Jaarverslag 2013
Jaarverslag 2013 Sectorinstituut Openbare Bibliotheken 28 maart 2014
Colofon Jaarverslag 2013 is een uitgave van het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken. 2014 Sectorinstituut Openbare Bibliotheken, Den Haag Sectorinstituut Openbare Bibliotheken Koninginnegracht 14, 2514 AA Den Haag Postbus 16160 2500 BD Den Haag T +31 (0) 70 3090 222 F +31 (0) 70 3090 299 infosiob@siob.nl www.siob.nl Mits niet anders vermeld valt de inhoud van deze publicatie van het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken onder een Creative Commons Naamsvermelding- NietCommercieel-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Zie de licentievoorwaarden op: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/nl/
Inhoudsopgave Voorwoord 7 Exploitatierekening in één oogopslag 11 Bestuursverslag 1 Bedrijfsvoering 13 2 Verantwoording naar rol 25 3 Vaststelling 61 Jaarrekening 4 Balans 2013 63 5 Exploitatierekening 2013 73 Bijlagen Controleverklaring 82 Prestatieverantwoording 2013 (Model III) 86 Toelichting prestatieverantwoording 2013 88 Overzicht van (inter-)nationale activiteiten en publicaties 90 Lijst van namen, begrippen en afkortingen 94 5
Voorwoord Niemand keert terug van een lange reis, zoals hij vertrokken is. Dat zijn de woorden van Graham Greene. Een Engels schrijver die leefde van 1904-1991. Onderweg maak je veel dingen mee, die je vormen en verrijken. Iedere reiziger weet dat; heeft dat ervaren. De mooie dingen en successen, maar ook de tegenslagen en barrières maken een reis de moeite waard. Dat geldt ook voor het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken. In het reisschema van het afgelopen jaar staan veel verschillende onderwerpen waar onze medewerkers zich energiek voor hebben ingezet. Zij hebben veel activiteiten uitgevoerd en nieuwe ontwikkelingen in gang gezet, waarmee stippen op de horizon zijn bereikt of dichterbij zijn gekomen. Ik denk bijvoorbeeld aan het inrichten van de landelijke innovatieagenda, het meten van rendement en effect, het contextualiseren van de collectie Nederland en kwaliteitsbeheersing. Deze onderwerpen passen bij onze rol van landelijk regisseur, waarbij we het voortouw nemen om landelijk beleid, innovaties, efficiency en effectiviteit in het bibliotheekstelsel te bewerkstelligen. Maar ik denk ook aan het op een hoger plan tillen van laaggeletterden en digibeten, leesbevordering via de Bibliotheek op school, mediawijsheid en Aangepast Lezen. Deze onderwerpen passen bij de rol van facilitator, waarbij we lokale en provinciale bibliotheekorganisaties ondersteunen met landelijke voorzieningen. Dit alles doen we om de samenhang, verbinding en efficiëntie voor het openbare bibliotheekbestel te bevorderen. In dit jaarverslag leest u meer over deze onderwerpen. De Nederlandse schrijver Jan Brokken noemde reizen ooit eens naar jezelf kijken tegen een andere achtergrond. Regelmatig hebben we naar ons zelf gekeken het afgelopen jaar. Niet om te navelstaren, maar om onszelf te veranderen en aan te passen aan de nieuwe achtergrond (context) waarmee we te maken hebben. Want dat die aan verandering onderhevig is tijdens onze reis, staat buiten kijf. Meerdere achtergronden passeren in 2013 de revue. Zo hebben we het integratieproces met de Koninklijke Bibliotheek in gang gezet, om in januari 2015 te komen tot een nieuwe invulling van de nationale bibliotheek. Ook investeren we volop in digitalisering en integratie van de fysieke en digitale collectie, om de dienstverlening te laten aansluiten bij de moderne wensen van bibliotheekgebruikers. En de commissie Cohen heeft in samenwerking met het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken gewerkt aan een toekomstperspectief voor de 7
bibliotheken in 2025, om zo de maatschappelijke meerwaarde van bibliotheken in de toekomst verder te verstevigen. In januari 2014 heeft de commissie dit perspectief gepresenteerd en overhandigt aan de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De bibliotheeksector en het SIOB zijn sterk in beweging om de vraagstukken van deze tijd het hoofd te bieden. Samen hebben we de uitdaging om het netwerk van openbare bibliotheken toekomstbestendig te maken. Gezien de daadkracht in onze sector, heb ik daar alle vertrouwen in. Laten we elkaar daarbij scherp houden, met in gedachten de woorden van de Duitse schrijver en dichter Johann Wolfgang von Goethe: Benader iemand zoals hij is en hij zal zo blijven. Benader hem zoals hij kan worden en hij zal zo worden. Mr. Frank de Grave Voorzitter Raad van Toezicht 8
Exploitatierekening in één oogopslag 10
Exploitatie (bedragen x G 1.000) Initiële begroting 2013 Realisatie 2013 Realisaties 2012 Beheerlasten personeel Lonen 1.080 1.032 1.061 Sociale lasten 153 166 148 Pensioenpremies 170 180 220 Inhuur derden 320 449 494 Opleidingen / bijscholing 35 23 108 Reis- en verblijfkosten 20 49 52 Overig 70 42 35 Frictiekosten -- 757 -- Beheerlasten materieel Kantoorkosten 147 145 135 Huisvestingskosten 225 177 345 Afschrijvingen 43 48 46 Overig 266 -- -- Frictiekosten -- 137 -- Activiteitenlasten materieel Bedrijfsvoering Corporate communicatie 114 114 186 Lezen, Leren en Informeren Aangepast Lezen 10.370 11.014 11.072 Lezen, Leren en Informeren 1.074 1.321 3.941 Beleid, Kennis en Innovatie 1.045 718 -- Materieel internationale promotie -- -- 529 Materieel educatie, informatie en reflectie -- -- 629 Totale lasten 15.132 16.372 19.001 Directe opbrengsten Inkomsten uit detachering -- 80 59 Bijdrage de Bibliotheek op school -- -- 582 Doorbelaste kosten en opbrengsten -- -- 251 Terugvordering project opleidingen -- -- 49 Doorbelaste kosten VNG -- -- 33 Doorbelaste kosten helpdesk -- -- 13 Vacatiegelden -- -- 6 Overig -- 8 0 Structurele subsidies Reguliere subsidie Basis Infrastructuur 14.440 14.728 6.655 Aangepast Lezen -- -- 11.072 Niet-structurele subsidies / bijdragen Subsidie uitvoering digitale innovatie 692 697 693 Subsidie frictiekosten -- 894 -- Projectsubsidie laaggeletterdheid -- 100 250 Totale baten 15.132 16.507 19.663 Saldo uit gewone bedrijfsvoering 0 135 663 Saldo rentebaten/-lasten -- 145 240 Exploitatieresultaat 0 280 903 11
Bestuursverslag Bestuursverslag 12
Bestuursverslag 1 Bedrijfsvoering 1.1 Integratie met de Koninklijke Bibliotheek Op 18 september 2012 ontvangt het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken (SIOB) van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) de bevestiging dat de subsidierelatie per 2015 wordt beëindigd. De activiteiten van het SIOB krijgen per die datum een andere organisatorische inbedding. OCW vraagt op 16 april 2013 aan het SIOB om uiterlijk 15 juni 2013 een plan van aanpak (PvA) in te dienen voor de integratie van de taken van het SIOB in de Koninklijke Bibliotheek (KB). Bij dit verzoek zijn ook een aantal richtinggevende voorwaarden benoemd door OCW. OCW is de opdrachtgever van de integratie. De KB en het SIOB formeren een stuurgroep, voorgezeten door een onafhankelijke procesbegeleider. De Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB) wordt als vertegenwoordiger van de openbare bibliotheeksector zorgvuldig betrokken bij het transitieproces, Continuïteit van de stelseltaken van het SIOB is essentieel. In verband hiermee zijn de financiën van het SIOB voor de periode 2013-2016 geborgd, De kennis en de expertise van het SIOB op het gebied van Openbare Bibliotheken dienen behouden te blijven in de nieuwe KB, Voor het openbaar bibliotheekveld dienen de SIOB-activiteiten herkenbaar en zichtbaar gepositioneerd te worden binnen de KB, In het kader van de integratie vindt bij beide organisaties een due diligence-onderzoek plaats. De streefdatum voor de integratie van beide organisaties is vastgesteld op 1 januari 2015. Hierbij is rekening gehouden met de tijd die nodig is om de nieuwe Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen (Wsob) tot stand te brengen. De Wsob regelt namelijk dat de stelseltaken en bijkomende taken van het SIOB worden geïncorporeerd in de KB. Naast de professionele invulling van haar wetenschappelijke functie, zal de KB ook haar nieuwe, ondersteunende functie voor de openbare bibliotheeksector professioneel inrichten. Beide functies zullen elkaar zoveel mogelijk aanvullen, versterken, stimuleren en inspireren. Hierdoor zullen er binnen de nieuwe KB en in het bibliotheekveld vernieuwende vormen van samenwerking en innovatieve diensten ontstaan. 13
Bestuursverslag De gezamenlijke stuurgroep van het SIOB en de KB is in april 2013 ingesteld. Naast de stuurgroep is een regiegroep ingesteld, bestaande uit medewerkers van SIOB en KB. De regiegroep bereidt stukken voor de stuurgroep voor. Het PvA is in juni 2013 afgerond en werkt drie kernonderdelen uit: waarom: achtergrond en voorgeschiedenis, wat: doelstelling van de integratie, randvoorwaarden, contouren van de nieuwe KB, hoe: aanpak en fasering van het proces van samenvoeging. De doelstelling die in dit PvA is geformuleerd, luidt: Door de integratie van de SIOB-taken en -expertise in de KB, ontstaat een nationale bibliotheekorganisatie die zich richt op de verbinding van dienstverlening aan een algemeen publiek en aan de wetenschap, waarbij de kwalitatief hoogwaardige kennis en kunde van beide organisaties elkaar versterken. Dit komt het gehele bibliotheekstelsel ten goede; het zorgt voor meer samenhang, eenduidigheid, continuïteit en innovatie in de openbare bibliotheeksector. De SIOB-taken zullen op een herkenbare en zichtbare wijze worden geborgd in de KB-organisatie. Na afronding van het PvA in juni 2013, is het aan de minister van OCW Jet Bussemaker aangeboden. In juli 2013 vindt er een gezamenlijk overleg plaats in aanwezigheid van beide directeuren-generaal OCW (Cultuur en Wetenschapsbeleid), voorzitters Raad van Toezicht (RvT) van het SIOB en KB, Algemeen Bestuurscollege KB, directeuren van SIOB en KB, directeur OCW Media, Letteren, Bibliotheken en het hoofd OCW Letteren en Bibliotheken. Het PvA voorziet in de opzet van een viertal werkgroepen: Organisatie (Financiën en P&O), Visie, Kennismaking & Communicatie en Inhoud. Onderdeel van de integratie is een due diligence-onderzoek. Voor het SIOB zijn daar geen speciale aandachtspunten uit naar voren gekomen. Eind augustus brengen leidinggevenden van de KB een bezoek aan het SIOB. De activiteiten van het SIOB worden op een interactieve wijze gepresenteerd, met als doel de KB medewerkers te verrassen en een zekere mate van openheid naar elkaar toe te bewerkstelligen. De bijeenkomst is een goede stap in het proces van kennismaking. Een onderdeel van het integratieproces is het formuleren van een perspectief op de maatschappelijke functie van de openbare bibliotheek. Dit perspectief levert input op voor de visie op het openbare bibliotheekbestel, dat het resultaat moet zijn van de werkgroep Visie. Het SIOB heeft deze taak op zich genomen in het verlengde van wat al in het Activiteitenplan 2013 stond. Besloten is een zware externe commissie samen te stellen, met Job Cohen als voorzitter. De medewerkers van het SIOB die samen met medewerkers van de KB in een van de vier werkgroepen zitten, ervaren grote cultuurverschillen. Activiteiten om dit aan te pakken starten in 2014. Verder zal er in februari 2014 een heisessie plaatsvinden met medewerkers van de KB, het SIOB en Stichting Bibliotheek.nl (B.nl), om met elkaar te bespreken hoe de geïntegreerde organisatie er in 2015 uitziet. 1.2 Cultural governance Het sectorinstituut past de principes- en best practice-bepalingen van de code Cultural Governance toe, welke veelal statutair zijn vastgelegd. Als besturingsmodel is het raad-van-toezicht-model gekozen. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen de directie, die belast is met het besturen van het sectorinstituut, en de Raad van Toezicht, die als taak heeft om toezicht te houden op het beleid van de directie en op de algemene gang van zaken. 14
Bestuursverslag Per 1 oktober is V.A.J. Frissen op interim-basis in functie getreden als directeur/bestuurder. De directie van het SIOB bestaat in 2013 uit de volgende personen: Directie Aantreden Aftreden Mevrouw drs. M.A.M. Heijne 01-08-2011 01-10-2013 Mevrouw prof. Dr. V.A.J. Frissen 01-10-2013 -- De directie opereert vanuit haar missie, namelijk: SIOB voert de landelijke regie op het bibliotheekbestel, bevordert de samenhang, verbinding en efficiëntie binnen het openbare bibliotheekstelsel als geheel en ontwikkelt en initieert beleid en innovatie binnen de sector. De missie ligt ten grondslag aan de algemene doelstellingen van de rollen, die in hoofdstuk twee worden verantwoord. De taken, bevoegdheden maar ook verantwoordelijkheden van de directie zijn opgenomen in de Akte van Oprichting (2009), namelijk onder artikelen zeven, acht en negen. Als topfunctionaris van het SIOB ontvangt M.A.M. Heijne een bezoldiging van 85.958 voor haar werkzaamheden in 2013. De bezoldiging is 114.611 op jaarbasis en is beneden de WNTnorm, als gesteld in de Wet normering bezoldiging topfunctionarissen publieke en semipublieke sector (WNT). De Raad van Toezicht bestaat in 2013 uit de volgende personen: Raad van Toezicht Aantreden Aftreden De heer mr. F.H.G. de Grave, voorzitter 01-02-2010 -- Mevrouw prof. Dr. V.A.J. Frissen, lid 01-02-2010 30-09-2013 Mevrouw drs. J.S. Calff, lid 01-02-2010 -- De heer J.H.M. van Velzen, lid 01-02-2010 -- De heer dr. J.A. Brandenbarg, lid 01-02-2010 01-02-2013 De Raad van Toezicht vergadert vier maal, onder meer voor het goedkeuren van het jaarplan met bijbehorende begroting en voor het vaststellen van het jaarverslag en jaarrekening. Ook worden diverse beleidsdocumenten behandeld en de bestuursrapportages waarin de directie verantwoording aflegt over de voortgang op (voorgenomen) activiteiten. De taakverdeling, de werkwijze van de RvT en de omgang met de directie zijn opgenomen in de Akte van Oprichting (2009), namelijk onder artikelen tien, elf, twaalf en dertien. De vacatievergoeding voor de leden van de RvT is passend voor het karakter van het SIOB en bedraagt op jaarbasis 5.000. De vergoeding is niet afhankelijk van de resultaten van het SIOB. Ook de vacatievergoeding voor de voorzitter van de RvT is passend voor het karakter van het SIOB en bedraagt op jaarbasis A 12.500. 1.3 Herinrichting van de organisatie Met ingang van 2013 heeft OCW op advies van de Raad voor Cultuur het SIOB-budget gekort met vijftig procent. Door deze bezuinigingsmaatregel is herinrichting van de organisatie noodzakelijk. Het SIOB moet zijn personeelsbestand verkleinen en op zoek gaan naar kleinere huisvesting. Voor de bekostiging van deze reorganisatie is het mogelijk om gebruik te maken van een frictiekostenregeling die door OCW beschikbaar is gesteld. Vooruitlopend op de budgetkorting is in 2012 gestart met personeelsgesprekken en het treffen van regelingen om te komen tot de benodigde 15
Bestuursverslag formatiebezuiniging. De benodigde besparingen zijn in 2013 behaald door het betrekken van kleinere en goedkopere huisvesting en het reduceren van het aantal vaste formatieplaatsen, via vermindering van contracturen en uitdiensttreding. Hiervoor zijn met de betreffende medewerkers overeenkomsten gesloten. 1.4 Indirecte baten Exploitatie (bedragen x 1.000) Begroting 2013 incl. wijzigingen Jaarrekening 2013 Saldo 2013 Voordeel (V) Nadeel (N) Lasten Frictie- en transitiekosten basisinfrastructuur 2009-2012 0 894-894 N Baten Verkoop overigen 6 7-1 V Subsidie vanuit de culturele basisinfrastructuur 14.687 14.728-41 V Subsidie OCW uitvoering opdrachttaak digitale innovatie Subsidie frictie- en transitiekosten culturele basisinfrastructuur 2009-2012 Projectsubsidie laaggeletterdheid, via steunpunt Taal & Rekenen VE 693 697-5 V 0 894-894 V 100 100 0 Bijdragen uit detachering 60 80-20 V Rentebaten bank 168 145 23 N Subtotaal 15.714 16.653-939 V Totaal bedrijfsvoering, m.u.v. indirecte kosten (paragraaf 1.5) -15.714-15.758 44 V Verkoop overigen Het SIOB ontvangt een vergoeding van Kennisnet en ECP (platvorm voor de informatiesamenleving; te benaderen via www.ecp.nl) voor deelname aan hun projecten. Subsidie vanuit de culturele basisinfrastructuur Dit is de reguliere subsidie waarmee taken van het SIOB worden bekostigd. Met ingang van 2013 is de subsidie voor Aangepast Lezen en voor Varenden inbegrepen in deze basisinfrastructuursubsidie. Het subsidiebedrag ligt lager dan in 2012, vanwege een korting van vijftig procent op het reguliere SIOB-budget en een generieke korting van vijf procent op het budget voor Aangepast Lezen. Eind december is het bedrag bijgesteld voor de overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling. Subsidie OCW uitvoering opdrachttaak digitale innovatie Het SIOB ontvangt subsidie om de opdrachttaak digitale innovatie uit te voeren. In dit kader is de directeur SIOB gemandateerd om namens de minister van OCW subsidie te verstrekken. Zo ontvangt Bibliotheek.nl subsidie voor haar activiteiten op het gebied van digitale innovatie. 16
Bestuursverslag Subsidieregeling frictie- en transitiekosten culturele basisinfrastructuur 2009-2012 Het betreft hier het deel van de subsidie frictie- en transitiekosten wat daadwerkelijk aangewend is. Het SIOB heeft een voorschot ontvangen van 1.170.100. De daadwerkelijk gemaakte kosten zijn 894,272. Frictiekosten (in euro s) Jaarrekening 2013 Personeel 757.407 Huisvesting 129.822 Overig 7.043 Saldo 894.272 Projectsubsidie laaggeletterdheid (via steunpunt Taal & Rekenen VE) Het SIOB participeert als hoofdaannemer met professionals uit Provinciale Service Organisaties (PSO s) in een project om laaggeletterdheid in Nederland aan te pakken. Bijdragen uit detachering Het betreft hier kosten van een medewerker die voor langere tijd is uitgeleend aan Stichting Lezen (te benaderen via www.lezen.nl) in de functie van programmamanager Kunst van Lezen (KvL). Rentebaten bank De rentebaten zijn afkomstig van de renterekening bij de Deutsche Bank. De spaarrente is in 2013 erg laag, maar volgt de rentemarkt. 1.5 Indirecte kosten De indirecte kosten bestaan uit huisvestingskosten, afschrijvingskosten, kantoorkosten, salariskosten, kosten voor inhuur van derden en overige personeelskosten. Alle indirecte kosten worden verdeeld over de stelseltaken. Op deze wijze wordt de verantwoording naar OCW in beheerslasten en activiteitenlasten vormgegeven. Exploitatie (bedragen x 1.000) Begroting 2013 incl. wijzigingen Jaarrekening 2013 Saldo 2013 Voordeel (V) Nadeel (N) Huisvestingskosten Datalijnen 7 6 1 V Huurlasten 143 130 13 V Reparatie en onderhoud 45 8 37 V Schoonmaakkosten en beveiligingskosten 24 27-3 N Overige huisvestingskosten 22 7 15 V Subtotaal 241 178 63 V 17
Bestuursverslag Exploitatie (bedragen x 1.000) Begroting 2013 incl. wijzigingen Jaarrekening 2013 Saldo 2013 Voordeel (V) Nadeel (N) Afschrijvingskosten Afschrijving meubilair 20 20 0 -- Afschrijving pc s 10 21-11 N Afschrijving centrale computerapparatuur 4 7-3 N Investeringsruimte 12 0 12 V Subtotaal 46 48-2 N Kantoorkosten Kantoorartikelen 19 14 5 V Huur/leasekosten 20 17 3 V Kleine software 25 30-5 N Arbo aanpassingen 2 0 2 V Reparatie en onderhoud pc s / meubilair 45 43 2 V Bedrijfsverzekeringen 6 3 3 V Telefoonkosten 22 21 1 V Abonnementen, contributies en lidmaatschappen 18 15 3 V Bankkosten, incassokosten 2 2 0 -- Subtotaal 159 145 14 V Salariskosten Salariskosten 1.200 1.023 177 V Werkgeverslasten 323 347-24 N Subtotaal 1.523 1.370 153 V Inhuur en advies Uitzendkrachten, inhuur personeel 216 130 86 V Extern advies 328 230 99 V Accountantskosten 31 58-27 N Kosten RvT 45 32 13 V Reiskosten 67 49 18 V Subtotaal 687 499 188 V Overige personeelskosten Opleidingskosten 35 26 9 V Verwerkingskosten salarissen 5 6-1 N Overige personeelskosten 24 22 2 V Arboadvies 6 7-1 N Representatiekosten 5 5 0 Subtotaal 75 66 9 V Totaal indirecte kosten 2.731 2.306 425 V 18
Bestuursverslag Datalijnen Het SIOB maakt gebruik van een private cloud oplossing voor zijn ICT. Alle serverapparatuur wordt gehuurd en staat in een datacenter in Amsterdam, met een backup-opstelling elders in Nederland. De telefonie is geregeld via een Voice over IP (VOIP)-oplossing. Om op deze manier te kunnen werken maakt het SIOB gebruik van een glasvezelverbinding, een snelle internetlijn, een DSL-lijn voor VOIP en een ADSL-lijn voor back-ups. De kosten vallen in 2013 iets lager uit dan begroot, omdat de glasvezelaansluiting later is gerealiseerd dan voorzien. Huurlasten Het SIOB huurt sinds zijn oprichting kantoorruimte op de Grote Marktstraat in Den Haag. In verband met een renovatie van het pand kan de huurperiode niet worden verlengd. Daarom is er gekeken naar een versnelde overgang naar de KB, maar dit blijkt niet mogelijk te zijn. Er is namelijk onvoldoende aaneengesloten ruimte te vinden in het KB-gebouw. Het SIOB huurt daarom tot aan de integratie met de KB een pand aan de Koninginnegracht in Den Haag. Zowel het aantal vierkante meters als de prijs per vierkante meter is lager dan aan de Grote Marktstraat. Naast kantoorruimte huurt het SIOB opslagruimte voor beursmaterialen. Reparatie en onderhoud De kosten voor reparatie en onderhoud bestaan in 2013 uit kosten voor huurmeubilair, belettering van de beglazing in het kantoor en kleine reparaties. In verband met de verwachte opheffing van het instituut per 1 januari 2015 investeert het SIOB niet meer in meubilair, maar neemt zij waar nodig huurmeubilair af. De verhuurder heeft bij het afsluiten van het huurcontract de kosten voor het benodigde schilderwerk en de aanpassing van plafonds en verlichting voor zijn rekening genomen, dit drukt dus niet op het SIOB-budget. Uitgevoerde reparaties in 2013 vielen veelal onder de garantie. Schoonmaakkosten en beveiligingskosten Vanwege het kleinere kantooroppervlak zijn de schoonmaakkosten lager dan in 2012. De beveiligingskosten zijn toegenomen. Op de vorige locatie waren beveiligingsmedewerkers in het gebouw aanwezig, dat is op de nieuwe locatie niet het geval. Daardoor worden er extra uren (reistijd) gemaakt voor het uitvoeren van de controlerondes. Overige huisvestingskosten De overige huisvestingskosten bestaan uit de koffievoorziening, de interieurbeplanting en kleine kosten voor bijvoorbeeld extra sleutels, deurdrangers en dergelijke. Ook zijn er kosten ingecalculeerd voor het aanpassen van thuiswerkplekken. Hiervan is geen gebruik gemaakt. Afschrijvingskosten In verband met de verwachte opheffing van het SIOB per 1 januari 2015 zijn de afschrijvingstermijnen aangepast. Daardoor zijn alle investeringen per eind 2014 afgeschreven. De investeringsruimte is ongemoeid gelaten. Er worden alleen vervangingsaankopen gedaan als dat nodig is, of er wordt gehuurd. Kantoorartikelen De aanschaf van de benodigde kantoorartikelen en computersupplies is lager uitgevallen. Kleine software De kosten voor licenties van software zijn in 2013 hoger uitgevallen vanwege de installatie van Sharepoint. Overige licenties betreffen: Principal toolbox, Exact, Microsoft office, Sumatra, Abby en de aansluitkosten bij internetdiensten. 19
Bestuursverslag Arbo-aanpassingen Het betreft hier voorzieningen die vanuit het oogpunt van arbeidsomstandigheden worden aangeschaft of vergoed. Reparatie en onderhoud pc s/meubilair Het SIOB heeft een flexibel contract voor zijn ICT en betaalt per werkplek per maand een vast bedrag. De kosten zijn afhankelijk van het aantal gebruikers. Dit aantal varieert naar gelang het aantal mensen dat meedraait in projecten van het SIOB en ICT-ondersteuning nodig heeft. Bedrijfsverzekeringen Het betreft hier de schade- en brandverzekering, de reisverzekering en de bestuursaansprakelijkheidsverzekering. Telefoonkosten De vaste telefoonkosten hebben betrekking op het aantal werkplekken dat is aangesloten op de VOIP-oplossing. De mobiele telefoonkosten bestaan uit de afgesloten abonnementen bij Vodafone. De kosten hebben zich volgens verwachting ontwikkeld. Abonnementen, contributies en lidmaatschappen Het betreft hier voornamelijk kosten voor vakliteratuur en losse aanschaf van publicaties. Bankkosten, incassokosten De bankkosten zijn in 2013 hoger uitgevallen als gevolg van het afsluiten van een bankgarantie voor de nieuwe huurovereenkomst. Salariskosten De salariskosten zijn in 2013 lager uitgevallen als gevolg van het niet of later opvullen van vacatures. Uitzendkrachten, inhuurpersoneel Het SIOB heeft in 2013 gebruik gemaakt van uitzendkrachten en inhuurpersoneel voor de functies van administrateur, medewerker planning & control, P&O-adviseur en directeur. De kosten zijn lager dan begroot doordat er minder inzet nodig was voor advies over de subsidieregeling voor digitale innovatie. Daarnaast heeft het SIOB in 2013 gebruik gemaakt van inhuurpersoneel voor de functies van programmamedewerker en projectleider. Deze kosten zijn verantwoord als activiteitenlasten. Extern advies In 2013 zijn kosten gemaakt voor juridisch advies, aanpassing van de managementinformatie, extra P&O-inzet in het kader van de integratie met de KB en implementatie van Sharepoint. Ook valt deelname aan het traineeprogramma van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) onder deze post. Accountantskosten De accountantskosten bestaan uit de kosten voor de controle van de jaarrekening en de interim controle. In 2013 zijn extra kosten gemaakt voor een due diligence-onderzoek, fraudepreventieonderzoek en extra inzet bij de jaarrekening in verband met de mandaatregeling. 20
Bestuursverslag Kosten RvT Kosten van de RvT bestaan voornamelijk uit vacatiegelden en ondersteuning. In verband met het aftreden van enkele leden van de RvT en het niet opvullen van de ontstane plekken, is het budget niet volledig uitgeput. Reiskosten De reiskosten bestaan uit kosten voor dienstreizen en woon-werkverkeer. De uitgaven zijn lager dan begroot. Opleidingskosten Het betreft hier opleidingskosten voor opleidingen voor medewerkers. Ook is in 2013 een personeelsvertegenwoordiging opgericht en zijn studiekosten gemaakt voor dit specifieke onderwerp. Daarnaast zijn kosten gemaakt voor deelname aan congressen van de International Federation of Library Association (IFLA) en de Europese organisatie van openbare bibliotheken (Eblida). Ook zijn er wervingskosten gemaakt (advertentiekosten) voor ontstane vacatures in 2013. Verwerkingskosten salarissen Het SIOB maakt gebruik van een externe salarisverwerker. De kosten zijn iets hoger uitgevallen in verband met extra werkzaamheden. Arboadvies Het SIOB heeft een contract met Achmea-vitale voor arbo-dienstverlening. In 2013 zijn extra kosten gemaakt vanwege een adviesvraag met betrekking tot het instellen van de werkplekken. Representatiekosten Het betreft hier veelal kleine kosten, zoals het weggeven van een bloemetje bij een opening of een fles wijn bij een receptie. 1.6 Communicatie De beleidsverantwoordelijke informatie is verdeeld naar de onderdelen: basisgegevens, wat willen we bereiken, wat hebben we bereikt, wat heeft het ons gekost. Basisgegevens Projecten/activiteiten Onder Communicatie vallen onder meer de volgende projecten en activiteiten: opstellen van een strategisch communicatieplan, realiseren nieuwe SIOB-website en -huisstijl, verzorgen/begeleiden Cycling for libraries. 21
Bestuursverslag Hoofddoel Communicatie wordt gestructureerd en gecoördineerd ingezet om de strategie en activiteiten van het SIOB te ondersteunen. Primaire doelgroepen Het SIOB kent de volgende primaire doelgroepen: management van openbare bibliotheken, bestuurlijke stakeholders (OCW, VNG, Interprovinciaal Overleg (IPO), Raad van Cultuur (RvC), stakeholders in de sector (VOB, Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL), KB, Samenwerkende Provinciale serviceorganisaties Nederland (SPN), PSO s, Vereniging van Leesgehandicapten (NLBB), Visio, opdrachtnemers (Stichting Aangepast Lezen (SAL), Dedicon, B.nl), Lezersraad, partners in programma s en landelijke politiek. Secundaire doelgroepen. Het SIOB kent de volgende secundaire doelgroepen: universiteitsbibliotheken, landelijke politiek, erfgoedinstellingen en internationale partners. Kengetal(len) Er zijn geen kengetallen bekend. Wat willen we bereiken Algemene doelstelling(en) De volgende algemene doelstellingen zijn voor Communicatie benoemd: het SIOB is bekend onder zijn (primaire) doelgroepen en zij weten waarvoor ze bij het SIOB terecht kunnen, het SIOB heeft een consistente identiteit en imago die past bij zijn missie en doelen, het SIOB is aanwezig in voor hem relevante media en platforms/netwerken, Het SIOB is een communicatieve organisatie. Wat hebben we bereikt Gerealiseerd Het afgelopen jaar is op het gebied van Communicatie het volgende bereikt: oplevering van het strategisch communicatieplan, publicatie van het activiteitenplan 2013-2014, restylen huisstijl. Door een doorontwikkeling van de huisstijl sluit deze nu beter aan op de doelstellingen en het gewenste imago van het SIOB. Binnen dit project is het volgende gerealiseerd: vormgevingsstrategie, doorontwikkeling logo, doorontwikkeling correspondentieset en powerpointpresentatie, verhuiskaart en vormgeving website. Daarnaast is de koppeling met de kennisbank verbeterd en wordt nader gekeken naar de functie van de bibliotheekmonitor. De website en de digitale nieuwsbrief zijn gelanceerd, cycling for libraries is een internationale conferentie voor bibliothecarissen en bibliotheekliefhebbers. Samen met de Netherlands library Forum (Fobid), de KB en de Openbare Bibliotheek Den Haag organiseert SIOB in dit kader een bijeenkomst om in discussie te gaan met onder andere Nederlandse parlementariërs en genodigden uit de Nederlandse bibliotheeksector, het verzorgen van twee workshops tijdens het KNVI- congres Hoera! Het is een Informatieprofessional, 22
Bestuursverslag boekenbuffet. In plaats van een Bibliotheek tweedaagse heeft SIOB in samenwerking met VOB en B.nl een boekenbuffet georganiseerd, voorleesestafette. 2013 is het jaar van het Voorlezen, uitgeroepen door de Leescoalitie waar het SIOB deel van uitmaakt. In dit kader vond er een speciale voorleesestafette plaats rondom Erik of het klein insectenboek. Wat heeft het ons gekost Exploitatie (bedragen x 1.000) Begroting 2013 Begroting 2013 incl. wijzigingen Jaarrekening 2013 Saldo 2013 Voordeel (V) Nadeel (N) Bedrijfsvoering Corporate communicatie 114 122 114 8 V Saldo 114 122 114 8 V Corporate communicatie Budgetten voor communicatie-actviteiten die verband houden met primaire taken van het SIOB, worden verantwoord bij de desbetreffende toelichting op de taken. Het budget van 40.000 voor tijdelijke inhuur van een communicatieadviseur is niet verbruikt. In plaats van inhuur is een overeenkomst voor bepaalde tijd gesloten. De kosten daarvan worden verantwoord als deel van de salariskosten. Ook het budget van 20.000 voor beurzen, congressen en sponsorschap KNVI is niet verbruikt. Hiervoor is separaat budget vrijgemaakt, welke in dit jaarverslag wordt verantwoord onder de rol kennisdeler. Naast deze niet benutte budgetten van in totaal 67.500, staan enkele alternatieve aanwendingen. Voor restyling van www.siob.nl, www.thisweekinlibraries.com en de huisstijl is 46.500 meer uitgegeven. Ook zijn er extra, onvoorziene kosten gemaakt voor het jaarverslag 2013 en het sponsorschap Eblida 2014 ( 13.000). Het sponsorschap voor 2013 wordt in dit jaarverslag verantwoord onder de rol advies en is niet bekostigd uit het communicatiebudget. 23
Bestuursverslag 2 Verantwoording naar rol OCW heeft vanuit zijn stelselverantwoordelijkheid voor het openbare bibliotheekbestel het SIOB de regie gegeven. Tevens heeft het SIOB vanaf 2012 de opdrachttaak digitale innovatie gekregen. Om aan zijn regietaak invulling te geven vervult het SIOB twee sturende rollen, namelijk: landelijk regisseur en facilitator. De sturende rollen worden versterkt én mogelijk gemaakt door een viertal andere rollen, namelijk: adviseur, expert, kennisdeler en kwaliteitsbewaker. In dit hoofdstuk zijn de zes rollen nader onderscheiden naar activiteiten. Ook is er in lijn met het SIOB activiteitenplan 2013-2014, onderscheid gemaakt tussen clusters en is de beleidsverantwoordelijke informatie nader onderverdeeld. De clusters bestaan uit: lezen, leren en informeren (LLI), waarbij aangepast lezen apart wordt toegelicht, beleid, kennis en innovatie (BKI). Net als voor de paragraaf Communicatie geldt voor de beleidsverantwoordelijke informatie in dit hoofdstuk dezelfde onderverdeling: basisgegevens, wat willen we bereiken, wat hebben we bereikt, wat heeft het ons gekost. 25
Bestuursverslag 2.1 De rol van landelijk regisseur 2.1.1 Beleidsverantwoordelijke informatie Basisgegevens Projecten/activiteiten Onder deze rol vallen de volgende projecten en activiteiten, waarvan een business-case en/of projectplan is opgenomen in www.siob.nl/kennisbank/ : Onderdeel LLI onderwijsdiensten, de Bibliotheek op school PO, keurmerk informatie architectuur. Onderdeel BKI visievorming, samenhangend collectiebeleid, advies collectie NL, collectiebeleid Jeugd in context, collectiebeleid Slavernij in context, innovaties in de sector, innovatieagenda 2013-2014. Hoofddoel Als landelijk regisseur heeft SIOB als hoofddoel landelijk beleid en innovaties te ontwikkelen en het op afstand aansturen van de implementatie daarvan. De focus ligt bij onderwijsdiensten, visie, collectiebeleid en innovaties in de sector. Het SIOB heeft samen met Stichting Lezen (penvoerder) de opdracht gekregen de uitvoering van het programma KvL te coördineren. Dit heeft onder andere betrekking op het realiseren van de programmalijnen BoekStart, de Bibliotheek op school en strategische leesbevorderingsnetwerken. De programmacoördinator wordt in 2013 rechtstreeks aangestuurd door de directeuren van beide instellingen. Met het vertrek van de SIOB-directeur is deze taak overgenomen door de SIOB-clustermanager LLI. De programmacoördinator krijgt per programmalijn ondersteuning van medewerkers uit beide organisaties. Het SIOB richt zich op het ontwikkelen van een visie op de maatschappelijke functie van de (geïntegreerde) bibliotheek. Deze visie biedt bibliotheken handvatten voor keuzes in de lokale omgeving. Het SIOB stelt op landelijk niveau prioriteiten en bundelt activiteiten in een gezamenlijke innovatieagenda. Ook werkt het SIOB aan het ontsluiten van alle analoge en digitale bronnen in bibliotheekcollecties. Deze bronnen worden met elkaar verbonden, zodanig dat een verrijkt aanbod ontstaat. Primaire doelgroepen Het SIOB kent voor deze rol de volgende primaire doelgroepen: Stichting Lezen, het management van openbare bibliotheken, bibliotheekmedewerkers, bestuurlijke stakeholders (OCW, VNG, IPO, RvC, EZ, SZW), stakeholders in de sector (CPNB, Stichting Lezen & Schrijven, VOB, DBNL, CDR, KB, SPN, PSO s, NLBB, Visio, NBD Biblion), opdrachtgevers (SAL, partners in programma s), 26
Bestuursverslag opdrachtnemers (B.nl, Dedicon, CBB, SAL) en (onderzoeks)partners in programma s (Stichting Lezen), uitvoeringsorganisaties van ministeries en landelijke educatieve organisaties. Secundaire doelgroepen. Het SIOB kent voor deze rol de volgende secundaire doelgroepen: universiteitsbibliotheken, landelijke politiek, lokale politiek, onderzoekspartners, erfgoedinstellingen en internationale partners. Kengetal(len) Onderwijsdiensten, in cijfers Huidig boekjaar Vorig boekjaar Landelijke dekking Boekstart 35% Niet bekend Basisscholen met Bibliotheek op school* 1.706 1200 Deelnemende basisbibliotheken aan Bibliotheek op school** 108 76 Deelnemende basisbibliotheken aan Boekstart** 158 149 Deelnemende vestigingen van basisbibliotheken aan Boekstart 826 751 Deelnemende kinderdagverblijven/peuterspeelzalen aan Boekstart* 580 300 Boekstartkoffertjes verstuurd naar bibliotheken 55.000 40.000 * Betreft locaties in Nederland. ** Eind 2013 bestaan er 160 basisbibliotheken. 2.1.2 Beleidsverantwoordelijke informatie, onderdeel lezen, leren en informeren Wat willen we bereiken Algemene doelstelling(en) De volgende algemene doelstellingen zijn voor dit onderdeel benoemd: het ontwikkelen van de digitale bibliotheek in lijn met de bepalingen in de Wsob, waarbij activiteiten zich richten op het optimaal gebruik van het openbare bibliotheekveld, één landelijke marketingstrategie met dienstenpakket voor de invulling van educatieve functie(s) voor het onderwijs, dat in samenwerking met bibliotheken wordt uitgerold bij scholen. Specifieke toelichting(en) Keurmerk informatiearchitectuur Naast normen voor het openbare bibliotheekwerk houdt het SIOB zich samen met VOB en B.nl bezig met normstelling en certificering in het kader van de informatiearchitectuur. De activiteiten voor 2013 richten zich op de doorontwikkeling van (proef)certificering van RFID-leveranciers voor bibliotheken. Onderwijsdiensten Het SIOB beoogt met onderwijsdiensten een aangenaam leesklimaat te creëren voor baby s, peuters, kleuters, jongeren en jongvolwassenen. Beleidsuitgangspunt is dat voorlezen en vrij lezen 27
Bestuursverslag van belang zijn voor het bereiken van een beter taalniveau. De ontwikkeling en coördinatie van het beleid ligt bij het SIOB en Stichting Lezen, specifieker binnen het programma KvL. Hieronder volgt een toelichting op de verschillende programmalijnen. Strategische leesbevorderingsnetwerken Het opzetten van lokale en bovenlokale strategische leesbevorderingsnetwerken is de kern van KvL. De programmaonderdelen BoekStart en de Bibliotheek op school worden zo verankerd in het beleid van basisbibliotheken en de samenwerkende partners, waaronder lokale overheden, kinderopvanginstellingen en onderwijsinstellingen. Het doel is om bibliotheken te ondersteunen bij de strategische en bedrijfsmatige omslag die nodig is om een groter en toekomstbestendig bereik te realiseren van het educatieve programma in het algemeen, en BoekStart in de kinderopvang en de Bibliotheek op school in het bijzonder. BoekStart voor baby s en BoekStart in de kinderopvang Voor velen is BoekStart voor baby s de letterlijke start van de doorgaande leeslijn. Dankzij BoekStart voor baby s zijn circa vijftigduizend baby s in 2013 lid geworden van de bibliotheek (35% van de aangeschreven baby s). BoekStart voor baby s betekent een ingerichte BoekStart-hoek in de bibliotheek, waar het veilig is en waar getraind bibliotheekpersoneel klaarstaat. BoekStart in de kinderopvang is in 2010 gestart als uitbreiding van BoekStart voor baby s. Doelstelling is kinderen in de leeftijd van nul tot vier jaar, ouders en pedagogisch medewerkers via de kinderopvang intensief in aanraking te brengen met boeken en (voor)lezen, en hen te binden aan de bibliotheek. De nadruk ligt vooral op pedagogisch medewerkers die tot leescoördinator worden opgeleid en bibliothecarissen. Verder is een aantrekkelijke leesomgeving speerpunt, evenals betrokkenheid op strategisch niveau bij de samenwerkingspartners om zo borgingsprocessen te versnellen. Via de bibliotheek ontvangen geselecteerde kansrijke kinderopvanginstellingen ruim 2.400 om doelstellingen te bereiken op het gebied van deskundigheidsbevordering, leesomgeving, collectie en borging. De Bibliotheek op school primair en voortgezet onderwijs Vanaf maart 2013 valt de beleidsuitvoering van de Bibliotheek op school voor het primair onderwijs (PO) onder gemandateerde bevoegdheid van een aantal coördinatoren bij SPN. De aangewezen portefeuillehouder is Biblionet Drenthe. In navolging van de uitvoering door SPN bij het PO, zal op termijn ook de Bibliotheek op school voor het voortgezet onderwijs (VO) door SPN worden uitgevoerd. De regie, aansturing en doorontwikkeling van de Bibliotheek op school blijven taken van Stichting Lezen en SIOB. Het beleid van de Bibliotheek op school heeft tot doel meer kinderen met plezier te laten lezen, zodat spelenderwijs de taal-, lees- en informatievaardigheden van kinderen verbeteren. Kritische succesfactoren bij dit beleid zijn: expertise, enthousiasme en een goed uitgebalanceerde, aantrekkelijk gepresenteerde collectie die aansluit bij de (school)populatie. De Bibliotheek op school richt zich vooral op de strategische laag van organisaties, zodat de kans op borging in beleid van gemeente, onderwijs en bibliotheek het grootst is. Uiteraard bouwt de Bibliotheek op school VO (dat nu in de pilotfase verkeert) voort op de ontwikkelde bouwstenen binnen de Bibliotheek op school PO. Zo wordt de monitor de Bibliotheek op school doorontwikkeld voor het voortgezet middelbaar beroepsonderwijs (vmbo). Binnen de Bibliotheek op school kunnen leerlingen en leerkrachten gebruikmaken van vijftig canonvensters, die vanuit een literair perspectief toegankelijk zijn gemaakt voor het onderwijs. Door middel van het koppelen van relevante (jeugd)boeken aan de vijftig vensters, komt de geschiedenis tot leven. 28
Bestuursverslag Wat hebben we bereikt Gerealiseerd Het afgelopen jaar heeft het SIOB op dit onderdeel het volgende bereikt: Keurmerk informatiearchitectuur De pilot betreffende het uitreiken van keurmerken aan leveranciers heeft in de loop van het proces een andere wending genomen. De veronderstellingen bij aanvang bleken niet overeen te komen met de praktijk. Daarop is de pilot anders vormgegeven en alsnog langs de aangepaste lijnen uitgevoerd. Dat heeft wel een groter urenbeslag gevraagd dan vooraf was voorzien. Op verzoek van de leveranciers vindt op korte termijn een studiebijeenkomst plaats over de resultaten van de pilot en de verder te nemen stappen. Een keurmerk moet de bibliotheken zekerheid geven over de leverancier waarmee zaken wordt gedaan en de producten die hij levert. De RFID technologie vormt immers een belangrijk onderdeel voor de uitvoering van de activiteiten van de openbare bibliotheken. De leverancier moet echter ook het belang van het keurmerk zien en er tijd en geld in willen stoppen. Bij de start van de pilot was het voornemen deze activiteit over te dragen aan B.nl. Met de integratie van het SIOB, B.nl en de KB doet zich de vraag voor welke partij dit proces het beste kan gaan trekken. Daarvoor wordt in samenwerking met het platform RFID een overdrachtsdocument gemaakt. Onderwijsdiensten In 2013 is in samenwerking met Stichting Lezen de regie, aansturing en doorontwikkeling van het programma KvL voortgezet. Daarbij wordt nauw samengewerkt met B.nl voor wat betreft de digitale infrastructuur. Strategische leesbevorderingsnetwerken De in 2012 opgestelde beleidsnota Campagne strategische leesbevorderingsnetwerken is in 2013 uitgevoerd. De campagne bestaat uit een workshoptraject waaraan drie tot acht bibliotheken tegelijkertijd deelnemen en een conferentie op provinciaal niveau. De workshops beogen de implementatie van de programma s de Bibliotheek op school en BoekStart te versnellen en te verdiepen. Ook hebben ze tot doel het maatschappelijk draagvlak voor de bibliotheek te versterken en relaties met samenwerkingspartners te verrijken. De workshops richten zich op directeuren van basisbibliotheken, omdat zij de aanvoerders zijn van het leesbevorderingsnetwerk. Het volgende is gerealiseerd: uitvoering workshops binnen de Campagne Strategische leesbevorderingsnetwerken in de provincies Drenthe, Friesland, Noord-Brabant NO, Noord-Brabant ZO, Limburg, Flevoland, Zeeland, Utrecht, Zuid-Holland, Noord- Holland en Limburg, afsluiting van Campagne strategische leesbevorderingsnetwerken in Utrecht, Zuid-Holland, Limburg en Friesland door middel van het organiseren van vier provinciale conferenties. BoekStart voor baby s en BoekStart in de kinderopvang Ook in 2013 staan diverse promotiematerialen ter beschikking van bibliotheken om BoekStart onder de aandacht te brengen. In het oog springt het BoekStart-koffertje, maar ook folders met leestips, posters, stickers, banieren, dvd s en diverse brochures. Met, ook dit jaar, activiteiten als de BoekStart Karavaan, BoekStart babyboek van het jaar, een voorleesrecord (in het kader van 2013, Jaar van het Voorlezen, georganiseerd door de Leescoalitie waar SIOB onderdeel van uitmaakt) en deelname aan diverse congressen en beurzen met een BoekStart-stand. Hiermee is BoekStart een gevestigde naam geworden. 29
Bestuursverslag Het volgende is gerealiseerd: veertien nieuwe basisbibliotheken zijn in 2013 gestart met BoekStart voor baby s. Nog eens elf basisbibliotheken hebben nieuwe vestigingen aangesloten. In totaal zijn vijfenzeventig nieuwe vestigingen geopend. In totaal doen honderdachtenvijftig (99%) basisbibliotheken met achthonderdzesentwintig vestigingen mee (98%), zestien nieuwe basisbibliotheken zijn gestart met BoekStart in de kinderopvang in 2013. Tweeëntwintig basisbibliotheken die al gestart waren, hebben nieuwe locaties geopend met geld van KvL. In totaal zijn honderdtweeënveertig kinderdagverblijven/peuterspeelzalen begonnen in 2013. In totaal doen zesenzeventig basisbibliotheken (47%) mee met zeshonderd kinderopvanglocaties, zeven congressen/beurzen zijn bezocht, zes keer is de BoekStart Karavaan gehouden, het BoekStart babyboekje van het jaar is gepresenteerd, de kraamzorg is actief betrokken bij BoekStart. De Bibliotheek op school PO en VO Met de monitor de Bibliotheek op school is in 2013 verder meetonderzoek gedaan naar leesmotivatie en leesgedrag op school. Er lopen twee wetenschappelijke onderzoeken naar effecten van de Bibliotheek op school, namelijk in Den Bosch (de resultaten worden verwacht in 2015) en in de wijk Oosterwijs in Gouda (de resultaten worden verwacht in 2016). De cultuurhistorische canon van Nederland wordt binnen KvL vanuit een literair perspectief naar het onderwijs vertaald. Voor redactionele werkzaamheden voor de canonvensters heeft SIOB.nl eenmalig een financiële bijdrage verstrekt van 168.000. Het volgende is gerealiseerd: coördinatie en aansturing wordt door KvL georganiseerd, opzet landelijke uitvoeringsorganisatie door SPN voor PO, uitrol landelijke aanpak de Bibliotheek op school PO, monitor de Bibliotheek op school PO is verder doorontwikkeld en er is een brochure met resultaten verschenen. Uit analyse van de monitorgegevens zijn drie potentieel succesvolle profielen gedestilleerd, namelijk: de enthousiaste lezer, de leesbevorderende leerkracht en de betrokken ouder. Als deze haalbare profielen als doel gehanteerd worden, zal het leesniveau en daarmee de leesprestaties op scholen aantoonbaar toenemen, in de tweede helft van 2013 zijn zes pilots voor de Bibliotheek op school ontwikkeld en gestart. De eerste pilot is Opleiding Onderwijsspecialist VO. De andere pilots zijn gericht op samenwerking tussen de bibliotheek en een achttal vmbo-scholen op het terrein van lezen en informatievaardigheden binnen het vmbo. De ervaringen van de pilots worden gebruikt voor de invulling van de bouwstenen en de toolkit van de Bibliotheek op school VO. honderd extra jeugdtitels zijn toegevoegd aan de canonvensters, te benaderen via www.leesplein.nl en www.leesplein.nl/jongerenliteratuurplein/, duizend titels voor vijftien jaar en ouder zijn geselecteerd en toegevoegd aan de canonvensters, te benaderen via www.literatuurplein.nl, er is een voorleeswedstrijd georganiseerd op dertig PABO s (lerarenopleiding basisonderwijs) met de finale in Utrecht, 340 brugklassen uit acht provincies hebben meegedaan met het event read2me!. De finale was in Amsterdam. 30
Bestuursverslag De activiteiten vanuit het programma KvL richten zich op leesbevordering, namelijk: het versterken van de maatschappelijke positie van bibliotheken binnen taal- en leesonderwijs. De activiteiten gericht op leesbevordering worden bekostigd vanuit het programma KvL, waarvoor SIOB menskracht levert zoals de programmacoördinator. Daarnaast richten de activiteiten vanuit het programma KvL zich op mediawijsheid, namelijk: de verzameling competenties die iemand nodig heeft om actief en bewust deel te kunnen nemen aan de mediasamenleving. De activiteiten gericht op mediawijsheid worden bekostigd en primair bemenst door het SIOB. Leesbevordering/mediawijsheid In samenwerking met het programma KvL heeft SIOB aan DUO Onderwijsonderzoek gevraagd een onderzoek uit te voeren onder alle bibliotheken om inzicht te krijgen in de huidige samenwerking tussen bibliotheken en basisscholen op het gebied van leesbevordering en mediawijsheid. Het onderzoeksrapport is in maart gepubliceerd en is te benaderen via www.siob.nl/kennisbank/ SIOB bekostigt de activiteiten met betrekking tot mediawijsheid, terwijl het programma KvL de activiteiten met betrekking tot leesbevordering bekostigt. De kosten voor onderzoek naar samenwerking tussen bibliotheken en basisscholen zijn gedeeld. Mediawijsheid In het verlengde van de Bibliotheek op school PO zijn onder regie van SIOB de projecten Doorgaande lijn informatievaardigheden PO, Voorstel monitor informatievaardigheden en Ontwikkelen van lesmateriaal voor de module informatievaardigheden opgestart. In het verlengde van Bibliotheek op school VO is onder regie van SIOB het project Informatievaardigheden beter mediawijs opgestart. SIOB bekostigt deze activiteiten, omdat ze betrekking hebben op mediawijsheid. Wat heeft het ons gekost Exploitatie (bedragen x 1.000) Begroting 2013 Begroting Jaarrekening 2013 incl. 2013 wijzigingen Saldo 2013 Voordeel (V) Nadeel (N) LLI Onderwijsdiensten 205 227 380-153 N De bibliotheek op school PO 0 99 99 0 - Keurmerk informatie architectuur 20 20 54-34 N Saldo rol landelijk regisseur, onderdeel LLI 225 346 533-187 N Onderwijsdiensten De kosten voor onderwijsdiensten hebben betrekking op activiteiten voor de Bibliotheek op school. De Bibliotheek op school bestaat uit drie pijlers, namelijk Collectie, Leesbevordering en Mediawijsheid. Alleen activiteiten met betrekking tot de laatste pijler worden bekostigd door SIOB. Hiervoor heeft SIOB 30.000 van totaal 227.000 begroot. Deze deelbegroting is met ruim 150.000 overschreden. De overschrijding wordt veroorzaakt door extra inzet op het gebied van mediawijsheid. De doorontwikkeling van de module Informatievaardigheden als ook het in de markt zetten van deze cursus heeft geleid tot ruim 117.000 extra kosten. In 2012 zijn een drietal deelprojecten voor de Bibliotheek op school opgestart, welke in 2013 tot meerwerk hebben geleid. Deze onvoorziene kosten bedragen ruim 36.000. De kosten voor 31
Bestuursverslag promotieactiviteiten zijn niet begroot en komen uit op ruim 38.000. Hieronder valt onder meer deelname aan de Nationale Onderwijstentoonstelling in de Jaarbeurs te Utrecht. Daartegenover staat een onderschrijding van het budget met ruim 38.000 voor externe inhuur. De Bibliotheek op school PO In 2013 is onderzoek gedaan naar de btw-aspecten bij een aantal deelprojecten van de Bibliotheek op School. Daaruit blijkt dat het onzeker is of de terugvordering van btw bij één van de in dit project gefinancierde organisaties onduidelijk is. Het SIOB moet er rekening mee houden dat deze btw alsnog ten laste van het project kan komen en heeft daartoe een reservering gemaakt van 98.585. Zodra de btw-situatie bij de betreffende organisatie helder is, kan definitief worden vastgesteld of de btw wel of niet als last op het project drukt. Keurmerk informatiearchitectuur De eerste ronde voor certificering van RFID-leveranciers voor bibliotheken heeft in 2013 een vervolg gekregen in proefcertificering van de Start-of-Life-Cycle-omgeving en de eigen uitleenomgeving. Mede door ontwikkelingen op het terrein van RFID zijn de kosten voor het vervolgtraject hoger dan geraamd. De kosten van het vervolgtraject, dat wordt afgerond in 2014, zijn ten laste gebracht van 2013. Verder is de budgetoverschrijding mede het gevolg van het vertrek van een SIOB-medewerker met specialistische kennis over RFID. Hierdoor moet het SIOB in hoge mate een beroep doen op een extern bureau. 2.1.3 Beleidsverantwoordelijke informatie, onderdeel beleid, kennis en innovatie Wat willen we bereiken Algemene doelstelling(en) De volgende algemene doelstellingen zijn voor dit onderdeel benoemd: visie op de maatschappelijke functie van de (geïntegreerde) bibliotheek als handvat voor bibliotheken om keuzes te maken voor de toekomst, een samenhangend collectiebeleid dat fysieke en digitale collecties combineert, collectie Nederland in Context: het verbinden van alle collecties van openbare bibliotheken via de Nationale Bibliotheekcatalogus (NBC+). De informatiebronnen in deze collecties worden zodanig verbonden dat een verrijkt en op de klant afgestemde dienst ontstaat, innovatie in de sector (innovatieagenda): de veranderkracht van de openbare bibliotheeksector mobiliseren door samenhang aan te brengen in innovatie. Het gaat daarbij vooral om samenhang tussen en prioritering van bestaande en kansrijke initiatieven. De innovatieagenda is tevens een opmaat naar een duurzaam innovatieproces voor de (openbare) bibliotheeksector. Specifieke toelichting(en) Collectie Nederland in context De activiteiten voor het collectiebeleid in 2013 richten zich op het sleutelproject NBC+ (in samenwerking met B.nl, KB, NBD Biblion en Plusbibliotheken), Collectie Jeugd in Context, Slavernij in Context en Dinalog (logistiek onderzoekstraject met Rijksuniversiteit Groningen en landelijke distributeurs, zoals Wehkamp). 32