RAADSBIJEENKOMST LELYSTAD SESSIE 4 Datum: 12 juni 2013. Deelsessie: 19.55 20.45 uur in de Calamiteitenzaal Doel: Beeldvorming. Onderwerp: Bestemming rekeningresultaat 2012 en 2 e crisismonitor. Toelichting: Drie keer per jaar stelt het college een crisismonitor op voor de raad. In de crisismonitor wordt op basis van trends in een aantal macro economische- en sociaal maatschappelijke variabelen een relatie gelegd met de ontwikkeling van de crisisgerelateerde exploitatieonderdelen van de gemeentebegroting. Naar aanleiding van de nu gepresenteerde 2 e crisismonitor worden aan de raad bijsturingmaatregelen voorgelegd om de dreigende tekorten terug te dringen. Het begrotingsjaar 2012 is afgesloten met een positief saldo. Over de bestemming van het overschot moet de raad nog een besluit nemen. Het college heeft daar een voorstel voor opgesteld. In deze beeldvormende sessie worden 2 e crisismonitor met de bijsturingsmaatregelen en de bestemmingsvoorstellen voor het overschot van 2012 nader toegelicht. Behandeling: Aan het begin van de sessie kunnen inwoners en andere belangstellenden die zich vooraf hebben aangemeld, inspreken over het geagendeerde onderwerp. Hiervoor is maximaal 5 minuten per persoon beschikbaar. Vervolgens kunnen alleen raadsleden vragen stellen aan het college en aan elkaar en is er ruimte voor debat. Tijdens de sessie inventariseert de voorzitter of er fracties zijn die een motie of amendement willen indienen. De fracties geven de strekking van het amendement of de motie weer. Afgesloten wordt met een conclusie over de vraag of het voorstel gereed is voor besluitvorming in de raad (en zo ja, als A- of B-stuk). Genodigden: Raadsleden, het college en overige belangstellenden. Programma: Inleiding door de voorzitter. Toelichting door het college. Gelegenheid tot het stellen van vragen en discussie. Afsluiting door de voorzitter. Achterliggende stukken: Raadsvoorstel bestemming rekeningresultaat 2012 Raadsvoorstel en 2 e crisismonitor 2013 Toelichting : wethouder Ruud Luchtenveld. Voorzitter : raadslid Karin Senf. Griffier : Henk Riepma. Contactadres: griffie@lelystad.nl 0320 278 353.
Voorstel aan de raad Nummer: 131025722 Portefeuille: Programma: Programma onderdeel: Steller: Afdeling: Telefoon: E-mail: G.M. Akkerman-Caprino CS Concernstaf Wethouder Financiën, ruimtelijke ordening en gemeentelijke organisatie 2.6 Voor de Lelystedeling 2.6.3 Financiën Punt van de agenda voor de vergadering van. Onderwerp: Besteming rekeningresultaat 2012 Voorgesteld besluit Het resultaat 2012 ad. 809.000 als volgt te bestemmen: 1. een bedrag van 108.000 voor tijdelijke huurkosten van de Ichthus in 2013 2. een bedrag van 228.000 voor uitgestelde huurkosten en sloopkosten MFA Zuiderzee in 2013 3. een bedrag van 40.000 voor de uitvoeringskosten breedband in 2013. 4. een bedrag van 202.000 ter uitvoering decentralisatie AWBZ en jeugdzorg in 2013 5. een bedrag van 230.000 ter uitvoering van opgestarte projecten re-integratie in 2013 6. Het resterend bedrag ad. 1.000 toe te voegen aan de algemene reserve Aanleiding Het rekeningresultaat 2012 is voordelig door een aantal voordelen en nadelen die elkaar grotendeels opheffen. Per saldo resteert een rekeningresultaat van 809.000 positief wat voornamelijk veroorzaakt wordt doordat een aantal uitgaven in 2012 niet is gedaan als gevolg van vertraging van de uitvoering van activiteiten door o.a. externe factoren of door andere oorzaken die in de hierna volgende toelichting onder Argumenten gedetailleerd zijn toegelicht. In de recent vastgestelde financiële verordening zijn er richtlijnen vastgesteld ten aanzien van technische wijzigingen. In december 2012 heeft de raad vooruitlopend op de jaarrekening reeds een aantal technische wijzigingen vastgesteld. Onderdeel hiervan zijn budgetten waarbij de herverdeling tussen jaarschijven van incidentele budgetten is gekoppeld aan een prestatie, verspreid over meerdere begrotingsjaren. De Koninklijke weg om deze technische wijzigingen vast te stellen is bij de jaarrekening, maar de besluitvorming is naar voren gehaald om de continuïteit van uitvoering in 2013 en verder te waarborgen. Een deel van deze herverdeling tussen jaarschijven wordt bij de jaarrekening ter vaststelling aan de raad aangeboden omdat het bedrag eerder nog niet met zekerheid kon worden vastgesteld
Nummer: 131025722 Beoogd effect Voldoen aan wet- en regelgeving en transparantie in besluitvorming van toekennen van budgetten uit het rekeningresultaat. Argumenten a) School Ichthus 108.000 & De brand van de Ichthus en de plannen voor de MFA Zuiderzeewijk hebben er toe geleid dat vooruitlopend op de ontwikkelingen, gekozen is om alvast de tijdelijke locatie voor de Ichthus neer te zetten en geen vervangende nieuwbouw te plegen. Dit was kostentechnisch een voordeligere- en duurzamere oplossing en zou betaald kunnen worden uit de beschikbare verzekeringsgelden. Omdat de huidige school er staat en de voortgang van de MFA langzamer gaat dan bedacht, zijn er geen andere middelen beschikbaar dan de verzekeringsgelden om de extra huurperiode te overbruggen. Aframen betekent dan ook dat er geen middelen zijn voor de tijdelijke locatie. b) MFA Zuiderzee 228.000 Omdat de planning voor de MFA er op dit moment vanuit gaat dat de bouw in het najaar 2013 kan starten, zal een deel van de panden in 2013 worden gesloopt en moet voor dat deel van de Vuurtorenschool de tijdelijke locatie worden gebouwd, zoals voorzien was in 2012. De middelen zijn in 2013 niet opnieuw aangevraagd, maar zijn in 2012 niet aangewend. Aframen betekent dat de bouw van de MFA moet worden uitgesteld totdat er nieuwe middelen zijn aangevraagd via het IHP 2015. c) Breedband 40.000 Het college heeft in 2009 in het kader van de aanleg van het glasvezelnetwerk besloten de te ontvangen leges in te zetten als dekking voor de gemeentelijke kosten. Het project verloopt meerjarig. Voor de aanleg van fase 2 en 3 van het glasvezelnetwerk zijn in 2012 101.000 leges ontvangen (begroot 34.000). Fase 2 is begin 2012 gestart en bestaat uit Lelystad-Haven, Hollandse Hout, Schoener, Tjalk, Botter. Reggefiber is momenteel bezig met de afronding van deze fase. Op vrijdag 19 april a.s. wordt gestart met de werkzaamheden buiten voor fase 3. Fase 3 bestaat uit Schouw, Gondel, Kogge, Kempenaar en Hanzepark. De vraagbundeling voor fase 4 -Galjoen, Jol, Boeier, Punter, Karveel, Bataviahaven, Stadseiland en Suydersee Boulevard- is in maart opgestart. De eerste bijeenkomsten zijn zeer positief verlopen. Voorgesteld wordt 40.000 via het rekeningresultaat 2012 door te schuiven naar 2013 ter dekking van de noodzakelijke ondersteunende gemeentelijke activiteiten. d) Decentralisatie uitkering 202.000. In 2012 zijn extra middelen in de algemene uitkering ontvangen voor implementatie decentralisatie jeugdzorg en AWBZ. -Ontvangen in 2012 AU 188.000 + 44.000m = 232.000. Hiervan is in 2012 30.000 besteed en resteert: 232.000-30.000 = 202.000. -In 2013 worden nog extra middelen ontvangen voor invoeringsbudgetten 127.000,-- AWBZ en 65.000,-- Jeugdzorg. Er van uitgaande dat de decentralisatie-trajecten voortgezet worden, zijn de middelen die resteren uit 2012 en de toegekende rijksmiddelen 2013 van hard nodig. Als gevolg van de vertraging van de decentralisatie wetgevingstrajecten concentreert, respectievelijk is het werk verschoven naar 2013 en 2014. De niet bestede middelen die in 2013 worden ontvangen moeten retour naar Den Haag als de decentralisatie-wetgevingstrajecten afgebroken worden. De door te schuiven budgetten 2012 vallen dan vrij in de algemene middelen omdat hierop geen terugbetalingsverplichting rust. e) Re-integratie 230.000 Over het dienstjaar 2012 is aan re-integratie activiteiten een bedrag van 283.000 minder besteed dan beschikbaar was. Reden is o.a. dat er lopende het jaar een nieuwe ESF aanvraag is toegekend en er dus meer middelen binnen zijn gekomen. Voorgaande jaren, toen de re-integratie nog gefinancierd werd uit alleen de rijksbijdrage SZW en de aanvullende ESF middelen, werd een positief saldo via de vooruit ontvangen bedragen meegenomen (conform het principe van de meeneemregeling in de verantwoording aan het rijk via de SiSa) naar het volgende jaar. Nu zijn er echter naast de rijksmiddelen ook eigen gemeentelijke middelen beschikbaar gesteld.
Er is uit eigen middelen nog wel een bedrag over vanwege de extra ESF. Maar eigen middelen kunnen niet onder vooruit ontvangen bedragen worden meegenomen. Conform het principe van de Nummer: 131025722 meeneemregeling is het noodzakelijk een deel van dit bedrag ad. 230.000 mee te nemen, omdat de prestaties van de trajecten voor een deel doorlopen in 2013. En deze middelen ingezet zullen worden om de jeugdwerkloosheid extra aan te pakken. f) Resterende bedrag 1.000 naar de algemene reserve De niet bestemde middelen worden toegevoegd aan de algemene reserve. Financiële aspecten De verwerking van de punten a) tot en met e) worden bij akkoord van de raad toegevoegd aan een de bestemmingsreserve 1006 en via een begrotingswijziging in de begroting 2013 verwerkt. De niet bestemde middelen (f) worden toegevoegd aan de algemene reserve. Kanttekeningen Communicatie en voortgang Lelystad, 16 april 2013. Het college van de gemeente Lelystad, de secretaris, de burgemeester, N. Versteeg M. Horselenberg
Raadsbesluit Nummer: 131025722 De raad van de gemeente Lelystad, op voorstel van het college van de gemeente Lelystad d.d. 16 april 2013. B E S L U I T: Het resultaat 2012 ad. 809.000 als volgt te bestemmen: 1. een bedrag van 108.000 voor tijdelijke huurkosten van de Ichthus in 2013 2. een bedrag van 228.000 voor uitgestelde huurkosten en sloopkosten MFA Zuiderzee in 2013 3. een bedrag van 40.000 voor de uitvoeringskosten breedband in 2013. 4. een bedrag van 202.000 ter uitvoering decentralisatie AWBZ en jeugdzorg in 2013 5. een bedrag van 230.000 ter uitvoering van opgestarte projecten re-integratie in 2013 6. Het resterend bedrag ad. 1.000 toe te voegen aan de algemene reserve Lelystad, De raad van de gemeente Lelystad, de griffier, de voorzitter,
Voorstel aan de raad Nummer: 131030878 Portefeuille: Programma: Programma onderdeel: Steller: Afdeling: Telefoon: E-mail: D. Steert CS Concernadvies d.steert@lelystad.nl Wethouder Financiën, ruimtelijke ordening en gemeentelijke organisatie 2.6 Voor de Lelystedeling 2.6.3 Financiën Punt van de agenda voor de vergadering van. Onderwerp: Bijsturingsmaatregelen naar aanleiding van de crisismonitor mei 2013 Voorgesteld besluit 1. Het eventueel in september resterende geprognosticeerde tekort in 2013 te verwerken in de programmabegroting 2014 en de algemene reserve in 2014 dienovereenkomstig aan te vullen. 2. De begroting 2013 op de navolgende punten bij te stellen, ter gedeeltelijke terugdringing van het in de crisismonitor mei 2013 geprognosticeerde tekort: A. Re-integratiebudget duurzame uitstroom ( 500.000,-) B. Teruggave Btw-compensatiefonds ( 100.000,-); C. Vrijval Reserve ontwikkeling Stad ( 100.000,-); D. Vrijval Reserve ontwikkeling Stad, deel Reserve Economische Structuur ( 100.000,-); E. Vrijval budget personele calamiteiten ( 260.000,-); F. Gedeeltelijke vrijval budget verkiezingen ( 25.000,-). 3. De in 2013 vrij te laten vallen middelen met betrekking tot het re- integratiebudget duurzame uitstroom te compenseren door in de meerjarenraming 2016 een bedrag op te nemen van 500.000,- en dit bedrag te verwerken in de programmabegroting 2014-2017. Aanleiding De gemeenteraad heeft op 5 maart 2013 een motie aangenomen, waarin ingegaan wordt op de implicaties van dreigende tekorten bij de crisismonitor mei 2013. Indien een dreigend tekort aannemelijk blijft dient het college voorstellen tot bijsturing aan te bieden ter terugdringing van dit tekort, uiterlijk op het moment dat de kadernota 2014-2017 in de raad behandeld wordt (11 juni). Beoogd effect 1. Indien begrotingsjaar 2013 af wordt gesloten met een negatief resultaat zal dit worden onttrokken uit de algemene reserve. Het uiteindelijke jaarrekeningresultaat is bij het opstellen van de programmabegroting 2014 uiteraard nog niet bekend, maar de intentie van het college is om de algemene reserve weer aan te vullen in 2014. Dit kan gerealiseerd worden door het eventueel geprognosticeerde tekort, zoals dat zal blijken uit de crisismonitor september, te
verwerken als taakstellende bezuinigingsopgave in de programmabegroting 2014. Met deze aanvullende bezuiniging kan de algemene reserve in 2014 weer aangevuld worden tot het gewenste niveau van 8.2 mln. 2. Het op dit moment geprognosticeerde tekort van 1.7,- mln. in 2013 wordt met deze bijsturingmaatregelen van 1,1 mln. teruggebracht tot 0,6 mln. Met het aframen van deze budgetten zal het tekort worden teruggebracht en wordt de continuïteit van beleid zo min mogelijk in gevaar gebracht. Uiteraard beweegt dit resterende tekort zich nog binnen de in de crisismonitor aangegeven bandbreedtes. 3. Om de prestatie met betrekking tot de re-integratiemiddelen duurzame uitstroom conform de afspraken met de raad uit te voeren is het noodzakelijk om tegelijkertijd dit bedrag in de meerjarenraming 2016 beschikbaar te stellen. Dit zal verwerkt worden bij de programmabegroting 2014-2017 (zie beslispunt 2A). Argumenten 1. Het gewenste niveau van de algemene reserve is, conform afspraak met de raad, vastgesteld op tien procent van de algemene uitkering, exclusief de ICL gelden. Voor 2013 komt dit neer op een benodigd niveau van 8,2 mln. De eventuele onttrekking aan de algemene reserve in 2013 wordt op deze wijze gecompenseerd in 2014 door een dienovereenkomstige storting. 2. Bijsturing gedurende het jaar blijkt steeds lastiger te worden, juist wanneer het uitgangspunt is de continuïteit van beleid niet in gevaar te brengen. De zogeheten lucht in de gemeentebegroting is in de afgelopen jaren verdwenen in navolgende bezuinigingsoperaties. Ook het laatste laaghangende fruit is met de Kadernota 2013 definitief wegbezuinigd. Daarnaast gaat de organisatie continue bewust zuinig om met het doen van uitgaven waarvoor geen wettelijke of juridische verplichtingen bestaan en die rechtstreeks ten laste komen van de exploitatie 2013. Overigens vaart de organisatie al scherp aan de wind met betrekking tot dit type budgetten: de afgelopen drie jaren zijn deze budgetten niet gecorrigeerd voor inflatie, wat al impliceert dat hetzelfde werk met minder geld gedaan moet worden. Daarnaast zijn in grote lijnen de volgende beperkingen van toepassing, die maken dat bijsturing in het lopende jaar erg lastig is: o o o o o Vaststaande subsidieverplichtingen, waarvan niet af te wijken valt (juridisch, criteria van behoorlijk bestuur); Ongewenste neveneffecten bij bezuinigingen op ICL gerelateerde budgetten; Niet te beïnvloeden lasten en baten (de uitvoering van wettelijke taken); Niet op korte termijn te beïnvloeden lasten en baten (kapitaallasten, personeel en dergelijke); De bedrijfsvoeringskosten kennen reeds een vanaf 2013 opgelegde taakstelling. Het achterblijven van inflatiecorrectie, gecombineerd met de omvang van deze taakstelling maakt dat op dit gebied weinig mogelijkheden zijn tot bijsturing. Ondanks deze omstandigheden wordt er ruim 0,25 mln. op dit terrein ingeleverd in de vorm van het budget personele calamiteiten. Gezien bovenstaande argumenten stelt het college voor het geprognosticeerde tekort gedeeltelijke terug te dringen door het aframen van de volgende budgetten: A. Re-integratiebudget duurzame uitstroom ( 500.000,-) Ten behoeve van het project duurzame uitstroom heeft de gemeenteraad voor de jaren 2013-2015 jaarlijks 1,- mln. ter beschikking gesteld. In plaats van te kiezen voor werkervaringsbanen zal op verloningsbanen worden ingezet. De reeds geraamde besparing voor 2013 (namelijk 20 cliënten minder ten laste van het WWB- inkomensdeel) kan op deze manier behaald worden. Doordat de start van de integratietrajecten medio 2013 is, wordt dit jaar niet het volledig beschikbare budget van 1,- mln. benut en kan derhalve een bedrag van 500.000,- vrijvallen. Om de prestatie conform de afspraken met de raad uit te voeren is het echter wel noodzakelijk om ditzelfde bedrag in de meerjarenraming 2016 op te nemen.
B. Teruggave Btw-compensatiefonds ( 100.000,-) Het betreft hier een teruggave over voorgaande jaren vanuit het Btw-compensatie fonds van circa 100.000,-. Dit als gevolg van aanpassingen in de wetgeving met betrekking tot de kosten voor re-integratie en de daarmee gepaard gaande wijziging van inzichten van de belastingdienst. Deze incidentele baat kan zonder enig effect ingezet worden ter terugdringing van het geprognosticeerde tekort. C. Vrijval Reserve ontwikkeling Stad ( 100.000,-) Binnen deze reserve bestaat, met inbegrip van de reeds door het college aan de raad voorgestelde beklemmingen, in totaal nog 200.000,- aan beschikbare ruimte. Voorgesteld wordt om 100.000,- in te zetten ter terugdringing van het geprognosticeerde tekort. D. Vrijval Reserve ontwikkeling Stad, deel Reserve Economische Structuur ( 100.000,-) Binnen deze reserve bestaat, met inbegrip van de reeds door het college aan de raad voorgestelde beklemmingen, in totaal nog 200.000,- aan beschikbare ruimte. Voorgesteld wordt om 100.000,- in te zetten ter terugdringing van het geprognosticeerde tekort. E. Vrijval budget personele calamiteiten ( 260.000,-) Dit begrotingsonderdeel is ingesteld om in bijzondere situaties de loonkosten te dekken van vervangende capaciteit ten behoeve van bijvoorbeeld personeel dat langdurig ziek is. Er wordt gestuurd om in 2013 dit budget niet aan te wenden. Het risico bestaat dat er in het geval dat er zich een bijzondere situatie voordoet er geen dekking voorhanden is. In dat geval zal teruggevallen moeten worden op het incidenteel aanwezige frictiebudget en zal binnen dit budget de afweging gemaakt moeten worden of in een specifieke situatie overgegaan wordt tot het dekken van loonkosten van vervangende capaciteit. F. Gedeeltelijke vrijval budget verkiezingen ( 25.000,-) De gemeente Lelystad heeft een structureel budget in de begroting ten behoeve van verkiezingen. Aangezien er in 2013 vooralsnog geen verkiezingen zijn gepland is de verwachting dat in totaal 25.000,- van dit budget vrij kan vallen. 3. De re-integratiemiddelen duurzame uitstroom worden conform de afspraken met de raad ingezet in 2013, 2014 en 2015 (3 maal 1,- mln.). Indien in 2016 500.000,- beschikbaar wordt gesteld voor dit doel kan het oorspronkelijke plan doorgang vinden. Dit zal verwerkt worden in de programmabegroting 2014-2017 (zie ook beslispunt 2A). Financiële aspecten Het besluit om bij te sturen op de genoemde budgetten heeft als gevolg dat deze budgetten afgeraamd worden en niet langer beschikbaar zullen zijn. Kanttekeningen - Communicatie en voortgang - Lelystad, Het college van de gemeente Lelystad, de secretaris, de burgemeester, N. Versteeg M. Horselenberg
Raadsbesluit Nummer: 131030878 De raad van de gemeente Lelystad, op voorstel van het college van de gemeente Lelystad d.d. B E S L U I T: 1. Het eventueel in september resterende geprognosticeerde tekort in 2013 te verwerken in de programmabegroting 2014 en de algemene reserve in 2014 dienovereenkomstig aan te vullen. 2. De begroting 2013 op de navolgende punten bij te stellen, ter gedeeltelijke terugdringing van het in de crisismonitor mei 2013 geprognosticeerde tekort: A. Re-integratiebudget duurzame uitstroom ( 500.000,-) B. Teruggave Btw-compensatiefonds ( 100.000,-); C. Vrijval Reserve ontwikkeling Stad ( 100.000,-); D. Vrijval Reserve ontwikkeling Stad, deel Reserve Economische Structuur ( 100.000,-); E. Vrijval budget personele calamiteiten ( 260.000,-); F. Gedeeltelijke vrijval budget verkiezingen ( 25.000,-). 3. De in 2013 vrij te laten vallen middelen met betrekking tot het re- integratiebudget duurzame uitstroom te compenseren door in de meerjarenraming 2016 een bedrag op te nemen van 500.000,- en dit bedrag te verwerken in de programmabegroting 2014-2017. Lelystad, De raad van de gemeente Lelystad, de griffier, de voorzitter,
ons kenmerk datum pagina 131029903 3 aangepast en is nog steeds volop in beweging. Ook het zogeheten Oranjeakkoord, waarin het kabinet inzette op aanvullende bezuinigingen van ruim 4,- mrd. vanaf 2014 is met het Sociaal akkoord voorlopig weer van tafel. Ook met betrekking tot deze ontwikkelingen hoopt het college via de juni- en septembercirculaire meer duidelijkheid te krijgen, ter voorbereiding van de programmabegroting 2014-2017. Hoogachtend, het college van de gemeente Lelystad, de secretaris, de burgemeester,
Crisismonitor Mei 2013 -Trends en ontwikkelingen -Prognoses en bandbreedtes -Overige afwijkingen Inhoud 1. INLEIDING... 2 2. BESCHOUWING ALGEMENE TRENDS EN ONTWIKKELINGEN... 3 2.1 FINANCIEEL ECONOMISCHE ONTWIKKELINGEN... 3 2.2 MONITOR EXTERNE ONTWIKKELINGEN... 4 3. ONTWIKKELINGEN GEMEENTEBEGROTING... 13 3.1 INGESCHATTE AFWIJKINGEN 2013 (MET BANDBREEDTES)...14 3.2 OVERIGE AFWIJKINGEN 2013...23 4. RESUMÉ... 25 1
1. Inleiding Bij deze ontvangt u de tweede crisismonitor van het begrotingsjaar 2013. In deze crisismonitor wordt op basis van trends in een aantal macro economische- en sociaal maatschappelijke variabelen een relatie gelegd met de ontwikkeling van de crisisgerelateerde exploitatieonderdelen van onze gemeentebegroting. De indeling van deze crisismonitor is als volgt: Hoofdstuk 2 bestaat uit een beschouwing van algemene trends en ontwikkelingen. Binnen paragraaf 2.1 is ter illustratie een persbericht opgenomen, dat het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op 18 april 2013 heeft uitgebracht en waarin wordt ingegaan op de forse toename van de landelijke werkloosheid. Paragraaf 2.2 bestaat vervolgens uit de monitor met de voor de gemeente Lelystad meest relevante externe ontwikkelingen en is onderverdeeld in vijf thema s, te weten: werkgelegenheid, bedrijvigheid, huizenmarkt, consumentengedrag en macro economische ontwikkelingen. Hoofdstuk 3 legt vervolgens de relatie tussen deze trends en ontwikkelingen en de gemeentebegroting. Paragraaf 3.1 gaat in op de ingeschatte crisisgerelateerde afwijkingen (met bandbreedtes) en paragraaf 3.2 geeft een overzicht van de overige verwachte afwijkingen ten opzichte van de begroting 2013. Hoofdstuk 4, het resumé, geeft tenslotte een korte samenvatting van wat er in de crisismonitor staat gepresenteerd. Opzet van de crisismonitor De crisismonitor geeft een tussenstand van het lopende begrotingsjaar en kent daarom een hogere actualiteit dan de risico-inschatting die gedaan wordt in de risicoparagraaf van bijvoorbeeld de programmabegroting. Om de fluctuaties ten opzichte van de begroting te kunnen monitoren wordt in tegenstelling tot de beschrijving van de meer statische risico s in de risicoparagraaf (kans maal gevolg) in deze crisismonitor gewerkt met financiële bandbreedtes. Een ander verschil met de risicoparagraaf is dat er binnen de crisismonitor de aandacht vooral uitgaat naar die zaken die in 2013 tot een afwijking kunnen leiden. Externe ontwikkelingen raken tal van taken van de gemeente. Hierbij is het van belang onderscheid te maken tussen: 1. Begrotingsonderdelen waarvan we de resultaten zelf kunnen beïnvloeden (bijvoorbeeld de beïnvloedbare onderdelen, zoals beschreven in de doorlichting van de programma s) en; 2. Begrotingsonderdelen waarvan het heel moeilijk, of niet mogelijk is, resultaten direct zelf te beïnvloeden (zoals bijvoorbeeld inkomsten uit bouwleges, open einde regelingen en de algemene uitkering). De eerste categorie vereist reguliere begrotingsdiscipline, de tweede vormen een risico. Deze crisismonitor gaat met name in op de taken die een risico vormen in het begrotingsjaar 2013, omdat de resultaten hiervan niet of slecht beïnvloed kunnen worden. Na weergave van actuele economische ontwikkelingen op het gebied van werkgelegenheid, bedrijvigheid, de huizenmarkt, het consumentengedrag en economische ontwikkelingen in hoofdstuk 2 wordt in hoofdstuk 3 gekeken naar de financiële effecten van een aantal terreinen op de gemeente. De ontwikkelingen binnen verschillende crisisgerelateerde begrotingsonderdelen worden binnen paragraaf 3.1 vertaald naar financiële bandbreedtes, waarbij een antwoord wordt gegeven op de volgende vragen: A. De begrotingsstand 2013 (wat is er in de begroting 2013 opgenomen?) B. Wat zijn de financiële bandbreedtes waarbinnen het gemeentelijk aandachtsgebied zich bevindt? Meest gunstige afwijking Verwachte afwijking (is de begroting 2013 nog actueel of al achterhaald?) Meest ongunstige afwijking 2
2. Beschouwing algemene trends en ontwikkelingen 2.1 Financieel economische ontwikkelingen 3
2007 1e 2007 2e 2007 3e 2007 4e 2008 1e 2008 2e 2008 3e 2008 4e 2009 1e 2009 2e 2009 3e 2009 4e 2010 1e 2010 2e 2010 3e 2010 4e 2011 1e 2011 2e 2011 3e 2011 4e 2012 1e 2012 2e 2012 3e 2012 4e 2007 1e 2007 2e 2007 3e 2007 4e 2008 1e 2008 2e 2008 3e 2008 4e 2009 1e 2009 2e 2009 3e 2009 4e 2010 1e 2010 2e 2010 3e 2010 4e 2011 1e 2011 2e 2011 3e 2011 4e 2012 1e 2012 2e 2012 3e 2012 4e 2.2 Monitor externe ontwikkelingen De monitor dient om zicht te houden op actuele economische ontwikkelingen en is onderverdeeld in vijf thema s, te weten: 1. werkgelegenheid, 2. bedrijvigheid, 3. Huizenmarkt, 4. consumentengedrag en 5. macro economische ontwikkelingen. Binnen elk thema wordt ingegaan op een aantal indicatoren, die tezamen een dwarsdoorsnede geven van de relevante ontwikkelingen binnen het desbetreffende thema. Iedere indicator wordt ingeleid door een korte omschrijving van de indicator, een weergave van de bij de totstandkoming betrokken actoren en de eventueel te maken kanttekeningen bij het verzamelen of interpreteren van de desbetreffende indicator. Thema 1: werkgelegenheid Naam indicator Omschrijving indicator 1. ww-uitkering Instroom en uitstroom, alsmede het aantal van uitkeringsgerechtigde in het kader van de Wet Werkloosheid (ww). Betrokken bij totstandkoming Centraal Bureau voor de statistiek (CBS) en Onderzoek & Statistiek (O&S). Kanttekening - 375.000 350.000 325.000 300.000 275.000 250.000 225.000 200.000 175.000 150.000 125.000 100.000 75.000 50.000 25.000 0 Grafiek 1a: Mutaties in WW-uitkeringsgerechtigden Nederland Bron: CBS Instroom NL Uitstroom NL Totaal einde kwartaal NL 2.500 2.250 2.000 1.750 1.500 1.250 1.000 750 500 250 0 Grafiek 1b: Mutaties in WW-uitkeringsgerechtigden Lelystad Bron: CBS Instroom Lelystad Uitstroom Lelystad Totaal einde kwartaal Lelystad 4
2007 1e 2007 2e 2007 3e 2007 4e 2008 1e 2008 2e 2008 3e 2008 4e 2009 1e 2009 2e 2009 3e 2009 4e 2010 1e 2010 2e 2010 3e 2010 4e 2011 1e 2011 2e 2011 3e 2011 4e 2012 1e 2012 2e 2012 3e 2012 4e Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 2. WWBuitkering Instroom en uitstroom van de Wet Werk en Bijstand (WWB). Applicatiebeheer afdeling Werk en Inkomen (WI) en O&S. Doordat aanvragen en beëindigingen soms pas na het verstrijken van het kwartaal worden verwerkt kunnen de cijfers pas zes weken na het verstrijken van de termijn met enige zekerheid worden vastgesteld. 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 Grafiek 2: Lelystedelingen met een WWB uitkering (linker as) inclusief instroom en uitstroom (rechter as) Totaal aantal cliënten wwb einde kwartaal instroom uitstroom2013 jan-feb* 350 300 250 200 150 100 50 0 *Cijfers zijn nog niet definitief, in verband met de wettelijke afhandeltijd van 8 weken Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 3. Aantal vacatures Het aantal vacatures openstaande en aangemelde vacatures aan het eind van het kwartaal. UWV werkbedrijf en O&S. Niet alle vacatures worden aangemeld bij het UWV werkbedrijf. Vanaf april 2012 zijn niet langer alleen de WBS-vacatures in de cijfers opgenomen, maar ook de vacatures van werk.nl. Hierdoor zijn de cijfers van voor het tweede kwartaal van 2011 meer accuraat, maar helaas niet meer vergelijkbaar met die van het tweede kwartaal en later. 5
2007 1e 2007 2e 2007 3e 2007 4e 2008 1e 2008 2e 2008 3e 2008 4e 2009 1e 2009 2e 2009 3e 2009 4e 2010 1e 2010 2e 2010 3e 2010 4e 2011 1e 2011 2e 2011 3e 2011 4e 2012 1e 2012 2e 2012 3e 2012 4e 2013 1e Grafiek 3: Ingediende en openstaande vacatures bij UWV Werkbedrijf 700 600 500 400 300 200 100 0 Bron: werk.nl gemiddelde openstaande vacatures totaal ingediende vacatures Thema 2: bedrijvigheid Naam indicator 4 Starters en Faillissementen Omschrijving Betrokken bij indicator totstandkoming Kanttekening Het aantal bedrijven Economische dat in de afgelopen zaken provincie maand gestart of Lelystad en O&S. gestopt is met de bedrijfsvoering. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen faillissement en andere reden van beëindigen van de bedrijfsvoering. Ook zijn er bedrijven die al uitgeschreven zijn, maar nog wel actief en bedrijven die al wel actief zijn, maar nog niet ingeschreven. Vanwege administratieve redenen zijn er tijdelijk geen recentere cijfers te verkrijgen. De verwachting is dat deze op zijn vroegst begin juni weer te genereren zijn. Grafiek 4: Aantal starters en faillissementen 250 200 150 100 194 140 151 133 211 157 153 152 226 198 178 50 0 13 11 8 5 10 3 7 10 20 8 6 2009-1 2009-2 2009-3 2009-4 2010-1 2010-2 2010-3 2010-4 2011-1 2011-2 2011-3 Bron: Economische zaken Provincie Flevoland aantal starters aantal faillisementen 6
Naam indicator Omschrijving indicator 5. Vestigingen Het totaal aan vestigingen in Lelystad. Betrokken bij totstandkoming Economische zaken provincie Flevoland en O&S. Kanttekening Aantal vestigingen wordt bijgehouden vanaf begin 2008. Voor 2008 alleen de cijfers van bedrijfsvestigingen (dus geen non-profit en overheid) per jaar. Grafiek 5: Aantal vestigingen in Lelystad (linker-as) en Flevoland (rechter-as) 7.800 7.300 6.800 6.300 5.800 5.300 40.000 38.000 36.000 34.000 32.000 30.000 28.000 26.000 Aantal vestigingen in Lelystad Aantal vestigingen in Flevoland Bron: Economische zaken Provincie Flevoland 7
2007-1 2007-2 2007-3 2007-4 2008-1 2008-2 2008-3 2008-4 2009-1 2009-2 2009-3 2009-4 2010-1 2010-2 2010-3 2010-4 2011-1 2011-2 2011-3 2011-4 2012-1 2012-2 2012-3 2012-4 2013-1 Thema 3: huizenmarkt en wonen Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 6. Woningen te koop Het aantal huizen dat op de eerste van de maand te koop staat aangeboden op Funda. Funda en O&S. Ondanks dat er veel huizen te koop staan op Funda, is dit niet het hele aanbod. Ook worden huizen niet direct verwijderd als ze verkocht zijn. Tabel 6: Aantal huizen te koop op funda aan het eind van het kwartaal 2009 2009 2010 2010 2010 2010 2011 2011 2011 2011 2012 2012 2012 2012 2013 3e 4e 1e 2e 3e 4e 1e 2e 3e 4e 1e 2e 3e 4e 1e Huizen te koop 1249 1242 1327 1326 1417 1475 1502 1547 1603 1620 1651 1641 1629 1623 1629 Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 7. Bouwaanvragen Het aantal verleende vergunningen voor bouw of verbouw van woningen. Ruimtelijke dienstverlening en O&S. In een aparte grafiek worden de bouwleges (inkomsten voor gemeente) als gevolg van de verstrekte vergunningen aangegeven. Grafiek 7a: Totaal aantal verstrekte vergunningen 300 250 200 150 100 50 0 Bron: afd Ruimtelijke dienstverlening 1.600.000 1.400.000 1.200.000 1.000.000 800.000 600.000 400.000 200.000 0 Grafiek 7b: Inkomsten leges bouwvergunningen 8
2006-1 2006-2 2006-3 2006-4 2007-1 2007-2 2007-3 2007-4 2008-1 2008-2 2008-3 2008-4 2009-1 2009-2 2009-3 2009-4 2010-1 2010-2 2010-3 2010-4 2011-1 2011-2 2011-3 2011-4 2012-1 2012-2 2012-3 2012-4 2013-1* Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 8. Opgeleverde woningen Het aantal gerealiseerde woningen en verbouwingen. Ruimtelijke dienstverlening en O&S. - Grafiek 8: Aantal opgeleverde woningen 200 150 100 50 0 136 120 116 167 88 139 103 111 188 164 49 131 103 93 103 101 98 112 57 50 28 53 24 44 Bron: afd Ruimtelijke dienstverlening Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 9. Verkoopprijs woningen De mediane verkoopprijs voor de regio Lelystad. CBS en O&S. De mediaan is het middenpunt (50%) van de verkoopprijzen. Het gemiddelde ligt vaak hoger. Grafiek 9: Mediane verkoopprijs woningen per kwartaal 250.000 230.000 210.000 190.000 170.000 150.000 Lelystad Nederland * Gebaseerd op voorlopige cijfers (minder dan 25 waarnemingen) 9
Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 10. Bevolkingsgroei Verschil in inwoners tussen twee kwartalen. Burgerzaken O&S. en - 350 300 250 200 150 100 50 0-50 -100 123 70 322 268 138 2 Grafiek 10: Bevolkingsgroei 259 260 176 185 185 159 155 126 125 104 16-15 -4-48 122 121 187 25 5 Bron: Burgerzaken Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 11.Bevolking prognose vs Per jaar wordt de daadwerkelijke bevolking vergeleken met de aan het begin van het jaar geprognosticeerde groei. O&S. Cijfers worden niet per kwartaal, maar per jaar weergegeven, omdat deze alleen in deze tijdseenheid te verkrijgen zijn. grafiek 11: Bevolkingsgroei en bevolkingsprognose 76.000 75.500 75.000 74.500 74.000 73.500 73.000 72.500 72.000 71.500 2007 2008 2009 2010 2011 Prognose 31-12 Bevolking 31-12 10
2007 2e 2007 3e 2007 4e 2008 1e 2008 2e 2008 3e 2008 4e 2009 1e 2009 2e 2009 3e 2009 4e 2010 1e 2010 2e 2010 3e 2010 4e 2011 1e 2011 2e 2011 3e 2011 4e 2012 1e 2012 2e 2012 3e 2012 4e 2013 1e 0,9 0,8 0,9 0,9 1,1 1 0,7 1,1 0,9 1,3 1 1,4 1,6 1,4 1,6 1,4 1,3 1,7 1,2 1,2 1,3 1,3 2 2,1 2,2 Naam indicator 12. Wachttijden huurwoning Centrada per doelgroep Omschrijving indicator In jaren weergegeven termijn tussen de eerste reactie op een woning en het vinden van een huurwoning. Betrokken bij totstandkoming Kanttekening O&S en Centrada. Cijfers worden niet per kwartaal, maar per jaar weergegeven, omdat deze alleen in deze tijdseenheid te verkrijgen zijn. Grafiek 12: Wachttijden huurwoning Centrada per doelgroep 2007-2011, in jaren 2,5 2 2007 1,5 2008 2009 1 2010 0,5 2011 0 Jongeren <23 jr 1-2 pers. 1-2 pers. met huishh 23-54 kinderen jr 1-2 pers. Hh 55-69 jr senioren >70 jr Thema 4: consumentengedrag Naam indicator Omschrijving indicator Betrokken bij totstandkoming Kanttekening 13. Consumentenvertrouwen Indicator gebaseerd op 5 vragen over de mening over de eigen financiële situatie en de economische situatie in Nederland. CBS en O&S. Cijfers gebaseerd op Lelystad zijn slechts met een grote inspanning te verkrijgen. Landelijke cijfers kunnen een vertekend beeld geven. Grafiek 13: Indicator consumentenvertrouwen Nederland 20 10 0-10 -20-30 -40-50 Bron: CBS 11
rentepercentage Thema 5: macro economische ontwikkelingen Naam indicator 14. 10-jaars staatsleningen Omschrijving indicator Indicator gebaseerd op de rente die de Nederlandse staat betaalt voor 10- jaars staatsleningen. Dit heeft effect op gemeenten. Betrokken bij totstandkoming Kanttekening Kapitaalmarkt. - Renteontwikkelingen 1 jun 2008 t/m 01 april 2013 5,0 4,0 3,0 1 maands euribor 3 maands euribor 10 jaars benchmark 2,0 1,0 0,0 eerste dag van de maand 12
3. Ontwikkelingen gemeentebegroting Zoals ook blijkt uit het persbericht van het CBS bevindt de Nederlandse economie zich nog steeds in zwaar weer. De monitor externe ontwikkelingen laat ook op vrijwel alle terreinen zien dat de crisis niet aan Lelystad voorbij gaat. Daarnaast zijn een aantal begrotingsonderdelen direct onderhevig aan het lastig te voorspellen rijksbeleid. De bedragen die hiermee gemoeid zijn kunnen zorgen voor significante schommelingen in het financiële resultaat van de gemeente (op de totale begrotingsomvang van ruim 200,- mln.). De in hoofdstuk 2 beschreven ontwikkelingen raken de begroting op verschillende terreinen die in de volgende paragraven worden beschreven, te weten: 3.1.1 Uitkeringen 3.1.2 Bijzondere bijstand 3.1.3 Sociale lasten 3.1.4 Rente 3.1.5 Legesinkomsten 3.1.6 Algemene uitkering 3.1.7 Belastingontvangsten De verwachte afwijkingen en de bandbreedtes worden in een aantal gevallen op 1.000,- nauwkeurig weergegeven. Er wordt echter niet gepretendeerd dat de uiteindelijke resultaten binnen elk begrotingsonderdeel met deze nauwkeurigheid zijn in te schatten. De gepresenteerde cijfers zijn enerzijds inderdaad hardere vaststaande bedragen, maar anderzijds zijn deze cijfers het resultaat van bijvoorbeeld extrapolaties. In het resumé zijn de bedragen overigens afgerond op 10.000,-. Met betrekking tot de onderwerpen resultaat grondbedrijf en garantstellingen worden bij ongewijzigd beleid vooralsnog geen effecten op de gemeentebegroting 2013 verwacht. Daarnaast signaleren we, los van de onderwerpen in de crisismonitor, nu al een aantal ontwikkelingen die ook tot een afwijking op de begroting 2013 leiden en behoeven niet binnen een bandbreedte gepresenteerd te worden. De verwachte ontwikkelingen binnen deze begrotingsonderdelen zijn bijvoorbeeld al bekend, of anderszins redelijkerwijs in te schatten en worden in paragraaf 3.2 beschreven. 13
3.1 Ingeschatte afwijkingen 2013 (met bandbreedtes) 3.1.1 Uitkeringen Onderdeel Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag 1. Rijksbijdrage uitkeringslast 28.562-750 0 750 2. Uitkeringslast 2029-28.812 + 250-3.550 + 121-1.718-8 114 Totaal - 250-4.300-1.718 864 Nadere toelichting: Begroting 2013 Bedragen x 1000,- Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2013 Begroting 2013 (= nullijn) Meest ongunstige afwijking Verwachte afwijking Meest gunstige afwijking De prognose per 1 mei 2013 van de afwijking ten opzichte van de begroting voor de te verstrekken bijstandsuitkeringen en bijbehorende rijksbijdrage is 1.718.000,- nadelig. Daarnaast is een bandbreedte van toepassing voor de grote impact van de conjuncturele ontwikkelingen en bijbehorende bijstellingen van het macrobudget. 1. Rijksbijdrage uitkeringslast De voor 2013 begrote rijksbijdrage is gelijk aan de voorlopige beschikking van het Ministerie ( 28,562 mln.). De definitieve hoogte van deze rijksbijdrage is afhankelijk van de ontwikkeling van het macrobudget. Dit macrobudget is weer afhankelijk van een aantal parameters, zoals de klantontwikkeling 2012. DIVOSA (de Nederlandse vereniging van gemeentelijke managers op het terrein van participatie, werk en inkomen) heeft op basis van de klantontwikkeling 2012 de verwachting uitgesproken dat het macrobudget voor 2013 naar beneden toe zal worden bijgesteld. In het meest ongunstige geval zou dit globaal resulteren in een voor Lelystad lagere rijksbijdrage van 750.000,-. Daarnaast zijn andere parameters van invloed op het macro-budget welke juist wijzen op een verwachte toename (ontwikkeling werkloosheid, ontwikkeling klantenbestand in 2013). Vooralsnog wordt daarom per saldo ingeschat dat de rijksbijdrage conform begroting zal zijn. 2. Uitkeringslast Door de substantiële groei van het klantaantal in de eerste 3 maanden van 2013 was een actualisatie van de prognose van het (gemiddeld) klantaantal noodzakelijk. Deze prognose is nu bijgegesteld tot 2150 gemiddeld ofwel 121 meer dan begroot. Waarbij in het begrote klantaantal (en de uitkeringslast) rekening is gehouden met het effect van de extra investering van 1 mln. voor re-integratie (= -20 klanten). De prognose voor de gemiddelde uitkeringslast is met 14.200 gelijk aan de begroting. De gebruikelijke bandbreedte bedraagt 6% van de te verwachten uitkeringslast van 30,35 mln. = + of - 129 cliënten. NB. Door de gemeente is bezwaar ingediend tegen de afwijzende beschikking op de aanvraag Incidenteel Aanvullende Uitkering 2011 van 2, 6 mln. Bij gegrondverklaring van dit bezwaarschrift is sprake van een niet voorziene incidentele bate (voordeel) 2013 van 2,6 mln.; waarmee het verwachte nadelig saldo 2013 zou verdwijnen. 14
3.1.2 Bijzondere bijstand Bedragen x 1000,- 1. Onderdeel Begroting 2013 Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2013 Begroting 2013 (= nullijn) Meest ongunstige afwijking Verwachte afwijking Meest gunstige afwijking Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Bijzondere bijstand spoor 1 (preventief) en spoor 2 (repressief) 2.228-350 - 175 0 Totaal 2.228-350 - 175 0 Nadere toelichting: Door de substantieel gestegen uitgaven voor beschermingsbewind en de aanvullende bijstand voor uitwonende jongeren wordt in 2013 een overschrijding verwacht van 175.000. In het regeerakkoord is de afspraak gemaakt om voor intensivering van het armoedebeleid in brede zin het macrobudget (via de Algemene Uitkering Gemeentefonds) te verruimen met 80 mln. in 2014 en structureel met 100 mln. vanaf 2015. Bijbehorende toekomstige taakmutatie is echter nog niet via besluitvorming geconcretiseerd en voorziet niet in aanvullend budget voor 2013. Gelet op het openeinde karakter van de regeling is een bandbreedte ingeschat op 175.000,-. (= 10% van de verwachte realisatie spoor 2 in 2013: 1.750.000). 15
3.1.3 Sociale lasten Onderdeel Begroting 2013 Bedragen x 1000,- Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2013 Begroting 2013 (= nullijn) Meest ongunstige afwijking Verwachte afwijking Meest gunstige afwijking Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag 1. Sociale lasten - 7.654-450 - 400-350 Totaal - 7.654-450 - 400-350 Nadere toelichting: De raming, van de door de gemeente Lelystad af te dragen sociale lasten (pensioen- en zorgverzekeringswet) is, op basis van de op dat moment beschikbare informatie, bijgesteld bij de Kadernota 2013-2016 en vervolgens geactualiseerd in de Programmabegroting 2013-2016. Tijdens het opstellen van de Programmabegroting deden zich een verscheidenheid aan ontwikkelingen voor op dit gebied. Zo werd er in het najaar 2012 bijvoorbeeld het voornemen uitgesproken de rekenrente voor pensioenfondsen aan te passen voor een deel van het kapitaal, wat een drukkend effect zou hebben op de premiestijging. De onzekerheid over de ontwikkelingen op dit gebied maakte dat de precieze effecten op de gemeentebegroting op dat moment nog lastig te voorspellen waren. Op pagina 104 van de programmabegroting 2013-2016 (paragraaf weerstandsvermogen) is daarom een verdere verhoging van de sociale lasten als risico opgenomen. Dit risico lijkt bewaarheid te worden, door twee recentelijke ontwikkelingen (meer exacte prognose is pas te maken na het eerste kwartaal 2013): 1. Het ABP heeft eind december 2012 besloten om de pensioenpremies in 2013 verder te verhogen. Deze verhoging vindt plaats ondanks eerdere (tijdelijke) verhogingen in voorgaande jaren. Het effect hiervan wordt ingeschat op 260.000,-. 2. In 2012 is de grondslag voor de Zorgverzekeringswet aanzienlijk gestegen. In ruil daarvoor daalde het percentage. Voor 2013 is een stijging van de zorgverzkeringswet premie in november definitief gepubliceerd, ondanks berichten van de Zorgverzekeraars die bijna allemaal nagenoeg gelijke premies hanteren als in 2012. Het effect hiervan wordt ingeschat op 140.000,-. De verwachting binnen deze crisismonitor is gelijk aan de verwachting die is becijferd in de crisismonitor van de maand januari: de door de gemeente Lelystad af te dragen sociale lasten blijken met in totaal 400.000,- te stijgen, vergeleken met het in de gemeentebegroting beschikbare budget. 16
3.1.4 Rente Onderdeel Begroting 2013 Bedragen x 1000,- Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2013 Begroting 2013 (= nullijn) Meest ongunstige afwijking Verwachte afwijking Meest gunstige afwijking Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag 1. Geld aantrekken met een looptijd van korter dan één jaar - 824 0 750 800 2. Geld aantrekken met een looptijd van langer dan één jaar - 4.824-1.277-1.043-810 3. Toegerekende rentebaten grondbedrijf 4.642-297 - 297-297 4. Vrijval kapitaallasten 507 507 507-1.067-83 200 Nadere toelichting (deel 1): Uiteraard probeert de gemeente zo scherp mogelijk aan de wind te varen door maximale benutting van de kasgeldlimiet uit de wet FIDO, kort geld is immers goedkoper. De uiteindelijke rentelasten worden bepaald door de verhouding tussen korte en lange leningen enerzijds en de ontwikkelingen op de rentemarkt anderzijds. In de jaarrekening 2011 hebben we al aangegeven dat gedurende alle kwartalen in 2011 de kasgeldlimiet is overschreden. De kasgeldlimiet beperkt de gemeente in het financieren met een korte looptijd. Met betrekking tot het overschrijden van de kasgeldlimiet is bestuurlijk overleg geweest met de provincie als toezichthouder. Wij hebben aangegeven dat in het 3e kwartaal 2012 deze overschrijding van de kasgeldlimiet teniet is gedaan doordat wij begin 3e kwartaal 2012 kortlopende in langlopende leningen hebben omgezet. In de programmabegroting 2013 is reeds aangegeven dat er onderzocht zou gaan worden hoe deze lasten zich zullen gaan verhouden tot de in de begroting opgenomen budgetten voor rente. In 2013 dienen namelijk een aantal leningen geherfinancierd te worden, die onder de kasgeldlimiet uit de wet FIDO niet volledig gefinancierd mogen worden met kort geld. Herfinanciering met looptijd van de lening langer dan één jaar is duurder. De ontwikkelingen zijn in een viertal onderwerpen te verdelen, welke staan beschreven op de volgende pagina. 17
Nadere toelichting (deel 2): 1. De korte rente is historisch laag. De ECB heeft in juli 2012 de zogenaamde refi-rente (maatstaf voor de korte rente) verlaagd van 1 naar 0,75%. Ook indien de korte rente tot een 'normaal' niveau stijgt blijft het rentebudget toereikend. 2. De lange rente is eveneens historisch laag. Deze lage rente heeft alleen een positief effect op nieuw af te sluiten leningen. We hebben echter te maken met een bestaande leningenportefeuille. Op basis van deze portefeuille hebben wij een onbeïnvloedbare rentelast van 5,6 mln. In 2013 moet er circa 52 mln. afgelost worden, om de looptijd van deze leningen eindigt. Dit bedrag zal moeten worden geherfinancierd. 3. Voor de programmarekening 2012 heeft het grondbedrijf de boekwaarde op de zgn. B-staat berekend (circa 110 mln.). Inzicht in de boekwaarde van deze B-staat is nodig om de door het grondbedrijf te betalen rente aan de algemene dienst te kunnen berekenen. Op basis van het interne rentepercentage van 4% kan de toegerekende rentebaten voor 2013 worden berekend op circa 4,1 mln. Daarnaast draagt het grondbedrijf rente af op de erfpachtgronden. Deze rente is berekend op ca. 0,2 mln. 4. Een incidentele vrijval van kapitaallasten. Door een herijking van de kapitaallasten kan een significant bedrag aan reeds begrote kapitaallasten vrijvallen. 18
3.1.5 Legesinkomsten Bedragen x 1000,- Onderdeel Begroting 2013 Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2013 Begroting 2013 (= nullijn) Meest ongunstige afwijking Verwachte afwijking Meest gunstige afwijking Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag 1. Leges bouwvergunningen 1.398.276-750 - 650-500 2. Leges reisdocumenten 410.068-80 - 55 60 3. Leges rijbewijzen 264.865-100 - 85-15 4. Leges burgerlijke stand 200.940-110 - 100-90 Totaal 2.274.149-1.040-890 - 545 Nadere toelichting: 1. Leges bouwvergunningen Op basis van de huidige gegevens (inkomsten) wordt er verwacht dat de begrote inkomsten van de bouwleges niet worden gerealiseerd. Er wordt wel veel verbouwd, dus qua aantallen van te behandelen aanvragen is niet zoveel teruggang meer, echter dit levert nauwelijks leges op. Met name de terugloop in grote bouwprojecten heeft een nadelig effect op de legesinkomsten. De legesinkomsten zijn sterk afhankelijk van de grotere projecten en de laatste jaren zit dit percentage op 4 a 5 % van de aanvragen (terwijl dit percentage enkele jaren geleden nog 7 a 8% bedroeg). Deze sterke afhankelijk van grote projecten maakt dat er fluctuaties kunnen ontstaan in de verwachte opbrengsten. In de kadernota 2014 wordt er meerjarig rekening gehouden met deze negatieve trend. 2. Leges reisdocumenten Het tot op heden verkochte aantal reisdocumenten ten opzichte van de begroting loopt wat achter. Prognose op basis van huidige verkopen resulteert in een negatieve afwijking ten opzichte van de begroting. 3. Leges rijbewijzen Het tot op heden verkocht aantal rijbewijzen ten opzichte van de begroting loopt sterk achter. De cyclus van een rijbewijs is 10 jaar, de begroting is gebasseerd op een gemiddelde van deze jaren. Dit wil zeggen dat er jaren zijn met positieve uitschieters en jaren met negatieve uitschieters. Uit gegevens van het RDW blijkt dat er minder dan het gemiddelde aan rijbewijzen vervangen moet worden. Pas met ingang vanaf 2016 wordt er verwacht dat er weer een positief resultaat behaald zal worden (ten opzichte van de begroting). 4. Leges burgerlijke stand Door de verhoging van de tarieven werd er een verdubbeling van de inkomsten verwacht. Dit bleek echter aan het begin van 2013 een negatief effect te hebben op het aantal te voltrekken huwelijken. Het tarief is inmiddels weer bijgesteld naar het oude tarief, echter de begroting 2013 is hier nog niet op aangepast, wat resulteert in het verwachte tekort. Daarnaast zijn de regels met betrekking tot de gratis huwelijken aangescherpt, wat de legesderving ook enigzins tegengaat. 19
3.1.6 Algemene uitkering Onderdeel Begroting 2013 Bedragen x 1000,- Bandbreedtes afwijkingen ten opzichte van de begroting 2013 Begroting 2013 (= nullijn) Meest ongunstige afwijking Verwachte afwijking Meest gunstige afwijking Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag Aantallen Bedrag 1. Algemene uitkering 93.684-400 1.250 2.070 Totaal 93.684-400 1.250 2.070 Nadere toelichting: 1. Eind 2012 is de decembercirculaire 2012 gepubliceerd. Door wijziging van enkele maatstaven en een lichte stijging van het accres kan rekening gehouden worden met een positieve bijstelling van de algemene uitkering voor het jaar 2013 van circa 460.000,- (opgenomen in verwachte afwijking en de meest gunstige afwijking). 2. De algemene uitkering wordt berekend op basis van een verscheidenheid aan maatstaven, waaronder bijvoorbeeld het aantal uitkeringsgerechtigden en het aantal lage inkomens. Een stijging van het aantal inwoners met een bijstandsuitkering heeft een positief effect op de hoogte van de algemene uitkering die de gemeente ontvangt, aangezien per uitkeringsgerechtigde een bedrag via de algemene uitkering wordt vergoed. Dit effect treedt met name op wanneer het aantal uitkeringsgerechtigden in Lelystad relatief gezien harder stijgt dan landelijk gezien het geval is. Binnen onderdeel 1 van deze crisismonitor staat al beschreven dat in de eerste maanden van 2013 het aantal uitkeringsgerechtigden significant is gestegen in Lelystad, wat in het meest gunstige geval zou resulteren in een positieve bijstelling van 840.000,- op de algemene uitkering (opgenomen in de meest gunstige afwijking). Bij de verwachte afwijking wordt rekening gehouden met de helft van dit bedrag ( 420.000,- ), aangezien de verwachting is dat de landelijke prognoses van het aantal uitkeringsgerechtigden ook nog bijgesteld zullen worden, wat weer een negatief effect zal veroorzaken. Vervolg op volgende pagina. 3. Het regeerakkoord is nog niet verwerkt in de eind december 2012 verschenen decembercirculaire. In het regeerakkoord wordt de groei van het 20