KWALITEITSONDERZOEK IN HET KADER VAN HET ONDERWIJSVERSLAG 2014 Het 4e Gymnasium Plaats : Amsterdam BRIN nummer : 30GC Onderzoeksnummer : 271927 Datum onderzoek : 3-4 februari 2014 Datum vaststelling : 7 april 2014
Pagina 2 van 11
1. INLEIDING De inspectie van het Onderwijs heeft op 3 en 4 februari 2014 een onderzoek uitgevoerd op het 4e Gymnasium te Amsterdam, afdeling vwo, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdeling en over de naleving van wet- en regelgeving. Daarmee geldt dat onderzoek ook als het bezoek dat de inspectie op alle scholen voor voortgezet onderwijs tenminste eens in de vier jaar aflegt. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. De afdeling is betrokken in het jaarlijkse steekproefonderzoek voor het Onderwijsverslag 2013/2014. In dit onderzoek verzamelen wij informatie over een aantal aspecten. Deze aspecten hebben naast de kernindicatoren betrekking op de onderwerpen waarover afspraken zijn gemaakt in het bestuursakkoord (opbrengstgericht werken en differentiatie). Dit onderzoek leidt tot een kwaliteitsprofiel voor uw school en een bepaling van het toezichtarrangement. De verzamelde informatie gebruiken wij bovendien voor rapportage over de kwaliteit van het stelsel in het Onderwijsverslag 2013/2014. Ook gebruiken we dit onderzoek om informatie te verzamelen over een aantal thema s waarover we in het Onderwijsverslag 2013/2014 zullen rapporteren, te weten zittenblijven, achterstandenbestrijding en excellente leerlingen. Onderzoeksopzet De inspectie baseert haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs 2013. Bij dit onderzoek hebben we de indicatoren uit het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. In het onderzoek is ook een aantal indicatoren uit het aanvullende kader onderzocht waarmee de stand van zaken van de afspraken in het bestuursakkoord in beeld kunnen worden gebracht. Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd; Het leerlingvolgsysteem is ingezien. In aansluiting daarop is een aantal dossiers van leerlingen bestudeerd; Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd; Pagina 3 van 11
Wij hebben gesprekken gevoerd met de schoolleiding, leraren, zorgcoördinatoren, mentoren en leerlingen; Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie en bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 11
2. CONCLUSIE EN TOEZICHTARRANGEMENT Een kwaliteitsonderzoek zoals wij op het 4e Gymnasium te Amsterdam, afdeling vwo, hebben uitgevoerd, leidt tot een zogenaamd toezichtarrangement voor kwaliteit en/of naleving. Een arrangement kan basistoezicht inhouden of juist aangepast toezicht. In het eerste geval (bij basistoezicht) vinden wij de kwaliteit van voldoende niveau en is het daarom niet nodig om de school onder intensief toezicht te plaatsen. Als er echter teveel tekortkomingen zijn geconstateerd, wordt conform beslisregels geoordeeld dat de kwaliteit onvoldoende is en stellen we een aangepast arrangement vast voor zwakke of voor zeer zwakke kwaliteit en/of naleving. Onze conclusie voor het 4e Gymnasium te Amsterdam, afdeling vwo is als volgt: Kwaliteit De inspectie concludeert dat de kwaliteit van het onderwijs op het 4 e Gymnasium, afdeling vwo, te Amsterdam op de onderzochte onderdelen grotendeels op orde is. Uit het onderzoek is gebleken dat de school nauwelijks tekortkomingen kent. Om die reden wordt het reeds aan de school toegekende basisarrangement gehandhaafd. De bevindingen zullen worden betrokken bij de eerstvolgende risicoanalyse. Naleving De inspectie concludeert tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. Pagina 5 van 11
3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit zijn gekomen. Eerst geven we een samenvattend algemeen beeld over de kwaliteit van het onderwijs op het 4e Gymnasium te Amsterdam, afdeling vwo. Daarna volgt het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe. 3.1 Algemeen beeld De kwaliteit van het onderwijs op het 4 e Gymnasium, afdeling vwo, is op de onderzochte onderdelen van voldoende niveau. De school verzorgt hoogstaand gymnasiumonderwijs en er heerst een stimulerend schoolklimaat. De kwaliteit van het didactisch handelen van de leraren is goed; de opbouw in de lessen is duidelijk en de uitleg van docenten is van hoog niveau; actieve betrokkenheid van leerlingen is goed; de afwisseling in de les en de differentiatie mogen echter nog wel verder worden ontwikkeld. Op de opbrengstenkaarten van de inspectie worden de examen- en bovenbouw doorstroomresultaten van de vwo-afdeling als goed beoordeeld. Het gemiddelde examencijfer ligt boven het landelijk gemiddelde (6,8). Het verschil CE-SE is genomen over de afgelopen drie jaar minimaal (0,1). Het onderbouwrendement is onvoldoende: na het tweede leerjaar stromen teveel leerlingen af naar een lager onderwijsniveau. Wij beoordelen de kwaliteitszorg als voldoende. Het bovenstaande algemene oordeel wordt hieronder toegelicht. In paragraaf 3.2 staat het kwaliteitsprofiel in de vorm van oordelen op onderzochte indicatoren. In paragraaf 3.3 staat een toelichting bij dat profiel. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: de opbrengsten, het onderwijsproces,ondersteuning en begeleiding van leerlingen en de kwaliteitszorg. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke oordelen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. Sommige nummers zijn rood. Dit betekent dat zij tot het zogenaamde kernkader behoren. De oordelen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: Pagina 6 van 11
1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score "onvoldoende of voldoende". In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke oordelen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De oordelen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee'. Leeropbrengsten De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden 1 2 3 4 5 1.1 De leerlingen behalen in de onderbouw het opleidingsniveau dat mag worden verwacht. 1.2_V 1.3_V 1.4_V De leerlingen lopen weinig vertraging op in de bovenbouw van de opleiding vwo. De leerlingen van de opleiding vwo behalen voor het centraal examen de cijfers die mogen worden verwacht. Bij de opleiding vwo zijn de verschillen tussen het cijfer voor het schoolexamen en het cijfer voor het centraal examen van een aanvaardbaar niveau. De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving 1 2 3 4 3.4 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus taal dat past bij alle leerlingen. Pagina 7 van 11
De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving 1 2 3 4 3.5 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus rekenen dat past bij alle leerlingen. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken 1 2 3 4 4.3 De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling 1 2 3 4 7.1 De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen 1 2 3 4 8.2 De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) (De school bestrijdt effectief achterstanden.) 1 2 3 4 9.1 De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.3 De school heeft doelen gesteld die erop gericht zijn om achterstanden te bestrijden. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten 1 2 3 4 12.1 De school evalueert systematisch de opbrengsten. 12.2 De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. Pagina 8 van 11
De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces 1 2 3 4 13.1 De school evalueert systematisch het onderwijsproces. 13.2 De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces. 13.3 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. Nalevingsindicatoren 2014 Onvoldoende Voldoende N1 N2 N4 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de onderzochte onderdelen (WVO, art. 24c en 24a). Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de onderzochte onderdelen (art. 24c en 24 WVO). Door of namens het bestuur zijn het Examenreglement en het PTA naar de inspectie gestuurd en deze documenten bevatten de onderzochte onderdelen (Eindexamenbesluit art. 31). Pagina 9 van 11
3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het bovenstaande algemene beeld en kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: opbrengsten, onderwijsproces, ondersteuning en begeleiding van leerlingen en kwaliteitszorg. Opbrengsten De opbrengsten van het 4e Gymnasium zijn over drie jaar bekeken goed. Het rendement van de bovenbouw is zeer goed. Het gemiddelde cijfer van de afgelegde examens ligt boven het landelijk gemiddelde (6,8). Het verschil tussen het cijfer bij het schoolexamen en het cijfer van het centraal examen is 0,1 en ligt ruim onder de inspectienorm van 0,5 punt. Het rendement van de onderbouw is echter onvoldoende. De laatste drie jaar stromen er teveel leerlingen af na het tweede leerjaar. De school geeft aan dat voor een kleine groep leerlingen het onderwijs op het 4 e Gymnasium niet geheel strookt met hun verwachtingen en mogelijkheden. De schoolleiding biedt een aantal voorzieningen aan om de uitval in de onderbouw te verminderen onder meer door pluslessen, steunlessen en de spitsklas, een klas voor leerlingen van groep 8 die zich hebben ingeschreven voor het 4e Gymnasium. Tevens kunnen leerlingen gebruik maken van de "huiskamer", een plek waar leerlingen zonder rustige leerplek thuis intensieve ondersteuning krijgen. Het onderwijsproces Wij beoordelen het onderwijsproces over het algemeen als voldoende tot goed. Op het 4 e Gymnasium in Amsterdam beheersen de leraren de kwaliteit van de basisvaardigheden in hoge mate. De lessen verlopen in een ordelijke en stimulerende sfeer, zijn gestructureerd en doelmatig. De meest gebruikte werkvormen zijn het interactieve leergesprek afgewisseld met individuele zelfwerkzaamheid bij het uitvoeren van opdrachten. Leerlingen zijn actief betrokken in de les en voelen zich veilig op school. Na de centrale uitleg zien we dat leraren controleren of de uitleg is begrepen. Leerlingen ontvangen effectieve feedback op hun leerproces. In de geobserveerde lessen was echter bij de verwerking van de leerstof te weinig afstemming op individuele leerbehoefte van de leerlingen zichtbaar. Leraren zouden in hun lessen meer kunnen aansluiten bij de onderwijsbehoefte van verschillende leerniveaus van leerlingen. Buiten de lessen is hier wél voldoende mogelijkheid voor. Het aanbod van het 4 e Gymnasium is gericht op het ontplooien van talent met vakken zoals sterrenkunde, filosofie, film en Fast Lane English. Verder stimuleert de school leerlingen om mee te doen aan onder meer diverse olympiades, LAPPTOP en Pre-university. Daarnaast kan een select aantal leerlingen kiezen voor het ambitieuze Honoursprogramma van de Gymnasia. Pagina 10 van 11
Ondersteuning en begeleiding van leerlingen De wijze waarop de leerlingbegeleiding en zorg wordt vormgegeven is deels voldoende maar er zijn ook enkele tekortkomingen. De handelings- en klassenplannen laten zien welke begeleiding leerlingen nodig hebben maar concrete (tussen) doelen, om te kunnen bepalen hoe succesvol deze ondersteuning van leerlingen is, zijn niet altijd aanwezig. De exitgesprekken met afstromers na het tweede leerjaar zijn een goed initiatief om de specifieke problematiek van deze doelgroep gerichter te kunnen analyseren en om tot verbeterafspraken voor de ondersteuningsbehoefte van deze groep leerlingen te komen. Wij constateren dat de school aan taal- en rekenachterstanden werkt maar dat de doelmatigheid van dit beleid nog verbeterd kan worden. Om meer grip te krijgen op de specifieke ondersteuning die leerlingen nodig hebben op het gebied van taal en rekenen is het noodzakelijk om gebruik te gaan maken van genormeerde toetsen. De school gebruikt die op dit moment alleen voor taal, en de indicator die hier betrekking op heeft (9.1) is dan ook als onvoldoende beoordeeld. Kwaliteitszorg De inspectie beoordeelt de kwaliteitszorg als voldoende. Door analyse van de opbrengsten en jaarlijkse prestatieafspraken met vaksecties en ook individuele leraren is een breed draagvlak ontstaan voor het opbrengstgericht werken. Schoolleiding en leraren streven ernaar om de opbrengsten de komende jaren op een hoger niveau te krijgen.de sturing gericht op de kwaliteit van het lesgeven is duidelijk waarneembaar.de schoolleiding bezoekt lessen en voert functioneringsgesprekken met leraren. Het systematisch totaliseren van de lesobservaties en functioneringsgesprekken zou de school een goede mogelijkheid kunnen bieden de kwaliteit van het lesgeven nog verder te brengen.positief is de ruimte die leraren krijgen om zich verder binnen en buiten de school te professionaliseren. Pagina 11 van 11