VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL KLIMOP BASISSCHOOL KLIMOP Locatie(s) :psz :obs Brinnr. :16WW Plaats :1689 NW Zwaag Onderzoeksnummer :16115 + 16116 Datum onderzoek :15 december 2011 Datum vaststelling rapport :3 april 2012 Hb 3261249 Onderzoeksdatum: 15-12-2011 Pagina 1 van 6
1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 14, waarvan 13 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep a: 23, waarvan 7 doelgroepkleuters Hb 3261249 Onderzoeksdatum: 15-12-2011 Pagina 2 van 6
2. HET TOTAALBEELD Basisschool en peuterspeelzaal zijn sinds augustus 2010 gehuisvest in hetzelfde gebouw in de wijk Risdam Noord in Zwaag. De school heeft sinds die tijd ook een nieuwe directeur. De peuterspeelzaal is een VVE peuterspeelzaal, dat wil zeggen dat alle peuters het VVE programma aangeboden krijgen en zij de peuterspeelzaal ook vier dagdelen bezoeken. Veel peuters van de peuterspeelzaal stromen door naar de basisschool, maar de school krijgt ook leerlingen van andere voorscholen of leerlingen die geen voorschool bezocht hebben. Zowel de peuterspeelzaal als de school werken met het programma Piramide. De school heeft een programma samengesteld van Piramide en Ik en Ko. De peuterspeelzaal is gestart met de nieuwe versie van het progamma Piramide. De school schaft binnenkort de nieuwe versie van dit programma aan en zal dan alleen met het programma Piramide gaan werken. Onder leiding van de nieuwe directeur is de samenwerking tussen de school en de peuterspeelzaal nieuw leven ingeblazen. De voor- en vroegschoolse educatie zoals peuterspeelzaal en basisschool realiseren is over het algemeen van voldoende kwaliteit. De leidsters van de peuterspeelzaal realiseren over de hele lijn van VVE voldoende kwaliteit. De ontwikkelpunten voor de peuterspeelzaal liggen op het gebied van de kwaliteitszorg. De school daarentegen heeft nog een aantal andere ontwikkelpunten. Deze liggen op het gebied van de afstemming, zorg en begeleiding en de kwaliteitszorg. Afstemming De school werkt op dit moment nog met twee programma's en heeft op basis van de thema's uit deze programma's een jaarplan gemaakt. Rondom ieder thema wordt een themaweb gemaakt waarin verschillende activiteiten rondom het thema worden gepland. Bij sommige activiteiten worden doelen beschreven, maar dat gebeurt echter niet bij alle activiteiten. De school volgt de leerlingen door te observeren en gebruikt ook een observatie-instrument. De relatie tussen de observaties en de geplande activiteiten is echter niet zichtbaar. De afstemming van de activiteiten op de individuele verschillen in ontwikkeling van de leerlingen is daardoor onvoldoende duidelijk. De peuterspeelzaal daarentegen plant een aanbod van activiteiten na analyse van de observaties en de toetsen. De leerlingen die uitvallen bij de toetsen krijgen vervolgens extra activiteiten aangeboden door een tutor. Zorg en begeleiding De school toetst de kleuters en brengt de resultaten van de toetsen ook in kaart. Het analyseren van de toets- en observatiegegevens is echter onvoldoende. De leerlingen die extra zorg behoeven krijgen wel allerlei activiteiten uit het programma aangeboden maar door de onvoldoende analyse is het onduidelijk of dat de activiteiten zijn die passen bij hun zorgbehoefte. Ook plant de school voor deze zorgleerlingen geen extra aanbod. De planmatige zorg en de evaluatie van de zorg is dan ook een ontwikkelpunt voor de school. De peuterspeelzaal plant, zoals hierboven al vermeld is, op grond van de observaties en de toetsen wel een extra aanbod voor de zorgleerlingen. De activiteiten worden ook bijgehouden in een soort logboek waarin het verloop van deze activiteiten wordt beschreven. De administratie van deze gegevens kan echter nog wat inzichtelijker gemaakt worden door bijvoorbeeld meer scoreformulieren te gebruiken. Kwaliteitszorg Zowel de peuters als de kleuters worden geobserveerd en getoetst. Het systematisch evalueren van de resultaten van deze toetsen en observaties is echter nog een ontwikkelpunt voor zowel de peuterspeelzaal als de school. Ditzelfde geldt voor het evalueren van de kwaliteit van VVE. Op dit moment wordt zowel bij de peuterspeelzaal als de school gesproken over de kwaliteit van VVE maar er is geen sprake van een systematische evaluatie van het proces. De verbeteractiviteiten vinden plaats op grond van punten die uit een werkoverleg of vergadering naar voren zijn gekomen. Het systematisch evalueren van de kwaliteit, het maken van een verbeterplan en het borgen van de kwaliteit van VVE zijn zowel voor de school als de peuterspeelzaal ontwikkelpunten. Hb 3261249 Onderzoeksdatum: 15-12-2011 Pagina 3 van 6
3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente : Hoorn : Hoorn A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar - - A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie - - getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) : Piramide : Piramide/ Ik en Ko A1.2 Wat is de kwaliteit van het programma? A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 - A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 - A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor : 2 jaar VVE? A5 Kwaliteit beroepskrachten A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold (voor het VVEprogramma) 4 3 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan A0.1 De peuterspeelzaal is in augustus 2010 verhuisd. Het laatste GGD Rapport is gemaakt in oktober 2009 over een andere peuterspeelzaal op deze locatie. A3 Op de peuterspeelzaal zijn twee leidsters voor 14 kinderen. Op de school begeleidt één leerkracht de gehele groep. Deze leerkracht is in staat om naast de hele groep ook te werken met een kleine kring. A5.4 De leidsters van de peuterspeelzaal hebben een opleiding gevolgd voor het werken met het VVE programma en zij zijn gecertificeerd. A5.5 De leerkrachten van de school hebben in het verleden de opleiding gevolgd, maar deze leerkrachten zijn niet meer werkzaam op de school. De nieuwe leerkrachten worden opgeleid voor het programma VVE. Voor de leidsters van de peuterspeelzaal is er een scholingsplan. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd B3 Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind B7 Rekening houden met de thuistaal B1-B7 De ouders zijn tevreden over de wijze waarop zij, voordat hun kind was aangemeld, zijn geïnformeerd over het VVE programma. Een aantal ouders heeft vooraf informatie gekregen op het consultatiebureau of via de wijkverpleegkundige. Alle ouders hebben bij het aanmelden van hun kind informatie gekregen op de peuterspeelzaal en de school over het VVE programma. De peuterspeelzaal en de school informeren de ouders over de thema`s via een ouderbrief. Ook krijgen de ouders via deze brief tips voor activiteiten die zij thuis kunnen doen met hun kinderen. Daarnaast zijn er ouderavonden over het VVE programma en is er de gelegenheid voor ouders om tijdens de schooluren lessen of activiteiten van de kinderen bij te wonen. De peuterspeelzaal en de school informeren de ouders over de ontwikkeling van hun kind tijdens breng- en haalmomenten, 10 minutengesprekken of na schooltijd als ouders een afspraak maken. Hb 3261249 Onderzoeksdatum: 15-12-2011 Pagina 4 van 6
C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 3 2 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol 4 3 C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar afgestemd 3 - C3.2 Er worden effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen 3 2 C1.4 en C3.7 De school werkt met de thema's van het programma Piramide en Ik en Ko en maakt bij elk thema een themaweb. Er worden verschillende activiteiten gepland, maar hoe deze activiteiten afgestemd worden op de onderwijsbehoefte van de individuele leerling is niet zichtbaar. C2.1 Hoewel ook de sfeer in de school prettig is, valt vooral bij de leidsters van de peuterspeelzaal het enthousiasme en de ontspannen sfeer op. Het goede pedagogische klimaat is daar een voorbeeld voor anderen. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en 3 2 het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 3 2 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 3 2 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden D1.1 De peuters en de leerlingen van groep 1-2 worden geobserveerd en getoetst. Hb 3261249 Onderzoeksdatum: 15-12-2011 Pagina 5 van 6
D1.2-D1.4 Op grond van de analyse van deze toetsen en observaties maakt de peuterspeelzaal tutorgroepjes die speciale begeleiding krijgen. De school daarentegen analyseert de toetsen en observaties onvoldoende. Ook plant de school op basis van de toetsgegevens geen extra activiteiten voor de zorgleerlingen. Wel biedt de school het aanbod vanuit het VVE programma. Het is echter onduidelijk of dit aanbod van activiteiten voldoet aan de onderwijsbehoefte van de zorgleerlingen. Zowel de analyse als de planmatige zorg en de evaluatie van deze zorg, zijn ontwikkelpunten voor de school. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2 2 E3 De voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen 2 2 E4 De voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties 2 2 verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie 2 2 E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken 2 2 E2-E6 De resultaten van de peuters en de leerlingen worden wel in kaart gebracht. De systematische evaluatie van deze resultaten is echter een ontwikkelpunt voor de peuterspeelzaal en de school. Ditzelfde geldt voor de evaluatie van de kwaliteit van VVE. Het werken met het programma wordt wel besproken tijdens een werkoverleg of tijdens een vergadering. Er is echter geen cyclisch systeem waarbij de kwaliteit wordt geëvalueerd. Ook het planmatig werken aan verbeteractiviteiten en het borgen van de kwaliteit zijn ontwikkelpunten voor zowel de peuterspeelzaal als de school. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool F2 Voldoende kinderen stromen door naar een vroegschool F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht F4 Het aanbod van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en 2 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar afgestemd F5 De doorgaande lijn is op veel punten van voldoende kwaliteit. Er vindt werkoverleg plaats rondom het werken met de thema's. Tijdens dit overleg bespreken de leerkrachten en de leidsters de activiteiten die zij plannen bij de thema's. Hoe de leerkrachten en leidsters deze activiteiten aanbieden en hoe zij omgaan met de kinderen kan echter beter op elkaar afgestemd worden. G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de afspraken - - G2 De resultaten zijn van voldoende niveau - - G3 Verlengde kleuterperiode - 3 G1-3 Op gemeentelijke niveau zijn er geen afspraken gemaakt over de resultaten voor VVE, de inspectie onthoudt zich daarom op dit punt van een oordeel. 4. VERVOLGAFSPRAKEN. Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. Hb 3261249 Onderzoeksdatum: 15-12-2011 Pagina 6 van 6