6.2 De h@ndel en wij Boekhouden - Informatica Magda Snoeck Inge De Deken Hans Waerniers Plantyn
INHOUD DEEL 2 PERSONEELSADMINISTRATIE VIA HET SOCIAAL SECRETARIAAT 5 1 Kennismaking met Kronos 6 1 Persoonlijke gegevens 6 2 Een greep uit het assortiment 6 3 Enkele leveranciers 8 4 Enkele klanten 9 5 Personeel 10 1 Organisatieschema van de onderneming 10 2 Personeelsgegevens 10 2 Rol en nut van een erkend sociaal secretariaat 11 3 Sociale zekerheidsstelsel in België 24 1 Organisatie 24 2 Loonvorming 27 4 Boekhoudkundige verwerking van de personeelsadministratie met het sociaal secretariaat 31 1 Betaling van de voorschotten aan de arbeiders 31 2 Boeking van kosten en schulden op basis van het boekingsdocument van het sociaal secretariaat 36 3 Boeking van de factuur van het sociaal secretariaat 45 4 Boeking van de betaling van de schulden 52 5 Boekhoudkundige verwerking van overige personeelskosten 56 1 Arbeidsongevallenverzekering 56 2 Kosten externe dienst voor preventie en bescherming op het werk 64 3 Groepsverzekering 70 Test je kennis 77 DEEL 3 FISCALITEIT 83 1 De begroting van de overheid 84 1 De uitgaven van de overheid 84 2 De inkomsten van de overheid 89 3 De noodzaak van een begrotingsevenwicht 94 2 De personenbelasting 97 1 Enkele principes 97 2 Een belastingaangifte invullen 101 1 Deel 1 van de belastingaangifte 101 2 Deel 2 van de belastingaangifte 127 Test je kennis 136 3 De vennootschapsbelasting 144 1 Principes 144 2 Aangifte in de vennootschapsbelasting 149 Test je kennis 164 DEEL 4 EINDEJAARSVERRICHTINGEN 169 1 Situering van de eindejaarsverrichtingen 170 2 Een nieuw dossier 94 openen in BOB 50 172 3 Werken in het nieuwe dossier 94 in BOB 50 188 4 De voorlopige proef- en saldibalans 203 5 Inventaris 205 6 Overboeking btw-rekeningen 208 De h@ndel en wij BI 6.2 3
7 Eindejaarsverrichtingen 213 1 Afschrijvingen 213 2 Voorraadwijzigingen 220 3 Waardevermindering van de voorraad 224 4 Inventarisverrichtingen voor aan- en verkopen van handelsgoederen 228 5 Dubieuze debiteuren 231 6 Omrekening balansposten in vreemde valuta 238 7 Aanpassing van de schulden op meer dan één jaar 243 8 Subsidies 247 9 Overlopende rekeningen van passiva 250 1 Toe te rekenen kosten 250 2 Over te dragen opbrengsten 253 10 Overlopende rekeningen van activa 256 1 Verkregen opbrengsten 256 2 Over te dragen kosten 259 11 Voorzieningen voor risico s en kosten 263 12 Voorzieningen vakantiegeld 269 13 Proef- en saldibalans na regularisatie 275 Test je kennis 281 8 Bepaling en bestemming van het resultaat 291 1 Bepaling van het resultaat na raming vennootschapsbelasting 291 2 Bestemming van het resultaat 295 Test je kennis 303 9 Van definitieve proef- en saldibalans naar interne 305 jaarrekening 305 1 Definitieve proef- en saldibalans 305 2 Interne jaarrekening met Fista 311 10 De statutaire jaarrekening 332 11 De boekhouding als beleidsinstrument 409 1 Horizontale analyse van de jaarrekening 409 2 Verticale analyse van de jaarrekening 411 3 Solvabiliteit van de onderneming 413 4 Rentabiliteit van het eigen vermogen 415 6 Ebit en ebitda 417 7 Liquiditeit van de onderneming 419 8 Beheer van de liquiditeiten 422 9 Sectoranalyse 427 Test je kennis 429 12 Investeringsbeleid 431 1 Begrippen 431 2 De investeringsbeslissing 432 1 Return on investment (ROI) 432 2 Payback (PB) of terugverdientijd (TVT) 435 3 De netto huidige waarde (NHW) of net present value (NPV) 440 4 De interne opbrengstvoet (IOV) of internal rate of return (IRR) 444 Test je kennis 447 13 Afsluiten en heropenen van een boekjaar in een professioneel pakket 450 Bijlagen 457 4 De h@ndel en wij BI 6.2
DEEL 2 PERSONEELSADMINISTRATIE VIA HET SOCIAAL SECRETARIAAT Met passie voor groei De h@ndel en wij BI 6.2 5
1 kennismaking MET kronos 1 Persoonlijke gegevens KRONOS bvba is een handelsvennootschap in de wereld van de casual kleding en de sportkleding. KRONOS stelt haar eigen collectie samen. Daarvoor heeft ze een stylist in huis die regelmatig de internationale stoffenbeurzen in Parijs, Firenze, Rotterdam en München bezoekt. Daarna worden de modellen ontworpen bij KRONOS. De confectie gebeurt door buitenlandse ateliers. Elke nieuwe collectie wordt geshowd in de showroom van KRONOS in Antwerpen en verder aan de klantendetaillisten voorgesteld door vertegenwoordigers. KRONOS is de naam van het bedrijf en ook van het huismerk. De naam is met zorg gekozen. In de Griekse mythologie is Kronos de jongste der titanen, een reuzengeslacht. Volgens de Griekse mythologie heerst Kronos op de eilanden der gelukzaligen. De zaakvoerder van KRONOS vond dit een passende naam voor de kleding die hij verkoopt: de collectie is reuzemooi en wie de kleding draagt, voelt er zich goed in. KRONOS Mathis Valke Ledeganckkaai 11 2000 ANTWERPEN Tel. 03 277 72 52 Fax 03 277 72 59 Mail Kronos@plantyn.com Website www.plantyn.com Ondernemingsnummer BE 0420 828 659 RPR Antwerpen IBAN BE10 2930 1952 1004 BIC GEBABEBB, IBAN BE74 6451 1132 4107 BIC JVBA BE22 2 Een greep uit het assortiment Bij Kronos krijgen de artikelen een code waarmee herkend kan worden tot welke groep ze behoren. Zo staat: MAG voor Magazines HER voor Herenkleding DAM voor Dameskleding SPH voor Sportkleding heren SPD voor Sportkleding dames ACC voor Accessoires. Goederen onderworpen aan 6 % btw Art. nr. Omschrijving Leveranciernr. Aankoopprijs in EUR (excl. btw) Verkoopprijs in EUR (excl. btw) MAG01 Basket: reglement 1027 11,99 21,61 MAG02 Leren lopen in 10 weken 1027 8,50 15,99 Proef MAG03 Trainen met - een Copyright Polar -hartslagmeter 1027 Plantyn 14,95 28,21 6 De h@ndel en wij BI 6.2
Goederen onderworpen aan 21 % btw Art. nr. Omschrijving Leveranciernr. Aankoopprijs (excl. btw) Verkoopprijs (excl. btw) SPH101 Short wijnrood 1007 20,00 38,76 SPH102 Polo beige 1015 14,00 27,19 SPH103 Training zwartbruin 1012 54,00 104, 86 SPH104 T-shirt zilvergrijs 1012 8,00 16,49 SPH105 Bermuda 1015 19,00 36,89 SPH107 Tennispolo wit met groene streep 1015 43,00 83,34 SPH108 Hemd korte mouwen 1007 40,90 79,22 SPH109 Hemd lange mouwen 1007 45,90 89,00 SPH110 T-shirt papyruswit 1019 22,20 44,57 SPH111 Zwemslip 1019 16,99 34,99 SPH112 Zwemshort 1019 14,44 30,00 SPH113 Zwembroek lang 1019 12,83 26,55 HER150 Broek jeans donkerblauw 1015 44,50 91,94 HER151 Polo robijnrood 1015 22,40 46,15 HER152 Pull V wol 1015 34,80 67,33 HER153 Pull O 1015 40,50 80,21 HER154 Pull V katoen 1015 40,50 80,21 HER155 Broek geribd fluweel 1015 51,00 102,77 HER156 Polo dennengroen 1015 31,00 60,88 HER157 T-shirt wit 1019 24,00 46,99 HER158 Gilet met rits antracietgrijs 1015 47,20 89,77 SPD201 Short sprint 1007 18,21 37,63 SPD202 Broek jogging 1007 19,58 38,99 SPD203 T-shirt 1012 10,66 22,07 SPD204 Broek ¾ katoen wit 1012 17,62 34,88 SPD205 Bermuda marine en wit 1012 27,99 54,38 SPD206 Pull rits 1007 24,24 48,00 SPD207 Vest clima 1007 43,00 82,34 SPD208 Vest regen 1007 18,50 38,99 SPD209 Bermuda 1012 20,88 41,67 SPD210 Broek ¾ katoen beige 1012 27,00 55,87 SPD211 Polo streep 1012 34,50 64,77 SPD212 Zwempak 1019 15,90 32,05 DAM250 T-shirt streep 1015 23,45 45,78 DAM251 Bloes linnen zandkleur 1015 54,90 105,88 DAM252 Gilet rits mosgroen 1015 42,68 85,55 DAM253 Bloes lange mouwen wit 1015 38,00 78,77 DAM254 Pull O 1015 25,00 49,77 DAM255 Pull V wol 1015 24,99 49,50 DAM256 Jasje zonder mouwen bruine ruiten 1015 32,99 60,59 DAM257 Broek jeans 1007 36,00 74,88 Art. nr. Omschrijving Leveranciernr. Aankoopprijs in EUR (excl. btw) Verkoopprijs in EUR (excl. btw) ACC01 Kousen zijde en wol zwart 1016 4,70 9,71 ACC02 Badmuts 1019 2,10 4,08 ACC03 Duikbril 1019 4,87 7,81 Proef ACC04 Zijden sjaal - unicolor Copyright 1016 Plantyn 20,60 52,00 ACC05 Scheenlap 1019 9,50 19,62 De h@ndel en wij BI 6.2 7
3 Enkele leveranciers Naam Straat Postcode Woonplaats Tel. Bank BIC RPR Ondernemingsnr. Lev. nr. 1001 Electrabel Regentlaan 8 1000 BRUSSEL 02 518 61 11 BE46 0003 2544 8336 BPOT BE B1 Brussel BE 0476 306 127 1002 Belgacom Koning Albert II-laan 27 1030 BRUSSEL 02 202 41 11 BE50 0001 7100 3118 BPOT BE B1 Brussel BE 0202 239 951 1003 Mobistar Kolonel Bourgstraat 149 1140 BRUSSEL 02 745 71 11 BE12 4569 5834 7192 KRED BE BB Brussel BE 0456 810 810 1004 AWW (Antwerpse Waterwerken) Mechelsesteenweg 64 2018 ANTWERPEN 0800 57 089 BE56 0963 1030 0088 GKCC BE BB Antwerpen BE 0204 923 881 1005 Sage BobSoftware Rue Natalis 2 4020 LUIK 04 343 77 46 BE59 2200 3634 4926 GEBA BE BB Luik BE 0478465663 1006 Buro Market Antwerpen Noorderlaan 33 2030 ANTWERPEN 03 541 22 99 BE81 3200 5524 6624 BBRU BE BB Antwerpen BE 0862 222 607 1007 Albatros Place Dumont 6 1150 STOKKEL 02 772 76 16 BE15 7376 0800 4430 KRED BE BB Brussel BE 0895 830 038 1008 Cibella Via Gallo 769 50121 IT-FIRENZE +39 55 49 73 201 39-06-6791121 IT 05286911002 1009 Parlons chiffons 12, rue Saint Benoit 94350 FR-VILLIERS/MARNE +33 825 825 351 FR 76 1090 7000 0102 4212 9188 632 Créteil FR 783 428 547 677 1010 De Pc-Dokter bvba Montignystraat 109A 2018 ANTWERPEN 03 288 90 93 BE32 0014 2552 1902 GEBA BE BB Antwerpen BE 0454 168 549 1011 BDM verzekeringen nv Entrepotkaai 5 2000 ANTWERPEN 03 233 78 38 BE48 6451 0079 1927 JVBA BE 22 Antwerpen BE 0404 458 128 1012 JB Textiles Ijzersteden 6-8 7547 NL-TB ENSCHEDE + 31 53 433 64 11 NL85 RABO 0104 2945 74 NL 0307 15 441 B01 1013 Tina Florian Neuenstädter Strasse 11 74196 DE-NEUENSTADT 2 + 49 7139-2679 DE89 5535 0010 0001 127027 DE 1499 604 77 1014 Piedro (leder) Via Galileo Galilei 2 20124 IT-MILANO + 39 892 640 013 IT93b076012800000055994305 Milano IT 01277 610 661 1015 Bomonde Koningsdreef 23 8820 TORHOUT 050 21 13 63 BE24 2800 5734 6538 GEBA BE BB Brugge BE 0448 460 989 1016 Bagatelle (accessoires) Afrikalaan 279 9000 GENT 09 223 36 42 BE75 7895 7949 1051 GKCC BE BB Gent BE 0423 536 147 1017 Nominette (etiketten) Industrieweg 11 9420 ERPE-MERE 053 82 77 77 BE50 2900 1260 0018 GEBA BE BB Dendermonde BE 0400 326 423 1018 Rigoletto (schoenen) Gouverneur Roppesingel 31 3500 HASSELT 011 28 44 10 BE67 2100 9689 6887 GEBA BE BB Hasselt BE 0475 504 688 1019 Dolores Handelskaai 14 8500 KORTRIJK 056 27 78 40 BE65 3100 7287 7196 BBRU BE BB Kortrijk BE 0478 015 307 1020 SD Worx Brouwersvliet 5 2000 ANTWERPEN 03 220 21 11 BE95 0000 5206 5758 BPOT BE B1 Antwerpen BE 0407 139 583 1021 Garage Secura Merksemsebaan 120 2110 WIJNEGEM 03 231 59 30 BE26 3900 9553 2729 BBRU BE BB Antwerpen BE 0441 151 248 1022 De Post Muntcentrum 1000 BRUSSEL 022 011111 BE08 6790 0000 1313 PCHQ BE BB Brussel BE 0214 596 464 1023 Carglass Trichterheideweg 11 3500 HASSELT 011 30 15 15 BE31 4354 1116 1155 KRED BE BB Hasselt BE 0440 845 006 1024 Financial Media (CFO Magazine) Stratem 11, bus 3 9880 AALTER 09 375 68 00 BE84 2930 3508 5359 GEBA BE BB Gent BE 0870 459 687 1025 ABS Schoonmaak Sterlingerstraat 19 2140 ANTWERPEN 03 290 06 60 BE47 4487 6306 8180 KRED BE BB Antwerpen BE 0428 630 726 1026 Anton Varas (zilveren juwelen) Plaza Borda 2 TAXCO (MEXICO) +52 40200 1027 Mabel Haechtsesteenweg 133 1140 EVERE BRUSSEL 02 237 81 65 BE63 1136 6720 0408 BKCP BE B1 BKB Brussel BE-0449 325 774 1028 Wo sang C.C.Shaukiwan, Flat B, 17/F HONG KONG 0852 2523 3208 4025066804 1029 Rajatco R-7 Gopal Park 110033 AZADPUR DELHI, INDIA 0091 121 3091990 7269 8 De h@ndel en wij BI 6.2
4 Enkele klanten Klant-nr. Naam Straat en nr. Postcode Woonplaats Telefoon RPR Ondernemingsnummer 2001 Paprica De Bruynlaan 131 2610 WILRIJK 03 820 98 30 Antwerpen BE 0433 107 671 2002 Brufil Maria-Christinastraat 192 1020 BRUSSEL 02 512 05 85 Brussel BE 0419 016 640 2003 Handtas en Co Havermarkt 3 3500 HASSELT 011 22 20 80 Hasselt BE 0421 438 076 2004 Esplanade Lange Zoutstraat 7 9300 AALST 053 77 09 60 Aalst BE 0417 515 417 2005 Bijou Store Meir 43 2000 ANTWERPEN 03 707 22 02 Antwerpen BE 0403 382 418 2006 Aspasia Tacambaroplein 11 9700 OUDENAARDE 055 31 98 77 Oudenaarde BE 0438 122 769 2007 Belle Oude Vest 73 9200 DENDERMONDE 052 25 20 63 Dendermonde BE 0448 170 484 2008 Aristocrate Tolbareel 93 2930 BRASSCHAAT 03 663 11 57 Antwerpen BE 0406 964 389 2009 Safari Schriekbos 110 2980 ZOERSEL 03 464 22 40 Antwerpen BE 0434 675 905 2010 Diana Sports Sint-Jansstraat 31 2820 BONHEIDEN 015 34 30 26 Mechelen BE-0744 124 117 2011 ZAPPA (schoenen) Koolmijnlaan 191 3550 HEUSDEN-ZOLDER 011 57 23 71 Hasselt BE 0433 596 136 2012 Saffraan Pelgrimslaan 20 1731 ZELLIK 02 466 09 05 Brussel BE 0400 539 724 2013 Greenhouse Brusselse steenweg 331 1730 ASSE 02 452 47 94 Brussel BE 0457 985 993 2014 Sir Patrick Papestraat 7 8870 IZEGEM 051 33 78 20 Kortrijk BE 0426 697 555 2015 Francesca B. Stormestraat 98 8790 WAREGEM 056 61 12 30 Kortrijk BE 0440 507 880 2016 Marie Grinelle Duinkerkelaan 31 8660 DE PANNE 058 41 18 92 Veurne BE 0683 100 922 2017 Boboli Bronstraat 6 3830 WELLEN 012 74 13 51 Tongeren BE 0456 566 132 2018 Calixte 89, Rue de la Monnaie 59000 LILLE + 33 3 20 13 01 19 FR 94 410 884 332 2019 Stephen Nelson 153 Bell Street NW1 6TL LONDON + 44 20 7724 0876 GB 428 0755 47 2020 Sabina Berke Unter den Linden 71 10117 BERLIN + 49 30 22 61 1016 DE 2743 225 09 2021 Carlotta Knokkeweg 12 9880 AALTER 09 258 11 99 Gent BE-0466 349 868 2022 Daikalu Nichiei BLDG, Sth Floor 4 550 OSAKA, JAPAN 0081 354 74 9773 2023 Raj Textiles 106 Commerce Centre Goregaon East 400063 MUMBAI, INDIA 91 22 28739670 De h@ndel en wij BI 6.2 9
5 Personeel 1 Organisatieschema van de onderneming Zaakvoerder Mathis Valke CFO (Chief Financial Officer) Ciska De Roeck Aankoopmanager Claire Dufaux Logistiek manager Vincent Ransbeek Verkoopmanager Arne Schoonhoven Boekhouder Michiel Fobert Aankoopmedewerker Kristina Ibens Magazijnmeester Jasper Putman Logistiek medewerker Robin Vissers Commercieel medewerker binnendienst Marjolein Colle Leyla Ugulur Verkopers buitendienst Arthur Sanders Elise Lamont Fien Lesaffre Assistent boekhouder Pieter Sabbe Receptie Julie Geldof 2 Personeelsgegevens Bedienden Naam Adres Postnummer Plaats Brutowedde In EUR Schaal Mathis Valke De Gerlachekaai 17 bus 5 2000 ANTWERPEN 4 200,00 2 1 Ciska De Roeck Rubenslei 36 bus 2 2000 ANTWERPEN 3 460,00 0 1 Arne Schoonhoven Holleweg 109 2530 BOECHOUT 3 250,00 0 1 Vincent Ransbeek Corneel Smitslei 21 2150 BORSBEEK 2 980,00 3 2 Claire Dufaux Eikendreef 26 2950 KAPELLEN 3 100,00 2 1 Michiel Fobert Villerslei 9 2900 SCHOTEN 2 660,00 4 2 Pieter Sabbe Grote Dries 45 2650 EDEGEM 1 900,00 1 1 Kristina Ibens Kleistraat 52 2630 AARTSELAAR 1 960,00 0 alleen Marjolein Colle Lode Zielenslaan 36 2050 ANTWERPEN L.O. 1 850,00 0 alleen Leyla Ugulur Sint-Hubertusstraat 112 2600 BERCHEM 1 900,00 2 1 Julie Geldof Kapelleveld 14 2160 WOMMELGEM 1 920,00 0 alleen Arthur Sanders Zakstraat 3 2520 RANST 2 000,00 2 1 Elise Lamont Oude Kerkstraat 8 9150 KRUIBEKE 2 030,00 3 2 Fien Lesaffre Elf-Julistraat 14 2640 MORTSEL 2 015,00 1 1 Arbeiders Gezinstoestand* Naam Adres Postnr. Plaats Brutoloon Gezinstoestand* Schaal In EUR/uur Jasper Putman Smissestraat 12 9100 SINT-NIKLAAS 16,00 3 2 Proef Robin Vissers Akkerwindestraat - Copyright 107 2050 ANTWERPEN L.O. 14,00 Plantyn 2 1 * Gezinstoestand = aantal kinderen ten laste. 10 De h@ndel en wij BI 6.2
2 ROL EN NUT VAN EEN ERkEND SOCIAAL SECRETARIAAT Mathis Valke, zaakvoerder van Kronos, laat zijn personeelsadministratie al geruime tijd verzorgen door het erkend sociaal secretariaat SD Worx. Daartoe moeten regelmatig gegevens tussen Kronos en SD Worx uitgewisseld worden: verlof- en ziektedagen, adreswijzigingen van personeelsleden, veranderingen in hun gezinstoestand, gegevens van nieuwe personeelsleden Om die gegevensuitwisseling gemakkelijker en efficiënter te maken, zullen ze voortaan in digitale vorm via het extranet van SD Worx doorgestuurd worden. Om Mathis Valke toegang te geven tot het extranet van SD Worx stuurde het sociaal secretariaat hem de onderstaande mail. mathis.valke@plantyn.com sdworx.com De h@ndel en wij BI 6.2 11
Verkenning rf naar 1 Surf naar www.synergie4.be. Kies Sociale secretariaten (NL) > Het sociaal secretariaat > Waarom? 1.1 Welke partijen hebben er voordeel bij met een sociaal secretariaat te werken? 1.2 Welke zijn de voordelen voor elke partij? 1.3 Kies Wat? Wat zijn de belangrijkste taken van een sociaal secretariaat? 1.4 Kies Erkenning. Door wie moeten sociale secretariaten worden erkend? 1.5 Welke zijn de belangrijkste erkenningscriteria? 1.6 Kies Sector. Hoeveel erkende sociale secretariaten zijn er in België? 1.7 Hoeveel werkgevers doen een beroep op een sociaal secretariaat? 2 Surf naar www.sdworx.com > NL > Geschiedenis. 2.1 Kom via de geschiedenis van het bedrijf te weten waarvoor de letters SD staan. 2.2 SD Worx zegt dat ze de grootste payroll dienstverlener is. Leg dat begrip uit. 2.3 Vertaal de Engelse slogan onder het logo. 3 Surf naar www.sd.be > NL > Kmo > Alle oplossingen. 3.1 Beweeg de cursor over de drie cirkels. Er verschijnt nu meer informatie over de dienstverlening van SD Worx aan de kmo s. 3.2 Klik onderaan de website op de link Disclaimer en ga na hoe SD Worx zijn intranet beveiligd. 4 Surf naar www.jobat.be > Rechten en plichten > Loon. Scrol naar beneden en kies Wat staat er allemaal op mijn loonfiche? 4.1 Wat is het verschil tussen brutoloon en nettoloon? 4.2 Wat zijn patronale bijdragen? 5 Surf naar www.socialsecurity.be > NL > Werkgevers en mandatarissen > Dimona en het perso- neelsbestand. 5.1 Waarvoor staat het letterwoord Dimona? 5.2 Kies in de rechterkantlijn Uw eerste Dimona > Demo Dimona (video). Met welk nummer moet de werkgever zich hier kenbaar maken. 5.3 Wat is de bedoeling van een Dimona-aangifte? 5.4 Bekijk heel de instructievideo. Je krijgt een overzicht van alle gegevens die moeten worden ingevuld. Ter zake 1 Functies van het sociaal secretariaat De kerntaak van een sociaal secretariaat is het uitvoeren van de personeelsadministratie, maar de taken kunnen ook worden uitgebreid naar professioneel advies op sociaal en juridisch vlak. Ze kunnen ook een actieve inbreng hebben in het personeelsbeleid van een onderneming. 12 De h@ndel en wij BI 6.2
1 Rol in de personeelsadministratie De werkgever kan een beroep doen op een sociaal secretariaat om hem te ontlasten van een complexe personeelsadministratie, zoals: berekeningen van lonen en salarissen tijdige uitbetaling van het personeel en de bijdragen aan de overheid het voldoen aan de verplichtingen bij indiensttreding van werknemers het bezorgen van de wettelijk vereiste loondocumenten. Aangezien de sociale wetgeving regelmatig wijzigt, is het voor de eigen administratie van een bedrijf vaak onbegonnen werk om alle regelgeving bij te houden. Door een sociaal secretariaat in te schakelen, is de werkgever zeker dat de berekeningen, betalingen en documenten correct zijn. Voorwaarde is wel dat de werkgever of zijn personeelsverantwoordelijke de juiste gegevens over gepresteerde uren, lonen, ziektes, adreswijzigingen enz., tijdig doorgeeft aan het sociaal secretariaat. Een vertrouwelijke gegevensuitwisseling gebeurt het best via specifieke software op het extranet van het sociaal secretariaat, met paswoord voor werkgever en zijn personeelsverantwoordelijke. Bron: http://www.sd.be 2 Rol als sociaal en juridisch adviseur Naast de personeelsadministratie is het professioneel advies van een sociaal secretariaat een belangrijk voordeel. Twijfelt de werkgever over de concrete toepassing van de ontslagprocedure of het toe te passen loon, dan kan hij voor deskundig advies hierover contact opnemen met het sociaal secretariaat. Zij geven ook degelijke opleidingen en stellen tal van modeldocumenten ter beschikking over arbeidsovereenkomsten, ontslagbrieven, arbeidsreglement Proef Bron: http://www.sd.be - Copyright Plantyn De h@ndel en wij BI 6.2 13
3 Rol in het personeelsbeleid Op vraag van de werkgever kan het sociaal secretariaat ook in het personeelsbeleid een belangrijke rol spelen: statistische informatie geven over de evolutie van de personeelskosten, terbeschikkingstelling van een personeelsverantwoordelijke, advies geven over alternatieve beloningsvormen zoals maaltijdcheques, bedrijfswagens, groepsverzekeringen of advies geven inzake functiebeschrijvingen, evaluatie en motivatie van werknemers. Bron: http://www.sd.be We bekijken de rol van het sociaal secretariaat bij de personeelsadministratie van dichterbij. 2 Nut van een sociaal secretariaat Werken met een door de overheid erkend sociaal secretariaat biedt voordelen voor de werkgever, de werknemer en de overheid. Meer dan 90 % van de werkgevers doet een beroep op een sociaal secretariaat. 1 Nut voor de werkgever De werkgever is ontlast van de personeelsadministratie, die zeer correct zal worden uitgevoerd door het sociaal secretariaat. Bovendien kan de werkgever een beroep doen op deskundig sociaal en juridisch advies. De werkgever moet enkel zorgen voor een correcte gegevensuitwisseling over zijn werknemers. 2 Nut voor de werknemer Ook de werknemer heeft vertrouwen in de berekeningen van het sociaal secretariaat. Hij weet dat hij tijdig over de nodige documenten zal beschikken, die hij nu ook online kan raadplegen. 3 Nut voor de overheid De erkende sociale secretariaten bieden aan de overheid de garantie dat de overheidsbijdragen correct worden geïnd bij werkgevers en werknemers en stipt worden doorgestort naar de overheid. Zonder de tussenkomst van de sociale secretariaten zou de overheid overstelpt worden met vragen van individuele werkgevers die de ingewikkelde overheidsreglementering niet begrijpen of verkeerd interpreteren. 14 De h@ndel en wij BI 6.2
3 Rol van het sociaal secretariaat bij de personeelsadministratie In het contract tussen werkgever en het sociaal secretariaat worden de uitbestede taken duidelijk opgesomd. Het sociaal secretariaat neemt meestal de volgende taken op zich: loonberekeningen verplichtingen voor de sociale en de fiscale overheid verplichtingen bij het in dienst nemen van nieuwe personeelsleden. Ze bezorgt de werkgever, de werknemer en de overheid hierover tijdig de nodige documenten. 1 Loonberekeningen Het sociaal secretariaat zal op basis van de brutobezoldiging die de werkgever heeft vastgelegd, de nettobezoldiging berekenen voor arbeiders en bedienden. België is een van de weinige landen waar het onderscheid bestaat tussen een arbeider en een bediende. Dat is ook de reden waarom er een onderscheid is tussen de bezoldiging van een arbeider en een bediende. Een arbeider ontvangt een loon, een bediende krijgt een salaris of wedde. De laatste tijd staat dit onderscheid tussen handenarbeid en hoofdarbeid erg onder druk. In het laatste IPA (interprofessioneel akkoord) is een begin gemaakt met het wegwerken van deze ongelijkheid. Arbeiders Bedienden Brutoloon Brutowedde - RSZ-bijdrage werknemer op 108 % van het - RSZ-bijdrage werknemer op 100 % van de brutoloon brutowedde = Belastbaar loon = Belastbare wedde - Bedrijfsvoorheffing - Bedrijfsvoorheffing = Nettoloon = Nettowedde - Voorschotten + Andere vergoedingen + Andere vergoedingen = Verschuldigd loon = Verschuldigde wedde Het sociaal secretariaat zorgt ervoor dat het nettoloon/wedde tijdig op de bankrekeningen van de werknemers wordt overgeschreven door de werkgever. Indien van toepassing, wijst het sociaal secretariaat de werkgever ook op de vereiste indexering van de lonen en doet ze hiervoor de nodige berekeningen. Daarnaast berekent het sociaal secretariaat de patronale bijdragen (werkgeversbijdragen) die de werkgever aan de RSZ verschuldigd is. 2 Verplichtingen voor de sociale en de fiscale overheid Het sociaal secretariaat vervult voor de werkgever de verplichtingen ten opzichte van de RSZ. Zo dient ze de RSZ-kwartaalaangifte in en ze wijst de werkgever erop wanneer de RSZ-bijdragen en -voorschotten moeten worden betaald. De werkgever betaalt de RSZ-bijdragen aan het sociaal secretariaat, die ze doorstort naar de RSZ. Ook berekent het sociaal secretariaat de bedrijfsvoorheffing die de werkgever maandelijks moet inhouden. De ingehouden bedrijfsvoorheffing stort het sociaal secretariaat door naar de overheid. Daarnaast maakt het sociaal secretariaat de jaarlijkse loonfiche op voor de werknemer en een De h@ndel en wij BI 6.2 15
overzicht voor de fiscale overheid. Op basis van de gegevens van de loonfiche kan de werknemer zijn belastingaangifte invullen en kan de overheid deze controleren. 20210,55 20210,55 16 De h@ndel en wij BI 6.2
4546,50 Volgens het arbeidsrecht is de werkgever verplicht de werknemer een aantal documenten te bezorgen. Ook die taak neemt het sociaal secretariaat waar. Zo maakt het sociaal secretariaat de volgende documenten op: loonbrief of loonafrekening met alle individuele loongegevens voor de werknemer Proef individuele rekening - met Copyright de loongegevens per werknemer Plantyn globale loon- en salarisstaat met alle loongegevens per maand voor de werkgever. De h@ndel en wij BI 6.2 17
KRONOS BVBA LEDEGANCKKAAI 11 2000 ANTWERPEN Werkgevernummer: 8HW0001 LOONAFREKENING Periode van 01/02/2010 tot 28/02/2010 Datum berekening: 16/04/2011 Uittreksel van de individuele rekening, zorgvuldig bewaren. 8HW0001 / 01 /0000009 / 1 0 0 KRONOS BVBA LEDEGANCKKAAI 11 2000 ANTWERPEN Werkgevernummer: 8HW0001 VERTROUWELIJK 8HW0001 COLLE / MARJOLEIN 01 /0000009 / 1 0 0 LODE ZIELENSLAAN 36 2050 ANTWERPEN L.O. Persoonlijke gegevens: LOONAFREKENING INSZ: 770316 032-59 Periode Burgerlijke van staat: 01/02/2010 tot ongehuwd 28/02/2010 Datum Personen berekening: ten laste: 16/04/2011 geen Uittreksel van de individuele rekening, zorgvuldig bewaren. Contractgegevens: Persoonlijke gegevens: Werknemernummer: 0000009 INSZ: Statuut: 770316 bediende 032-59 Burgerlijke Functie: staat: ongehuwd comm. medew. binnen Personen ten laste: geen VERTROUWELIJK COLLE MARJOLEIN LODE ZIELENSLAAN 36 2050 ANTWERPEN L.O. Contractgegevens: Werknemernummer: 0000009 Statuut: bediende Functie: comm. medew. binnen Basismaandloon: 1.850,00 Code Omschrijving Dagen Uren Bedragen 1010 prestaties 20 152,00 1.850,00 V6.1.34-0000012 - 4.11 V6.1.34-0000012 - 4.11 totaal bruto Basismaandloon: 1.850,00 1.850,00 Code totaal bruto Omschrijving Dagen Uren 1.850,00 Bedragen 2500 bijdrage voor sociale zekerheid (rsz) -241,79 2509 bijdrage voor sociale zekerheid (rsz) 61,97 1010 prestaties 20 152,00 1.850,00 belastbaar 1.670,18 totaal bruto 1.850,00 belastbaar 1.670,18 totaal bruto 1.850,00 3500 voorheffing op normale bezoldigingen -361,77 2500 3701 bijdrage voor sociale zekerheid (rsz) vermindering voorheffing -241,79 10,40 2509 3010 bijdrage voor sociale zekerheid (rsz) sociaal abonnement (auto) 61,97 42,00 belastbaar nettoloon 1.670,18 1.360,81 belastbaar nettoloon 1.670,18 1.360,81 3500 voorheffing op normale bezoldigingen -361,77 3701 vermindering voorheffing 10,40 3010 sociaal abonnement (auto) 42,00 nettoloon 1.360,81 nettoloon 1.360,81 overgedragen netto 1.360,81 Details gepresteerde dagen en uren Code Omschrijving Dagen Uren Ploeg 0010 prestaties 20 152,00 Erkend sociaal secretariaat van werkgevers nr 640 - www.sdworx.com 20 152,00 overgedragen netto 1.360,81 8HW0001-0000009-15/04/2011 1/2 Erkend sociaal secretariaat van werkgevers nr 640 - www.sdworx.com 8HW0001-0000009-15/04/2011 1/2 18 De h@ndel en wij BI 6.2
3 Verplichtingen bij het in dienst nemen van personeel Het sociaal secretariaat kan voor de werkgever de volgende verplichtingen vervullen bij nieuwe indienstnemingen van personeel. Aansluiting bij RSZ Bij de eerste tewerkstelling van een werknemer moet de werkgever een DIMONA-aangifte invullen. DIMONA staat voor déclaration immédiate-onmiddelijke aangifte en duidt op de verplichting van de werkgever om een nieuwe tewerkstelling, of een wijziging, onmiddellijk aan te geven. Een Dimona-aangifte kan worden verstuurd via een beveiligde internettoepassing, een onbeveiligde internettoepassing, bestandsoverdracht, via telefoon of in bepaalde (beperkte) gevallen via sms. Een schermafdruk van een onbeveiligde internettoepassing. Pensioennummer voor de werknemer Elke Belg heeft een rijksregisternummer dat vermeld is op de keerzijde van zijn identiteitskaart. Dat rijksregisternummer is ook het pensioenrekeningnummer. Aan de hand van dit nummer wordt via de DIMONA-aangifte de beroepsloopbaan van de werknemer gevolgd. Op basis van zijn beroepsactiviteiten zal later het pensioen worden berekend. Aansluiten bij een vakantiefonds Indien een werkgever arbeiders in dienst heeft, moet hij zich aansluiten bij een vakantiefonds. Het sociaal secretariaat kan hierbij helpen. Deze vakantiefondsen keren, in opdracht van de RSZ, het vakantiegeld uit aan de arbeiders. Per beroepssector is een vakantiefonds opgericht. De h@ndel en wij BI 6.2 19
Aansluiten bij een kinderbijslagfonds Zelfs al hebben de personeelsleden geen kinderen, toch moet de werkgever ook deze personeelsleden aansluiten bij een kinderbijslagfonds en hiervoor de nodige bijdragen betalen. De aansluiting bij een kinderbijslagfonds kan worden geregeld via het sociaal secretariaat. Arbeidsreglement Elke werkgever met personeel in dienst is verplicht om een arbeidsreglement op te stellen. Het arbeidsreglement bevat een aantal regels, voorschriften en normen die de arbeidsvoorwaarden in de onderneming bepalen. Het sociaal secretariaat kan een model van arbeidsreglement voorstellen aan de werkgever. Interne of externe dienst voor preventie en bescherming op het werk Elke werkgever moet een interne dienst voor preventie en bescherming op het werk oprichten, met preventieadviseurs en deskundigen. Zij moeten instaan voor de arbeidsveiligheid en het medisch toezicht zoals het opsporen van beroepsziekten, toezicht op de hygiënische voorzieningen en de verstrekking van dringende zorgen. Als de interne dienst hiertoe onvoldoende is uitgebouwd, moet het bedrijf een beroep doen op een externe dienst voor preventie en bescherming op het werk, eventueel onder advies van het sociaal secretariaat. Afsluiten van een verzekering tegen arbeidsongevallen Elke werkgever is verplicht een verzekering tegen arbeidsongevallen af te sluiten. De verzekeringsmaatschappij dekt de schade die voortvloeit uit een arbeidsongeval of uit een ongeval op de weg van en naar het werk. Hiertoe zal de werkgever zich tot zijn verzekeringsmakelaar richten en niet tot zijn sociaal secretariaat. 4 Schematische voorstelling van de communicatie tussen werkgever en sociaal secretariaat Nettoloon/-salaris Gegevens Werknemer Werkgever RSZ-bijdragen Bedrijfsvoorheffing Sociaal Secretariaat Sociale overheid RSZ Fiscale overheid Fiscus In de praktijk Het sociaal secretariaat kan haar opdracht pas goed vervullen indien ze over de nodige personeelsgegevens beschikt. Deze gegevens kan de werkgever doorgeven aan de hand van de volgende inlichtingenfiche of elektronisch via het extranet van het sociaal secretariaat. 20 De h@ndel en wij BI 6.2
De h@ndel en wij BI 6.2 21
22 De h@ndel en wij BI 6.2
Opdracht Verklaar de volgende begrippen, die vermeld staan op de inlichtingenfiche. Ga vooral na waarom die gegevens bekend moeten zijn. personen ten laste anciënniteit maaltijdcheques sociaal abonnement, afstand woonplaats werkplaats bedrijfswagen: fiscale pk, afstand woonplaats werkplaats, maandelijkse nettobijdrage groepsverzekering, tussenkomst werknemer werkgever Onder meer de volgende websites kunnen je helpen. http://www.jobat.be http://www.vacature.com De h@ndel en wij BI 6.2 23
3 SOCIALE ZEkERHEIDSSTELSEL IN BELGIË 1 Organisatie De RSZ kijkt tegen 2016 aan tegen een tekort van 6 miljard euro. Dat blijkt uit een rapport van ondernemersorganisatie Unizo. In 2011 eindigt de sociale zekerheid positief, maar volgens Unizo geeft dat een vertekend beeld. Het Unizo-rapport over de sociale zekerheid en de impact van de vergrijzing stelt dat de verwachtingen voor 2012 en de meerjarenraming voor 2013, 2014 en 2015 een structureel tekort blootleggen. De toenemende uitgaven zijn niet toe te schrijven aan de verouderende bevolking, stelt het rapport - tussen 2005 en 2010 ging een relatief kleine groep die geboren is tijdens de Tweede Wereldoorlog met pensioen. Unizo wijt de toename aan het beleid van de paarse regering. Die voerde onder meer in 2004 de jaarlijkse 4,5 procent groeinorm in voor de gezondheidszorg. Unizo waarschuwt dat de vergrijzingskosten nog bovenop die uitgaven komen. Tussen 2010 en 2016 nemen de sociale prestaties daardoor toe met 3,67 miljard euro in constante prijzen. Tussen 2010 en 2030 lopen de bijkomende kosten op tot 19,6 miljard, en in 2060 zelfs tot 49 miljard. Unizo doet daarom een aantal beleidsaanbevelingen om de uitgaven onder controle te houden. De werkgeversorganisatie pleit voor een nulgroei in de gezondheidszorg, het aanpakken van de welvaartsvastheid van de uitkeringen, en het langer laten werken van werknemers. (belga/lb) Bron: hln.be Verkenning 1 Waarvoor staan de letters RSZ? 2 Welke beroepsgroep vertegenwoordigt UNIZO? 3 Verklaar: In 2011 eindigt de sociale zekerheid positief. 4 Geef een voorbeeld van vergrijzingskosten. 5 Welke beleidsaanbevelingen doet Unizo? 4 Ter zake In Europa en zeker in België hebben wij een verzorgingsmodel dat steunt op de solidariteit tussen de bedrijven en de burgers met een beroepsinkomen. De bedrijven en de actieven moeten socialezekerheidsbijdragen betalen om de medeburgers te helpen die niet actief zijn of die extra financiële middelen nodig hebben. Ook de overheid financiert voor een deel de sociale zekerheid. 24 De h@ndel en wij BI 6.2
Schematische voorstelling van de sociale zekerheid in België: Werkgevers Werkgevers- en werknemersbijdragen Subsidies Overheid RSZ Verdelings- en uitbetalingsinstellingen Uitkeringen Vergoedingen Werklozen Pensioengerechtigden Slachtoffers van arbeidsongeval of beroepsziekte Zieken en invaliden Arbeiders* Werknemers met kinderen ten laste Werkloosheidsuitkering Uitkering bij arbeidsongeval of beroepsziekte Pensioenen Vergoeding bij ziekte of invaliditeit Vakantiegeld Kinderbijslag * Het vakantiegeld voor bedienden wordt rechtstreeks uitbetaald door de werkgever en dus niet door de RSZ. In België dekt de overheid meer dan een vierde van de uitgaven voor de sociale zekerheid. Die bijdrage van de overheid neemt almaar toe. Gezien de toenemende vergrijzing wordt dat op termijn een onhoudbare situatie. Andere Europese landen zijn in vergelijking met België minder vrijgevig bij de terugbetaling van ziektekosten. Ze voorzien enkel een terugbetaling voor uitzonderlijke medische kosten. Vele landen beperken ook de werkloosheidsvergoeding in de tijd. De h@ndel en wij BI 6.2 25
UIT DE PRAkTIjk kosten voor sociale zekerheid moeten omlaag in België BRUSSEL - De loonkosten in België moeten omlaag als ons land zijn competitiviteit wil behouden of verbeteren. Een oplossing ligt in het afbouwen van de kosten voor sociale zekerheid en het afschaffen van de automatische loonindexering. Dat stelde de Amerikaanse Kamer van Koophandel in België (AmCham) bij de voorstelling van haar Foreign Investors Agenda (FIA). Haar voorstel om de loonindexering af te schaffen zal volgens AmCham de kosten voor de handel verminderen en tegelijk ondernemers meer ruimte geven om goede medewerkers te belonen. Uit de US Direct Investment Business Confidence Questionnaire blijkt dat de hoge loonkosten de belangrijkste reden zijn waardoor België buitenlandse investeringen misloopt. Bovendien is, volgens AmCham, de grote kloof tussen nettoloon en loonkost in ons land (ongeveer 50 procent bij de lagere lonen en meer bij de middelgrote en hoge lonen) ook nefast voor de motivatie van de werknemers. Verder raadt de Amerikaanse Kamer van Koophandel in België aan dat programma s worden ingevoerd en uitgebreid die mensen moeten aanzetten een jobzoekende houding aan te nemen in plaats van een werkloosheidsstatus. AmCham wil ook een terugkeer naar de 40-urige werkweek. Stages zouden volgens AmCham verplicht moeten zijn voor het merendeel van de studenten die na het secundair onderwijs verder studeren, zoals dat het geval is in Frankrijk en Duitsland. Tot slot vraagt AmCham ook nog meer uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling en het terugdringen van de administratieve rompslomp bij het ondernemen in België. Bron: De Standaard Opdracht 1 Vertaal Foreign Investors Agenda. Wat kan de bedoeling hiervan zijn? 2 Wat is volgens AmCham de belangrijkste reden waarom buitenlandse investeerders niet naar België komen? 3 Hoe groot is procentueel het verschil tussen de loonkost voor het bedrijf en het nettoloon dat de werknemer krijgt? 4 Waarom zijn volgens jou stages voor jonge mensen interessant? 5 Geef een concreet voorbeeld van administratieve rompslomp. 6 Verklaar waarom juist AmCham pleit voor het afschaffen van de loonindexering. 26 De h@ndel en wij BI 6.2
2 Loonvorming De afgelopen 40 jaar nam de inflatie in totaal met 400 procent toe, terwijl indexaanpassingen de lonen slechts lieten stijgen met 360 procent. De loonevolutie op basis van de index volgt dus niet langer de inflatie. Dat is de conclusie van een onderzoek van SD Worx naar de evolutie van de indexaanpassingen in het PC 218, het aanvullend paritair comité bedienden waaronder meer dan 300 000 werknemers vallen. De conclusie is verwonderlijk omdat België een automatisch loonindexeringsmechanisme kent waarbij de lonen op regelmatige tijdstippen worden aangepast aan de levensduurte. De verklaring ligt in de maatregelen die werden genomen om de stijging van de lonen te vertragen. De bekendste maatregel is wellicht de invoering van de gezondheidsindex in 1994. Daarbij werden een aantal producten zoals tabak, alcohol, benzine en diesel uit de indexkorf gehaald. Bovendien geldt sinds de jaren tachtig een viermaandelijks gemiddelde van de prijzen als basis. Lonen worden dus niet gekoppeld aan de index zelf maar aan een rekenkundig gemiddelde van de indexcijfers van de voorbije vier maanden. Dat veroorzaakt een uitvlakking van plotse prijsopstoten. Daarnaast heeft de overheid in het verleden een paar keer een tijdelijke blokkering van de loonindexering opgelegd. Bron: Trends Verkenning 1 Surf naar www.sfonds218.be > NL. Bij welke organisatie kom je terecht? 2 Kies ANPCB - PC 218. Waarvoor staan de letters ANPCB? 2.1 Waarvoor staan de letters PC? 2.2 Hoeveel bedrijven vallen onder het PC 218? 3 Kies CAO s / Barema s > CAO-teksten > CAO 28 september 2009 Beroepsindeling > Hoofdstuk II Beroepsindeling. 3.1 In welke vier klassen worden de functies van de bedienden ingedeeld? 3.2 Waarop is de indeling gebaseerd? 3.3 Wat is het doel van deze indeling? 4 Keer terug naar CAO s / Barema s. Kies Barema s. Kies Loonschaal I vanaf de datum die het dichtst bij de huidige datum ligt. 4.1 Met welke indexcoëfficiënt is deze loonschaal verhoogd? 4.2 Keer terug naar de overzichtspagina van de barema s. Kies Loonschaal I van de voorgaande periode. Hoe groot was de indexcoëfficiënt toen? 4.3 Kies op de overzichtspagina Loonschaal II. Wat is het verschil tussen loonschaal I en loonschaal II? Ter zake 1 Loonbarema s De brutobezoldiging wordt in de arbeidsovereenkomst bepaald rekening houdend met de minima opgenomen in de cao s. Deze gewaarborgde minimumlonen worden opgelijst in loonschalen of Proef loonbarema s per - kwalificatie- Copyright en functieniveau en naargelang van de Plantyn anciënniteit en de nuttige beroepservaring. Aan elke klasse is een bepaald loon verbonden zodat complexere jobs ook beter De h@ndel en wij BI 6.2 27
bezoldigd worden. Sinds 1 januari 2009 mag het criterium leeftijd geen rol meer spelen in de bepaling van het loon. Alle cao s die loonbarema s bevatten op basis van leeftijdsverschillen moeten worden aangepast. Anciënniteit mag dan niet meer worden bepaald op basis van de leeftijd maar wel op basis van de functie, de kwalificaties en de nuttige beroepservaring. De loonbarema s zijn als minimumgrenzen ingevoerd om uitbuiting op de arbeidsmarkt te voorkomen. Het zou sociaal onverantwoord zijn om op de arbeidsmarkt de loonvorming volledig te laten afhangen van vraag en aanbod. Zonder minimumgrens zou de koopkracht van de werknemers in tijden van overaanbod op de arbeidsmarkt niet meer gewaarborgd zijn. 2 Indexering van de lonen 1 Begrip indexcijfer Een indexcijfer is een getal dat de verhouding weergeeft tussen de waarde van een grootheid, bijvoorbeeld huidig prijsniveau of nationaal inkomen, in een bepaalde periode en de waarde van die grootheid in de basisperiode. Deze basisperiode wordt steeds gelijkgesteld aan 100. Dit maakt de interpretatie van het indexcijfer bijzonder gemakkelijk. Indexcijfer = waarde in de huidige periode waarde in de basisperiode x 100 Voorbeeld: De prijs van een fiets stijgt van 600,00 EUR naar 690,00 EUR. Indexcijfer = 690 600 x 100 = 115 Het indexcijfer laat zien dat de prijs met 15 % is gestegen in vergelijking met de basisperiode. Over de index zegt men dat deze is gestegen met 15 punten. Is de huidige waarde gedaald tegenover de basisperiode, dan is het indexcijfer lager dan 100. De basisperiode kan het vorige jaar zijn ingeval van jaarlijkse indexcijfers, maar men kan ook een basisjaar aannemen van een aantal jaren geleden. In dat geval geeft het indexcijfer een evolutie weer over meerdere jaren. 2 Indexcijfer van de consumptieprijzen Om de algemene prijsevolutie te kunnen meten, werd een grote korf van goederen en diensten samengesteld die een vrij goede weerspiegeling zijn van het gezinsverbruik. Van deze korf goederen worden alle prijzen opgevolgd. De prijsevolutie van deze korf goederen en diensten wordt uitgedrukt ten opzichte van een basisperiode in de vorm van een indexcijfer. Dit noemen we het indexcijfer van de consumptieprijzen. Voorbeeld: Het indexcijfer van de consumptieprijzen met als basisjaar 2004 bedroeg in januari 2011 115,66. Tussen 2004 en 2011 is de index gestegen met 15,66 punten. Dit betekent dat het algemene prijspeil gemiddeld met 15,66 % is gestegen tussen 2004 en 2011. 28 De h@ndel en wij BI 6.2
3 Indexering van de lonen: behoud van koopkracht Om de koopkracht van de werknemers te kunnen behouden, is het noodzakelijk dat de lonen mee evolueren met het verloop van het algemeen prijspeil. Zoniet kunnen we, bij stijgende prijzen, met hetzelfde loon steeds minder kopen. Het indexeren van de lonen betekent dus aanpassing of koppeling van de lonen aan het algemeen prijspeil, gemeten door de index. Vroeger gebruikte men hiervoor het indexcijfer van de consumptieprijzen, maar al geruime tijd wordt hiervoor de gezondheidsindex gehanteerd. De gezondheidsindex wordt gelijkaardig berekend als het indexcijfer van de consumptieprijzen en meet ook de prijsevolutie van een 500-tal producten en diensten, maar dan met uitzondering van benzine, diesel, alcohol en tabak. In perioden van hoge benzine- en dieselprijzen neemt het verschil tussen de beide indexen toe. De werknemer lijdt dan koopkrachtverlies voor wat de prijsstijging betreft van benzine en diesel. Naar het werk rijden met de auto wordt dan echt duurder zonder compensatie in het loon. Dit was bijvoorbeeld het geval in augustus 2008. Het indexcijfer van de consumptieprijzen bedroeg toen 112,18, terwijl de gezondheidsindex slechts 110,88 was. 4 Indexeringsmechanismen Voor de ambtenaren is de koppeling van de lonen en wedden aan de index bij wet geregeld. In de privésector is de indexaanpassing van de bezoldigingen sectoraal geregeld. De sectoren hebben in hun paritaire comités cao s afgesloten waarin de modaliteiten van hun indexmechanisme vastgelegd zijn. De formules van indexering kunnen daarom nogal verschillen. Er zijn twee soorten formules. Men kan de lonen net zoals bij de ambtenaren indexeren met een vast percentage (bv. 2 %) telkens als een referte-index of spilindex is overschreden. Bij hoge inflatie kan dit leiden tot meerdere indexeringen op een jaar. Men voert de indexering door op een vast tijdstip maar met een niet vooraf gekend percentage. Voor de werknemers van PC 218 gebeurt de indexaanpassing telkens op 1 januari op basis van gemiddelde indexcijfers over verschillende maanden. Hoge inflatie kan hierdoor worden gecompenseerd door lagere inflatie. Op die manier wordt de indexaanpassing afgevlakt. Voorbeeld: Indexering van loonbarema in PC 218 voor klasse D. Op 1 januari 2011 werd een loon van 1 708,39 EUR geïndexeerd met 2,49 % tot 1 750,93. Ook sociale uitkeringen zoals pensioenen worden geïndexeerd als de spilindex wordt overschreden want ook voor deze categorie van personen neemt de levensduurte toe. 5 Gevaren van de loonindexering Voor de werkgever houdt indexering een stijging in van de loonkosten, die hij op zijn beurt in zijn verkoopprijzen zal doorrekenen. Op die manier stijgt het prijspeil opnieuw en dringt een volgende indexering van de lonen zich op. Het gevaar bestaat dat hierdoor een inflatoire spiraal kan optreden. Maatregelen zoals de invoering van de loonnorm proberen deze spiraal te stoppen. De h@ndel en wij BI 6.2 29
In de praktijk Bereken het indexcijfer bij een prijsdaling van gsm s van 140,00 EUR naar 105,00 EUR. 30 De h@ndel en wij BI 6.2