gemeente Haarlemmermeer Nota van B&W Onderwerp Portefeuillehouder dr. T.C.M. Horn, mr A.Th.H. van Dijk, J.J. Nobel Collegevergadering 7 april 2009 Inlichtingen Debby 63 18)/ Els van der Schans Registratienummer 2003 l. Inleiding Het aanzien van de economie is in een paar maanden ingrijpend veranderd. Dat gaat zo goed als zeker ook gevolgen krijgen voor de arbeidsmarkt. De werkloosheid loopt inmiddels op, maar omdat er ook nog steeds vacatures zijn en er vanwege de vergrijzing ook een omvangrijke vervangingsvraag aankomt, is er alle reden voor een actief arbeidsmarktbeleid. Problemen en kansen gaan nu nadrukkelijk samen (Koersdocument PAO Zuid Kennemerland & Haarlemmermeer, conferentiedocument Programmaconferentie PAO ZKH, 2 april 2009). Via deze nota willen wij u informeren over de arbeidsmarkttrends voor Haarlemmermeer als het gaat om faillisementen, aantallen niet werkende werkzoekenden, werkzoekenden, openstaande vacatures en ingediende vacatures, meer specifiek aanvragen Wet Werk & Bijstand (WWB) en WW (Wet Werkeloosheid) en toekenningen WWB. Op basis van de informatie die hierover voorhanden is, informeren wij u over de extra inspanningen die wij oppakken om al vroegtijdig op de ontwikkelingen te kunnen anticiperen.
Volgvei 2 2. Arbeidsmarkttrends voor Haarlemmermeer 2.1 Faillissementen Onderstaande cijfers van de Kamer van Koophandel tonen het aantal opheffingen ten opzicht van het totaal aantal faillissementen (levend en niet levend) (tabel 2.1), het aantal surseances (tabel 2.2) en het aantal starters (tabel 2.3). Deze cijfers duiden op een onrustige arbeidsmarkt. Ook is het aantal aanvragen Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen (BBZ) van starters en gevestigden fors toegenomen (zie tabel 2.3). Tabel 2.1 Totaal opheffingen to.v faillissementen Tabel 2.2 Aantal surseance
Volgvei 3 2.2 Werkloosheid en vacatures Uit cijfers van het U W blijkt verder dat de werkloosheid oploopt. Daarnaast neemt het aantal vacatures flink af (zie tabellen 2.4 en 2.5). Tabel 2.4 Jan. '08 Feb. '08 dec. '08 Jan. 'O9 Feb. 'O9 Mrt. '09 Niet werkende werkzoekenden 1.785 1.942 2.028 werkzoekenden 2.016 1.916 2.056 Openstaande Ingediende vacatures 628
Volgvei 4 Niet werkende werkzoekenden Ca. 4% I naarremmermeer Ca. 9% I werkzoekenden Ca. 6% Ca. 10% De aantallen WW- en WWB-intakes van het UWV-Werkbedrijf laten een toename zien van het aantal WW-intakes - met name in februari en maart 2009 - en het aantal WWB-intakes - met name in de periode december 2008-februari 2009. Bovendien blijkt op dit moment de ruimte voor WW- en WWB-intakes beperkt. WWB-intakes worden met voorrang behandeld door UW-Werkbedrijf om zo snel mogelijk te kunnen voorzien in het toekennen van uitkeringen indien van toepassing dan wel bevoorschotting. Voor WW-intakes geldt een wachttijd tot mei; hierbij geldt evenwel dat uitkeringsaanvragen al digitaal worden verwerkt. In de jaarplanning van het UW-Werkbedrijf wordt rekening gehouden met een stijging van het totale bestand met ca. 1200 cliënten. Van dit totaal is ca. 21% WWB cliënt. Tabel 2.6 * periode september 2007-medio maart 2008 t. o. v. september 2008-medio maart 2009.
Volgvei 5 * periode september 2007-medio maart 2008 t. o. v. september 2008-medio maart 2009. De aantallen toekenningen van WWB-uitkeringen door onze gemeente laten ook een duidelijke stijging zien in het aantal toekenningen. *periode september 2007-medio maart 2008 t.o. v. september 2008-medio maart 2009. 3.4 Inspanningen arbeidsmarktbeleid Op grond van bovengaande en het feit dat er altijd een vertraging zit in de reactie van de arbeidsmarkt op economische ontwikkelingen - de 'klap' kan dus nog komen, zullen wij': - de volgende voornemens met spoed uitwerken: het maken van een gezamenlijke kwalitatieve analyse van onze (potentiële) WWen WWB-clienten - met het UW-Werkbedrijf; ' De Handreiking van de VNG over regionaal arbeidsmarktbeleid dient ter input voor ons eigen arbeidsmarktbeleid (Publicatie VNG: De Regio Werkt, 14-10-2008).
Volgvei 6 het uitbreiden van het gebruik van het Haarlemmermeers Leerwerkbedrijf als reïntegratieinstrument, ook door UW-Werkbedrijf; verdere aansluiting van het Haarlemmermeers Leerwerkbedrijf op het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt (RMC), het Loket Leren en Werken en het (binnenkort op Schiphol gevestigde) Mobiliteitscentrum; inzetten op een gezamenlijke werkgeversbenadering gemeente, UVW- Werkbedrijf en AM-Groep; - de dienstverlening van het ondernemersloket van de gemeente per direct uitbreiden door meer aandacht voor de sociale pijler, met name betekenend: * de ondernemer ondersteunen bij het gebruikmaken van diverse (Rijks)regelingen; * het bieden van een Bbz uitkering voor levensonderhoud waarbij, op een juridisch verantwoorde manier, de vermogenstoets (tijdelijk) buiten beschouwing wordt gelaten. Indien sprake is van vermogen wordt dit omgezet in zekerheidstelling. Paragrafen 3.4.1 en 3.4.2 geven een toelichting op de extra inspanningen die wij oppakken om al vroegtijdig op de ontwikkelingen te kunnen anticiperen. Hierbij geldt dat met name nu de kleine ondernemers (waaronder ZZP-ers) en vroegpluk (jongeren zonder startkwalificatie) de gevolgen ondervinden van het huidige economisch tij. De kleine ondernemers kunnen terecht bij ons ondernemersloket, dat wij uitbreiden (zie 3.4.2 voor een uitgebreide toelichting). Wat betreft vroegpluk anticiperen wij met name door aansluiting van het Haarlemmermeers Leerwerkbedrijf op het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt (RMC) (zie pagina 7). Jongeren die het onderwijs (hebben) verlaten zonder startkwalificatie om te gaan werken, vangen door hun geringe ervaring de eerste klap op terwijl zij tegelijkertijd nog weinig WW rechten hebben opgebouwd. Ons instrumentarium sluit aan bij de maatregelen die het Kabinet heeft genomen om de komende jaren extra middelen te reserveren voor WWB- en WW-uitkeringen, educatietrajecten en het voornemen (aolopende projecten in het kader van arbeidsmarktbeleid te continueren (met name ten behoeve van reïntegratie1 educatie schoolverlaters). 3.4.1 Aanpassingen arbeidsmarktbenadering en -bemiddeling - gezamenlijke kwalitatieve analyse van cliënten Samen met onze partners zullen wij een kwalitatieve analyse doen van onze (potentiële) WW- en WWB-cliënten: welke afstand tot de arbeidsmarkt hebben zij, over welke kwalificaties en competenties beschikken zij, welke kwalificaties en competenties hebben zij nog nodig om gematcht te kunnen worden met de vraagzijde van de arbeidsmarkt? - het uitbreiden van het gebruik van het Haarlemmermeers Leerwerkbedrijf als reïntegratieinstrument, ook door U WV- Werkbedrijt Op basis van deze analyse doen wij modulaire aanpassingen binnen het Haarlemmermeers Leerwerkbedrijf om het aanbod van cliënten toe te rusten op de vraagzijde van de arbeidsmarkt. Het accent van de trajecten wordt daarbij verschoven van directe bemiddeling naar educatie door middel van scholing, duale trajecten en Eerder Verworden Competenties (EVC-)trajecten.
Volgvei 7 Door de verbreding van het Leerwerkbedrijf is het voor het UW-Werkbedrijf mogelijk geworden om dit instrumentarium ook in te zetten ten behoeve van reïntegratie. In de afgelopen periode zijn de reïntegratiemogelijkheden van het UW-Werkbedrijf uitgebreid, waardoor gemakkelijker kan worden aangesloten bij de gemeentelijke mogelijkheden binnen de WWB. Daarnaast worden efficiencymaatregelen genomen om de werkprocessen van UWV-Werkbedrijf en gemeente beter te laten aansluiten als het gaat om de overgang van kortlopende WW-uitkeringen naar WWB-uitkeringen. Het UWV-Werkbedrijf zal twee maanden voordat uitkeringen aflopen, dit signaleren waarop de gemeente direct een afspraak voor WWB-intakes kunnen maken en administratieve lasten worden verminderd. Nb. Verdringing van WSW-cliënten door klanten van UW-Werkbedrijf is uiteraard niet aan de orde. - verdere aansluiting van het Haarlemmermeers Leerwerkbedrijf op het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt (RMC), het Loket Leren en Werken en het (binnenkort op Schiphol gevestigde) Mobiliteitscentrum; Het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt (RMC) is gericht op jongeren zonder startkwalificatie in de leeftijd van 18-23 jaar. Wij zullen verdere samenwerking invullen met het RMC ten behoeve van jongeren die een kortlopende WW-uitkering hebben en hierna al dan niet recht hebben op een WWB-uitkering en onze arbeidsmarktbenadering; het RMC maakt hierbij gebruik van in de doelgroep gespecialiseerde trajectbegeleiders. Onze inzet hierop komt ook tegemoet aan de extra instroom per juli wanneer naar verwachting de Wet Investering Jongeren van kracht wordt. Deze inspanningen zijn met name gericht op de vroegpluk. Het loket Leren en Werken voorziet in duale en Eerder Verworven Competenties (EVC)- trajecten voor werklozen en werkenden. Het instrumentarium wordt gebruikt door bedrijven en het Haarlemmermeers Leerwerkbedrijf. Het mobiliteitscentrum dat binnenkort, op aandringen van het college van de gemeente Haarlemmermeer, wordt gerealiseerd richt zich met name op het bemiddelen van werk naar werk voor personeel in de regio Schiphol. Ons instrumentarium zal hierop ook worden afgestemd. - inzetten op een gezamenlijke werkgeversbenadering gemeente, UWV-Werkbedrijf en AM- Groep; Ook op het gebied van de werkgeversbenadering zullen wij de krachten bundelen om in te spelen op het verminderd aantal vacatures. Wij zullen informatie uitwisselen over kansrijke branches (nu zorg, onderwijs, overheid, politie en defensie), vacatures en stages en ook in onze acquisitie onze krachten bundelen. Daarbij wordt aansluiting gezocht bij het Loket Leren &Werken waar momenteel al door het UW-Werkbedrijf, het NOVA College, het Schiphol College en de gemeente gezamenlijke acquisitie plaatsvindt naar het bedrijfsleven ten aanzien van duale en EVC-trajecten. Om de uitstroommogelijkeden te vergroten zullen wij tenslotte inzetten op de verdere invulling van het creëren van werk via de WMO-diensten en de Waterwolf. 3.4.2 Ondernemersloket gemeente Haarlemmermeer Staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken heeft op 21 januari 2009 in de Tweede Kamer aangegeven dat ondernemers die de dupe zijn van de kredietcrisis, zo snel mogelijk hulp moeten krijgen van gemeenten. In navolging daarop heeft de VGN in haar ledenbrief gewezen op de mogelijkheden van hulp aan ondernemers bij de huidige economische crisis.
Volgvel 8 Voor de gemeente Haarlemmermeer blijkt uit de eerste verkenning van de gevolgen van de kredietcrisis I recessie in combinatie met de arbeidsmarktmonitor, dat binnen de gemeente het aandeel kleine ondernemers (waaronder Zelfstandigen Zonder Personeel (ZZP)) dat werkzaam is in sectoren waar de klappen vallen relatief groot is. Dat deze groep als eerste de gevolgen ondervinden blijkt ook uit de faillissementsgegevens en het groot aantal informatievragen dat bij de gemeente binnenkomt. In de periode oktober 2007 t/m februari 2008 zijn 20 aanvragen Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen (BBZ) ontvangen. In dezelfde periode een jaar later (oktober 2008 tlm februari 2009) is dit aantal gestegen tot 43, een stijging van 115% (zie ook tabel 2.3). In de praktijk blijkt dat ondernemers pas in een laat stadium bij de gemeente terechtkomen. Om deze ondernemers tegemoet te komen in hun informatiebehoefte, zullen wij de dienstverlening van het ondernemersloket van de gemeente per direct uit te breiden door meer aandacht voor de sociale pijler. Onderstaand is hierover meer informatie opgenomen. Het ondernemersloket van de gemeente Haarlemmermeer is er uitdrukkelijk ook voor de kleine ondernemers (waaronder ZZP-ers) die nu de gevolgen van de kredietcrisis ondervinden en richt zich in dit kader op; 1. Het verstrekken van algemene informatie; 2. Het verstrekken van informatie en het doorverwijzen naar de verschillende instrumenten die het ministerie van Economische zaken ondernemers biedt. 3. Helpen bij de probleemanalyse en eventueel bijstellen van het businessplan, waarbij op basis van de ontwikkelingen in de branche en de historische financiële bedrijfsontwikkeling vastgesteld kan worden of de problemen daadwerkelijk voort zijn gekomen uit de crisis of hierdoor slechts zijn verergerd. Uitgangspunt hierbij is dat er gekeken wordt in hoeverre er sprake is van een "in de kern levensvatbaar bedrijf dat onder normale marktomstandigheden goed functioneert". 4. Indien het bedrijf in de kern niet levensvatbaar is adviseren over afbouw en doorverwijzen naar regulier werk en inkomen traject. 5. Indien het bedrijf in de kern wel levensvatbaar is ondersteuning bieden bij het aanvragen van (tijdelijke) voorzieningen. Het ondernemersloket zal om haar dienstverlening optimaal in te vullen ook afstemming zoeken met de Kamer van Koophandel. De Kamer van Koophandel heeft reeds aangegeven positief te staan tegenover het ondernemersloket en stelt hun instrumentarium en expertise graag beschikbaar. Door middel van een contactpersoon zal er een "open kanaal" ontstaan tussen gemeente Haarlemmermeer en Kamer van Koophandel. Vanuit het ondernemersloket zal indien van toepassing ook de BBZ worden opgepakt. De beoordeling van de reguliere aanvragen BBZ wordt nu ook al gedaan door het Instituut voor het Midden en Kleinbedrijf (IMK). Het ligt voor de hand dat wij voor deze ondersteunende taak extra capaciteit bij het IMK inhuren. Naast het geven van algemeen advies en het leveren van handvatten hoe beter op de crisis te anticiperen, verwachten wij bij die kleine ondernemers waarvan is vastgesteld dat het bedrijf in de kern levensvatbaar is, op korte termijn de volgende knelpunten waarvoor zij een oplossing zoeken.
Volgvei 9 1. Om op termijn levensvatbaar te blijven moet een investering gedaan worden waarvoor het krediet niet door een bank wordt verstrekt. 2. De problemen richten zich op het tijdelijk onvoldoende inkomen verwerven uit arbeid om in het levensonderhoud te voorzien. Voor de hiervoor genoemde problemen zouden de volgende oplossingen geboden kunnen worden. Ad 1. Indien er behoefte is aan een krediet maar de bank wil dit door het terughoudende beleid niet verstrekken zou men vanuit het ondernemersloket de ondernemer kunnen ondersteunen bij het aanvragen van een microkrediet bij het Rijk enlof de borgstelling- en groeiregeling. Ad 2. Het bieden van een BBZ uitkering voor levensonderhoud waarbij, op een juridisch verantwoorde manier, de vermogenstoets (tijdelijk) buiten beschouwing wordt gelaten. Indien sprake is van vermogen wordt dit omgezet in zekerheidstelling. Vaak zal het vermogen bestaan uit de overwaarde van de eigen woning. Via krediethypotheek of een andere leningsvorm kan hieraan invulling gegeven worden. Het doel is de drempel te verlagen voor de BBZ omdat onder deze omstandigheden het niet reëel is te verwachten dat op korte termijn door verkoop van de woning de kleine ondernemer dit vermogen vrij kan maken. De zekerheidstelling door middel van een krediethypotheek is wel gewenst om zodoende geen ongelijkheid ten aanzien van de WWB uitkering te krijgen waar de vermogenstoets wel.onverkort van kracht is. Tot slot verwachten wij nog de nodige ondersteuningsvragen op het gebied van schuldhulpverlening aan ondernemers. Op dit moment is echter nog niet concreet in te schatten welke vorm van hulp met verwacht. Het ondernemersloket richt zich ook op het onderzoeken van de behoefte op dit gebied. 4. Middelen Voor een deel kunnen de kosten ten behoeve van de extra advisering met betrekking tot de levensvatbaarheid van de onderneming ten laste worden gelegd van het budget BBZ. Het BBZ budget wordt voor 75% door het Rijk gefinancierd. Het overige deel van de kosten zal worden betaald uit het werkdeel van het budget Wet Werk en Bijstand, dat de gemeente Haarlemmermer ter beschikking staat. Tevens zal in de voorjaarsrapportage verzocht worden om extra formatie. 5. Communicatie Communicatie zal plaatsvinden via verzending van een persbericht; ook worden alle organisaties in Haarlemmermeer per brief op de hoogte gebracht van de inhoud van deze nota, met name wordt de dienstverlening die het ondernemersloket in dit kader biedt benadrukt. Besluit Op grond van het voorgaande hebben wij besloten om: - kennis te nemen van de arbeidsmarkttrends in Haarlemmermeer; - de volgende voornemens met spoed uit te werken:
voigvei l O het maken van een gezamenlijke kwalitatieve analyse van onze (potentiële) WWen WWBclienten - met het UW-Werkbedrijf; het uitbreiden van het gebruik van het Haarlemmermeers Leerwerkbedrijf als reïntegratieinstrument, ook door UW-Werkbedrijf; verdere aansluiting van het Haarlemmermeers Leerwerkbedrijf op het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt (RMC), het Loket Leren en Werken en het (binnenkort op Schiphol gevestigde) Mobiliteitscentrum; inzetten op een gezamenlijke werkgeversbenadering gemeente, U W- Werkbedrijf en AM-Groep; - de dienstverlening van het ondernemersloket van de gemeente per direct uit te breiden door meer aandacht voor de sociale pijler, met name betekenend: * de ondernemer ondersteunen bij het gebruikmaken van diverse (Rijks)regelingen; * het bieden van een Bbz uitkering voor levensonderhoud waarbij, op een juridisch verantwoorde manier, de vermogenstoets (tijdelijk) buiten beschouwing wordt gelaten. Indien sprake is van vermogen wordt dit omgezet in zekerheidstelling; - de kosten hiervan te dekken uit de reguliere budgetten (het budget Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen, het budget Wet Werk en Bijstand en het Participatiebudget) - deze nota ter informatie te zenden aan de raad; - de raad te informeren over de voortgang van genoemde inspanningen via de monitor Taskforce Kredietcrisis. Burgemeester en wethouders van de gemeente Haarlemmermeer, namens dezen. Bijiage(n) Geen