B&W.nr. 10.1107, d.d. 16 november 2010 B&W-Aanbiedingsformulier Onderwerp Voortgang overdracht onderhoud en beheer water BESLUITEN Behoudens advies van de commissie 1. de gezamenlijke notitie van de gemeente Leiden en het hoogheemraadschap van over de overdracht van beheer en onderhoud van het water vast te stellen. Samenvatting Een van de afspraken uit het Waterplan Leiden (2007) is de overdracht van beheer en onderhoud van stedelijk water en waterkeringen van de gemeente naar het hoogheemraadschap in of zo spoedig mogelijk na 2009. Tot op heden is dit niet gebeurd, daar hadden de organisaties een conflict over. In een gezamenlijke notitie van het hoogheemraadschap en de gemeente is nu een oplossing voor het conflict afgesproken.
M E M O AAN VAN : Frank de Wit (gemeente Leiden) en Pieter Hellinga (HH ) : Marcel Belt (gemeente Leiden) en Ingrid van Grootveld (HH ) DD : ONDERWERP : overdracht onderhoud en beheer water Gezamenlijke notitie gemeente Leiden hoogheemraadschap van Aanleiding Eind 2007 is het Waterplan Leiden door de gemeente Leiden en het hoogheemraadschap van vastgesteld. Daarin zeggen beide overheden toe om een aantal maatregelen ter verbetering van de waterhuishouding (gezamenlijk) uit te voeren. Vanaf begin 2008 is met de uitvoering gestart. In 2008 is de Evaluatie Waterplan door beide colleges vastgesteld. De strekking van deze evaluatie was dat de uitvoering van de maatregelen van het Waterplan Leiden grotendeels volgens planning loopt. In de samenwerking tussen het hoogheemraadschap van en de gemeente Leiden is een goed begin gemaakt door invoering van een aantal organisatorische maatregelen, zoals het instellen van een tweemaandelijks wateroverleg en de communicatieactiviteiten. en zijn over het algemeen tevreden over de samenwerking en zetten graag de goede samenwerking voort. Overname beheer en onderhoud Een van de speerpunten uit het Waterplan Leiden is de overdracht van beheer en onderhoud 1 van stedelijk water en waterkeringen. In het Waterplan is afgesproken dat het onderhoud van het stedelijk water op zich neemt in of zo spoedig mogelijk na 2009. Afspraak was dat er voor deze overname gezamenlijke uitgangspunten in een overdrachtsdossier zouden worden opgesteld. Dit is niet gebeurd. De gemeente heeft wel reeds informatie verschaft over de staat van het watersysteem en structurele kosten van beheer- en onderhoud. Een andere inspanning is de overname van het waterkwantiteitbeheer (peilbeheer) van de polders en onderbemalingen door per 2009. Het gaat hierbij in ieder geval om de Merenwijk, het 1 Definities Overname stedelijk water betreft de volgende drie projecten: 1. overname onderhoud (van een aantal) primaire boezemwateren (wordt overgenomen als wateren gebaggerd zijn door gemeente), wettelijke taak 2. overname beheer (stedelijk) polderwater (start in 2010, incl. overname van onderhoud van primair polder water en onderhoud peilregulerende kunstwerken), wettelijke taak van. 3. overname onderhoud overig stedelijk water (= overig boezem- en polderwater, start na 2011), geen wettelijk taak
Stevenshofpark en overige onderbemalingen, daar waar functioneel. De waterkeringen die anno 2005 in beheer waren van de gemeenten zouden ook uiterlijk in 2010 in beheer overgenomen worden door. De gemeente heeft op basis van de afspraken uit het Waterplan met het oog op de afgesproken overdracht van het onderhoud en beheer vanaf 2009 een beperkte besparing ingeboekt op haar begroting. Dit is gebeurd op basis van de afspraak uit het Waterplan Leiden en de beheer- en onderhoudskosten. Deze inboeking is gedaan zonder het overdrachtsdocument met gedeelde uitgangspunten. In het Waterbeheerplan 4 van (2008) is in de uitvoeringsagenda vastgesteld dat overname van onderhoud van al het stedelijk water uitgesteld wordt tot na het herijkingsmoment in 2011. Deze keuze is onderdeel van een weging van alle se ambities, in relatie tot de beschikbaarheid van personeel en financiën. Het besluit is wel ambtelijk en bestuurlijk gecommuniceerd, maar het besluit is eenzijdig genomen door. De gemeente Leiden heeft hier bezwaar tegen gemaakt, omdat het uitstel van de overdracht niet wenselijk acht, de voorziene besparingen voor de burger van Leiden achterwege blijven en financiële consequenties heeft voor de gemeente Leiden. De gemeente heeft aangegeven dat, mocht er geen heroverweging plaatsvinden, zij bereid zijn het uitstel te accepteren onder de voorwaarde dat de kosten die het uitstel met zich meebrengt voor rekening neemt. Sinds 2008 heeft er op politiek en ambtelijk niveau overleg plaatsgevonden. Op verschillende momenten en manieren is geprobeerd het dossier apart op te pakken. Maar tot op heden is nog niet tot een oplossing gekomen. De onderlinge relatie wordt door dit dossier onder druk gezet. Dit is geen wenselijke situatie en bovendien opvallend omdat de samenwerking tussen beiden organisaties over het algemeen genomen positief is. Voorstel voor een oplossing Beide organisaties zijn gebaat bij een gezamenlijke, voor beiden aanvaardbare, oplossing. Hierbij leggen we de nadruk op een fasering van reeds gemaakte afspraken. Gekoppeld aan de fasering maken we een gezamenlijke planning tot 2011 van de maatregelen en wensen uit het Waterplan. De vraag over de verdere aanpak na 2011, van de in het Waterplan genoemde maatregelen, zullen en Leiden in 2011, bij de herijking WBP4 in gesprek treden. Hierbij zal ook expliciet gesproken worden over de overname onderhoud stedelijk water. Vanuit het Waterplan blijft de gezamenlijke wens om het beheer van het stedelijk water zo spoedig mogelijk over te dragen naar het hoogheemraadschap. Het gaat hierbij om de overdracht van het beheer polders en onderbemalingen: o.a. Merenwijk, Stevenshofpark en overige onderbemalingen. Alvorens het beheer overneemt, zal de gemeente het eventueel achterstallig onderhoud wegwerken. Hierbij zal ook gesproken worden over een afkoopsom. De oplossing voor de kosten van het onderhoud 2009/2010 worden verrekend in het project overname beheer. De kosten die de gemeente voor het onderhoud van stedelijk water en beheer van de genoemde polders en onderbemalingen heeft gemaakt in 2009 en 2010, willen we gezamenlijk (door een technisch bureau laten) monetariseren en daarna meenemen in het traject van overname beheer. Dit biedt een oplossing voor het tekort op het huidige budget van Leiden en het ontbreken van de post in het Waterplan voor.
Om de kosten van de overname beheer en afkopen van overname onderhoud en beheer 2009/2010 mee te kunnen nemen in het budget van 2011/12 is de streefdatum voor afronding van het project 1 april 2011. Om deze datum te halen is het noodzakelijk om het project overname beheer per 1 oktober te starten. zal met spoed personele begeleiding van het project regelen. De kosten voor de inhuur van een technisch bureau zullen 50/50 worden gedeeld. is de penvoerder.de voortgang zal tussentijds door de betrokken afdelingshoofden van beide organisaties worden besproken. Stappen: 1.1. Het gezamenlijk opstellen van een opdracht en uitbesteden van de opdracht voor in kaart brengen primair water, overig water en over te nemen keringen door een onafhankelijk bureau. De opdracht wordt bestuurlijk vastgesteld door de portefeuillehouders. 1.2. Het gezamenlijk inhuren (en betalen) van een adviesbureau voor het in kaart brengen van de wateren, keringen en kosten. Ons voorstel is om het bureau naar de volgende zaken te laten kijken met vaststelling door: stap vaststelling a. Controle watersysteem, bepalen welke kunstwerken overgedragen worden, staat van onderhoud van kunstwerken en baggerachterstand. Het bureau doet een voorstel voor primaire watergangen en over te nemen keringen op zodanige wijze dat ze na overname kunnen worden opgenomen in de legger(s). b. In kaart brengen van kosten voor op orde brengen van het beheer aan polders en keringen. Dit zijn kosten die voor rekening van Leiden komen of mogelijk worden afgekocht door Leiden richting. Gezamenlijk bepalen we een paar criteria om de staat van onderhoud (en bruikbaarheid) van de aanwezige kunstwerken te waarderen. c. In kaart brengen van de kosten voor het moderniseren van het beheer naar de huidige maatstaven van (b.v. het aanbrengen van BOSBO). Deze kosten komen op naam van. d. In kaart brengen van de kosten voor het jaarlijks onderhoud aan primaire watergangen en beheer. Deze kosten worden op dit moment door de gemeente gemaakt. e. Voorstel voor vereveningsafspraken tussen de gemeente en en de betreffende polders en onderbemalingen over de kosten voor overname beheer en overname onderhoud voor de jaren 2009 en 2010. De portefeuillehouders van gemeente en stellen dit voorstel gezamenlijk vast. De portefeuillehouders van gemeente en stellen dit voorstel gezamenlijk vast. DenH stellen dit voorstel vast. De portefeuillehouders van gemeente en stellen dit voorstel gezamenlijk vast. De portefeuillehouders van gemeente en stellen dit voorstel gezamenlijk vast en brengen dit in bij hun eigen colleges. 1.3. Vervolgens stellen beiden colleges/raden het voorstel goed, waarna de afspraken gestalte kunnen krijgen in het budget 1.4. Op de hoogte brengen van de provincie over de wijzigingen in het beheer.
Bijlage Stand van zaken Waterplan Leiden In onderstaande tabel wordt kort de stand van zaken van de verschillende maatregelen genoemd. (waarin: groen = op schema; geel = lopend ; rood = discussie) A ORGANISATIE 1 Opstellen takenpakket en vrijmaken capaciteit voor de functie van watercoördinator bij gemeente. 2 Accountmanager aanstellen bij 3 Instellen lokaal wateroverleg en 4 Opzetten gemeenschappelijke waterboekhouding en instellen waterfonds i.v.m. ruimtelijke plannen 5 Cursus Water en Ruimte voor projectleiders PMB, Ruimtelijk beleid, Stedenbouw & groen (gemeente) en bij beleidsafdelingen en districten 6 Instellen gezamenlijk waterloket voor inwoners en bedrijven Maatregel wordt bekeken B BEHEER EN ONDERHOUD 7 Opstellen duurzaam beheerplan Merenwijk Water is ingedeeld in primair en overig water en vastgelegd in de legger. De wateropgave wordt opgepakt vanuit het kansenpakspoor en niet vanuit het waterplan. Afspraak 9-7-2009: In de legger staan nog niet de watergangen die recentelijk zijn gegraven in de Merenwijk. Aandachtspunten bij de overname zijn: Locaties waar groenafval wordt ingezameld (er geldt een ontvangstplicht, dus de gemeente voert het vuil af) Een tweetal duikers zal worden vervangen Nagegaan wordt of er een onderhoudsplan is voor de aanwezige duikers (actie gemeente) 8 Overdracht beheer polders en onderbemalingen naar : Merenwijk, Stevenshofpark en overige onderbemalingen, na wegwerken van eventueel achterstallig onderhoud. Conform bijgaande notitie
9 Uitgangspunten overdracht onderhoud stedelijk water vastleggen in overdrachtsdocument en overeenkomst overdracht waterkeringen aan 10 Flexibel peilbeheer onderzoeken voor Cronesteynpark, eventueel later toe te passen in Stevenshofpark en Merenwijkpark 11 Uitvoeren '0 beurt ' (handmatig) verwijderen van bladafval in Heempark (wegwerken achterstallig onderhoud), gevolgd door maatregel 22 13-20 Vervanging duikers 21 Onderzoek en implementatie maatregelen zwemwater Cronesteyn 22 Jaarlijks in het najaar verwijderen van het bladafval uit de wateren van de volgende parken: Bos van Bosman, Heempark, Merenwijk en Leidse Hout' Herijking 2011 Onderzoek afgerond Prioritering benodigd gebleken. Problematiek enkele locaties anders aangepakt. Realisatie in 2010-2011 Voltooid, C NIEUW WATER 23 Onderzoek naar verbinding nieuw water van Nieuw Leyden met water Noorderpark 24 en 26-32 Verruimen en verbinden watergangen en realiseren nieuwe watergangen Lopend (in werk met werk-mogelijkheden) 25 Stimuleren vasthouden water d.m.v. grasdaken, open bestrating, aanleg wadi's, retentievijvers, overloopgebieden e.d. Voltooid D BELEVING & RECREATIE 33 Uitvoering MAP-watertoerisme Voltooid 34 Onderzoek vervuiling ten gevolge van waterrecreatie Maatregel loopt. Spitst zich toe op voorkomen van vervuiling 35 Haalbaarheidsonderzoek opengraven historische watergangen Voltooid/ loopt 36/37 Handhaving van openhouden oevers/uitgangspunten formuleren voor toegankelijkheid oevers en zichtbaarheid water i.r.t. verdwijnen resp. ligging van woonboten E RIOLERING EN AFKOPPELEN Maatregel loopt. Vindt onder andere zijn weerslag in Masterplan Singels. 38-42 Afkoppelprojecten Voltooid/ loopt
43 Quick scan waterketen 44 Stimuleren van mogelijkheden om bestaande bouwprojecten af te koppelen en deze waar mogelijk uit te voeren 45 Inventarisatie rioolvreemd water zuiveringsinstallaties Leiden-Zuidwest 46 Opstellen plan van aanpak voor knelpunten afvoer oppervlaktewater en drainagewater via riool: Universiteitsterrein langs Rijnsburgerweg, Rijndijkstraat, Roomburg Besjeslaan en Burgemeesterswijk F NATUURVRIENDELIJKE OEVERS EN ECOLOGIE 47/50 Jaarlijks in najaar overleg tussen gemeente en rijnland over planning vervanging oeverbeschoeiingen, met als streven realisatie van min. 500 meter natuurvriendelijke oever per jaar/tevens pilot betrokkenheid bewoners bij natuurvriendelijke oevers 48 Uitvoering ecologisch beleidsplan 2006-2009 49 Instellen fonds voor aanleg natuurvriendelijke oevers en waterecologie Wordt opgepakt vanuit nieuwe DWAASstudie (I. Elema) Voltooid Lift mee met OAS Leiden (J.H. Haan) Voltooid/ tevens meenemen in traject overname beheer. Jaren 2008, 2009. 2010 en 2011 in verre voorbereidingrij Voltooid, Nu GroenActiePlan 2008-2010 en 2011-2014 Voltooid (gemeentelijk fonds) 51 Criteria opstellen voor natuurvriendelijk oeverbeheer betreffende aanleg inrichting, beheer (grens water/oever), groot onderhoud, kosten/financiering Wordt eind 2010 G COMMUNICATIE EN EDUCATIE 52 Uitgeven publicatie "Leiden lekker wild op het water" 53/54/ 55 Communicatie richting bewoners en bedrijven 56 Aanleg educatieve watertuin/speelplaats met herkenbare elementen van waterhuishoudkundig systeem van Leiden e.o., met begeleidende communicatie en lesprogramma Voltooid. Wellicht herdruk vanuit gemeente in 2010 Grotendeels. Communicatie lift mee met projecten. volgens planning. Realisatie voorjaar 2011