vervoer past ook het hoge kwaliteitsniveau dat we van het Zuidtangentsysteem gewend zijn: frequenties van minimaal 6 of 8 ritten per uur, een eigen baan, hoge snelheid en betrouwbaarheid. Als dit systeem doorgetrokken wordt in de richting van de Bollenstreek, met kleinere en meer verspreid gelegen woongebieden, dan zal het aanbod aangepast kunnen worden aan de vraag, zonder dat de overige kwaliteitsaspecten aangetast worden. Reizigers per dag Gelede bus Standaardbus (som heen en Spits Dal Spits Dal terug) 20.000 2,1 3,0 1,6 2,0 15.000 2,8 4,0 2,1 2,7 10.000 4,2 6,0 3,2 4,0 8.000 5,3 7,5 3,9 5,0 6.000 7,0 10,0 5,3 6,7 5.000 8,4 12,0 6,3 8,0 4.000 10,5 15,0 7,9 10,0 3.000 14,0 20,0 10,5 13,3 2.000 21,1 30,0 15,8 20,0 Tabel 4.4: frequenties bij bepaalde reizigersaantallen per dag (minuten) Uitdunnen van de frequentie tot 4 ritten per uur ligt dan in de rede. En waar de benodigde hoeveelheid reizigers op een corridor in het kerngebied van de Zuidtangentsysteem (uitgevoerd met geleed materieel) in de orde van 6000 reizigers per dag ligt, kan hier een grens van 3000 reizigers gehanteerd worden (bij gebruik van standaard bussen van 12 meter). Vergelijking met bestaande lijnen Een vergelijking met huidige reizigersaantallen geeft kleuring aan deze waarden. Zuidtangent lijn 310 vervoert tussen Nieuw Vennep en Hoofddorp na een jaar exploitatie 3.000 reizigers, tussen Hoofddorp en Schiphol een kleine 5.000. Met enige jaren voortgaande groei kan de genoemde 6.000 worden bereikt (zie modeluitkomsten). De Zuidtangent lijn 300 van Haarlem via Schiphol naar Amsterdam Bijlmer heeft een bezetting van meer dan 11.0000 reizigers op zijn drukste traject. Lijn 61, de sneldienst van Lisse naar Schiphol, heeft een bezettin g van 600 reizigers. De ondergrens voor een standaardbus is 3.000 reizigers. Lijn 61 rijdt slechts eens per half uur en kent alleen in de spits een goede bezetting. Noordwijk Voorhout Sassenheim De lijn van Noordwijk via Voorhout naar Sassenheim heeft in het verkeersmodel een vervoerwaarde tussen (maximaal) de 1600 en 1800 reizigers in de zuidtangent tussen het deel Noordwijk en Voorhout. Tussen Voorhout en station Sassenheim is het aantal reizigers een stuk hoger hoger (tussen de 4600 en 5800 reizigers) omdat daar onder andere de lijn vanuit Noordwijkerhout over dezelfde route rijdt. Volgens de tabel is het aantal reizigers waarbij normaliter ook in de daluren een kwartierdienst kan worden gereden, ongeveer 3.000. Indien dit niet gehaald wordt, is het wel mogelijk om toch een kwartierdienst te rijden, maar dit betekent wel een relatief lage bezetting en dus in relatie tot het aantal reizigers hoge

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 33 exploitatiekosten. Wanneer men een dergelijke lage bezetting en relatief hoge kosten niet wenst te maken, zal de buslijn niet altijd een kwartierdienst kunnen rijden. Denkbaar is een model waarbij de lijn alleen in de brede spits elk kwartier rijdt en daarbuiten elk half uur. De kwartiersdienst is van groot belang vanaf het moment dat de treinen op Sassenheim en wellicht Voorhout 4x per uur stoppen. Voor de afweging tussen deze modellen (kwartierdienst met lage bezetting en relatief hoge kosten of een dienst die alleen in de brede spits een kwartierdienst rijdt) speelt het gewenste bedieningsniveau een voorname rol. Om daadwerkelijk goed te kunnen functioneren als aansluiting op de trein, is het voor de reizigers zeer gewenst als men de zekerheid heeft dat op elke trein een bus aansluit en dat de bus dus ook buiten de spits elk kwartier rijdt. Een lagere bezettingsgraad en relatief hogere exploitatiekosten zijn dan een onvermijdelijk gevolg. Lisse Sassenheim Voor het traject tussen Lisse en Sassenheim is de reizigersprognose in variant 1A (doorgetrokken lijn 310) 4.000 reizigers, in variant 1B (doorgetrokken nieuwe Westflanklijn) ongeveer 2.000 reizigers. Met name variant 1B lijkt niet voldoende om een Zuidtangentsysteem met zijn huidige kenmerken (gelede bussen, frequentie minimaal zes keer per uur) zonder meer door te trekken. Wel kunnen er bijvoorbeeld doorgaande ritten zijn met een lagere frequentie dan op het drukke gedeelte van de lijn. In variant 1A is denkbaar dat lijn 310 acht keer per uur rijdt tussen Schiphol en Lisse via Nieuw Vennep, en dat tussen Lisse en Sassenheim de helft van de ritten doorrijdt (een kwartierdienst). Een dergelijke splitsing in lange en korte ritten is niet ideaal uit oogpunt van exploitatie, helderheid voor de reizigers en efficiency. Op lijn 310 wordt dit thans ook toegepast voor het minder drukke trajectdeel van Schiphol naar Amsterdam Zuid. Wanneer men niet kiest voor een systeem met afwisselend lange en korte ritten maar alle ritten doorrijden naar Sassenheim, ontstaan hogere exploitatiekosten en een lagere bezettingsgraad. Bij een beschouwing of het verantwoord is om investeringen in de infrastructuur te plegen voor een goede doorstroming van het busvervoer, moet men ook andere lijnen op dezelfde route in de beschouwing betrekken. Voor de route tussen Lisse en Sassenheim is dat met name lijn 50/51 (Leiden Haarlem via de kernen van de Bollenstreek). Wanneer die er bij betrokken wordt, komt het aantal reizigers in variant 1A in de buurt van de 6.000 reizigers die gehanteerd wordt als ondergrens voor een Zuidtangentsysteem met de huidige kenmerken (gelede bussen, frequentie minimaal zes keer per uur). In dat licht bezien is het dus verantwoord om tussen Lisse en Sassenheim te investeren in goede doorstroming voor bussen. Nieuw Vennep Lisserbroek De bezetting tot Lisserbroek blijft vooral in variant 1A hoog met ongeveer 9.500 reizigers. In variant 1B is de bezettting op dit punt al beduidend lager met 4.500 reizigers. Dit wordt verklaard door de verschillende omvang en ligging van de woningbouwlocaties. Lisserbroek/Lisse De bezetting tussen Lisse en Lisserbroek is in de varianten 1A en 1B respectievelijk 5.000 en 3.000 reizigers. Dat is passend voor een laatste gedeelte van een lijn met kenmerken als de huidige Zuidtangentsysteem. Weliswaar is het minder dan 6.000 reizigers, maar het benadert dit dicht. Op het laatste traject is een lijn altijd minder druk en zo lang dit een korte afstand betreft, is het geen zwaarwegend bezwaar.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 34 Zuidtangent te Nieuw Vennep Hillegom Nieuw Vennep - Schiphol De lijnen vanuit Hillegom hebben modelmatig een voldoende aantal reizigers voor een hoge frequentie. Als korte directe verbinding naar Nieuw Vennep komt de vervoerwaarde in de varianten 1A, 1B en 2B uit tussen de 3.900 en 5.300 reizigers. Als rechtstreekse buslijn van Hillegom naar Schiphol (variant 2A) is de vervoerwaarde 3.500 reizigers, iets boven de ondergrens van 3.000 reizigers voor een kwartierdienst. Aanleggen infrastructuur voor openbaar vervoer in bestaande situatie vaak lastig

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 35 4.4.3 Evenwichtige exploitatie en verdeling reizigers Voor lange lijnen is een evenwichtige bezetting van belang. Is immers de bezetting op een belangrijk traject zeer laag ten opzichte van het drukste punt, dan is de lijn op het ene traject overvol en op het andere traject nagenoeg leeg. Wanneer de verhouding een factor 2 bedraagt, is dat in de exploitatie op te vangen door de helft van de ritten door te laten rijden en de andere helft halverwege te laten eindigen. Aan een dergelijk model met lange en korte ritten kleven nadelen, zoals in de voorgaande paragraaf toegelicht. Van de varianten 1A en 1B is de bezetting op de diverse doorsneden van het doorgetrokken Zuidtangentsysteem opgenomen in tabel 4.5 en de grafieken. Traject Variant 1A Variant 1B Lijn 310 Lijn 310 westflanklijn Schiphol Hoofddorp 12400 7500 5000 Hoofddorp Nieuw Vennep 15500 7700 9600 Nieuw Vennep Lisserbroek 9500 4500 Lisserbroek Lisse 5000 3000 Lisse Sassenheim 4000 2000 Tabel 4.5: bezetting doorgetrokken Zuidtangentsysteem in het model 2020 In beide varianten kent de bezetting op het traject grote fluctuaties. Dit maakt een verantwoorde exploitatie van de lijn lastiger. De verhouding tussen de bezetting op het drukste punt en de bezetting tussen Lisse en Sassenheim is groter dan een factor 2. Ook wanneer de helft van de ritten eindigt te Lisse, zal dus de bezetting tussen Lisse en Sassenheim lager zijn dan gemiddeld, met relatief hoge exploitatiekosten. Het laten eindigen van bijvoorbeeld twee derde van de ritten is in de praktijk lastig vorm te geven omdat dan rare frequenties ontstaan. Bezetting Zuidtangent, tussen Schiphol en Noordwijk in variant 1A

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 36 Bezetting Zuidtangent tussen Schiphol en Noordwijk in Variant 1B NB: in deze diagram zijn de reizigers van de bestaande Zuidtangent 310 niet meegenomen omdat het hier gaat om een vergelijking van de exploitatie van de verschillende zuidtangentlijnen. Ook voor de directe lijn 61 van Sassenheim via Lisse naar Schiphol in variant 2A, 2B en 2C is een toets op evenwichtige bezetting zinvol. Traject Variant 2A Variant 2B Variant 2C Schiphol Hoofddorp 4400 5000 4600 Hoofddorp Nieuw Vennep 5300 7000 6400 Nieuw Vennep Lisse 5300 7100 6500 Lisse Sassenheim 3000 2800 2800 Tabel 4.6: bezetting rechtstreekse lijn vanuit Sassenheim/Lisse Deze lijn kent minder hoge pieken dan het doorgetrokken Zuidtangentsysteem in de varianten 1a en 1b. Ook is de verhouding tussen gemiddelde en hoogste bezetting evenwichtiger. 4.4.4 Betrouwbaarheid en lijnlengte Een lange buslijn biedt weliswaar veel directe verbindingen, maar vergroot de kans op het doorwerken van vertragingen. Het bieden van een aansluiting is moeilijk vanwege de grotere schommelingen in de rijtijden en omdat er wellicht elders op de lijn andere aansluitingen zijn. In variant 1A en 1B wordt het Zuidtangentsysteem doorgetrokken naar Sassenheim waardoor een lijn van Amsterdam Zuid WTC via Schiphol, Hoofddorp en Nieuw Vennep naar Lisse en Sassenheim ontstaat. De lijnlengte is ongeveer 40 kilometer met een rijtijd van een uur en een kwartier. De stiptheid op het laatste gedeelte van de route zal onder druk komen te staan. De stiptheid op het tweede deel van een lange lijn kan men verbeteren door halverwege een stilstandtijd te plannen. Als de bus te laat is, vervalt die stilstand. Gevolg van zo een constructie is tijdverlies voor doorgaande reizigers en hogere exploitatiekosten. Voor overstappers op station Sassenheim van de bus op de kwartierdienst van de trein is een goede aansluiting cruciaal. Het gaat dan bijvoorbeeld om reizigers vanuit Lisse die te Sassenheim overstappen op de trein naar Leiden. Voor een goede aansluiting is goede stiptheid en daarmee normaliter een niet te lange lijn van belang.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 37

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 38 5 Conclusies In deze OV verkenning is een groot aantal zaken onderzocht betreffende de kwaliteit van de OV verbinding tussen de Duin- en Bollenstreek en Schiphol. Hieronder worden de belangrijkste conclusies weergegeven. Achtereenvolgens wordt ingegaan op de conclusies ten aanzien van de aard en omvang van het probleem, de redenen van het huidige functioneren en tot slot de conclusies ten aanzien van een structurele verbetering van het OV netwerk in de corridor. 5.1 Het openbaar vervoer in de corridor groeit niet mee met de trend Het gebruik van het openbaar vervoer in de corridor blijft duidelijk achter ten opzichte van het landelijk gemiddelde. In het gebied ligt de nadruk sterk op het gebruik van de auto als vervoermiddel. Hoewel de totale omvang van het verkeer in de corridor Duin- en Bollenstreek Schiphol groeit, neemt de betekenis van deze corridor ten opzicht van andere corridors richting Schiphol af. Voor het openbaar vervoer pakt dit extra nadelig uit. Bestaande plannen zoals de opening van station Sassenheim zorgen wel voor een verbetering maar zijn niet voldoende om het openbaar vervoer genoeg mee te laten groeien met de trend. Extra maatregelen in de corridor zijn daarom noodzakelijk. 5.2 Slechte aansluiting tussen netwerken en fysieke infrastructuur Het openbaar vervoernetwerk in met name de Duin- en Bollenstreek is vooral gericht in het ontsluiten van kernen in het gebied onderling en niet op het aansluiten van netwerken op elkaar (busnet/spoornet). Dit komt vooral tot uitdrukking in een slechte aansluiting op de twee spoorlijnen die door het gebied lopen. Ook het feit dat het grootste deel van de buslijnen traag is door de vele haltes en de vele omrijbewegingen waardoor reistijden lang worden en overstappen in de richting Schiphol noodzakelijk is. Daarnaast draagt de fysieke infrastructuur in het gebied bij aan het matig functioneren van het openbaar vervoer. De wegen tussen de kernen zijn zeker niet congestievrij, de Ringvaart

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 39 tussen de Haarlemmermeer en de Bollenstreek vormt een barrière en met name de routes in de kernen zijn traag en bieden door de volle bebouwing weinig mogelijkheden om extra infrastructuur aan te leggen specifiek voor het openbaar vervoer. 5.3 Structurele verbetering van het OV netwerk mogelijk Uit de analyse van vervoerwaarden en exploitatieberekeningen komt een aantal zaken naar voren. Allereerst zijn er een paar duidelijke uitgangspunten te formuleren die van belang zijn bij het beoordelen van de varianten. 1. 4x per uur een trein op station Sassenheim is essentieel De kwaliteitssprong van het openbaar vervoer in de corridor is vooral gebaseerd op een stopfrequentie voor treinen van 4x per uur op station Sassenheim. Wanneer dit bij 2x per uur blijft zal het openbaar vervoer in de regio niet significant verbeteren. 2. Grenswaarden exploitatie van de verschillende systemen Voor een vervoerssysteem zoals de huidige Zuidtangent (gelede bussen, minimaal zes ritten per uur) is een vervoerwaarde van ongeveer 6.000 reizigers per etmaal nodig om exploitabel te zijn. Voor een kwartierdienst met standaardbussen zijn ongeveer 3.000 reizigers per etmaal nodig. Uiteraard zijn deze grenzen niet hard en kan omwille van extra openbaar vervoer ambitie anders besloten worden. Vanzelfsprekend legt dit een extra druk op de exploitatiekosten. 3. Doorstromingsmaatregelen infrastructuur op alle busroutes gewenst Versnelling van het openbaar vervoer door middel van doorstromingsmaatregelen is gewenst, en dient op alle busroutes ter hand te worden genomen. Hiervoor is een no-regret pakket samengesteld. 4. Onderscheid tussen totale vervoerwaarde op doorsnede en op specifieke lijn Bij het beoordelen van de uitkomsten van de modelstudie is het van belang onderscheid te maken tussen het totaal aantal reizigers op doorsnede en reizigers die specifiek op een bepaalde lijn zitten (in dit geval de doorgetrokken zuidtangent. De doorsnede cijfers tonen alle reizigers die langs een bepaald meetpunt in het model komen, dus ook reizigers uit het onderliggende OV net (andere buslijnen) worden hier in meegerekend. De specifieke cijfers per lijn geven de aantallen reizigers die in het model daadwerkelijk zijn toe te schrijven aan de zuidtangentlijn. De doorsnede cijfers zijn uiteraard hoger dan de cijfers specifiek voor de zuidtangentlijn vanwege het meetellen van het onderliggend OV net. De doorsnede cijfers vormen een goede basis voor de onderbouwing van infrastructuur ten behoeve van snelle doorstroming op een bepaald traject. Voor onderbouwing van de haalbaarheid van een doorgetrokken zuidtangent moet gekeken worden naar de specifieke lijn cijfers in het model. De doorsnedecijfers geven daarbij uiteraard wel een beeld van de totale potentie per trajectdeel. Deze uitgangspunten in achtnemend, is een aantal conclusies te trekken. Daarbij is specifiek gekeken naar de ambitie om het OV-netwerk van de Metropoolregio Amsterdam (MRA net, in dit geval in de vorm van de zuidtangent) te verbinden met het zuidvleugelnet (Rijngouwelijn West, Stedenbaan):

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 40 1. Doortrekking van het Zuidtangentsysteem tot in de bebouwde kom van Lisse/Lisserbroek is op basis van de geconstateerde vervoerwaarden goed mogelijk (vervoerwaarde op zuidtangentlijn tussen 9500 en 4500 reizigers/etmaal). Het aansluiten van Lisse op het Zuidtangentsysteem heeft een positieve werking op de bezetting van de Zuidtangent. Voor het deeltraject Nieuw Vennep Lisse/Lisserbroek laten beide woningbouwvarianten voor de Westflank goede vervoerwaarden zien. De doortrekking van de huidige zuidtangentlijn 310 scoort daarbij beter (9500) dan de doortrekking van de nieuwe westflanklijn (4500) De keuze voor woningbouwlocaties in de Westflank Haarlemmermeer is uiteraard zeer bepalend voor de uiteindelijke tracékeuze. Op dit deeltraject is in het model alleen sprake van een zuidtangentlijn waardoor de vervoerwaarden op doorsnede gelijk aan de vervoerwaarden op de zuidtangentlijn. 2. Doortrekking van het Zuidtangentsysteem van Lisse tot station Sassenheim is mogelijk (vervoerwaarde op zuidtangentlijn tussen 2000 en 4000 reizigers/etmaal). Tussen Lisse en Sassenheim schommelt de vervoerwaarde grofweg tussen de 2000 (variant 1B) en de 4000 (variant 1A) reizigers. Een dergelijke doortrekking geeft Lisse en Haarlemmermeer een goede ontsluiting op het spoor richting Leiden en verder. De vervoerwaarden zijn lager dan op de trajectdelen dichter bij Schiphol maar dat is gebruikelijk bij de uiteinden van een dergelijk vervoersysteem. De totale vervoerwaarde op doorsnede (alle buslijnen samen) tussen Lisse en Sassenheim bedraagt in variant 1A 7.000 reizigers. In de bebouwde kom van Sassenheim, richting het treinstation, loopt dit op tot circa 9.200 reizigers. In variant 1B zijn deze getallen respectievelijk 5000 en 8000 reizigers. 3. Nadruk woningbouwontwikkeling in het zuiden van de Haarlemmermeer draagt bij aan voldoende reizigers tussen Lisse en station Sassenheim. De verschillen in vervoerwaarden tussen Lisse en Sassenheim worden vooral bepaald door de keuze van woningbouwlocaties en -omvang in de Westflank van de Haarlemmermeer. Varianten met omvangrijke woningbouw in het zuiden (bijvoorbeeld Groot Lisserbroek in variant 1A) maken het doortrekken logischer en laten goede vervoerwaarden zien (tot 4000 voor de zuidtangent) tussen Lisse en Sassenheim. In de andere woningbouwvarianten is aanmerkelijk minder woningbouw in het zuiden geprojecteerd, daar zal vooral ontwikkeld worden ten westen van Nieuw Vennep. Deze variant (1B) laat duidelijk lagere vervoerwaarden zien in de richting van Sassenheim (tot 2000 voor de zuidtangent) op basis waarvan het doortrekken van het zuidtangentsysteem niet haalbaar lijkt. Het verschil wordt vooral verklaard doordat bij een concentratie van woningbouw in het zuiden de oriëntatie op Leiden/Den Haag groter is (meer mensen binnen de invloedssfeer van station Sassenheim) dan bij noordelijke wonigbouwconcentratie. Het is mogelijk dat het verschuiven van woningbouwaantallen in zuidelijke richting in variant 1B bijdraagt aan een beter resultaat voor de doortrekking van het zuidtangentsysteem in deze variant. Concreet zou dit betekenen dat de woningbouwlocatie Lissersluis/Lisserhaven aanmerkelijk groter zou moeten worden. 4. Doortrekken van het Zuidtangentsysteem tot aan Noordwijk lijkt niet haalbaar (vervoerwaarde op zuidtangentlijn circa 1800 reizigers/etmaal) De geconstateerde vervoerwaarde tussen Voorhout en Noordwijk ligt met maximaal 1800 reizigers onder het benodigde niveau voor een zuidtangentsysteem met frequente bussen en vrijliggende infrastructuur. Daarnaast is realisatie van vrije infrastructuur op dit traject maar voor een beperkt deel mogelijk. Het doortrekken van een volwaardig

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 41 zuidtangentsysteem tot Noordwijk lijkt daardoor niet haalbaar. De totale vervoerwaarde op doorsnede (alle buslijnen samen) tussen Voorhout en Sassenheim ligt rond de 5800 reizigers, in variant 1B is dat ongeveer 4600 reizigers. Op basis van de vervoerwaarde en het inpassingsvraagstuk is realisatie van HOV tussen Sassenheim en Noordwijk mogelijk. Dan gaat het om deels vrij liggende infrastructuur en deels doorstromingsmaatregelen. Op basis van vervoerwaarden en inschatting van de exploitatie zou gestreefd kunnen worden naar een frequentie van 4x per uur. Dit sluit ook aan bij de (toekomstige) frequentie van de treinen op Sassenheim. Station Voorhout zal waarschijnlijk een frequentie houden van 2x per uur. 5. Een knip bij station Sassenheim is essentieel Doortrekking van de verbinding Noordwijk Voorhout Sassenheim richting Lisse en Schiphol heeft vervoerkundig weinig meerwaarde. Het overgrote deel van de reizigers zal de overstap op de trein maken in Sassenheim. De lijnen Noordwijk-Voorhout-Sassenheim en Sassenheim-Lisse-Haarlemmermeer- Schiphol moeten dan ook als aparte corridors beschouwd worden. Het beëindigen van lijnen bij station Sassenheim is ook wenselijk om te voorkomen dat verstoringen van de dienstregeling niet te lang doorwerken. Dat lukt het best met lijnen die eindigen op station Sassenheim. 6. Buscorridor Noordwijk-Voorhout-Sassenheim heeft nauwelijks effect op de bezetting van de RijnGouwelijn Het toevoegen van een snelle verbinding van Noordwijk via Voorhout naar station Sassenheim boort een nieuwe markt aan en heeft dus een extra aantrekkende werking. De RijnGouwelijn richting Katwijk en Leiden bedient een ander deel van de vervoersmarkt en verliest hierdoor nauwelijks reizigers. De koppeling van beide systemen levert vanuit een netwerkgedachte een duidelijke kwalitatieve meerwaarde voor de Duin- en Bollenstreek. 7. OV-verbinding Noordwijkerhout laat een positieve ontwikkeling zien Noordwijkerhout wordt met een 4x per uur dienst naar station Sassenheim via station Voorhout goed bediend. Het grootste deel van de OV-reizigers vanuit Noordwijkerhout kiest voor deze verbinding. Hierdoor is de OV-stroom vanuit Noordwijkerhout richting Voorhout en Sassenheim groter dan die vanuit Noordwijk waar immers als alternatief de RijnGouwelijn is. 8. Kwaliteit noodzakelijk op pendel Noordwijk - Voorhout Sassenheim Een kwaliteitsverbetering op de verbinding Noordwijk-Voorhout-Sassenheim levert duidelijk meer reizigers op, en rechtvaardigt dan ook investering in maatregelen ter verhoging van betrouwbaarheid en snelheid. Vooral de route door Voorhout is een opgave. De route via de Nagelbrug (N444) en vervolgens door het centrum is zeer gevoelig voor vertragingen en de fysieke mogelijkheden voor verbetering zijn zeer beperkt. De aanleg van een nieuwe rondweg aan de noordzijde van Voorhout, eventueel vooruitlopend op realisatie van de woningbouwlocaties aangelegd als busbaan, is noodzakelijk om een acceptabele rijtijd voor doorgaande reizigers te combineren met een goede bediening van Voorhout. 9. Bediening Hillegom Hillegom wordt optimaal ontsloten met een goed doorstromende busverbinding van 4x per uur tussen de stations Hillegom en Nieuw Vennep. Dit is vanuit het netwerk geredeneerd de beste oplossing. Koppeling aan woningbouwlocaties in de Westflank levert daar nog een extra bijdrage aan. De onderzochte rechtstreekse lijn via de nieuwe N206 levert slechts beperkt hogere vervoerwaarden en heeft geen meerwaarde voor het OV netwerk.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 42 10. Weinig verschil in totale vervoerwaarde tussen de onderzochte modelvarianten Alle modelvarianten laten een verbetering zien in het OV-gebruik. De totale vervoersprestatie van de onderzochte varianten verschilt niet noemenswaardig wanneer gekeken wordt naar de totale corridor. Op deeltrajecten zijn wel duidelijke verschillen waar te nemen. In alle varianten heeft het openbaar vervoer iets hogere aantallen reizigers in het bussysteem en iets lagere reizigersaantallen in de trein dan in de referentie-situatie, beide op een niet significante schaal.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 43

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 44 Bijlage 1: Voorgestelde maatregelen infrastructuur In deze bijlage worden de voorgestelde infra maatregelen beschreven die voortvloeien uit de analyse en de conclusies van hoofdstuk 3 en 4. Bij het samenstellen van deze maatregelen is nadrukkelijk onderzocht hoe ze passen in de onderzochte lange termijn perspectieven en hoe snel gestart kan worden met uitvoering. De maatregelen in infrastructuur worden per deelgebied beschreven, voortvloeiend uit de conclusies in hoofstuk 4. Dit zijn de corridor Noordwijk-Voorhout- station Sassenheim, de corridor stat Sassenheim Lisse en de corridor Lisse Nieuw Vennep Schiphol. De maatregelen zijn gericht op het omzeilen van files en het creëren van snellere en directere routes. Daarnaast komen voorstellen ter verbetering van overstaphalten aan bod. Verder bieden systemen zoals Vetag/ Vecom/ KAR op veel plaatsen de mogelijkheid om vertragingen te minimaliseren. Deze maatregelen worden samen met een algehele verbetering van de kwaliteit van het openbaar vervoer ook in deze bijlage beschreven. In dit hoofdstuk zijn geen concrete voorstellen voor de infrastructuur in Noordwijk en Noordwijkerhout opgenomen. De reden is dat in Noordwijk uitgegaan wordt van het rijden via de geplande route van de RijnGouwelijn uitgegaan. De infrastructuur op deze route zal aangepast moeten worden ten behoeve van de RijnGouwelijn, zodat andere voorstellen op korte termijn weinig relevant zijn. Eventueel noodzakelijke extra maatregelen voor de bus kunnen bij aanleg van de RijnGouwelijn worden meegenomen. Het ontbreken van voorstellen voor infrastructuur te Noordwijkerhout komt door het ontbreken van knelpunten in de huidige situatie. Fasering en no-regret maatregelen De fase van de voorstellen verschilt. Een hard onderscheid tussen lange en korte termijn maatregelen is lastig te maken. Sommige voorstellen zijn zeer concreet en kunnen snel tot uitvoering gebracht worden, anderen hebben nog nader onderzoek nodig en zijn door de wegbeheerder nog niet verregaand beoordeeld. De mate waarin wordt bij de voorstellen vermeld. In bijlage 2 is een totaaloverzicht toegevoegd waarin alle maatregelen zijn opgenomen en waar diverse informatie over status, trekkers, kostenraming, planning en dergelijke nagezocht kan worden. In de tabellen is aangeven welke maatregelen no-regret maatregelen zijn die sowieso een verbetering voor het openbaar vervoer opleveren. Kostenramingen Voor de beoordeling van maatregelen is het van belang om inzicht te hebben in de orde van grote van investeringen. In de verkenningsfase is het in verband met vele onzekerheden lastig om exacte ramingen te maken. Daarom moeten de genoemde bedragen gezien worden als ruwe schattingen die een globale indicatie geven van de benodigde investeringen. Nadrukkelijk moet vermeld worden dat bij het uitwerken van de maatregelen altijd een nauwkeuriger kostenraming gemaakt moet worden. Bij de ramingen zijn alle mogelijke kosten meegenomen zoals verwerving, planontwikkelingskosten (standaard 30%) en onvoorzien (standaard 20%). De genoemde investeringen zijn exclusief btw, prijspeil 2009. Voor grondverwerving is met 25 per m² in het buitengebied en 100 per m² in de bebouwde kom gerekend. Voor busbanen zijn twee prijsniveaus gehanteerd: 95 per m² op eenvoudige locaties en 130 per m² op complexere locaties. Maatregelen deelcorridor I: Noordwijk Voorhout Sassenheim

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 45 Nr Maatregel Omschrijving Globale raming 1 Rondweg Voorhout Aanleg westelijk deel rondweg Voorhout 10.500.000 voor OV, vooruitlopend op de bouwontwikkeling. Inclusief kruispunt N444, tracé door locatie en spooronderdoorgang. 2 Doorstromingsmaatregelen bebouwde kom Voorhout Diverse maatregelen om doorstroming in Voorhout te stimuleren. Verkeersremmende maatregelen voor autoverkeer zodanig opzetten dat het openbaar vervoer er geen last van ondervindt. 200.000 3 Maatregelen doorstroming Oosthoutlaan / Rijksstraatweg 4 Aansluiting station Sassenheim op Oosteinde en A44 (no regret maatregel) Mogelijk een busstrook langs de Oosthoutlaan, aanpassing van rotondes met voorrang voor openbaar vervoer. In combinatie met aanpak wegverkeer Creëren van een directe aansluiting voor openbaar vervoer en wellicht autoverkeer van station Sassenheim op het aansluiting 4 op de A44 650.000 2.300.000

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 46 1. Rondweg Voorhout De route van de huidige lijn 59 door Voorhout op zijn traject van Noordwijk naar Sassenheim is verre van ideaal. Vanuit Noordwijk is het rijden over de smalle en drukke Leidsevaart in de ochtendspits moeizaam. Ter hoogte van de Nagelbrug in Voorhout gaat lijn 59 linksaf, waarmee veel tijd verloren gaat door het drukke kruisende verkeer. De route door de Herenstraat, de winkelstraat van Voorhout. Ook hier wordt de voortgang regelmatig gehinderd en ligt de snelheid laag. Aan de het einde van de Herenstraat volgt de overweg in de spoorlijn Leiden - Haarlem die twaalf keer per uur dichtgaat. Ten slotte volgt de route over de drukke Oosthoutlaan in het nieuwe gedeelte van Voorhout richting Sassenheim. Verbeteringen aan deze route zijn slechts marginaal mogelijk. Bestaande profielen laten extra ruimte voor de bus in de praktijk niet toe. Enig alternatief is een geheel nieuwe route door Voorhout. Deze nieuwe route maakt aan de noordzijde van Voorhout gebruik van de geprojecteerde noordelijke rondweg. De rondweg is gekoppeld aan de bouwlocatie Nieuw Boekhorst. Omdat deze locatie pas op termijn ontwikkelt gaat worden kan de route bij wijze van voorinvestering reeds als busbaan in gebruik worden genomen. De baan kruist de spoorlijn middels een tunnel en sluit aan op het gedeelte van de rondweg dat wordt aangelegd ten oosten van het spoor (nieuwbouwlocatie Hoogkamer) en slaat vervolgens rechtsaf richting de Componistenlaan. Ook de openbaar vervoer route vanuit Noordwijkerhout sluit hier op aan. Na het passeren van station Voorhout gaat de route verder volgens de bestaande route via de Oosthoutlaan naar Sassenheim. In de globale kostenraming zijn alleen de kosten meegenomen voor een busvoorzieninging. Het ligt voor de hand om een aantal voorinvesteringen met het oog op wegverkeer en fietsverkeer alvast mee te nemen zoals een bredere spooronderdoorgang, een bredere brug en een grootschaliger aansluiting op de N444. Bij de uitwerking van het plan zal dit meegenomen moeten worden. Deze kosten zijn in deze raming niet meegenomen omdat het hier alleen raming voor een openbaar vervoerverbinding betreft. Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 1. Busverbinding via rondweg Voorhout Doorstroming Voorhout via busroute Gemeente Teylingen Idee 10.500.000 langs toekomstige rondweg en aanpassingen in bebouwde kom.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 47 2. Doorstromingsmaatregelen bebouwde kom Voorhout Binnen de bestaande route door Voorhout zijn verschillende maatregelen te treffen om de doorstroming te verbeteren. Te denken valt aan bijvoorbeeld busvriendelijke drempels, voorrang bij het oversteken van de Jacoba van Beierenweg en dergelijke maatregelen. Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 2 Doorstromingsmaatreg Treffen van maatregelen om maximale Gemeente idee 200.000 elen bebouwde kom Voorhout doorstroming door de bebouwde kom te bewerkstellingen Teylingen 3. Doorstromingsmaatregelen Oosthoutlaan/Rijksstraatweg De Oosthoutlaan te Voorhout verbindt een groot deel van de kern Voorhout met de Rijksstraatweg bij Sassenheim en dan met de A44: oprit 5 richting Den Haag of oprit 4 richting Schiphol. In de ochtendspits is de verkeersdruk hoog en kennen grote delen van de Oosthoutlaan langzaam rijdend verkeer voor de aansluiting (rotonde) op de Rijksstraatweg.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 48 Voor het zuidelijk gedeelte kan een vrije busstrook aangelegd worden aan de westzijde van de Oosthoutlaan tussen de aansluiting van Zuidelijke Randweg en de Rijksstraatweg. Deze heeft een lengte van circa 700 meter. Ook de rotondes op de Rijksstraatweg kunnen zodanig worden aangepast dat het busverkeer hier voorrang heeft. De globale raming voor dit project komt uit op 650.000 euro. De vertragingsmeting constateert op de Oosthoutlaan geen noemenswaardige vertragingen. De filevorming is hier dus incidenteel. De gemeente Teylingen heeft een busbaan langs de Oosthoutlaan niet in bestaande plannen opgenomen of in plannen die in ontwikkeling zijn. De noodzaak (toch al niet bijster groot) hangt ook af van andere plannen om de verkeersdruk in dit deel van Sassenheim te verminderen. Vooral de geplande verbetering van de aansluiting van de Leidsevaart op de A44 (afslag 6) is van belang. Een groter deel van het verkeer uit Voorhout zal dan via die route naar de A44 rijden in plaats van via de Oosthoutlaan. In het programmaplan Bereikbaarheid- en leefbaarheidmaatregelen middengebied Duin- en Bollenstreek van Holland Rijnland is aanpassing van de kruispunten/rotondes op de Rijksstraatweg te Sassenheim opgenomen. Bij de uitwerking van de maatregelen moet voor het openbaar vervoer en het wegverkeer een gezamenlijke oplossing uitgezocht worden. Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 3 Busstrook langs Busstrook om files te omzeilen Gemeente Idee, opgenomen 650.000 Oosthoutlaan en aanpassing rotondes Rijksstraatweg rondom aansluiting Rijksstraatweg Teylingen in Maatregelenpakket verkeer Middengebied 4. Verbeterde verbinding Station Sassenheim (no regret) In de huidige plannen voor de bereikbaarheid van Station Sassenheim wordt de Wasbeekerlaan aangepast en wordt het kruispunt Wasbeekerlaan/Hoofdstraat aangepast. Ook wordt het viaduct onder de A44 verdiept. Met deze oplossing wordt het station Sassenheim bereikbaar voor autoverkeer en openbaar vervoer. De oplossing zorgt echter wel voor een blinde darm, dat wil zeggen, een doodlopend stuk in de busroute waardoor bussen heen en weer moeten rijden wat de aantrekkelijkheid van het openbaar vervoer aanzienlijk verminderd voor doorgaande reizigers. Een oplossing kan gevonden worden in het realiseren van een nieuwe verbinding vanaf het viaduct Oosteinde/A44 naar station Sassenheim. De kruising van de A44 en de Warmonderweg dient daartoe opnieuw te worden ingericht. De fietsafrit van de Warmonderweg naar het onderliggende fietspad kan komen te vervallen. Deze fietsafrit heeft geen meerwaarde ten opzichte van de route via de Wasbeekerlaan. Zo wordt de kruising van de Warmonderweg met de op- en afritten van de A44 overzichtelijker. Op de plaats van de fietsafrit komt een busbaan te liggen, voor busverkeer in twee richtingen. Deze busbaan loopt naar station Sassenheim, onder de A44 door naar de Wasbeekerlaan. Naast het vermijden van een doodlopende route kan station Sassenheim bediend worden door buslijn 50 van Leiden via Warmond en Sassenheim naar Haarlem. Dit voegt extra waarde toe aan station Sassenheim. Eventueel is deze route ook bruikbaar voor de buslijn van Noordwijk via Voorhout naar station Sassenheim, wanneer de rijtijd korter of betrouwbaarder is dan bij zijn thans voorziene route via de Rijksstraatweg en Wasbeekerlaan.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 49 Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 4 Verbeterde verbinding Aanleggen route tussen A44 en spoor Gemeente Teylingen In studie 2.200.000 station Sassenheim vanaf viaduct over A44 naar station Sassenheim. Bedoeld voor OV en mogelijk autoverkeer

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 50 Maatregelen deelcorridor II: station Sassenheim - bebouwde kom Lisse Nr Maatregel Omschrijving Globale raming 5 Doorstromingsmaatregelen bebouwde kom Sassenheim Infrastructurele aanpassingen om doorstroming te bevorderen in de bebouwde kom van Sassenheim 200.000 6 Aanpassing knelpunt van Pallandlaan Aanpassen profiel door toevoeging busstrook 670.000 7 Doorstromingsmaatregelen N208 tot Lisse Infrastructurele aanpassingen om doorstroming te bevorderen op N208 2.800.000

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 51 5. Doorstromingsmaatregelen bebouwde kom Sassenheim In de bebouwde kom van Sassenheim is in feite maar één route geschikt om te functioneren als doorgaande busverbinding van station Sassenheim richting Lisse. Deze route loopt via de Hoofdstraat die overgaat in de Parklaan en eindigt bij de N208/van Pallandlaan. Deze route is redelijk ruim en congestievrij. Wel zijn er veel kruispunten met stoplichten waar de bus voorrang zou moeten krijgen. Op enkele plaatsen kan een voorsorteerstrook voor de bus de doorstroming stimuleren. Met name op het gedeelte op de Parklaan voor de N208/van Pallandlaan. Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 5 DoorstromingsmaatregInfrastructurele aanpassingen om doorstroming Gemeente Teylingen idee 200.000 elen bebouwde kom Sassenheim te bevorderen in de bebouwde kom van Sassenheim 6. Sassenheim, Van Pallandtlaan Met name in de ochtendspits is het verkeer op de N208/ van Pallandtlaan aan de oostzijde van Sassenheim zeer druk. Via deze weg wordt een groot deel van de Duin- en Bollenstreek aangesloten op de A44. Bussen op de van Pallandtlaan richting Leiden ondervinden hiervan vertraging, ook als ze zelf niet de A44 op moeten rijden maar rechtsaf slaan en via de Parklaan door Sassenheim rijden. Een herinrichting van het totale profiel van de van Pallandlaan kan extra ruimte opleveren voor een busstrook Aan de zuidwestzijde van de van Pallandtlaan bevindt zich een parallelweg. Deze heeft een beperkte functie als parkeerplaats voor de aanliggende woningen (half op het trottoir), ontsluiting van die woningen en vooral fietsroute naar Sassenheim. Deze parallelweg kan geschikt gemaakt worden voor busverkeer. In het verlengde van de parallelweg passeert de bus via een eigen bypass de rotonde op de aansluiting met de Parklaan. Door de combinatie van het gebruik van de parallelweg en de bypass is in de twee drukste uren van de ochtendspits naar schatting een minuut rijtijdwinst te behalen. De beperkte ruimte in het dwarsprofiel maakt dit wel tot een complexe ontwerpopgave. Op zijn smalste punt ligt thans naast de erfafscheiding een voetpad van 1,80 meter breed, een fietspad van 2,00 meter en een grasstrook van 1,00 meter. Hier zal het opschuiven van de hoofdrijbaan aan de orde zijn. Als alternatief is het denkbaar om de aan de zuidwestzijde van de hoofdrijbaan van de Van Pallandtlaan een busbaan toe te voegen die aansluit op de bypass van de genoemde rotonde. De haag tussen de hoofdrijbaan en de parallelweg gaat dan verloren, maar het betekent minder ontwerpconflicten op de parallelweg. In de figuur wordt schetsmatig de oplossing aangegeven. In de vertragingsmeting is de Van Pallandtlaan niet gemeten omdat lijn 61 hier buiten dienst rijdt, leeg op weg van zijn eindpunt aan de westzijde van de Van Pallandtlaan naar het beginpunt aan de oostzijde.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 52 De gemeente Teylingen heeft een dergelijke busbaan niet in bestaande plannen opgenomen of in plannen die in ontwikkeling zijn. Opgemerkt wordt dat de noodzaak ervan sterk afhangt van andere plannen om de verkeersdruk in dit deel van Sassenheim te verminderen. Zo kan minder doorgaand verkeer verwacht worden als aan de westzijde van Sassenheim de aansluiting van de Leidsevaart op de A44 wordt verbeterd (afslag 6). Busbaan aan westzijde Van Pallandtlaan/ parallelweg Sassenheim De aanpassing van de N443/N208/rotondes Sassenheim is ook opgenomen in het programmaplan Bereikbaarheid- en leefbaarheidmaatregelen middengebied Duinen Bollenstreek. Hier zal de koppeling gelegd moeten worden met de voorgestelde maatregelen voor het openbaar vervoer. Parallelweg naast de Van Pallandtlaan Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale Raming 6 Van Pallandlaan Reconstructie wegdeel N443 tussen de twee rotondes om doorstroming OV te garanderen Gemeeente Teylingen Idee, opgenomen in Maatregelen-pakket verkeer Middengebied. Medio 2010 zal door PZH een trajectstudie gestart worden 670.000

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 53 7. Doorstromingsmaatregelen N208 tussen Sassenheim en Lisse Tussen Sassenheim en de bebouwde kom van Lisse loopt de N208. Deze weg is in feite de oude noord zuid route tussen Sassenheim en Haarlem met veel tussenliggende kernen. Het gedeelte tussen Lisse en Sassenheim is net als de overige delen in de regio aan weerszijden voorzien van veel gevarieerde bebouwing. De inrichting van dit deel van de weg is onlangs aangepast aan duurzaam veilig. Om een goede doorstroming voor al het busvervoer over deze route maximaal betrouwbaar te maken zou over een groot deel van het traject een busstrook aangelegd kunnen worden. Hiervan profiteert niet alleen de lijn 61 maar ook de lijn 50 en 51 en mogelijk een doorgetrokken zuidtangent. In de globale kostenraming is uitgegaan van een busstrook over de helft van het tracé. Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 7 Doorstromingsmaatregelen N208 Sassenheim - Lisse Infrastructurele aanpassingen Provincie Zuid-Holland Idee 2.800.000 om doorstroming te bevorderen

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 54 Maatregelen deelcorridor III: bebouwde kom Lisse tot en met H meer Nr Maatregel Omschrijving Globale raming 8 Aansluiting N207 / A4 (no regret maatregel) Benodigde maatregelen om de busdiensten vanuit Lisse e.d. voorrang te geven voor afslag vanaf de N207 op de A4 80.000 9 Overstaphalte 61/310 (N207 Getstewoud-Zuid) (no regret maatregel) Realisatie overstaphalte inclusief afslag op de N207, exclusief fiets/voetgangerstunnel 10 Aansluiting N207/N208 Aanleg van busstroken voor het kruispunt N207/N208 11 Zuidtangentinfra nieuwe HOV lijn Infrastructurele maatregelen ten behoeve van door westflank zuidtangent door de nieuw te ontwikkelen westflank 12 Zuidtangentinfra doorgetrokken Infrastructurele maatregelen ten behoeve van zuidtangent 310 zuidtangent doorgetrokken vanaf de eindhalte van de 310 13 OV-brug over Ringvaart Aanleg OV brugverbinding ten zuiden van Lisse of ter hoogte van Sportlaan 300.000 280.000 afhankelijk van exact tracé afhankelijk van exact tracé 11.500.000

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 55 8 Aansluiting N207/ A4 (no regret) Lijn 61 van Sassenheim via Lisse naar Schiphol moet in de spitsen over de N207 tussen de aansluiting op de A4 en Nieuw Vennep langzaam rijden omdat de capaciteit van de enkelstrooks N207 onvoldoende is. In de ochtendspits richting Schiphol is de aansluiting op de A4 richting Schiphol en Amsterdam (twee linksafvakken, later overgaand in één invoegstrook) maatgevend voor de capaciteit. Voor de bus is ten zuidoosten van de invoegstrook een busbaan aanwezig voor Interliner lijn 370 van Alphen aan den Rijn naar Schiphol. Deze wordt ook door lijn 61 gebruikt. Om de vertraging aan te pakken zijn twee opties mogelijk. 1. Lijn 61 krijgt een eigen opstelstrook vlak voor de kruising: Lijn 61 kan de busstrook richting Schiphol bereiken zonder in de lange en drukke linksafvakken richting Schiphol te staan, maar vanuit één van beide rechtdoorgaande vakken richting Leimuiden. Zo rijdt hij de wachtende auto s richting Schiphol aan de rechterzijde voorbij. Om vanuit de rechtdoorgaande strook linksaf te slaan naar de busbaan naast de oprit, is een fysieke aanpassing van de kruising nodig en aanpassing van de verkeerslichtenregeling. 2. Lijn 61 maakt gebruik van de nieuwe busbaan die aan de zuidzijde van het viaduct in het kader van de verbreding van de N207 gerealiseerd zal gaan worden ten behoeve van lijn 370 naar Alphen aan den Rijn. Ter hoogte van de afslag naar de A4 zal lijn 61 dan een mogelijkheid moeten krijgen om af te slaan. Met name de VRI s op het kruispunt zullen hiervoor aangepast moeten worden. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen wat de beste en meest haalbare oplossing is. Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 8 Aansluiting N207/A4 Voorrang voor bussen vanuit Duin- en Bollenstreek fysiek organiseren om file te omzeilen Provincie Noord- Holland Besproken met projectleider N207 80.000 Aanpassing kruispunt N207/ oprit A4 voor linksafslaande lijn 61

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 56 De vertragingsmeting geeft hier thans slechts een beperkte verliestijd (30 ), maar dat lijkt een onderschatting omdat een lange wachtrij hier in de spits normaal is en dus in de methodiek niet als vertraging geldt. In samenhang met de relatief eenvoudige oplossing is dit knelpunt daarom toch geselecteerd. 9 Overstaphalte lijn 61 Nieuw Vennep Getsewoud Zuid P+R (no regret) Lijn 61 van Lisse naar Schiphol rijdt over de N207 en heeft geen halte ter hoogte van P+R Getsewoud Zuid. Een goede overstap voorziening van de 61 op de zuidtangentlijn 310 betekent een versterking van het netwerk, zeker als de 61 in de toekomst een kwartiersdienst krijgt. Het realiseren van een goede overstapvoorziening is niet eenvoudig. Langs de Venneperweg ligt geen fiets- of voetpad, waardoor het oversteken van de N207 lastig wordt. Het laten afslaan van de bus vanaf de N207 op het P&R terrein en vervolgens weer via een omrijbeweging terug laten komen op de N207 leidt tot te veel reistijdverlies. Zeker voor de vele doorgaande reizigers zal dit nadelige gevolgen hebben omdat het beperkte aantal stops juist de kracht van lijn 61 is. In overleg met de verschillende partijen zijn diverse mogelijkheden onderzocht. Uiteindelijk is gebleken dat een halte aan weerszijden van de N207 met een onderdoorgang via een nieuw aan te leggen fiets/voetgangerstunnel de meest gewenste optie is. Deze maatregelen moeten worden meegenomen in het ontwerp voor de verbreding van de N207. Voor de aanleg is aan beide zijden van de N207 een lange haltekom nodig omdat de bus op een weg rijdt met een snelheid van 80 km/uur. Bussen richting Lisse hebben de ruimte voor een haltekom na de smalle brug over het water. Er komt ook een voetpad naar het P+R terrein: via deze route lopen overstappers naar lijn 310.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 57 Voor de bussen uit Lisse is de ruimte tussen de aansluiting op de Getsewoudweg en de brug beschikbaar. Overstappers voor de 310 kunnen gebruik maken van de voetgangers- en fietstunnel die de gemeente Haarlemmermeer wil aanleggen onder de N207. Om de aansluiting verder te optimaliseren zou de eindhalte van de 310 dichter bij de nieuwe halte van de 61 gerealiseerd kunnen worden. In de globale kostenraming is ook de benodigde fiets/voetgangerstunnel losgekoppeld van de aanleg van haltevoorzieningen en in/uitvoegstroken. De aanleg van de tunnel is een voornemen van de gemeente Haarlemmermeer. De aanleg van de tunnel is noodzakelijk voor het goed functioneren van de overstaphalte. De kosten van deze investering staan los van het OV budget. Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 9 Overstap 310/61 Fysieke overstap realiseren van lijn 61 Provincie Noord-Holland In studie 300.000 via N207 op eindhalte 310 Benodigde fiets/voetgangerstunnel Gemeente Haarlemmermeer In studie 2.100.000 10 Aansluiting N207/ N208 Lijn 61 rijdt via de N207 en N208. De aansluiting tussen Lisse en Hillegom levert vertraging op door de grote hoeveelheden kruisend verkeer. Vooral lijn 61 richting Lisse ondervindt in de avondspits (linksafslaand) vertraging. Wanneer hier een busstrook wordt aangelegd, kan de bus de rij wachtende auto s voorbijrijden. Idealiter ligt de busstrook tussen de linksaf- en rechtsafstrook voor het autoverkeer. Bij een lengte van (naar schatting) ongeveer 300 meter kan de wachtrij veelal voorbijgereden worden. In combinatie met adequate beïnvloeding van de verkeerslichten is dan de gemeten vertraging van 44 seconden geheel verdwenen. De globale raming hiervoor komt uit op 280.000 euro. Eind 2010 wordt door de provincie Zuid-Holland een trajectstudie voor het Zuid-Hollandse deel van de N207 uitgevoerd. Busbaan N207 voor aansluiting met N208 Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 10 Busbaan N207/N208 Busstroken om files te omzeilen Provincie Zuid-Holland Idee 280.000 rondom aansluiting N207/N208

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 58 11 Zuidtangentinfra nieuwe HOV lijn door Westflank Wanneer in de Westflank gekozen wordt voor een woningbouwmodel waarbij een nieuwe zuidtangentlijn wordt aangelegd dan kan deze worden doorgetrokken richting Lisse en Sassenheim. In de huidige plannen van de Westflank zal de lijn dan in ieder geval tot Lissersluis, nabij de Ringvaart bij Lisse doorgetrokken worden. De meest logische om de Ringvaart over te steken is ter hoogte van de Sportlaan. Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 11 Zuidtangentinfra nieuwe HOV lijn Westflank Infrastructurele maatregelen ten behoeve van zuidtangent door de nieuw te ontwikkelen westflank Provincie Noord- Holland Idee, een van de opties in de Westflank afhankelijk van exact tracé 12 Zuidtangentinfra doorgetrokken zuidtangent 310 Wanneer in de Westflank gekozen wordt voor een woningbouwmodel waarbij de nadruk ligt in woningbouw in het zuiden (bijvoorbeeld dmv Groot-Lisserbroek) dan ligt het doortrekken van de bestaande zuidtangentlijn 310 voor de hand. In dit geval wordt deze doorgetrokken in de richting van Lisse en Sassenheim. Verschillende tracékeuzes zijn hierbij mogelijk. Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 12 Zuidtangentinfra doorgetrokken zuidtangent 310 Infrastructurele maatregelen ten behoeve van zuidtangent doorgetrokken 310 Provincie Noord- Holland Idee, een van de opties in de Westflank afhankelijk van exact tracé

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 59 13 OV brug over de Ringvaart In beide mogelijke zuidtangent trace s zal een OV brug over de Ringvaart gerealiseerd moeten worden. In het geval van een Zuidtangentroute via de Westflank is de meest logische locatie nabij de Sportlaan te Lisse. Hier wordt momenteel een herontwikkelingsplan uitgewerkt met o.a. woningbouw, onderwijs- en sportvoorzieningen. In dit plan zou idealiter een reservering voor een mogelijk toekomstige zuidtangentroute opgenomen moeten worden. In het geval van een doorgetrokken zuidtangent 310 ligt een zuidelijke route meer voor de hand. Een route direct ten zuiden van Lisse is weliswaar vanuit vervoerswaarde niet ideaal maar is gezien de beperkte ruimtelijke mogelijkheden waarschijnlijk de meest logsiche optie. Het voordeel is dat in dit geval de combinatie gemaakt zou kunnen worden met een brug voor wegverkeer. In beide gevallen zal de OV brug geopend moeten kunnen worden om het scheepvaartverkeer door te kunnen laten. Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 13 OV brug over de Ringvaart Beweegbare brugverbinding over Ringvaart voor OV, fiets en voetgangers Idee 11.500.000

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 60 Maatregelen in deelcorridor IV: Hillegom-Nieuw Vennep Nr Maatregel Omschrijving Globale raming 14 Bereikbaarheid Station Hillegom Realiseren bustroute achter station Hillegom 1.650.000 vanuit Noordwijkerhout 15 Doorstromingsmaatregelen Hillegom-Beinsdorp Maatregelen om de doorstroming en betrouwbaarheid van de buslijnen door de bebouwde kom van Hillegom te realiseren. 200.000 16 Overstaphalte Nieuw Vennep Getsewoud centrum (no regret maatregel) Beter organiseren overstap buslijn vanuit Hillegom op de 310 te Nieuw Vennep 80.000 14 Bereikbaarheid station Hillegom Het bedienen met bussen van station Hillegom is met de huidige infrastructuur niet goed mogelijk. De Parallelweg aan de oostzijde van de spoorlijn is door zijn profiel niet goed geschikt voor busverkeer, de Stationsweg (de verbinding van het station met het oostelijker gelegen deel van Hillegom) is zelfs onmogelijk als busroute. Wanneer aan de westzijde van de spoorlijn een parallelweg wordt aangelegd (waar nu een zandpad ligt) kan een doorgaande buslijn station Hillegom bedienen. Connexxion heeft aangegeven in zo een geval voor de huidige lijn 57 een andere route te overwegen. Lijn 57 zou dan tussen Noordwijkerhout en Nieuw Vennep niet meer rijden via Lisse en Hillegom zuid (route Hereweg/ Leidsestraat), maar via De Zilk en Hillegom noord. Voor de ontsluiting van De Zilk is een al lang levende wens om aangesloten te worden op het spoornet en de Duin- en Bollenstreek, wat hierdoor wordt geëffectueerd. Deze nieuwe route van lijn 57 maakt het ook

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 61 mogelijk om de zwakke spitslijn 207 op te heffen omdat de meeste van zijn functies dan worden overgenomen door lijn 57. Reizigers naar Schiphol stappen te Nieuw Vennep over op de Zuidtangent lijn 310 of op de trein. De route in Hillegom van lijn 57 bij deze routewijziging is nog open. De huidige route door de Prinses Irenelaan is weliswaar centraal door de kern, maar de weg is niet erg geschikt voor busverkeer. Rijden via de Weerlaan ligt dan meer voor de hand, waarbij voor het goed kunnen bereiken van de halten wel de aanleg van goede fietsenstallingen wenselijk is. Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 14 Bereikbaarheid station Realiseren bustroute achter station Gemeente Hillegom Idee 1.650.000 Hillegom Hillegom vanuit Noordwijkerhout 15 Doorstromingsmaatregelen Hillegom / Beinsdorp Om van de route Hillegom station Nieuw Vennep station een goede feeder verbinding te maken waar de bus op betrouwbare wijze 4x per uur kan rijden, zijn verschillende doorstromingsmaatregelen nodig. Wegen waar maatregelen genomen moeten worden (zoals busstroken, het weghalen van busonvriendelijke drempels) zijn de Pastoorslaan, Weerlaan en de Meerlaan. Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 15 Doorstromingsmaatregelen Maatregelen ten behoeve van Gemeente Hillegom Idee 200.000 betrouwbaarheid en doorstroming

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 62 Hillegom - Beinsdorp bebouwde kom Hillegom 16 Overstaphalte Nieuw Vennep Getsewoud Centrum (no regret) In Nieuw Vennep kruist lijn 57 op zijn route van Hillegom naar station Nieuw Vennep de route van Zuidtangent lijn 310. Van de bushalte van lijn 57 op de Venneperweg ter hoogte van het winkelcentrum naar de halte Getsewoud Centrum van de Zuidtangent moet men een afstand van ruim 200 meter lopen en de Componistenweg/ Operaweg oversteken. Een verbetering is te bewerkstelligen door halten van lijn 57 aan te leggen op de Venneperweg vlak ten oosten van de baan van de Zuidtangent. De loopafstand neemt af tot ongeveer dertig meter en overstappers hoeven de weg niet meer over te steken. De globale kostenraming voor deze overstaphalte komt uit op 80.000 euro. Overigens is de gemeente Haarlemmermeer al bezig met een aanpassingsvoorstel van deze haltesituatie. Nieuw Vennep: Venneperweg nabij Zuidtangent halte Getsewoud Centrum Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 16 Overstaphalte lijn Overstap aanpassen Gemeente In ontwerp 80.000 57/310 Haarlemmermeer. Algemene maatregelen te nemen over het gehele traject: 17 Vetag/ Vecom/ KAR Met welke techniek een bus een VRI aanstuurt is niet relevant, het gaat om het effect. Een bus meldt zich vooraf selectief aan bij de VRI (die dus herkent dat er op een bepaalde richting een bus aankomt) en geeft deze richting met voorrang groen licht respectievelijk houdt het groene licht vast. De gedachte hierbij is dat

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 63 een bus met 40 reizigers meer recht heeft op groen dan een personenauto met gemiddeld 1 inzittende. Het beïnvloeden van een VRI is bijna in alle situaties effectief. Vooral echter op wegen waar 80 km/uur gereden mag worden en dus het vermijden van stilstand veel tijd scheelt en in steden met VRI s die een lange cyclustijd kennen is dit toe te passen. Gedeeltelijk is ons niet bekend op welke kruisingen reeds beïnvloeding van VRI s aanwezig is en welke mate van prioriteit zij hebben voor bussen. Bekend is wel dat in Sassenheim alle VRI s voorzien zijn van VETAG-lussen, zij het dat de mate van prioriteit en eventuele storingen ons niet bekend zijn. Onderstaand sommen we enkele kruisingen op waar winst voor het openbaar vervoer te halen is. Gestart wordt met VRI s buiten de bebouwde kom, daarna de VRI s binnen de bebouwde kom. Een VRI moet standaard met busbeïnvloeding uitgerust zijn wanneer men echt werk wil maken van het terugbrengen van de rijtijd per bus. Van deze voorzieningen profiteren uiteraard niet alleen de bussen richting Schiphol maar ook andere lijnen zoals de drukke verbindingen met Leiden. Buiten de bebouwde kom: N207/ N205, in beide richtingen met een inmelding ver voor de kruising, zodat verkeer voor de bus uitgeduwd kan worden; N207/ Valutaweg, zie voorgaande; N207/ A4, in combinatie met (richting Schiphol) het via de rechtdoorstrook kunnen bereiken van de busstrook richting Schiphol als toegelicht in paragraaf 4.1.1. Binnen bebouwde kom: Route door Lisse; Route door Hillegom; Route door Sassenheim (al aanwezig, wellicht niet optimaal functionerend); Kruisingen met Hoofdweg te Nieuw Vennep; Voorhout aansluiting Leidsevaart/ Herenstraat: bus uit richting Noordwijk meldt zich ver van tevoren in en duwt het verkeer voor zich uit. Het meeste verkeer gaat rechtdoor richting Leiden, deze stroom blokkeert de korte linksafstrook (50-100 meter) die lijn 59 richting Voorhout volgt. Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 17 Vetag/Vecom/KAR Technische maatregelen om VRI s te beïnvloeden en busverkeer voorrang te geven. Provincie Zuid-Holland Idee 200.000 18 Kwaliteit en voorzieningenniveau bushaltes Momenteel is op diverse halten een display met dynamische vertrektijden geïnstalleerd. Wachtende reizigers hoeven hierdoor niet meer op een klein bordje te zoeken naar hun lijn, maar hebben een helder en actueel overzicht van de eerst vertrekkende bussen. Uitbreiding van dit systeem naar meer halten is wenselijk. In overleg met de provincie Zuid-Holland en de gemeenten zal geïnventariseerd worden waar meer displays gewenst zijn. Bij deze inventarisatie kunnen ook meer traditionele elementen worden meegenomen zoals halteborden, de omvang en staat van de abri s en bijvoorbeeld de staat van de verharding. Ketenmobiliteit De meeste busreizigers komen te voet naar de bushalte en gaan ook van de halte naar hun bestemming te voet. Wanneer een bushalte een groter gebied bedient, komt de fiets als voortransport in beeld. Dit valt bijvoorbeeld op bij alle halten van de Zuidtangent te Nieuw Vennep en de enige halte van lijn 61 (snelle lijn naar Schiphol) te Sassenheim. Bij het beschouwen van de outillage van de bushalten is

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 64 het bezien van het aantal gestalde fietsen en de aanwezige voorzieningen een apart punt van aandacht. In het algemeen is het aanbieden van goede fietsenstandaards (waaraan men ook de fiets met een slot kan vastzetten) wenselijk. Wanneer men dit niet of onvoldoende doet, zullen fietsen verspreid worden neergezet, wat beperking van de doorloopruimte kan veroorzaken, overlast voor omwonenden of een rommelige aanblik. De ervaring leert dat de standaards zeer dicht bij de halte gesitueerd moeten zijn, anders worden ze onvoldoende gebruikt. Het voorzien van goede mogelijkheden voor het stallen van een fiets is te meer wenselijk wanneer in een nieuwe opzet van het netwerk de functie voor verplaatsingen over langere afstanden toeneemt en (mede daartoe) in de kernen de afstanden naar de halte kunnen toenemen. Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Globale raming 18 Kwaliteitsverbetering voorzieningen Verhoging van algehele kwaliteit van OV-voorzieningen op het gebied van Provincie Zuid-Holland Idee Opgenomen in Halteverbeterings Nr veiligheid, architectuur, plannen Maatregel Omschrijving Globale raming bereikbaarheid en reisinformatie 10.500.000 1 Rondweg Voorhout Aanleg westelijk deel rondweg Voorhout voor OV, vooruitlopend op de bouwontwikkeling. Inclusief kruispunt N444, tracé door locatie en spooronderdoorgang. 2 Doorstromingsmaatregelen bebouwde kom Voorhout 3 Maatregelen doorstroming Oosthoutlaan / Rijksstraatweg Diverse maatregelen om doorstroming in Voorhout te stimuleren. Verkeersremmende maatregelen voor autoverkeer zodanig opzetten dat het openbaar vervoer er geen last van ondervindt. Mogelijk een busstrook langs de Oosthoutlaan, aanpassing van rotondes met voorrang voor openbaar vervoer. In combinatie met aanpak wegverkeer 4 Aansluiting station Sassenheim Creëren van een directe aansluiting voor openbaar op Oosteinde en A44 vervoer en wellicht autoverkeer van station Sassenheim op het aansluiting 4 op de A44 5 Doorstromingsmaatregelen Infrastructurele aanpassingen om doorstroming te bebouwde kom Sassenheim bevorderen in de bebouwde kom van Sassenheim 6 Aanpassing knelpunt van Reconstructie wegdeel N443 tussen de twee Pallandlaan rotondes om doorstroming OV te garanderen 7 Doorstromingsmaatregelen Infrastructurele aanpassingen om doorstroming te N208 tot Lisse bevorderen op N208 8 Aansluiting N207 / A4 Benodigde maatregelen om de busdiensten vanuit Lisse e.d. voorrang te geven voor afslag vanaf de N207 op de A4 9 Overstaphalte 61/310 (N207 Realisatie overstaphalte inclusief Getstewoud-Zuid) afslagmogelijkheden op de N207 10 Aansluiting N207/N208 Aanleg van busstroken voor het kruispunt N207/N208 11 Zuidtangentinfra nieuwe HOV lijn door westflank 12 Zuidtangentinfra doorgetrokken zuidtangent 310 Infrastructurele maatregelen ten behoeve van zuidtangent door de nieuw te ontwikkelen westflank Infrastructurele maatregelen ten behoeve van zuidtangent doorgetrokken vanaf de eindhalte van de 310 13 OV-brug over Ringvaart Aanleg OV brugverbinding ten zuiden van Lisse of ter hoogte van Sportlaan 14 Bereikbaarheid Station Realiseren bustroute achter station Hillegom vanuit Hillegom Noordwijkerhout 15 Doorstromingsmaatregelen Maatregelen ten behoeve van betrouwbaarheid en Hillegom-Beinsdorp doorstroming bebouwde kom Hillegom 16 Overstaphalte Nieuw Vennep Overstap van buslijnen uit Hillegom op de 310 te Getsewoud centrum Nieuw Vennep aanpassen 17 Vetag/Vecom/KAR Technische maatregelen om VRI s te beïnvloeden en busverkeer voorrang te geven. 18 Kwaliteitsverbetering voorzieningen Verhoging van algehele kwaliteit van OVvoorzieningen op het gebied van veiligheid, architectuur, bereikbaarheid en reisinformatie 100.000 650.000 2.300.000 200.000 670.000 2.800.000 80.000 300.000 280.000 afhankelijk van exact tracé afhankelijk van exact tracé 11.500.000 1.650.000 200.000 80.000 200.000 Opgenomen in halteverbeteringsplannen

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 65 Totaaloverzicht maatregelen infrastructuur

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 66 Bijlage 2: Maatregelen dienstregeling/exploitatie De voorgestelde maatregelen in de dienstregeling hebben betrekking op wijziging in lijnvoering, verhoging van frequenties en het opheffen van bepaalde lijnen. Deze wijzigingen hangen nauw samen met andere maatregelen zoals bijvoorbeeld het openen van het station Sassenheim. De voorstellen zullen door de concessieverleners opgepakt moeten worden en ingebracht in het overleg met de betreffende vervoerders. Ook zullen de voorstellen meegenomen moeten worden in het advies voor de nieuwe concessieperiodes. Ten aanzien van de dienstregeling zijn de nodige verbeterpunten geconstateerd. Een deel is het gevolg van de opening van station Sassenheim. In bijlage 4 zijn aanvullende analyses van de spitslijnen 207 en 208 en van lijn 164 opgenomen. Lijn 208 vervalt Thans gaat Connexxion er van uit dat spitslijn 208 (Noordwijk Voorhout Sassenheim Schiphol) vervalt zodra station Sassenheim wordt geopend. Lijn 208 kent in de ochtendspits een redelijke bezetting. In de twee ritten samen reizen 23 reizigers uit Noordwijk, in Voorhout komen er 10 bij (bezetting dan 33 reizigers), in Sassenheim nog 27. Totaal reizen naar Schiphol per dag 59 reizigers. Terug gaan er slechts 30. Waarschijnlijk sluiten de werktijden in de ochtend beter aan op de bustijden dan in de middag. Lijn 59 kan opgeknipt worden Tussen Noordwijk, Voorhout en Station Sassenheim komt een halfuurdienst via de route van lijn 59 te rijden, dus een verdubbeling van de huidige frequentie. Of er ook in de avond en het weekend een halfuurdienst wordt gereden, is nog niet helder. Wel zal op werkdagen ook tussen de spitsen een halfuurdienst worden gereden. De huidige lange lijn 59 wordt geknipt. Er ontstaat een pendellijn Noordwijk Sassenheim en een andere lijn 59 van Lisse via Lisserbroek naar Nieuw Vennep. Het gedeelte van lijn 59 tussen Sassenheim en Lisse vervalt, andere lijnen bieden hier meer dan genoeg alternatieven. Voordeel van deze knip is dat de vertrektijden aan beide zijden goed zijn af te stemmen op de treinen. Lijn 51 aansluiten op station Sassenheim Station Sassenheim is niet in de route van lijn 50 op te nemen omdat dan een grote omweg ontstaat met nadeel voor de vele doorgaande reizigers. Lijn 51 kan via Station Sassenheim rijden indien er een weg komt tussen het viaduct in de Oosteinde/ Warmonderweg (over het spoor en de A44) en de thans doodlopende Wasbeekerlaan. Als die verbinding er niet komt, houdt lijn 51 zijn huidige route en doet het station niet aan. Het is wenselijk om Lisse goed met station Sassenheim te verbinden, om een snelle overstap vanuit Lisse op de trein naar Leiden en Den Haag te kunnen bieden.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 67 Lijn 61 door laten rijden tot station Sassenheim Voor een goede aansluiting is een eindigende lijn te verkiezen (geen nadeel voor doorgaande reizigers en geen aansluiteisen elders). Het doortrekken van lijn 61 (nu eindigend aan de oostzijde van Sassenheim) naar NS-station Sassenheim ligt voor de hand. Lijn 51 te Lisse, Hyacinthenstraat Interliner 89 naar Den Haag komt te vervallen De Interliner lijn 89 tussen Lisse en Den Haag biedt een halfuurdienst op werkdagen tussen 06.30 en 19.00 uur. In de avond en het weekend rijdt hij niet. Lijn 89 kan normaliter vervallen indien er vanuit Lisse een goede aansluiting is op de trein naar Leiden en Den Haag. De rijtijd van Sassenheim naar Den Haag CS van lijn 89 is ongeveer 40 minuten, per trein zal dat 20-25 minuten zijn, afhankelijk van de aansluiting te Leiden. Punt van uitwerking is dat voor reizigers van Lisse naar Den Haag Centraal twee extra overstappen ontstaan (Sassenheim en Leiden). Ook is te bezien of de capaciteit van de resterende twee buslijnen tussen Transferium t Schouw/ A44 en Den Haag voldoende is. Uitbreiding lijn 61 naar kwartiersdienst Voor de lijnen in het studiegebied komen de hoogste bezettingen over langere afstanden voor bij lijn 208 tussen Sassenheim en Schiphol en lijn 61 (Lisse Schiphol en terug). Bij dergelijke lange afstanden (rijtijd meer dan 20 minuten) komt het aantal reizigers van nature niet ver boven de 30 reizigers per rit. Hogere bezettingen betekenen namelijk dat op de drukke momenten staanplaatsen gaan optreden. Op dergelijke afstanden is dat verregaand oncomfortabel. Reizigers met een alternatief (ander vervoermiddel of andere lijn) wijken dan uit. Voor lijn 208 en 61 is dus een hogere frequentie te overwegen. Lijn 208 zal vervallen bij opening van station Sassenheim (zie voorgaande paragraaf). Het verhogen van de frequentie van lijn 61 kan reizigerspotentieel aanboren. Een eerste aanwijzing daarvoor is dat lijn 61 nieuw is (start per december 2007). Dat een nieuwe lijn zo snel een gemiddelde bezetting heeft

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 68 (gemeten over twee uurblokken) van 25 tot 30 reizigers, duidt op een potentiële groeimarkt. Lijn 61 verbindt Lisse (en het westelijk deel van Sassenheim, halte Van Pallandtlaan) met Schiphol. Een beperkte steekproef wijst uit dat reizigers daar voor een aanzienlijk deel overstappen op de trein. Voor delen van Lisse is Schiphol in termen van rijtijd per openbaar vervoer het meest nabijgelegen Intercitystation. Station Leiden wordt bereikt in 34 minuten (halte Hyacinthenstraat, sneldienst lijn 55), Haarlem in 49 minuten, Schiphol in 34 minuten (lijn 61). Voor treinbestemmingen als Amsterdam, Utrecht en meer oostelijke gelegen delen van het land is de treinreis via Schiphol sneller en frequenter dan via Leiden. Door de frequentie van lijn 61 op te voeren naar een kwartierdienst kan de functie als feeder op het landelijk treinnetwerk groeien. Lijn 61 rijdt dan immers vaker dan lijn 50 en 51 (behalve de paar gezamenlijke halten van lijn 50 en 51 in het oostelijk deel van Lisse). De verknoping van het bus- en treinnetwerk wordt hiermee sterker, wat een verdere groei van lijn 61 zal betekenen. De opening van station Sassenheim in december 2010 zal het grootste deel van het vervoer tussen Sassenheim en Schiphol gaan overnemen van lijn 61. De rijtijd per trein (twaalf minuten) is immers veel korter dan met lijn 61 (45 minuten indien geen vertraging). Voor reizigers uit Lisse echter is reizen via station Sassenheim nauwelijks een alternatief. Thans komt op lijn 61 ongeveer 22% van de reizigers uit Sassenheim en 78% uit Lisse. Voor lijn 61 blijft dus voldoende markt over na opening van station Sassenheim. Inkorten en later opheffen lijn 207 Voor lijn 207 is op termijn geen functie voorzien indien te Hillegom een doorgaande route langs het station mogelijk is. Dan immers kan lijn 57 tussen Noordwijkerhout en Hillegom gaan rijden via De Zilk in plaats van Lisse waarmee hij lijn 207 overbodig maakt. Voordat de nieuwe route te Hillegom beschikbaar is, is het inkorten van lijn 207 tot het traject Noordwijkerhout De Zilk Hillegom Nieuw Vennep Getsewoud Centrum te overwegen. Het traject tussen Nieuw Vennep en Schiphol vervalt dan. Samen met de bestaande lijn 57 rijdt er dan een wervende kwartierdienst tussen Hillegom en Nieuw Vennep. Aldaar is overstap op de Zuidtangent mogelijk naar Hoofddorp en Schiphol. Door de inkorting van de route kan lijn 207 gedurende ene langere periode rijden, bijvoorbeeld per spitsperiode vier ritten in plaats van de huidige twee. Nr Maatregel Omschrijving Beoogd trekker Status Raming 19 Opheffen 208 Stadsregio Amsterdam Voorstel 20 Knippen 59 Provincie Zuid-Holland Voorstel 21 51 naar station Provincie Zuid-Holland Voorstel Sassenheim 22 61 naar station Provincie Zuid-Holland Voorstel Sassenheim 23 Opheffen 89 Provincie Zuid-Holland Voorstel 24 61 naar Provincie Zuid-Holland Voorstel kwartiersdienst 25 Inkorten/opheffen 207 Stadsregio Voorstel

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 69 Voorstel financiering wijzigingen in dienstregeling Wanneer lijn 89 geheel vervalt, kan met een min of meer neutraal aantal dru s en met een gelijkblijvend aantal bussen lijn 61 tussen ongeveer 6.30 en 19.00 uur een kwartierdienst rijden in plaats van de huidige halfuurdienst. In de avond en het weekend behoudt hij zijn halfuurdienst. Het rijden elk half uur van Noordwijk via Voorhout naar Station Sassenheim (thans uurdienst lijn 59) is grosso modo te financieren uit het vervallen van spitslijn 208 en het vervallen van lijn 59 tussen Sassenheim en Lisse. Omdat lijn 208 onder de bevoegdheid valt van SRA, is daartoe wel een uitruil van dru s nodig. Het terugbrengen van de dienstregeling is op enkele slecht bezette trajecten reëel, maar vooralsnog niet aan de orde. Ten eerste zijn de daarmee te besparen dru s niet direct nodig, ten tweede zou zoiets strijdig zijn met het streven naar beter openbaar vervoer. Zeer zwak zijn de lijnen 164 tussen Abbenes en Oegstgeest, het lokale netwerk te Nieuw Vennep en lijn 57 en 59 buiten de spitsuren. Lijn 59 op station Nieuw Vennep: lokaal busnetwerk matig bezet, aansluiting op trein vervoerkundig minder waardevol dan op Zuidtangent vanwege lage treinfrequentie

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 70 Bijlage 3: Reizigersaantallen busnet Bezetting van de buslijnen over de gehele dag Het gebruik van de buslijnen is te beoordelen door de bezetting (het aantal reizigers in de bus op een druk telpunt) te relateren aan het aantal ritten. Door hierbij enkele andere lijnen in het gebied te betrekken, is het gebruik van de buslijnen die in deze studie een rol spelen ten opzichte van andere lijnen te beoordelen. Daarom zijn toegevoegd de lijnen 50/51 (de traditionele lijnen van Leiden door de Duin- en Bollenstreek naar Haarlem), 55 (spitssneldienst Lisse Leiden) en 90 (Den Haag Noordwijk Haarlem). Opgenomen in tabel B-1.1 is het gemiddeld aantal reizigers per rit op een werkdag van de buslijnen uit deze studie (waarbij de bezetting op het grenstraject tussen de Duin- en Bollenstreek en de Haarlemmermeer cursief en in rood is gedrukt), in tabel B-1.2 van omliggende lijnen. Zoals ook de overige bezettingen in dit rapport, zijn deze afkomstig uit de zogenaamde NVS-telling uit november 2008. Chauffeurs tellen dan gedurende tien werkdagen op enkele telpunten het aantal reizigers in de bus. De telmaand november wordt als representatief beschouwd voor het jaargemiddelde. In de tabel opgenomen is de som van de heen- en terugrichting van elke lijn. Voor lange lijnen zijn meerdere telpunten opgenomen. Het telpunt tussen Hillegom en Nieuw Vennep van lijn 57 is gebaseerd op lijn 60 uit november 2008. De lijnen staan op volgorde van lijnnummer. Lijn traject Reizigers per dag Ritten per dag Reizigers per rit 57 Hillegom Nieuw Vennep 184 60 3 Lisse - Noordwijkerhout 256 60 4 Noordwijkerhout - Voorhout 710 60 12 Voorhout - Oegstgeest 800 60 13 59 Noordwijk - Voorhout 250 36 7 Sassenheim - Lisse 254 36 7 Lisserbroek Nieuw Vennep 346 62 6 61 Lisse - Schiphol 630 68 9 164 Oegstgeest - Sassenheim 99 20 5 Sassenheim Nieuw Vennep 123 34 4 Nieuw Vennep - Hoofddorp 512 59 9 207 Hillegom Nieuw Vennep 23 4 6 208 Sassenheim - Schiphol 89 4 22 Tabel B-1.1: reizigers per rit buslijnen in studiegebied, som van beide richtingen (cursief en rood: grenstraject tussen de Duin- en Bollenstreek en de Haarlemmermeer) Lijn traject Reizigers per dag Ritten per dag Reizigers per rit 50 Oegstgeest - Sassenheim 1358 63 22 Lisse - Hillegom 705 63 11 Hillegom - Heemstede 659 63 10 51 Sassenheim - Lisse 1380 64 22 Lisse - Hillegom 908 64 14 Hillegom - Heemstede 713 62 12 55 Lisse - Leiden 638 41 16 90 Noordwijkerhout Aerdenhout 320 34 9 Tabel B-1.2: reizigers per rit buslijnen buitenstudiegebied, som van beide richtingen

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 71 Uit de tabellen B-1.1 en B-1.2 zijn de volgende conclusies te trekken: de bezetting per rit van de lijnen tussen de Duin- en Bollenstreek en Haarlemmermeer (tabel 2.2) is over het algemeen lager dan die van andere buslijnen in het gebied (tabel 2.3); op de grenstrajecten tussen de Duin- en Bollenstreek en de Haarlemmermeer is op alle lijnen de bezetting per rit laag; een gemiddelde bezetting per rit over de gehele dag van minder dan tien, wordt over het algemeen als zeer laag beschouwd. Dit betreft (wanneer we de grens verlagen tot acht voor een scherper onderscheid): lijn 57 traject tussen Nieuw Vennep (via Lisse) en Noordwijkerhout; lijn 59 op zijn gehele traject; lijn 164 traject tussen Oegstgeest en Nieuw Vennep; spitslijn 207 (sic!). Drukke uren De gemiddelde bezetting per rit over de hele dag gemiddeld (vorige paragraaf) geeft weliswaar inzicht in sterke en zwakke lijnen, het geeft niet aan of een hogere frequentie op delen van de dag gerechtvaardigd is. Wanneer immers bepaalde ritten erg druk zijn, is dat een aanwijzing dat de markt een hogere frequentie vraagt. Om te vermijden dat een enkele volle rit het beeld sterk vertekent, is dit beschouwd over een periode van twee aaneengesloten uren. In tabel B-1.3 zijn de drukste blokken van twee aaneengesloten uren weergegeven voor de lijnen uit het studiegebied, in tabel B-1.4 voor de lijnen buiten het studiegebied. De uurblokken staan gerangschikt op drukte. Gekozen is voor een overzicht van de (ongeveer) tien drukste perioden. lijn richting traject periode Reizigers per rit 57 Leiden Voorhout - Oegstgeest 06-08 30 208 Schiphol Sassenheim - Schiphol 07-09 30 61 Schiphol Lisse - Schiphol 07-09 28 57 Hoofddorp Oegstgeest -Voorhout 15-17 26 164 Oegstgeest Sassenheim - Oegstgeest 07-09 25 61 Lisse Schiphol Lisse 16-18 24 57 Leiden Noordwijkerhout -Voorhout 07-09 24 57 Hoofddorp Voorhout - Noordwijkerhout 15-17 24 164 Oegstgeest Hoofddorp Nieuw Vennep 16-18 20 164 Oegstgeest Nieuw Vennep - Sassenheim 07-09 19 57 Hoofddorp Oegstgeest -Voorhout 17-19 19 Tabel B-1.3: drukste uurblokken in studiegebied, per richting lijn richting traject periode Reizigers per rit 50 Leiden Sassenheim - Oegstgeest 08-10 42 55 Leiden Lisse - Leiden 07-09 42 51 Haarlem Sassenheim - Lisse 16-18 36 51 Leiden Sassenheim - Warmond 08-10 36 51 Haarlem Sassenheim - Lisse 14-16 35 50 Haarlem Oegstgeest - Sassenheim 16-18 35 50 Haarlem Oegstgeest - Sassenheim 13-15 29 51 Leiden Sassenheim - Warmond 10-12 25 50 Leiden Sassenheim - Oegstgeest 16-18 24 51 Haarlem Lisse - Hillegom 15-17 22

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 72 Tabel B-1.4: drukste uurblokken buiten studiegebied, per richting Uit de tabellen B-1.3 en B-1.4 zijn de volgende conclusies te trekken: de bezetting in de drukste uren van de lijnen tussen de Duin- en Bollenstreek en Haarlemmermeer (tabel B-1.3) is lager dan die van andere buslijnen (tabel B- 1.4); de bezetting in de drukste uren van de lijnen tussen de Duin- en Bollenstreek en Haarlemmermeer (tabel B-1.3) is in geen geval zodanig hoog dat een hogere frequentie beslist nodig is, daarvoor wordt wel een grenswaarde van 40 of meer reizigers per rit gehanteerd; op de grenstrajecten tussen de Duin- en Bollenstreek en de Haarlemmermeer is de bezetting per rit in de drukste uren slechts in enkele gevallen hoog: lijn 208 in de ochtendspits en lijn 61 in ochtend- en avondspits; de drukte in lijn 164 (traject Sassenheim Oegstgeest) blijkt bij nadere analyse toe te schrijven aan één drukke rit in aansluiting op scholentijden, daarbuiten is zijn bezetting extreem laag. Stille uren Analoog aan de werkwijze in de vorige paragraaf, wordt nu de focus gericht op de stille uren. In tabel B-1.5 zijn de minst drukke blokken van twee aaneengesloten uren weergegeven voor de lijnen uit het studiegebied, in tabel B-1.6 voor lijnen buiten het studiegebied. De uurblokken staan gerangschikt op drukte. Gekozen is voor een overzicht van de (ongeveer) tien minst drukke perioden voor 20.00 uur. Na dit tijdstip is de bezetting op veel lijnen laag, wat het beeld vertekent. lijn richting traject periode Reizigers per rit 164 Hoofddorp Oegstgeest - Sassenheim 08-10 1 164 Oegstgeest Sassenheim - Oegstgeest 11-13 1 164 Oegstgeest Sassenheim - Oegstgeest 13-15 1 164 Oegstgeest Sassenheim - Oegstgeest 15-17 1 57 Nw Vennep Hillegom Nw Vennep 17-19 1 164 Hoofddorp Oegstgeest - Sassenheim 10-12 2 164 Hoofddorp Oegstgeest - Sassenheim 12-14 2 164 Oegstgeest Sassenheim - Oegstgeest 09-11 2 57 Leiden Nw Vennep - Hillegom 09-11 2 57 Leiden Lisse - Noordwijkerhout 09-11 3 57 Leiden Lisse - Noordwijkerhout 11-13 3 57 Hoofddorp Noordwijkerhout - Lisse 11-13 3 61 Lisse Schiphol - Lisse 09-11 3 Tabel B-1.5: minst drukke uurblokken (voor 20.00 uur) in studiegebied lijn richting Traject periode Reizigers per rit 55 Leiden Lisse Leiden 14-16 4 51 Leiden Heemstede - Hillegom 10-12 5 50 Leiden Heemstede - Hillegom 09-11 6 50 Leiden Lisse - Sassenheim 18-20 6 90 Haarlem Noordw.hout - Aerdenhout 18-20 6 50 Haarlem Hillegom - Heemstede 06-08 7 90 Den Haag Zilk Noordw.hout 09-11 7 90 Den Haag Zilk Noordw.hout 11-13 7 51 Haarlem Hillegom - Heemstede 13-15 8 50 Leiden Heemstede - Hillegom 11-13 8 Tabel B-1.6: minst drukke uurblokken (voor 20.00 uur) buiten studiegebied

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 73 Uit de tabellen B-1.5 en B-1.6 zijn de volgende conclusies te trekken: Zeer zwakke uurblokken zijn meer aan te treffen bij de lijnen tussen de Duinen Bollenstreek en Haarlemmermeer (tabel B-1.5) dan bij de andere buslijnen (tabel B-1.6); Lijn 164 kent opvallend veel uurblokken met zeer lage bezettingen op het traject tussen Oegstgeest en Sassenheim; Lijn 57 kent diverse uurblokken met zeer lage bezettingen op enkele trajecten.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 74 Bijlage 3: Analyse lijnen 207 en 164 Spitslijnen 207 en route Hillegom (lijn 57) Lijn 207 rijdt van Noordwijkerhout via Hillegom en Nieuw Vennep naar Schiphol Centrum. Daarna rijdt hij door naar Schiphol Oost. Zijn bezetting is slecht: vanuit Noordwijkerhout reizen drie reizigers (som van beide ritten, gemiddelde van heen en terug), in Hillegom komen er negen reizigers bij. Tussen Nieuw Vennep en Schiphol zijn de beide ritten samen gevuld met 18 reizigers. Deze reizigersaantallen zijn voor een zelfstandige spitslijn erg laag. De inzet van de dru s en de twee bussen is niet effectief. Connexxion heeft geen plannen deze lijn op korte termijn op te heffen, onder andere omdat de gemeente Noordwijkerhout hecht aan de verbinding tussen De Zilk en Hillegom en ook Luchthaven Schiphol belang hecht aan de verbinding. Momenteel wordt gedacht aan een routewijziging van lijn 57, waarbij hij tussen Noordwijkerhout en Hillegom gaat rijden via De Zilk en Station Hillegom. Er is dan te Hillegom een ingrijpende aanpassing van de infrastructuur nodig, bijvoorbeeld door achterlangs station Hillegom een weg aan te leggen. Wanneer lijn 57 via De Zilk en Station Hillegom kan rijden, vervalt lijn 207 normaliter omdat zijn toegevoegde waarde aan het netwerk dan te gering is. Naast het opheffen van de lijn (al dan niet in samenhang met voornoemde routewijziging van lijn 57 via De Zilk en Station Hillegom), kan gedacht worden aan het beperken van de lijn tot dat traject waar hij het meeste toevoegt aan het netwerk: van Noordwijkerhout via De Zilk en Hillegom naar Nieuw Vennep Getsewoud Centrum. Daar kunnen reizigers naar Hoofddorp en Schiphol overstappen op Zuidtangent lijn 310. Wanneer de ritten van lijn 207 afgestemd rijden met lijn 57 tussen Hillegom en Nieuw Vennep, wordt de halfuurdienst van lijn 57 opgevoerd tot een kwartierdienst. Bij een gelijk aantal dru s kan de ingekorte lijn 207 van Noordwijkerhout tot Nieuw Vennep gedurende twee spitsperioden van elk twee uur een halfuurdienst rijden en dus samen met lijn 57 tussen Hillegom en Nieuw Vennep een kwartierdienst. Per saldo lijkt dit voor het netwerk een verbetering, hoewel onmiskenbaar enkele reizigers er op achteruit gaan. Anderzijds is het aantal reizigers tussen Hillegom en Nieuw Vennep veel te laag voor een kwartierdienst. Lijn 164 Bij de start van de concessie Amstelland-Meerlanden per december 2007 zou (destijds) lijn 145 vervallen tussen Buitenkaag en Leiden. Er ontstonden protesten waarop werd besloten de lijn te handhaven, zij het ingekort tot Oegstgeest. De bezetting van deze lijn tussen Abbenes enerzijds en Sassenheim en Oegstgeest anderzijds is zeer slecht. Alleen een handvol scholierenritten hebben meer dan 2 (!) reizigers. In de protesten van destijds is daaraan, voor zover wij hebben nagegaan, grotendeels voorbij gegaan. Lijn 164 is voor Abbenes de enige buslijn. Voor Buitenkaag heeft de lijn een halte op de A44 die matig wordt gebruikt. Verder wordt Buitenkaag bediend door buurtbus lijn 403 naar Lisse en Roelofarendsveen. Gezien zijn functie in het netwerk is het vervallen van lijn 164 tussen Sassenheim en Oegstgeest verdedigbaar. Op deze relatie rijden immers veel meer buslijnen (lijn 50, 51, 54 en 55). Het vervallen van lijn 164 tussen Sassenheim en Oegstgeest (desnoods alleen tussen de spitsuren) bespaart weliswaar dru s, maar is voor de vervoerder niet om te zetten in een werkelijke besparing. In samenhang met de halfuurdienst tussen Hoofddorp en Nieuw Vennep van lijn 164 zou lange stilstand te Sassenheim ontstaan. Ook is lijn 164 te Hoofddorp gekoppeld aan lokale lijn 167, wat beperkingen aan de tijdligging van lijn 164 oplevert. Een geheel nieuwe opzet van lijn 164 zou nader uit te werken zijn. Na opening van Zuidtangent lijn 310 is de bezetting van lijn 164 tussen Hoofddorp en Nieuw Vennep op delen van de dag niet meer zodanig dat de halfuurdienst gerechtvaardigd is. Ook in samenhang met de beperkte functie van lijn 57 en 59 in Nieuw Vennep (op het traject tussen Getsewoud Centrum en Station Nieuw Vennep) kan een meeromvattende herziening van het netwerk te Nieuw Vennep aan de orde zijn.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 75 Bijlage 4. Vertragingsmetingen In de twee weken van 8 tot en met 21 september zijn de vertragingen op de lijnen 57, 59, 61 en 164 gemeten. Dit is uitgevoerd met GPS-apparatuur in 29 bussen. Door regelmatig locatie en tijdstip vast te leggen, is de vertraging te bepalen. De vertraging is gedefinieerd als het verschil tussen de gemiddelde rijtijd en de rijtijd die in 85% van de gevallen wordt gerealiseerd, het verschil tussen het 50%- en 85%-rijtijd. Dit kental geeft een onderschatting omdat vertraging die op alle ritten optreedt hierin niet wordt meegewogen(die is immers al in de gemiddelde rijtijd meegenomen). Uitgaande van een normale verdeling van rijtijden is daarom de gemeten vertraging met een factor 2 vermenigvuldigd. Een ijking van de factor 2 op de waarnemingen van lijn 61 bevestigt de juistheid. Gemeten is in de spits een vertraging (som van de gehele lijnlengte) op lijn 61 richting Schiphol van 3.06. Richting Sassenheim is de totale vertraging 3.18. Per retourrit is de vertraging 6 24 op basis van de definitie van het verschil tussen gemiddelde rijtijd en 85%-percentiel. De gemiddelde rijtijd in de daluren (09-15 uur) van Lisse naar Schiphol is 37 minuten volgens de meting, richting Sassenheim 35 minuten: een retourrit duurt gemiddeld 72 minuten. De 85%-rijtijd is in de spits richting Schiphol 46 minuten, richting Sassenheim 41 minuten: een retourrit in de spits duurt dus in 85% van de gevallen 87 minuten of korter. De aldus gedefinieerde vertraging is in de spits 15 minuten (87 minus 72). Met andere woorden: ten opzichte van de gemiddelde rijtijd in de daluren, doen bussen in de spits er tot 15 minuten langer over. Daarbij zijn de spitsritten met de grootste vertragingen nog niet meegenomen (deze vallen immers buiten de definitie van de 85%-rijtijd). Op lijn 61 is de vertraging derhalve een factor 2,3 ten opzichte van de gemeten vertraging op basis van het verschil tussen gemiddelde rijtijd en 85%-rijtijd. Doordat in de rapportage met de factor 2 s gerekend, geeft het rapport een onderschatting van de vertragingen.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 76 Bijlage 5 Toelichting op de onderzochte varianten In deze bijlage worden de varianten beschreven die in de modellenstudie zijn onderzocht. Tevens worden de referenties voor beide woningbouwmogelijkheden in de Westflank van de Haarlemmermeer toegelicht. Referentie situatie voor beide modellen voor de Westflank Variant 1a: Doortrekken Zuidtangentsysteem, koppelen aan 310 Basisgedachte: Zuidtangentsysteem is hét systeem voor Haarlemmermeer, met uitlopers naar de Duin- en Bollenstreek: doorgaand naar Lisse en station Sassenheim, vervolgens naar Voorhout en Noordwijk. Deze doorkoppeling geschiedt met de bestaande lijn 310. Uitgangspunt is dat door dakpansgewijs vervoer dit een interessante lijn kan zijn over de gehele lengte.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 77 Hillegom en Nieuw Vennep hebben een centrale feeder-as naar het spoor (vier keer per uur). Dit biedt de duidelijkheid van één systeem in de hele regio. Lisse heeft niet alleen een vrij snelle verbinding naar Hoofddorp en verder, maar ook naar station Sassenheim (voor reizen richting Leiden en verder). Noordwijk en Voorhout kunnen met het doorgetrokken Zuidtangentsysteem rechtstreeks naar Schiphol reizen, of met een overstap te Sassenheim op de trein. De verbindingen Hillegom- Schiphol en Hillegom-Hoofddorp zijn altijd met overstap. De Westflanklocatie Hoofddorp wordt bediend door een extra lijn in Hoofddorp. Uitgangspunt is (verwachting op basis van eerdere berekeningen) dat na Lisse het Zuidtangentsysteem een halve frequentie rijdt (4x per uur); daarmee wordt aanbod goed afgestemd op de vraag. De lijn naar Lisse loopt door het plangebied van Lisserbroek en aan de zuidzijde van de kern van Lisse over de Ringvaart. Variant 1b Doortrekken Zuidtangentsysteem, nieuwe lijn Westflank Basisgedachte: Zuidtangentsysteem is hét systeem voor Haarlemmermeer, met uitlopers naar de Duin- en Bollenstreek: doorgaand naar Lisse en station Sassenheim, vervolgens naar Voorhout en Noordwijk. Deze koppeling van de Duin- en Bollenstreek aan het Zuidtangentsysteem geschiedt met een nieuwe snelle(re) lijn naar de Westflank in plaats van aan lijn 310. Deze lijn is tussen Hoofddorp en Lisse sneller dan 310 omdat hij buiten de kernen om gaat. Uitgangspunt is dat door dakpansgewijs vervoer dit een interessante lijn kan zijn over de gehele lengte. Hillegom en Nieuw Vennep hebben een centrale feeder-as naar het spoor (vier keer per uur). Dit biedt de duidelijkheid van één systeem in de hele regio. Lisse heeft niet alleen een vrij snelle verbinding naar Hoofddorp en verder, maar ook naar station Sassenheim (voor reizen richting Leiden en verder). Noordwijk en Voorhout kunnen met het doorgetrokken Zuidtangentsysteem rechtstreeks naar Schiphol reizen, of met een overstap te Sassenheim op de trein. De verbindingen Hillegom- Schiphol en Hillegom - Hoofddorp zijn altijd met overstap.

Verkenning OV-corridor Duin- en Bollenstreek - Schiphol 78 Uitgangspunt is (verwachting op basis van eerdere berekeningen) dat na Lisse het Zuidtangentsysteem een halve frequentie rijdt (4x per uur); daarmee wordt aanbod goed afgestemd op de vraag. De lijn naar Lisse loopt door Lisserbroek en kruist ter hoogte van de Sportlaan de Ringvaart naar de kern van Lisse. Variant 2a: Snelle regionale lijnen Lisse+Hillegom, doorgetrokken N206 Basisgedachte: snelle regiolijnen (op lange afstand sneller dan het Zuidtangentsysteem) bedienen de relatie van Lisse en Hillegom met Schiphol. Het doorgetrokken Zuidtangentsysteem (lijn 310) ontsluit Westflanklocatie Lisserbroek. De rechtstreekse lijn Hillegom - Schiphol gaat via de dan doorgetrokken N206. De lijn Sassenheim Lisse Schiphol rijdt via de bestaande route van lijn 61, maar bedient tussen Nieuw Vennep en Schiphol de nieuwe werkgelegenheid van ACT. De Hillegomse en de Lisser lijnen hebben beide een knooppunt met de Zuidtangent. De Westflank wordt apart bediend. Lisserbroek door een doorgetrokken lijn 310, locatie Hoofddorp-noord door een extra lijn in Hoofddorp. Principe van deze variant is dat de zware infrastructuur van het Zuidtangentsysteem maar beperkt aangelegd hoeft te worden. De rechtstreekse regiolijnen maken gebruik van bestaande infrastructuur, eventueel met lokaal maatregelen voor een goede doorstroming. Het systeem kent twee typen lijnen; dat zijn min of meer gescheiden systemen, die op elkaar moeten aansluiten. De aansluiting van Lisse en Hillegom op de woongebieden in de Haarlemmermeer is met overstap, daarvoor is de inzet van regulier openbaar vervoer nodig.